Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy w Kędzierzynie-Koźlu Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący-Sędzia Sądu Rejonowego Radosław Jamroży

Protokolant-sekr. sąd. Wioletta Bartołd

po rozpoznaniu w dniu 14.11.2016 r. w Kędzierzynie-Koźlu

na rozprawie

sprawy z powództwa L. P.

przeciwko Skarbowi Państwa-Aresztowi Śledczemu w K.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa-Aresztu Śledczego w K. na rzecz powoda L. P. kwotę 1 500 zł (słownie złotych: jeden tysiąc pięćset);

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powoda L. P. na rzecz strony pozwanej Skarbu Państwa-Aresztu Śledczego w K. kwotę 109,11 zł tytułem kosztów procesu;

IV.  przyznaje radcy prawnej B. H. od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Kędzierzynie-Koźlu kwotę 496,04 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu;

V.  nakazuje ściągnąć z roszczenia zasądzonego w pkt I na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Kędzierzynie-Koźlu kwotę 752 zł tytułem opłaty sądowej.

I C 127/14

UZASADNIENIE

Powód L. P., pozwem skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa-Aresztowi Śledczemu w K., wniósł o zasądzenie kwoty 16.530 zł tytułem zadośćuczynienia.

Uzasadniając swoje żądanie L. P. podał, iż dotyczy ono krzywdy związanej z warunkami osadzenia w Areszcie Śledczym w K., zarzucając przeludnienie, brak intymności (oddzielenie kącika z WC parawanem od reszty celi), brak wentylacji w calach, zbyt niska zimą lub zbyt wysoka latem temperatura w cali, brak opieki medycznej, brak dostępu do informacji o przysługujących osadzonym prawach, nieodpowiednie oświetlenie, ilościowe obniżanie racji żywnościowych, zbyt mała ilość przydzielanych środków do utrzymania higieny osobistej, brak wyposażenia świetlicy w prasę, TV, artykuły piśmiennicze, brak organizowania dla osadzonych zajęć kulturalno – oświatowych, częste zmiany składu osobowego celi, naruszanie obowiązujących procedur podczas dokonywania przeszukań w celi.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. W pierwszej kolejności podniosła, iż z uwagi na upływ 3 – letniego okresu przedawnienia roszczenia, powód może dochodzić roszczenia tylko za okres pobytu w Areszcie Śledczym od dnia 30.01.2011r. Dalej, wskazała, że powód został poddany wstępnym badaniom lekarskim zgodnie z procedurą dotyczącą udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmioty lecznicze powołane dla osób pozbawionych wolności. L. P. otrzymywał środki czystości dla utrzymania higieny osobistej zgodnie z zestawem 1/H - środki higieny dla osób osadzonych - do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17.10.2003r. (Dz. U. Nr 186, poz. 1820) z dnia 17.10.2003r., nadto środki do utrzymania czystości w oddziale mieszkalnym i celi. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 25.08.2003r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493), skazany korzystał co najmniej raz w tygodniu z kąpieli, przy czym przepisy rozporządzenia nie nakładają na Skarb Państwa obowiązku zapewnienia skazanemu mężczyźnie stałego codziennego dostępu do ciepłej wody. Instalacja wentylacyjna w celach funkcjonuje prawidłowo, co wykazały przeglądy mistrza kominiarskiego za lata 2009-2011r. Zdaniem strony pozwanej, osadzony otrzymywał zbilansowane posiłki o odpowiedniej kaloryczności i temperaturze. Cele są właściwie ogrzewane z węzła kotłowni należącego do strony pozwanej wyposażonej w gazowy kocioł niskotemperaturowy centralnego ogrzewania typu (...) o mocy 221 kW marki F. wyposażony w fabryczny dwustopniowy palnik atmosferyczny, zgodnie z normami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 74, poz. 69). Strona pozwana podniosła, iż Areszcie Śledczym funkcjonuje system radiowęzłowy docierający do każdej z cel poprzez głośnik, jest biblioteka z dostępną każdego dnia prasą, dwie świetlice, organizuje się turnieje, konkursy i zajęcia kulturalno-oświatowe zgodnie z opracowanym grafem zajęć świetlicowych, a nadto prowadzone są programy readaptacji społecznej, zajęcia w ramach kursów zawodowych, spotkania AA oraz spotkania z przedstawicielami równych wyznań. W ocenie pozwanego, tryb dokonywania w celi przeszukań przewiduje obowiązujące zasady higieny oraz konieczność zachowania walorów użytkowych przedmiotów posiadanych przez osadzonych.

W piśmie procesowym z dnia 6.09.2014r., powód za bezzasadny uznał zarzut przedawnienia roszczenia zgłoszony w odpowiedzi na pozew. W ocenie ww., z uwagi na liczne naruszenia ze strony pozwanego trudno mówić, iż szkoda nastąpiła w konkretnej dacie. Charakter tych naruszeń miał charakter narastający, zaś im dłużej te naruszenia się utrzymywały podczas pobytu w Areszcie Śledczym w K. (tj. od 28.09.2009 r. do dnia 4.04.2011 r.) tym większe uczucie dyskomfortu, naruszenia godności i upodlenia pojawiało się po stronie powoda. Stan niezgodności warunków w jakich ww. przebywał z obowiązującymi normami i okoliczności mające wpływ na naruszenie jego dóbr osobistych utrzymywały się przez cały okres pobytu w tej jednostce. Zdarzenie , z którym powód wiąże swoje roszczenie miało charakter ciągły utrzymujący się nieprzerwanie aż do zakończenia pobytu w tej placówce. W związku z tym bieg trzyletniego terminu przedawnienia wskazanego w art. 442 ¹ § l k. c. należy liczyć od zakończenia pobytu w tej jednostce penitencjarnej, które nastąpiło w dniu 04.04.2011r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. P. w okresie od dnia 28.09.2009r. pozostawał tymczasowo aresztowany w postępowaniu karnym, zaś przedmiotowy środek zapobiegawczy był wykonywany od dnia 30.09.2009 r. w Areszcie Śledczym w K. , gdzie pozostawał do dnia 4.04.2011r.

L. P. był osadzony w celach o nr: 213, 318, 217, 207, 216, 205, 201, 204, 215, 212. Cele zajmowane przez powoda przedstawiały następujące parametry:

Średnio, z częstotliwością co miesiąc, powód zmieniał celę. W celi 213 powód przebywał sam przez okres 2-3 tygodnie.

W celi 216 do listopada 2009r. powód przebywał z pięcioma osadzonymi, w tym z Z. L. (1). Cela 204 była przestronna, przeznaczona na pobyt 4 osób. Cela 205 była przestronna, przeznaczona na pobyt 4 osób. Cela 207 i 212 były celami dwuosobowymi, o bardzo niskim metrażu. W celi 214, obok powoda, przebywało czterech osadzonych. Cele wyposażone były w łóżka, blat, taborety, szafki, szuflady.

Dowód:

-notatka służbowa – k120

- przeglądarka historii rozmieszczenia – k121,

-notatka – k125,

- zeznania świadka J. B. – k116-117 (nagranie:00:24:36-00:30:50),

-zeznania świadka M. L. – k190 (nagranie 00:7:52-00:8:40),

- zeznania świadka A. C. – k266 (nagranie:00:11:15-00:11:42),

- zeznania świadka D. O. – k267 (nagranie: 00:31:27-00:32:02),

- zeznania świadka Z. L. (1) – 307 (nagranie: 00:14:39-00:15:45),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:12:59-00:14:42),

- zeznania świadka E. M. (1) – k469 (narganie:00:11:23-00:44:15),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 01:11:04-01:12:37, 01:28:02-01:30:00, 01:31:59-01:38:59, 2:27:30-02:28:22, 02:30:13-02:31:16, 02:35:31-02:36:18),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:06:30-00:08:15, 00:08:26 – 00:08:31) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

- zaświadczenie k 5

- książka zdrowia osadzonego k 131

Po przyjęciu powoda do Aresztu Śledczego w K., w dniu 1.10.2009 r. dokonano oceny sanitarno-epidemiologicznej w której odnotowano, że powód nie pali wyrobów tytoniowych. W Areszcie Śledczym w K. powód korzystał z opieki medycznej. W dniu 1.10.2009 r. był konsultowany przez lekarza M. K., następnie korzystał z porad lekarskich w dniach 9.11.2009r., 29.12.2009r., w styczniu 2010r., 15.01.2010r., 1.03.2010r., 4.03.2010r., 12.03.2010r., 10.04.2010r., 28.04.2010r., 7.05.2010r., 14.05.2010r. , 21.05.2010r., 28.05.2010r., 17.06.2010r., 25.06.2010r., 2.07.2010r., 6.07.2010r., 23.07.2010r., 31.08.2010r., 3.09.2010r., 22.10.2010r. , 5.11.2010r., 14.01.2011 r., 29.03.2011 r. Konsultował z lekarzem dolegliwości zdrowotne związane z żylakami odbytu (schorzenie to zostało zdiagnozowane u ww. jeszcze przed osadzeniem w Areszcie Śledczym w K., z tego powodu powód poddany został operacji), bólami głowy i bezsennością. Na ból głowy powód otrzymywał przeciwbólowe środki farmakologiczne, które musiał zażyć od razu przy funkcjonariuszu Służby Więziennej. Powód otrzymał czopki przeciwbólowe i przeciwzapalne na hemoroidy.

Dowód:

- notatka służbowa z dnia 23.04.2014r. – k18,

- książka zdrowia osadzonego – k131-142,

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie: 00:39:38 – 00:40:36, 00:40:37-00:41:50),

- zeznania świadka Z. L. (1) – 307 (nagranie: 00:32:21-00:34:06),

- zeznania świadka E. M. (2) – k325 (nagranie: 00:17:56-00:18:16, 00:20:35-00:21:13),

- zeznania świadka A. W. – k349 – 351 (nagranie: 00:34:18-00:37:38),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:28:38-00:29:29,

-zeznania świadka B. C. – k387-388 (nagranie: 00:21:15-00:51:09, 00:57:19-00:57:27, 01:04:45-01:10:25),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 01:50:32-01:58:37, 00:29:46-00:31:33),

- przesłuchanie powoda L. P. – k509-511 (00:42:30-00:43:33),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:17:38-00:17:58) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

- ocena sanitarno-epidemiologiczna k 131/2

Po przyjęciu do Aresztu Śledczego oraz w okresie dalszego w nim pobytu, raz w miesiącu każdemu osadzonemu wydawane były środki higieny osobistej w postaci: mydła toaletowego – 100g, nożyka do golenia – 1 szt., proszku do prania – 200 g, papieru toaletowego – 1 rolka, kremu do golenia – 1 tubka, pasty do zębów – 1 tubka, nadto w okresie raz na 6 miesięcy szczoteczki do zębów. Kolejne należności pasy do zębów, kremu do golenia i szczoteczki do zębów wydawane były wg potrzeb zgłaszanych przez osobę osadzoną. Powód otrzymywał środki higieny osobistej, w tym mydło i papier toaletowy z częstotliwością wynikającą z instrukcji. Środki czystości do utrzymania porządku w celach mieszkalnych wydawane były raz w miesiącu, w zależności od wielkości i zasiedlenia celi mieszkalnej. Ilość wydawanych środków, w przybliżeniu na jednego osadzonego, wynosi: 112 ml płynu do mycia naczyń, 150 ml płynu uniwersalnego do czyszczenia, 250 ml płynu do czyszczenia WC, 150 g proszku do szorowania sanitariatów, nadto 0,5 litra na celę płynu do mycia szyb na celę. Powód nie pytał funkcjonariuszy Służby Więziennej o dodatkowe środki czystości, w sytuacji, w której mu ich już brakowało.

Dowód:

- notatka służbowa – k19,

- zeznania świadka J. B. – k116-117 (nagranie: 00:40:15-00:40:45),

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie: 00:16:51-00:17:15),

- zeznania świadka Z. L. (1) – 307 (nagranie: 00:23:01-00:24:31),

- zeznania świadka W. D. – k307-308 (nagranie: 00:45:50-00:46:17, 00:57:25-00:58:39),

- notatka służbowa z dnia 25.06.2015r. – k314,

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:19:37-00:20:44, 00:37:10-00:37:25),

- notatka służbowa z dnia 23.04.2014r. – k425,

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 02:03:04-02:03:37, 02:06:42-02:07:21)

- przesłuchanie powoda L. P. – k509-511 (00:31:34-00:32:01),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:12:43-00:13:17) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

W protokołach okresowych kontroli przewodów kominowych za lata 2009-2011 w Areszcie Śledczym w K. nie stwierdzono nieprawidłowości przewodów kominowych oraz zgodność konstrukcji i elementów z obowiązującymi normami, w tym: prawidłowość funkcjonowania ciągów kominowych i systemów wentylacyjnych, drożność przewodów spalinowych. W roku 2009, 2010 i 2011 do wymiany zakwalifikowana zostały natomiast kratki wentylacyjne w niektórych celach.

W celach istniała możliwość otwierania okien.

Dowód:

- protokół nr (...),

- protokół nr (...)

- protokół nr (...),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 02:33:07-02:35:01)

- zeznania świadka W. D. – k 308 (nagranie 00:43:26)

W celach osadzonych funkcjonariusze (...) Więziennej przeprowadzali kontrole. Czynności wykonywane w ramach kontroli przeprowadzane były z zachowaniem higieny w sposób nie pozbawiający przedmiotów posiadanych przez osadzonych walorów użytkowych. Funkcjonariusze nie byli zobowiązani do pozostawienia przeszukiwanej odzieży w miejscu jej zwykłego przechowywania. Kontrole były niezapowiedziane. W tym czasie osadzeni przebywali w świetlicy.

Dowód:

- notatka służbowa z dnia 23.04.2014r. – k26,

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:30:29-00:31:56)

Dzienny jadłospis osadzonych przewidywał kaloryczność dla określonej normy żywieniowej tj. P – norma podstawowa, L i Lc – normy opracowywane pod względem zdrowotnym, norma Tp – norma na czas transportu. Posiłki są zbilansowane, składając się z odpowiedniej proporcji: białka, tłuszczu i węglowodanów z dodatkiem warzyw. Posiłki wydawane były z bloku żywieniowego znajdującego się w budynku mieszkalnym w termosach zachowujących ich ciepłotę.

Szczegółowa specyfikacja posiłków wydawanych w okresie, w którym powód przebywał w Areszcie Śledczym w K. przedstawiała się następująco:

Obiady były osadzonym wydawane na osobnych talerzach. Śniadania i kolacje były wydawane na jednym, wspólnym talerzu. Jadłospis podawano do wiadomości w formie informacji wywieszonej na korytarzu oraz przez radiowęzeł. Posiłki były spożywane w celi.

Dowód:

- jadłospisy – k27-49,

- zeznania świadka J. B. – k116-117 (nagranie: 00:38:37-00:38:40, 00:38:58-00:39:00),

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie 00:46:55-00:49: 07),

- zeznania świadka W. D. – k307-308 (nagranie: 00:41:10-00:41:45, 00:47:52 – 00:49:00, 00:59:44-01:00:33),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:18:27-00:19:36, 00:20:45-00:21:43),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 01:25:59-01:26:39, 02:07:22-02:12:00),

- pismo z dnia 16.06.2010r. – k484-485

Kącik sanitarny, o wysokości 2 m, umiejscowiony był w narożniku celi . Z dwóch stron zabudowę kącika stanowiła ściany celi, trzecia ściana wykonana była z płyt drewnianych wodoodpornych osadzonych na konstrukcji z kątowników. Wejście do kącika zasłonięte było kotarą wykonaną z materiału cerato-podobnego. Zbyt mała długość zasłony ceratowej uniemożliwiała całkowite zasłonięcie sylwetki osoby korzystającej z WC (widać było dolną część jej nóg). Mała powierzchnia sanitariatu powodowała, iż nogi osoby korzystającej z niego znajdowały się poza obrębem kącika WC. Brak trwałej zabudowy kącika WC powodował, iż wydobywający się z niego odór rozchodził się po mieszkalnej części celi. Czas zanikania odoru wynosił ok. 30-40 min. Przebywając w celi wieloosobowej, powód korzystał z toalety w nocy z uwagi na potrzebę podmycia intymnych części ciała i konieczności ukrycia tego faktu przed współosadzonymi.

Dowód:

- zeznania świadka J. B. –k116-117 (nagranie: 31:45 – 32:00, 34:50-35:40),

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie 00:08:41-00:10:50) ,

- zeznania świadka W. D. – k307-308 (nagranie: 00:50:34 – 00:52:05),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:16:09-00:16:57)

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 01:14:06-01:15:47, 1:21:10-01:25:58, 01:31:03-01:31:58)

- przesłuchanie powoda L. P. – k509-511 (00:05:25-00:06:59, 00:07:54-00:08:47),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:12:07-00:21:31) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

Osadzeni raz w tygodniu korzystali z pryszniców. W jednym czasie prysznic brało od 10 do 12 osadzonych. Zdarzało się, iż ostatni z biorących prysznic nie zdążyli się spłukać po namydleniu ciała.

Dowód:

- zeznania świadka J. B. –k116-117 (nagranie: 00:43: 50 – 00:44:34),

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie 00:19:16-00:20:15),

- zeznania świadka D. O. – k267 (00:51:34-00:59:00),

- zeznania świadka W. D. – k307-308 (nagranie: 01:00:34-01:01:29),

- zeznania świadka E. M. (2) – k325 (nagranie: 00:18:17-00:19:18),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:21:44-00:22:56),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 02:21:45-02:25:22),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:15:30-00:16:08) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

W Areszcie Śledczym w K., ciepło do ogrzewania pawilonu mieszkalnego dla osadzonych oraz innych budynków dostarczane było z własnej kotłowni wyposażonej w gazowy kocioł niskotemperaturowy centralnego ogrzewania typ: (...) o macy 221 kW marki F., wyposażony w fabryczny dwustopniowy palnik atmosferyczny. Temperatura powietrza w celach regulowana była przez system automatyki pogodowej i utrzymywana na stałym poziomie. Temperatura utrzymywana w okresie grzewczym w celach Aresztu Śledczego w K. wynosiła 20° C.

Dowód:

- notatka służbowa z dnia 24.04.2014r. – k50,

- zeznania świadka Z. L. (1) – 307 (nagranie: 00:26:10-00:26:33),

- zeznania świadka E. M. (2) – k325 (nagranie: 00:17:24-00:17:36),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:24:59-00:25:31),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:09:38-00:09:47) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

Zajęcia kulturalno - oświatowe w Areszcie Śledczym w K. odbywały się na podstawie ustalanych grafików zajęć świetlicowych. W jednostce działał system radiowęzłowy, przez który nadawane były audycje radiowe ogólnopolskich oraz lokalnych rozgłośni, przekazywane komunikaty, ogłoszenia, informacje, prowadzone konkursy, odczytywane pogadanki tematyczne itp. Do opracowywania pogadanek edukacyjnych informacyjnych i profilaktycznych zaangażowane i zobowiązane były, oprócz Działu Penitencjarnego, także inne działy służby. Głośnik radiowęzła znajdował się w każdej celi mieszkalnej z możliwością regulacji głośności. Radiowęzeł obsługiwany był przez
zatrudnionego osadzonego. Osadzeni mieli dostęp do biblioteki aresztu usytuowanej na poddaszu jednostki, do której osadzeni byli osobiście doprowadzani w celu wypożyczenia lub wymiany książek. W bibliotece zatrudniony był jeden osadzony. W jednostce były dwie świetlice dla osadzonych. Jedna usytuowana na kondygnacji mieszkalnej, druga - na poddaszu aresztu - pozostająca stale do dyspozycji osadzonych. W świetlicy skazani mogli grać w gry planszowe oraz tzw. „piłkarzyki”. Osadzeni mogli wykorzystywać także możliwość rozłożenia stołu do gry w tenisa stołowego na korytarzu poddasza. W świetlicy na poddaszu prowadzone były również programy readaptacji społecznej, zajęcia teoretyczne w ramach kursów zawodowych, spotkania grupy anonimowych alkoholików oraz spotkania z przedstawicielami różnych wyznań. Spotkania, w których bierze udział większa liczba skazanych organizowane były w świetlicy funkcjonariuszy usytuowanej na poddaszu jednostki wykorzystywanej też jako sala widzeń. L. P. korzystał z biblioteki, regularnie wypożyczając książki. Na skutek wniesionych skarg, bibliotekarz udostępnił powodowi spis książek, z którego ww. mógł dokonać wyboru i zamówienia książek do czytania.

Dowód:

- notatka służbowa z dnia 23.04.2014r. – k51-52,

- zeznania świadka J. B. – k116-117 (nagranie: 41:00-41:38, 42: 35-43: 25),

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie 00:29:35-00:32:15, 00:36:26-00:38: 27),

- zeznania świadka D. O. – k267 (00:42:34-00:44:38),

- zeznania świadka D. O. – k267 (01:02:49-01:07:20),

- zeznania świadka Z. L. (1) – 307 (nagranie: 00:27:28-00:29:03)

- zeznania świadka W. D. – k307-308 (nagranie: 00:42:56-00:43:25, 00:56:20-00:57:24),

- zeznania świadka A. W. – k349-351 (nagranie: 00:42:51-00:45:33),

- zeznania świadka J. P. – k367-368 (nagranie: 00:25:53-00:27:00, 00:33:52-00:34:48),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 02:12:01-02:19:53),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:13:25-00:15:28) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt,

Osadzeni mieli możliwość zakupienia brakujących rzeczy osobistego użytku oraz środków spożywczych w kantynie. Powód dokonywał zakupów w kantynie, w tym co tydzień kupował kawę.

Dowód:

-zeznania świadka M. L. – k190-191 (nagranie: 00:45:44-00:46: 11, 00:50:04-00:50:40),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 02:04:50-02:06:41)

- przesłuchanie powoda L. P. – k509-511 (nagranie: 00:18:23-00:20:06)

Stan psychiczny powoda podczas pobytu w Areszcie Śledczym w K. był dobry. L. P. nie miał myśli lub zamiarów autoagresywnych, pozostawał w dobrym kontakcie z otoczeniem, nie miał nastawienia rezygnacyjnego. Konieczność objęcia ww. częstszą kontrolą zachowania wiązała się z ryzykiem wystąpienia objawów zespołu abstynencyjnego.

Dowód:

opinia psychologiczna – k122,

notatka służbowa z dnia 01.10.2009r. – k123,

notatka z rozmowy przed opuszczeniem przez skazanego zakładu karnego – k124,

notatka z dnia 1.12.2010r.– k126,

notatka z dnia 8.07.2001r. – k127,

notatka z dnia 8.10.2009r. – k128,

wniosek o przyznanie nagrody – k129,

notatka służbowa z dnia 5.10.2009r. – k130

W roku 2009 w Areszcie Śledczym w K. przeprowadzono następujące prace:

W roku 2010 w Areszcie Śledczym w K. przeprowadzono następujące prace:

W roku 2011 w Areszcie Śledczym w K. przeprowadzono następujące prace:

Dowód:

harmonogram prac remontowo-konserwacyjnych Aresztu Śledczego w K. – k180,

harmonogram prac remontowo-konserwacyjnych Aresztu Śledczego w K. – k181-182,

harmonogram prac remontowo-konserwacyjnych Aresztu Śledczego w K. – k183-184,

notatka służbowa z dnia 24.03.2015r.– k206-207,

szczegółowy opis wykonywanych robót-obmiarów – k208-251

Stolarka okienna w celach pochodzi z okresu międzywojennego, wykonana jest z drewna, dwuszybowa, z podziałem odpowiadającym zabytkowemu charakterowi budynku, okna dzielą się na 2 elementy uchylne, przy oknach usytuowane są nawietrzniki podokienne służące do doprowadzania powietrza z zewnątrz. Osłony okienne tzw. blendy w Budynku Aresztu Śledczego w K. zostały wykonane zgodnie z obowiązującymi normami, z materiałów posiadających niezbędne atesty. Odległość blendy od muru wynosi ok. 30 cm. Światło dzienne przedostawało się przez blendy do celi. Cele było oświetlane dodatkowo światłem lampy jarzeniowej.

Dowód:

protokół komisyjnego odbioru robót, oświadczenie z dnia 14.12.2004r. – k290,

- zeznania świadka A. C. – k266-267 (nagranie: (...):30-00:21:20),

- certyfikat – k291-294,

- certyfikat – k299,

- karta charakterystyki – k296,

- zlecenie z dnia 19.11.2004r. – k297,

- pismo (...) z dnia 27.08.2004r. – k298,

- zeznania świadka W. D. – k307-308 (nagranie: 00:44:37-00:45:49),

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 01:12:38-01:14:16, 01:39:43-01:42:33),

- zeznania świadka M. G. (nagranie: 00:10:00-00:10:10) – akta sprawy VI Cps 19/15 – załącznik do akt

Podczas pobytu w Zakładzie Karnym nr (...), z uwagi na zgłaszane dolegliwości, w dniu 23.05.2013r. L. P. poddany został badaniu rektoskopii, które wykazało żylaki trzeciego stopnia zewnętrznej okolicy odbytu bez dalszych zmian patologicznych.

Dowód:

- wynika badania rektoskopii – k82,

- skierowanie do szpitala – k132,

- historia choroby – k133-137 i 138b,

- pismo z dnia 31.07.2013r. – k138a,

- informacja dla pacjenta – k139,

- wyniki badań – k140-142,

- przesłuchanie powoda L. P. – k471-474 (nagranie: 01:58:38-01:59:03),

- przesłuchanie powoda L. P. – k509-511 (nagranie: 00:28:24-00:29:45)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w nieznacznym zakresie.

Uzasadnienie twierdzeń powoda wskazuje, iż domagał się on zadośćuczynienia za krzywdę wynikającą z naruszenia dóbr osobistych w związku z warunkami w których wykonywano tymczasowe aresztowanie w Areszcie Śledczym w K.. Należy na wstępnie zaznaczyć, że pobyt powoda w Areszcie Śledczym w K. należy datować od 30.09.2009 r. co wynika z książki zdrowia osadzonego (k 131) gdzie w rubryce „ data przyjęcia do zakładu karnego” widnieje 30.09.2009 r. Wskazana data 28.09.2009r. w zaświadczeniu z dnia 22.07.2010r. (k 5) stanowi więc datę rozpoczęcia środka zapobiegawczego, lecz zapewne uwzględnia ona okres zatrzymania .

Podstawy materialnoprawej żądania pozwu należy poszukiwać w treści art. 448 w zw. z art. 24 kc, zgodnie z którym w przypadku naruszenia dóbr osobistych można skutecznie konstruować roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. W przypadku gdy naruszenie dóbr osobistych miało nastąpić w związku z wykonywaniem władzy publicznej- tak jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie- przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa jest jedynie bezprawność , albowiem zgodnie ze standardami konstytucyjnymi, nie można uzależniać odpowiedzialności cywilnej za szkodę wyrządzona wykonywaniem władczy publicznej z winą funkcjonariusza ( vide: art. 77 ust. 1 Konstytucji RP oraz Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. SK 18/00). Bez wątpienia jako podstawy prawnej roszczenia powoda należy także poszukiwać w treści art. 3 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, regulującym zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania.

W realiach przedmiotowej sprawy przesłanka odpowiedzialności strony pozwanej za krzywdę powoda sprowadzała się do ustalenia, iż w okresie wykonywania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w jednostce organizacyjnej Skarbu Państwa-Areszcie Śledczym w K. doszło do bezprawnych naruszeń dóbr osobistych powoda polegających na nieludzkim lub poniżającym traktowaniu w związku z warunkami pozbawienia wolności. Innymi słowy czy doszło do naruszenia dóbr osobistych w postaci prawa do godnego odbywania pozbawienia wolności związanego z zastosowanym środkiem zapobiegawczym.

Należy zaznaczyć, iż powód nie miał obowiązku wykazywać przesłanki bezprawności albowiem do roszczeń przewidzianych w art. 448 kc stosuje się konstrukcję z art. 24 kc zgodnie z którym ciężar wykazania braku bezprawności naruszenia dóbr osobistych spoczywa na sprawcy naruszenia. Na taką wykładnię rozkładu ciężaru dowodu wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 14.01.2015 r. V ACa 492/14, który w uzasadnieniu orzeczenia wyjaśnił, iż w sprawie dotyczącej zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w postaci prawa do godnego odbywania kary pozbawienia wolności powód ma obowiązek wykazać , że odbywał karę pozbawienia wolności w określonych warunkach , zaś ciężar dowodu, iż warunki w zakładzie karnym odpowiadały obowiązującym normom i na skutek tych warunków nie doszło do naruszenia dóbr osobistych spoczywa na pozwanym Skarbie Państwa.

Odnosząc się do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia sąd uznał, ze nie zasługuje on na uwzględnienie. Należy w tym zakresie podzielić stanowisko pełnomocnika powoda zawarte w piśmie z dnia 6.09.2014 r. wedle którego ciągły charakter naruszenia dóbr osobistych powoda każe uznać rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia z art. 442 ¹ § 1 kc od zakończenia pobytu w jednostce penitencjarnej tj. od 4.04.2011 r. ( vide: pismo pełnomocnika powoda z dnia 6.09.2014r. str. 3 i powołane tam orzecznictwo).

W odniesieniu do zarzutów L. P. należy zważyć co następuje.

Powód wskazał w uzasadnieniu pozwu, iż miało miejsce przeludnienie w celach w których przebywał, zaś w piśmie pełnomocnika powoda z dnia 5.12.2014 r. zarzut ten nie został rozwinięty ani w żaden sposób uzasadniony. Niemniej należało mieć na uwadze, iż zgodnie z zasadami z art. 110 § 2 kkw ( w brzmieniu obowiązującym do jak i od 6.12.2009 r. ), powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, wynosi min. 3 m ². Wyjątki od tej zasady uregulowane są w art. 110 § 2a-2b kkw. W szczególności w art. 110 § 2b kkw , lecz jak wynika z § 2d - 2f art. 110 kkw, w takim przypadku niezbędne jest wydanie decyzji dyrektora zakładu karnego w której należy określić czas oraz przyczyny umieszczenia skazanego w warunkach . w których powierzchnia celi przypadająca na skazanego wynosi mniej niż 3 m ², a także oznaczyć termin, do którego skazany ma w tych warunkach przebywać.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy, mając na uwadze rozkład ciężaru dowodu wskazany w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14.01.2015 r. V ACa 492/14, powód L. P. powinien był wykazać liczbę osób osadzonych wraz z nim w poszczególnych celach Aresztu Śledczego w K., zaś pozwany Skarb Państwa miał obowiązek udowodnić, iż każdorazowe zagęszczenie nie powodowało przekroczenia normy z art. 110 § 2 kkw lub wyjątkowo zachodziły podstawy do zastosowania art. 110 § 2 a – 2b kkw.

Materiał dowody sprawy nie pozwolił zatem na uznanie, by doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w związku z przeludnieniem z naruszeniem art. 110 kkw , który do tymczasowego aresztowania ma zastosowanie z mocy art. 209 kkw.

W rzeczonym zakresie, powód zeznał, iż przebywał w celach o różnej wielkości, przy czym stan osobowy celi wahał się od jednej (przez okres 2-3 tygodnie powód sam przebywał w celi nr 213) do sześciu osób (cela 216). Co więcej, L. P. zeznał, iż cele o nr 204 i 205, przeznaczone na pobyt czterech osadzonych były duże, przestronne przez co zapewniały komfortowe warunki odbywania kary izolacji.

Według relacji świadka J. B. (protokół rozprawy z dnia 11.12.2014r.- k116-117, nagranie: 00:24:36-00:30:50), cele były ciasne, nawet te przeznaczone na pobyt dwóch osadzonych. Zarzucając nierespektowanie przez Areszt Śledczy w K. norm odnoszących się do minimalnej powierzchni celi, świadek nie był w stanie podać metrażu celi, w której przebywał wraz z powodem, opierając się na własnych odczuciach i intuicji w rzeczonej materii. Świadek M. L. nie wskazał powierzchni celi ani okoliczności, w których doszłoby do zwiększenia liczby osadzonych w celi przeznaczonej na pobyt czterech osadzonych (w takiej celi świadek przebywał m.in. z powodem), jakkolwiek w jego ocenie na pobyt czterech osób była ona zbyt mała (protokół rozprawy z dnia 19.03.2015r. - k116-117, nagranie:00:24:36-00:30:50). Świadek Z. L. (1) relacjonował, iż cela miała 12 m ², zaś osadzonych było sześciu, przez co w celi było ciasno (protokół rozprawy z dnia 25.06.2015r., nagranie: 00:14:39-00:15:45). Z kolei świadek M. G. (akta sprawy VI Cps 19/15, nagranie: 00:06:30-00:08:15, 00:08:26 – 00:08:31) podnosił, iż nie miał żadnych problemów z przemieszczeniem się po celi.

Reasumując, na podstawie dowodów zaoferowanych sądowi przez powoda w postaci zeznań świadków, można jedynie stwierdzić, iż ten przebywał w celach od dwu- do pięcioosobowych. Żaden ze świadków, za wyjątkiem Z. L. (1)- o czym niżej- nie potwierdzał by w celach występowało przeludnienie- wręcz przeciwnie, świadkowie podawali liczbę osadzonych odpowiadającą liczbie miejsc w celach wynikającej z zestawienia notatki- k 120 , (D. O. podał, że cela była cztero-lub pięcioosobowa- k 267 00:31:27, J. P. zeznał, że cela była pięcioosobowa i było pięciu osadzonych – k 367 00:13:55, 00:14:03, M. L. stwierdził, że 4 osoby przebywały w celi –k190, 00:07:52). Oceny tej nie zmienia subiektywne odczucie świadków J. B., M. L. oraz Z. L. (1), jakoby cele były zbyt ciasne.

Odnosząc się do zeznań świadka Z. L. (1) w powiązaniu z przesłuchaniem powoda, należy stwierdzić co następuje. Świadek zeznał, że przebywał z powodem do listopada 2009 r. , cela miała powierzchnię 12 m ², zaś liczba osadzonych wynosiła 6 osób (k 307, 00:16:11). W tym miejscu należy nadmienić, iż powierzchnie wszystkich cel w których przebywał L. P. przedstawiały się w następujący sposób:

Relacja świadka Z. L. (2) w połączeniu z zeznaniami powoda (k471, 01:15:48-01:16:56), pozwalają stwierdzić, iż przeludnienie wystąpiło jedynie w celi 216, przewidzianej dla 4 osób. Powyższe jednak samo sobie nie uzasadnia jeszcze uznania krzywdy powoda, albowiem okres pobytu w przedmiotowej celi nie został wykazany, zaś z zeznań świadka i powoda wynika iż musiał on być bardzo krótki. Powód został przyjęty do Aresztu dnia 30.09..2009 r., zaś Z. L. (1) podał, że był osadzony z powodem do listopada 2009 r. Sam powód relacjonował comiesięczne zmiany cel, a nadto nie był w stanie podać jak długo przebywał w celi 216 (k 471, 01:17:53). Wynikają z tego następujące wnioski:

- cela 216 nie była pierwszą celą w której przebywał powód po osadzeniu w dniu 30.09.2009 r.

- z Z. L. (1) przebywał w celi 216 w listopadzie 2009r.

Powyższe oznacza, iż pobyt w warunkach przeludnienia ( 6 osób) miał miejsce w listopadzie 2009 r. lecz czas jego trwania nie został wykazany.

Reasumując zarzut powoda w przedmiocie przeludnienia w celach jest niezasadny i nie daje podstaw do uznania, iż doszło do naruszenia jego dóbr osobistych z uwagi na krótki okres jego trwania. Należy nadmienić, iż w judykaturze są wyrażane poglądy wedle których bardzo krótki czas osadzenia w warunkach przeludnienia nie uzasadnia przyznania zadośćuczynienia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23.04.2015 r. I ACa 107/15.

Kolejny zarzut powoda dotyczył standardu kącików sanitarnych panujących w celach w okresie jego osadzenia.

Zdaniem sądu, w przedmiotowym zakresie doszło do naruszenia art. 3 Konwencji, a co za tym idzie, do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci prawa do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, w tym poszanowania intymności w trakcie korzystania z kącików WC.

Zgodnie z art. 110 § 2 w zw. z art. 209 kkw cele winny być wyposażone w sprzęt zapewniający odpowiednie warunku higieny.

Jak wynika z materiału dowodowego, toalety znajdujące się w celach były oddzielone od mieszkalnej części celi płytą i nie posiadały drzwi, zamiast których była przesłona z ceraty. Sposób montażu ścianki działowej oraz zasłonki powodował, iż osoba korzystająca z toalety była widoczna. Co więcej, mała powierzchnia kącika WC zmuszała osobę korzystająca z niego w pozycji siedzącej do wyciągania nóg poza jego obręb. Także czynność w postaci zabiegów higienicznych po skorzystaniu z toalety wiązała się z koniecznością częściowego wyjścia poza obręb kącika. Osadzeni (w tym powód – vide: protokół rozprawy z dnia 19.09.2016r., nagranie: 01:14:06-01:15:47, 1:21:10-01:25:58, 01:31:03-01:31:58; protokół rozprawy z dnia 14.11.2016r. nagranie: 00:05:25-00:06:59, 00:07:54-00:08:47; oraz świadkowie – osoby odbywające z powodem karę izolacji tj. J. B., M. L., J. P., Z. L. (1) – vide: protokół rozprawy z dnia 11.12.2014r., k116-117, nagranie: 31:45 – 32:00, 34:50-35:40; protokół rozprawy z dnia 19.03.2015r., k190-191, nagranie 00:08:41-00:10:50; protokół rozprawy z dnia 8.02.2016r., k367-368, nagranie: 00:16:09-00:16:57). skarżyli się na utrzymujący się w mieszkalnej części celi fetor, wydobywający się z kącika WC po załatwieniu przez osadzonego potrzeby fizjologicznej. Powyższe było uciążliwe zwłaszcza w porze spożywania posiłków, albowiem osadzeni jadali w celi. Świadek W. D. zeznał, że aktualnie kąciki sanitarne są zabudowywane trwałymi elementami z uchylnymi drzwiami. Prace takie zaś nie zostały ujęte w harmonogramie prac remontowych przewidzianym na rok: 2009, 2010, 2011r., tj. w okresie pobytu powoda w Areszcie Śledczym (vide: harmonogram prac na rok 2009, 2010, 2011 – tabelki, część uzasadnienia obejmująca ustalony stan faktyczny).

Nie ulega wątpliwości, iż w takich warunkach relacjonowany przez świadków fetor jest wiarygodny, zaś znaczny stopień uciążliwości przebywania w tego typu warunkach wynikał z konieczności spędzania większości wolnego czasu w celi oraz spożywania tam posiłków.

Mając to na uwadze, w ocenie sądu doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych powoda w związku z standardem toalet.

Powód przebywał głównie w celach wieloosobowych (czteroosobowych i pięcioosobowych). W kontekście art. 3 Konwencji oraz wymogu odpowiednich warunków higieny z art. 110 § 2 kkw nie można nie dostrzegać nadmiernej uciążliwości w trakcie pobytu w celi wieloosobowej bez odizolowanego WC w porównaniu do pobytu w celi małej, np. jednoosobowej, nawet jeśli brak jest formalnego przeludnienia z punktu widzenia art. 110 kkw. Sąd stoi na stanowisku, iż samo założenie polegające na pobycie 4-5 osadzonych w celi z brakiem odizolowanego WC, dodatkowo w sytuacji w której spożywanie posiłków nie następuje poza celą, przekracza dopuszczalny rozmiar uciążliwości związanych z odbywaniem kary pozbawienia wolności czy tymczasowego aresztowania. Należy dodać, iż strona pozwana zdaje się dostrzegać powyższą okoliczność przeprowadzając ostatecznie prace remontowe zmierzające do odizolowania toalet trwałymi ścianami oraz drzwiami wraz z zapewnieniem wentylacji co jest okolicznością znaną sądowi z urzędu , a na co w trybie art. 228 § 2 kpc zwrócono stronom uwagę (k 511).

Kwestia oddzielenia urządzeń sanitarnych w celach była poruszana w dotychczasowej judykaturze sądowej.

W wyroku z dnia 28.02.2007 r. V CSK 431/06 Sąd Najwyższy stwierdził, że „odbywanie kary pozbawienia wolności w przeludnionych celach, z nieoddzieloną toaletą i węzłem sanitarnym, z niewystarczającą liczbą łóżek i nieodpowiednią wentylacją, może stanowić przejaw poniżającego traktowania, prowadzącego do naruszenia godności osób pozbawionych wolności. Na gruncie prawa polskiego może uzasadniać żądanie zasądzenia zadośćuczynienia na podstawie art. 24 w związku z art. 448 k.c. jako naruszające dobra osobiste skazanego: godność i prawo do intymności”.

W ocenie sądu, naruszenie godności i prawa do intymności następuje nie tylko, jak wskazywał SN w cytowanym orzeczeniu, w sytuacji gdy brak oddzielenia toalety połączony jest z przeludnieniem ( w sensie formalnym), lecz także- co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie- z wielomiesięcznym pobytem w celi wieloosobowej.

W odniesieniu do doboru osób w celach zgromadzony materiał dowody nie pozwala na uznanie trafności przedmiotowego zarzutu. Powód zarzucał, iż w celi przebywał z osobami palącymi oraz młodocianymi. Tymczasem zgodnie z art. 82 kkw dokonuje się klasyfikacji skazanych mając na względzie między innymi płeć, wiek, uprzednie odbywania kary pozbawienia wolności, stan zdrowia, stopień demoralizacji. Powyższe, w połączeniu z brakiem dostatecznego materiału dowodowego związanego z podniesionym zarzutem nie pozwala na uznanie by w jakikolwiek sposób doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Sam powód przesłuchiwany na rozprawie w dniu 19.09.2016r. zeznał, iż nie miał świadomości, czy przebywa w celi dla palących czy też niepalących. Sama zaś okoliczność sygnalizowanych przez powoda złośliwych, czy uciążliwych zachowań ze strony współwięźniów (kradzież drobnych artykułów żywnościowych, zakłócanie nocnego spoczynku, wietrzenie celi w okresie zimy), nie może być kwalifikowana jaki zaniedbania strony pozwanej w zakresie doboru osób w celach, wynika bowiem z subkultury więziennej i konfliktu interesów osób wspólnie osadzonych w jednej celi. W materiale dowodowym brak jest jakichkolwiek pisemnych skarg powoda na zachowanie współosadzonych. Także stan psychiczny powoda podczas pobytu w Areszcie Śledczym w K. został uznany za dobry (opinia psychologiczna – k122).

Bezprzedmiotowym był także zarzut dotyczący temperatury i wentylacji cel mieszkalnych. .

Bez wątpienia w sprawie ma zastosowanie powołany przez stronę pozwaną przepis § 134 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie , z którego wynika, ze dla budynków o temperaturze obliczeniowej 20 stopni Celsjusza minimalna temperatura jaka winna być uzyskiwana wynosi 16 stopni.

Jak wynika z notatki służbowej z dnia 24.04.2014r. ( k 50) temperatura była regulowana przez system automatyki pogodowej na stałym poziomie, co pozwalało utrzymać temperaturę w celach na poziomie 20 stopni. Zeznania powoda w przedmiocie zbyt niskiej zimą lub zbyt wysokiej latem temperatury w celach nie znajdują potwierdzenia w zeznaniach świadków: Z. L. (1) (protokół z dnia 25.06.2015r., k. 307, nagranie: 00:26:10-00:26:33), Z. M. (protokół z dnia 5.10.2015r., k. 325, nagranie: 00:17:24-00:17:36), J. P. (protokół z dnia 8.02.2016r., k367-368, nagranie: 00:24:59-00:25:31) oraz M. G. (akta sprawy VI Cps 19/15, nagranie: 00:09:38-00:09:47), którzy wskazują, iż temperatura w celi była prawidłowa, zaś jej odbiór jako zbyt wysokiej lub zbyt niskiej zależał od indywidualnych preferencji osadzonego i jego subiektywnych odczuć z tym z wiązanych. Co istotne, sam powód zeznał, iż nie prosił o dodatkowy koc w zw. z odczuwanym zimnem w porze nocnej (protokół rozprawy z dnia 19.09.2016r., k 471-474, nagranie: 01:59:54-02:00:47).

Zaoferowany przez stronę pozwaną materiał dowodowy bezsprzecznie wykazał, iż były prowadzone kontrole i przeglądy konstrukcji i elementów przewodów kominowych i wentylacyjnych oraz przewodów spalinowych . Zgodnie z ustaleniami kontrolującego odpowiadają one obowiązującym w rzeczonej materii normom, gwarantując prawidłowość ich funkcjonowania (protokół nr (...), protokół nr (...), protokół nr (...)). Zważyć należy, iż tylko w jednej z cel, w której przebywał powód tj. 213 do wymiany zakwalifikowana została wyłącznie kratka wentylacyjna. Co istotne także w tym zakresie powód nie składał żadnych skarg.

Zdaniem sądu, wobec braku inicjatywy dowodowej dotyczącej ewentualnej opinii biegłego, także w tym zakresie zarzut należy uznać za nieudowodniony.

Powyższa konstatacja dotycząca opinii biegłego odnosi się także do zarzucanego brak dostępu celi do światła dziennego oraz konieczność spędzania czasu w ciągu dnia przy świetle sztucznym. Wg ustalonego w sprawie stanu faktycznego, dodatkowym zabezpieczeniem otworów okiennych były blendy umiejscowione od muru budynku w odległości pozwalającej na dotarcie światła dziennego do celi. W przypadku cel z ograniczonym dostępem do światła dziennego z powodu wylotu otworów okiennych w kierunku budynku sądu, cele doświetlane były lampami jarzeniowymi (vide: zeznania świadka A. C., k266-267, zeznania świadka W. D., k307-308, nagranie: 00:44:37-00:45:49). Brak zatem podstaw do uznania przy braku inicjatywy dowodowej dotyczącej opinii biegłego, iż powód zmuszony był przebywać w celi zaciemnionej, bez dostępu do światła gwarantującego możliwość wykonywania codziennych czynności.

Reasumując, brak podstaw by w zakresie warunków oświetlenia cel doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda.

Zasadność zarzutów powoda dotyczących natrysków także nie została wykazana. Zgodnie z § 32 ust. 4 rozporządzenia MS z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania skazany ma prawo co najmniej raz w tygodniu do ciepłej kąpieli. W tym miejscu należy nadmienić , ze wyrokiem TK z dnia 31 marca 2015 r. U 6/14 został uznany za zgodny z przepisami Konstytucji RP oraz Kodeksu karnego wykonawczego.

Do wieczornej kąpieli stawała grupa ok. 10 osób, z których każda miała 6 minut na skorzystanie z prysznica. Okoliczność tę potwierdzili wszyscy przesłuchiwani na wniosek powoda świadkowie. W ocenie sądu, czas przeznaczony na kąpiel był realnym czasem na przeprowadzenie w całości zabiegu higieny ciała. Zgromadzone dowody nie pozwoliły na stwierdzenie, iż natryski były niesprawne albo, że powód z jakichkolwiek innych przyczyn został tego prawa pozbawiony.

W odpowiedzi na zarzut powoda odnoszący się do zbyt niskiej gramatury posiłków, strona pozwana przedłożyła dzienny jadłospis osadzonych z okresu od dnia 14.03.2011r. do 20.03.2011r. (tj. odcinka czasu, w którym powód przebywał w Areszcie Śledczym w K.), z treści którego wynika, iż posiłki wydawane osadzonym przewidywały odpowiednią kaloryczność dla określonej normy żywieniowej tj. P – norma podstawowa, L i Lc – normy opracowywane pod względem zdrowotnym, norma Tp – norma na czas transportu, nadto były zbilansowane, składając się z odpowiedniej proporcji: białka, tłuszczu i węglowodanów z dodatkiem warzyw (bez ziemniaków). Co więcej, za chybiony należało uznać zarzut powoda, iż osadzeni nie mieli dostępu do szczegółowego dziennego jadłospisu, albowiem w sprzeczności z powyższym twierdzeniem stoją zeznania świadków: W. D. (protokół z dnia 25.06.2015r., k307-308, nagranie: 00:41:10-00:41:45) i J. P. (protokół z dnia 8.02.2016r., k367-368, nagranie: 00:20:45-00:21:43), wedle których jadłospis był wywieszany na korytarzu oraz podawany do wiadomości przez radiowęzeł.

W odniesieniu do opieki zdrowotnej zarzut powoda sprowadzał się do zaniechań w zakresie podjęcia diagnostyki i leczenia zgłaszanych przez ww. dolegliwości wywołanych przez żylaki odbytu oraz nieprawidłowej procedury leczniczej w zakresie zgłaszanego przez ww. bólu głowy.

Zgodnie z art. 115 § 1 w zw. z art. 209 kkw tymczasowo aresztowanemu przysługują uprawnienia do świadczeń zdrowotnych oraz bezpłatnych leków.

Jak wynika z materiału dowodowego sprawy, L. P. nie był pozbawiony prawa do powyższego, korzystając z wizyt lekarskich. W czasie całego pobytu w Areszcie Śledczym trwającym niewiele ponad 18 miesięcy, 25 razy korzystał z konsultacji lekarskich- co wynika z dokumentacji lekarskiej (k 131 i nast.). Z zeznań powoda wynika, iż otrzymywał farmakologiczne środki przeciwbólowe na migreny oraz czopki przeciwzapalne na hemoroidy (vide: przesłuchanie powoda L. P. – k471-474, nagranie: 01:50:32-01:58:37, 00:29:46-00:31:33, przesłuchanie powoda L. P. – k509-511, nagranie: 00:42:30-00:43:33). Spójne i rzetelne zeznania w zakresie dostępu powoda i innych osadzonych do pomocy medycznej złożyła świadek B. C. - lekarza pełniący obowiązki służbowe w Areszcie Śledczym w K. (protokół z dnia 31.03.2016r., nagranie: 00:21:15-00:51:09, 00:57:19-00:57:27, 01:04:45-01:10:25). Wskazać należy, iż bez inicjatywy dowodowej w zakresie ewentualnej opinii biegłego nie sposób jest ocenić prawidłowości postępowania strony pozwanej w zakresie zgłaszanych przez powoda dolegliwości związanych z żylakami odbytu, tym bardziej, iż nie ma dowodu na to by brak przeprowadzenia szczegółowych badań był źródłem krzywdy powoda (por. - wynika badania rektoskopii – k82, w którym nie wykryto nieprawidłowości innych aniżeli sygnalizowane przez powoda). Co więcej, gdyby w istocie skutkiem niewłaściwej opieki medycznej miał być rozstrój zdrowia , wówczas źródła roszczenia o zadośćuczynienie należałoby poszukiwać w art. 445 w zw. z art. 444 § 1 kc.

Powód zgłaszał zastrzeżenia do konieczności spożycia środków przeciwbólowych bezpośrednio po ich otrzymaniu. Zważyć jednak należy, iż powyższe podyktowane było obowiązującymi w Areszcie Śledczym standardami bezpieczeństwa i przeciwdziałać miało gromadzeniem przez osadzonych środków farmakologicznych.

Odnosząc się zaś do badań wstępnych, co do przebiegu których powód miał zarzuty, sąd ustalił, iż już następnego dnia po przyjęciu do Aresztu Śledczego w K. tj. 1.10.2009r. dokonano oceny sanitarno-epidemiologicznej powoda oraz został przyjęty przez lekarza M. K. (k 131/2, 133/2). Przyjmując za słuszne twierdzenie powoda, iż nie mógł on skorzystać z wagi, ponieważ była niesprawna, nie sposób przypisać powyższemu zjawisku znamienia czynnika wywołującego krzywdę L. P..

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż powód otrzymywał środki higieny osobistej, w tym mydło i papier toaletowy z częstotliwością wynikającą z instrukcji tj. raz w miesiącu. Co istotne, powód nie pytał funkcjonariuszy (...) Więziennej o dodatkowe środki czystości, w sytuacji, w której mu ich już brakowało. Nie sposób zatem przypisać stronie powodowej bezprawności w sytuacji, w której zachowuje ona wewnętrzne wytyczne, przy pasywności powoda w zakresie zaspokajania swoich niezbędnych, podstawowych potrzeb na artykuły higieniczne (przesłuchanie powoda na rozprawie w dniu 19.09.2016r, k471-474, nagranie: 02:03:04-02:03:37, 02:06:42-02:07:21). W tym miejscu wskazać należy, iż w Areszcie Śledczym w K. funkcjonowała kantyna, w której osadzeni mogli nabyć podstawowe artykułu codziennego użytku, w tym środki higieniczne. Strona pozwana zapewniła zatem osadzonym alternatywny dostęp do niezbędnych artykułów w sytuacji, w której zużycie przydzielonych środków, z uwagi na tryb życia prowadzony przez osadzonego, następowało szybciej, aniżeli zgodnie z normami wynikającymi z instrukcji.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w Areszcie Śledczym w K. funkcjonowała świetlica oraz biblioteka. Osadzeni mogli korzystać ze świetlicy, gdzie do ich dyspozycji pozostawał automat do gry w tzw. „piłkarzyki” oraz stół do gry w tenisa stołowego. Z przedłożonej przez stronę pozwaną notatki służbowej z dnia 23.04.2014r.wynika, iż zajęcia kulturalno - oświatowe w odbywały się na podstawie ustalanych grafików zajęć świetlicowych. Nadto, iż w jednostce działał system radiowęzłowy, przez który nadawane były audycje radiowe ogólnopolskich oraz lokalnych rozgłośni, przekazywane komunikaty, ogłoszenia, informacje, prowadzone konkursy, odczytywane pogadanki tematyczne itp. oraz, że w świetlicy na poddaszu prowadzone były programy readaptacji społecznej, zajęcia teoretyczne w ramach kursów zawodowych, spotkania grupy Anonimowych Alkoholików oraz spotkania z przedstawicielami różnych wyznań. Osadzeni, w tym powód, mogli swobodnie korzystać i korzystali ze świetlicy oraz biblioteki. Powyższe potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie J. B. (protokół rozprawy z dnia 11.12.2014r., k116-117, nagranie: 41:00-41:38, 42: 35-43: 25), M. L. (protokół rozprawy z dnia 19.03.2015r., k190-191, nagranie: 00:29:35-00:32:15, 00:36:26-00:38: 27, D. O. (protokół rozprawy z dnia 21.05.2016r., k267, nagranie: 00:42:34-00:44:38) , Z. L. (1) (protokół rozprawy z dnia 25.06.2015r., k 307, nagranie: 00:27:28-00:29:03), J. P. (protokół rozprawy z dnia 8.02.2016r., k367-368, nagranie: 00:25:53-00:27:00, 00:33:52-00:34:48), M. G. (akta sprawy VI Cps 19/15, nagranie: 00:13:25-00:15:28) oraz sam powód L. P. (protokół rozprawy z dnia 19.09.2016r., k471-474, nagranie: 02:12:01-02:19:53). Faktem jest, iż w bibliotece brakowało woluminów, zaś świetlica nie była zaopatrzona w TV oraz odpowiadającą liczbie osadzonych ilość gier. Zważyć jednak należy, iż urządzenie i zaopatrzenie w sprzęty sali przeznaczonej do spędzenia przez osadzonych czasu wolnego uzależnione jest ściśle od możliwości organizacyjnych oraz finansowych, jakimi dysponuje w danym okresie roku budżetowego Areszt Śledczy. W tym miejscu wskazać należy, iż priorytetowe znaczenie należy nadać takim przedsięwzięciom przeprowadzanym w areszcie, których zadaniem jest nade wszystko poprawa warunków mieszkalnych osób odbywających karę izolacji, w dalszej zaś kolejności podnoszenie standardu strefy relaksu osadzonych. Z zeznań L. P. wynika, iż regularnie wypożyczał książki z biblioteki, zaś w wskutek złożonej przez ww. skargi, zwiększyła się znacznie dostępność pozycji książkowych oferowanych przez bibliotekę aresztu. W ocenie sądu zatem, zarzuty powoda odnoszące się do braku zapewnienia przez Areszt Śledczy możliwości korzystania z biblioteki i świetlicy uznać należało za chybiony.

Reasumując, na podstawie art. 448 kc należało zasądzić na rzecz powoda kwotę 1 500 zł stanowiącą odpowiednią sumę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę związaną z warunkami pobytu w zakładzie karnym w zakresie stanu sanitariatów w celach.

Ustawodawca w powołanym przepisie zawarł klauzulę generalną „ odpowiedniej sumy”, pozostawiając sądowi ocenę, na gruncie okoliczności danej sprawy, jaka kwota spełnia powyższy wymóg.

Zdaniem sądu zadośćuczynienie stanowi ekwiwalent stopnia krzywdy. Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 23.06.2016 r. I ACa 272/16 kwota zadośćuczynienia powinna być odczuwalna dla poszkodowanego i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia zaś subiektywny charakter krzywdy nie pozwala uznać za decydującą w danej sprawie dotyczącej ustalenia zadośćuczynienia za krzywdę wysokości kwot przyznawanych w innych sprawach.

Powyższe oznacza, że ustalenie zadośćuczynienia winno nastąpić jedynie na podstawie okoliczności danej sprawy.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy, sąd uznał, iż kwota zadośćuczynienia nie może być symboliczna, winna stanowić realną wartość ekonomiczną łagodzącą skutki doznanej krzywdy. Przy ocenie stopnia krzywdy sąd miał na uwadze przede wszystkim konieczność pobytu powoda w celach cztero- i pięcioosobowych. Nie ulega wątpliwości, iż w celach tych znacznie częściej dochodziło do korzystania z toalety przez osadzonych, konsekwencją tego był zaś częsty i uciążliwy fetor. O nieprzyjemnych zapachach zeznawali zgodnie świadkowie - współosadzeni powoda. Zdaniem sądu, taka organizacja pobytu skazanego powoda przekraczała dopuszczalny stopień uciążliwości związanej z odbywaniem kary pozbawienia wolności, tym bardziej, iż osadzeni w celi spożywali posiłki. Na ocenę stopnia krzywdy nie może nie mieć także wpływu fakt, iż stara zabudowa toalet powodowała, jak podali świadkowie - że osoba korzystająca z toalety była widoczna dla pozostałych osadzonych.

Warunki związane ze stanem toalet nie były powodowi obojętne, zwłaszcza w kontekście stanu chorobowego w postaci żylaków odbytu i konieczności przedsięwzięcia wzmożonych zabiegów higienicznych okolic intymnych. Powyższe potwierdza wystąpienie krzywdy po jego stronie. Ponadto ustalając wysokość zadośćuczynienia sąd miał na uwadze fakt, iż poza krótkim- kilkutygodniowym okresem zajmowania celi bez współosadzonych, przez cały okres pobytu powód przebywał w celach wieloosobowych.

Brak jest natomiast podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia w wysokości przekraczającej 1 500 zł. Należy zauważyć, iż zarówno w pozwie jak i w trakcie trwania procesu powód w żaden sposób nie uzasadniał wysokości zadośćuczynienia którego się domagał.

Ustalenie przez sąd, iż poza stanem toalet żadne z zarzutów powoda dotyczących wystąpienia krzywdy z powodu naruszenia dóbr osobistych nie potwierdziły się, już samo w sobie powoduje niezasadność kwoty objętej żądaniem pozwu.

Odnosząc się zaś do samej krzywdy związanej ze stanem toalet, sąd stoi na stanowisku, iż subiektywny jej charakter nie pozwala na przyznanie kwoty wyższej niż 1 500 zł.

Mając to na uwadze orzeczono jak w pkt I sentencji.

Sąd oddalił wniosek dowody w zakresie oględzin cel, albowiem jak wynika powołanych wyżej okoliczności w latach następujących po osadzeniu powoda zostały one wyremontowane, zatem nie oddają one stanu istniejącego w okresie tymczasowego aresztowania L. P.. Ponadto wobec braku inicjatywy dowodowej powoda dotyczącej opinii biegłych , dowód z oględzin cel byłby nieprzydatny dla stwierdzenia pozostałych okoliczności faktycznych tj. właściwego dostępu do światła czy wentylacji.

W odniesieniu do zgłoszonego dowodu z opinii biegłego psychologa powód na rozprawie w dniu 25.04.2016 r. sprecyzował, iż dotyczył on zeznań świadka A. W. ( k 393, 00:03:52)

Rozstrzygniecie o kosztach procesu z pkt III sentencji wynika z treści art. 100 kpc. Zasądzona kwota stanowi części stawki minimalnej wynagrodzenia pełnomocnika strony pozwanej odpowiadającej zakresowi przegrania sprawy przez powoda ( której wysokość zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych , wynosi 120 zł).

Art. 100 kpc w zw. z art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych stanowi podstawę nakazania ściągnięcia w pkt V sentencji części opłaty sądowej odpowiadającej zakresowi w którym powód przegrał proces, a której to opłaty od pozwu na mocy postanowienia z dnia 13.11.2013 r. I Co 2000/13 L. P. nie miał obowiązku uiścić.

Rozstrzygniecie z pkt IV sentencji wynika z art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych i przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu( które w sprawie ma zastosowanie z mocy § 22 rozporządzenia MS z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu i § 22 rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu).

Zgodnie z jego § 10 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 15 wym. rozporządzenia z roku 2002 należało przyznać pełnomocnikowi z urzędu powoda kwotę 180 zł ( 150% z stawki minimalnej 120 zł) z uwagi na nakład pracy. Kwota ta podlega zwiększeniu o stawkę podatku VAT w wysokości 23% z tejże sumy tj. 41,40 zł zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia. Ponadto przyznano pełnomocnikowi zwrot wydatków zgodnie z przedłożonym spisem.