Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Górska

Sędziowie: SO Anna Górnik

(del.) SR Rafał Lila

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2019 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy w postępowaniu upadłościowym Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. w upadłości układowej

na skutek zażalenia dłużnika oraz wierzycieli na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin- Centrum w Szczecinie z dnia 29 października 2018 r. o odmowie zatwierdzenia układu

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Rafał Lila Agnieszka Górska Anna Górnik

UZASADNIENIE

Postanowieniem z 29 października 2018 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w S. odmówił zatwierdzenia układu zawartego na zgromadzeniu wierzycieli w dniu 25 września 2018 r. w postępowaniu upadłościowym Zakładu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. w upadłości układowej.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że w dniu 28 sierpnia 2018 r. odbyło się zgromadzenie wierzycieli, które zostało odroczone do dnia 25 września 2018r., celem głosowania nad układem. Sędzia komisarz ustalił, że: ogólna suma wierzytelności uznanych na liście wierzytelności i uzupełniającej liście wierzytelności wynosi 2.187.363,83 zł, do przyjęcia układu konieczne było uzyskanie zwykłej większości osobowej, która wynosi 77 oraz większości kapitałowej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do glosowania, wynoszącej w niniejszym postępowaniu 1.458.242,55 zł. Po przeprowadzeniu głosowania sędzia komisarz stwierdził, że za układem opowiedziało się 139 wierzycieli spośród koniecznej większości osobowej 77 wierzycieli, posiadających łącznie wierzytelności w wysokości 1.699.767,74 zł, nadto, iż za układem głosowało pisemnie 6 wierzycieli glosujących łącznie z kwotę 36.285,59 zł, co łącznie daje 145 wierzycieli z kwotę 1.736.053,33 zł. Wobec powyższego sędzia komisarz uznał, że układ został przez wierzycieli przyjęty wobec osiągnięcia zarówno większości kapitałowej jak i osobowej.

Zdaniem Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie brak było podstaw do zatwierdzenia układu przyjętego na Zgromadzeniu wierzycieli w dniu 25 września 2018 r. Analiza akt sprawy według tego Sądu prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż w niniejszym postępowaniu doszło do naruszenia procedury dotyczącej głosowania nad układem. Sąd Rejonowy samodzielnie dokonał przeliczeń wierzytelności uznanych na liście wierzytelności, a także w zakresie oddanych głosów co do propozycji układowych dłużnika oraz większości kapitałowej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do głosowania i ustalił, wbrew wskazanym przez sędziego komisarza wartościom, że łączna kwota uznanych na liście wierzytelności to 2.195.016,22 zł, zaś większość kapitałowa 2/3 z tej sumy to kwota 1.463.344,15 zł. Po przeliczeniu ważnych głosów Sąd Rejonowy uznał, że nie doszło do przegłosowania propozycji układowych upadłego. W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy wskazał, że sędzia komisarz dopuścił do głosowania nad propozycjami układowymi pełnomocnika substytucyjnego r.pr. P. K. (pełnomocnictwo substytucyjne udzielone przez r.pr. K. W. (1) ) działającego w imieniu m.in. 41 wierzycieli (dot. zgłoszeń wierzytelności (zw): 17, 18, 25, 27, 36, 42 i 167, 46 i 168, 56, 58 i 161, 59, 61, 62, 63, 64 i 171, 66, 67 i 160, 68, 70, 71, 75 i 179, 78, 79, 80, 83, 85, 89, 90, 91, 94, 95, 104, 118, 120 i 174, 121, 123 i 176, 125, 127, 131, 137, 150, 151), pomimo, iż do nie załączono do akt stosownych pełnomocnictw dla pełnomocnika głównego r.pr. K. W. (1). Sąd Rejonowy ustalił powyższe zarówno w oparciu o zgłoszenia wierzytelności, jak i dokumentację znajdującą się w aktach sprawy. Sąd Rejonowy podniósł, że dopuszczenie do głosowania takiego pełnomocnika, co więcej uznanie jego głosów za ważne niewątpliwe odbyło się z naruszeniem przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, jak i kodeksu postępowania cywilnego (zgodnie z treścią art. 379 pkt 2 kpc w zw. z art. 229 prawa upadłościowego i naprawczego nieważność postępowania zachodzi m.in. jeżeli pełnomocnik strony nie był należycie umocowany).Według Sądu Rejonowego uznane na liście wierzytelności roszczenia tych 41 wierzycieli wynoszą łącznie 318.033,46 zł i kwotę tę należało odjąć od sumy głosów oddanych za układem. Po odjęciu tych roszczeń wynika, że za układem głosowali wierzycieli z ogólną kwotą 1.425.672,26 zł (do przyjęcia układu, co wskazano powyżej konieczne było osiągnięcie większości kapitałowej w wysokości 1.463.344,15 zł). Wbrew zatem ustaleniom sędziego komisarza układ nie został przegłosowany.

Niezależnie od powyższego Sąd Rejonowy uznał, że istnieją poważne wątpliwości co do procedowania w zakresie listy wierzytelności albowiem zgłoszenia wierzytelności w imieniu wszystkich Wspólnot Mieszkaniowych dokonał sam upadły, co więcej na większości tych zgłoszenie widnieje także podpis pełnomocnika r.pr. K. W. (1), pomimo, iż do dnia 28 sierpnia 2018 r. pełnomocnik ten nie złożył do akt stosownych pełnomocnictw. Zatem lista wierzytelności w niniejszym postępowaniu została sporządzona i zatwierdzona w okresie, gdy te braki w zakresie prawidłowej reprezentacji nie zostały usunięte. Sąd Rejonowy nadto zaznaczył, że żaden z nieprawidłowo reprezentowanych wierzycieli nie potwierdził czynności dokonanych przez te podmioty, poza tym większość zawiadomień o zgromadzeniu wierzycieli w imieniu wierzycieli odebrał sam upadły.

Sąd Rejonowy w tych okolicznościach dokonał symulacji przebiegu głosowania, tj. uwzględnił wyłącznie wierzycieli należycie reprezentowanych i uznanych na liście wierzytelności (tj. wierzycieli ujętych na liście wierzytelności i uzupełniającej liście wierzytelności za wyjątkiem Wspólnot Mieszkaniowych) i stwierdził, że także w tym przypadku nie doszło do przegłosowania układu.

W piśmie z 21 listopada 2018 r. wierzyciele złożyli zażalenie (uzupełnione w pismach z 11 grudnia 2018 r., 8 stycznia 2019 r., 24 stycznia 2019 r.) na powyższe orzeczenie wnosząc o jego zmianę i zatwierdzenie układu ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie:

- art. 89 § 1 k.p.c. w zw. z art. 130 k.p.c. w zw. z art. 229 prawa upadłościowego i naprawczego w zw. z art. 379 pkt 2 k.p.c. poprzez uznanie, że dopuszczony do udziału w postępowaniu, w szczególności wezwany na posiedzenie celem glosowania nad układem pełnomocnik, który nie był wzywany wcześniej do uzupełnienia braków swojego umocowania, nie był umocowany do występowania w postępowaniu, co w konsekwencji prowadziło do nieważności postępowania,

- art. 379 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i uznanie nieważności postępowania bez wezwania wierzyciela do potwierdzenia czynności prawnych pełnomocnika,

- art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 260 ust. 2 prawa upadłościowego i naprawczego w zw. z art. 299 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez ich niezastosowanie i kwestionowanie zatwierdzonej prawomocnej listy wierzytelności,

- art. 195 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez jego niezastosowanie,

- art. 285 ust. 4 i 154 prawa upadłościowego i naprawczego w zw. z art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 prawa upadłościowego i naprawczego poprzez zakwestionowanie na etapie zatwierdzenia układu prawomocnego postanowienia sędziego komisarza o zawarciu układu ogłoszonego na posiedzeniu w dniu 25 września 2018 r.

Powyższe orzeczenie zaskarżył również dłużnik wnosząc o jego zmianę i zatwierdzenie układu ewentualnie uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W zażaleniu podniesiono zarzuty tożsame z zarzutami zgłoszonymi przez wierzycieli w zażaleniu z 21 listopada 2018 r.

W piśmie z 5 lutego 2019 r. wierzyciele złożyli odpowiedź na zażalenie dłużnika wnosząc o jego uwzględnienie jako oczywiście zasadnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenia złożone prze dłużnika i upadłego zasługiwały na uwzględnienie.

Trafnie wytknął wprawdzie Sąd pierwszej instancji uchybienia, do jakich doszło na etapie postępowania poprzedzającego glosowanie nad układem, w szczególności przejawiające się w dopuszczeniu do tego głosowania radcy prawnego P. K., pełnomocnika substytucyjnego radcy prawnego K. W. (1), działającej m.in. w imieniu 41 wierzycieli, mimo nieprzedstawienia pełnomocnictwa upoważniającego K. W. (1) do ich reprezentacji.

Dodać należy, iż w sytuacji, w której zarząd wspólnoty mieszkaniowej sprawowany jest przez podmiot będący dłużnikiem istotne jest zapewnienie należytego zabezpieczenia interesów wspólnoty mieszkaniowej, które mogą pozostawać w kolizji z interesem dłużnika sprawującego zarząd. W takiej sytuacji celowe jest odwołanie się w drodze analogii do przepisu art. 210 § 1 k.s.h. i przyjęcie, że w tego rodzaju sprawie wspólnotę mieszkaniową reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą właścicieli lokali (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2015 r., III CZP 57/15). Wbrew zatem zarzutom skarżących nie sposób uznać za prawidłowe zgłoszenie wierzytelności wobec dłużnika przez wspólnoty mieszkaniowe reprezentowane przez tegoż właśnie dłużnika.

Z protokołu zgromadzenia wierzycieli z dnia 28 sierpnia 2018 r. wynika, że pełnomocnik występujący w imieniu wierzycieli złożył do akt uchwały wspólnot mieszkaniowych dotyczące udzielenia pełnomocnictwa radcy prawnemu K. W. (2), aczkolwiek nie wskazano liczby tych uchwał, ani też nie określono podmiotów, przez które uchwały te zostały podjęte. W związku z tym tego rodzaju zapis w protokole nie pozwala na przyjęcie, iż złożono uchwały podjęte także przez 41 wierzycieli wskazanych w zaskarżonym postanowieniu, skoro w rzeczywistości brak ich jest w aktach sprawy. Nie ulega wątpliwości, iż tym samym doszło do naruszenia przepisu art. 89 § 1 k.p.c. w zw. z art. 229 Prawa upadłościowego i naprawczego.

Niemniej, słusznie podniesiono w zażaleniach, iż nieprzedstawienie pełnomocnictwa zawierającego umocowanie wierzyciela do reprezentacji jest brakiem usuwalnym. Jeżeli zgłoszenie się pełnomocnika w postępowaniu cywilnym połączone jest ze złożeniem pisma procesowego zastosowanie znajduje przepis art. 130 § 1 k.p.c., przewidujący wezwanie strony, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia lub uzupełnienia pisma w terminie tygodniowym. W postępowaniu upadłościowym, w przypadku, gdy pierwszą czynnością pełnomocnika jest zgłoszenie wierzytelności zastosowanie znajduje przepis art. 242 Prawa upadłościowego i naprawczego, według którego jeżeli zgłoszenia wierzytelności dokonuje wierzyciel reprezentowany przez pełnomocnika procesowego, którym jest adwokat lub radca prawny, lub osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, zgłoszenie wierzytelności nieodpowiadające wymaganiom określonym w art. 239 i art. 240 lub zawierające inne braki uniemożliwiające nadanie zgłoszeniu biegu podlega zwrotowi bez wzywania do jego uzupełnienia.

W sytuacji, w której pierwsza czynność podejmowana przez pełnomocnika nie wiąże się ze złożeniem pisma procesowego w rachubę wchodzi odpowiednie stosowanie art. 97 § 1 k.p.c. w zw. z art. 229 Prawa upadłościowego i naprawczego, który umożliwia tymczasowe dopuszczenie przez sąd do podjęcia naglącej czynności procesowej osoby niemogącej przedstawić pełnomocnictwa, połączone z wyznaczeniem terminu do złożenia tego pełnomocnictwa albo zatwierdzenia czynności pełnomocnika przez mocodawcę. W zakreślonym przez sąd terminie osoba tymczasowo dopuszczona musi przedstawić pełnomocnictwo albo zatwierdzenie swoich czynności przez stronę. Po spełnieniu tego warunku czynności osoby tymczasowo dopuszczonej stają się ważne i skuteczne. Następcze udzielenie przez stronę pełnomocnictwa oznacza zatwierdzenie czynności zdziałanych w jej imieniu bez pełnomocnictwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2017 r., IV CZ 21/17). Z przepisu art. 97 § 1 k.p.c. wynika jednocześnie, że sąd pominie czynności procesowe takiej osoby dopiero w przypadku bezskutecznego upływu terminu.

Nie ulega wątpliwości, że przed głosowaniem nad układem nie podjęto jakichkolwiek kroków, które umożliwiłyby usunięcie braku w postaci nienależytego umocowania pełnomocnika przez 41 wierzycieli. Nie wyklucza to jednak podjęcia działania w tym kierunku przez sąd na etapie postępowania w przedmiocie zatwierdzenia układu. Oceniając bowiem przesłanki odmowy zatwierdzenia układu należy brać pod uwagę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c. w zw. z art. 229 Prawa upadłościowego i naprawczego).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest zaś pogląd dopuszczający następcze potwierdzenie czynności przez mocodawcę, które powoduje usunięcie ze skutkiem ex tunc przyczyny nieważności, o której mowa w art. 379 pkt 2 k.p.c. Argumenty przemawiające za tym stanowiskiem zostały przedstawione w uchwale SN z 8.7.2008 r. (III CZP 154/07, OSNC 2008, Nr 12, poz. 133), w której SN odwołał się do art. 401 pkt 2 KPC, dopuszczającego potwierdzenie przez stronę czynności dokonanych w jej imieniu przez osobę nienależycie umocowaną. Z konstrukcji tego przepisu wynika, iż potwierdzenie czynności wyłącza możliwość powołania się na niewłaściwą reprezentację jako podstawę wznowienia. Dostrzega się w nim wyraz ogólnej zasady dopuszczalności potwierdzania przez stronę czynności procesowych, a także odwołanie się do względów pragmatycznych, zapobiegających negatywnym skutkom nieważności postępowania (zob. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 379. Tom I, pod red dr. hab. Tomasza Szanciło i tam powołane orzecznictwo, System Informacji Prawnej Legalis).

Powyższa argumentacja jest także aktualna w odniesieniu do oceny reprezentacji wierzycieli na etapie zgłaszaniu wierzytelności. Z wcześniejszych wywodów wynika, że już na etapie zgłoszenia wierzytelności sędzia - komisarz winien zweryfikować prawidłowość sposobu reprezentacji wspólnot mieszkaniowych, czego jednak zaniechano. Niemniej, w chwili głosowania nad układem wierzyciele ci reprezentowani byli już przez pełnomocnika, zaś uchwały, na podstawie których go powołano obejmowały upoważnienie zarówno do głosowania nad układem jak i do zgłaszania wierzytelności. W sytuacji zatem, w której należycie umocowany pełnomocnik, (odnośnie tych wierzycieli, co do których złożono stosowne uchwały), wziął udział w głosowaniu nad układem oraz podpisał zgłoszenia wierzytelności, zachowania tego nie można interpretować inaczej, jak potwierdzenia uprzednio dokonanych zgłoszeń wierzytelności. Następcze potwierdzenie tych czynności wynika także z treści złożonego zażalenia.

Na etapie postępowania zażaleniowego dłużnik złożył uchwały wspólnot mieszkaniowych, na podstawie których ustanowiono pełnomocnika w osobie radcy prawnego K. W. (1) do reprezentowania w postępowaniu upadłościowym prowadzonym wobec Zakładu (...) spółki z o.o. w T., w szczególności do zgłaszania wierzytelności objętych układem oraz do głosowania nad układem na zgromadzeniu wierzycieli (k. 1151 – 1189). Z zestawienia składanych uchwał zawartego w piśmie wierzycieli z dnia 21 listopada 2019 r. wynika, że nie złożono uchwał dotyczących wierzycieli, których dotyczą zgłoszenia nr (...), którzy także wymienieni zostali w protokole zgromadzenia wierzycieli z dnia 25 września 2018 r., jako podmioty reprezentowane przez radcę prawnego P. K. - pełnomocnika substytucyjnego radcy prawnego K. W. (1). Ponadto, w piśmie z dnia 8 stycznia 2019 r. pełnomocnik wierzycieli wskazała wprost, że nie dysponuje uchwałami wspólnot mieszkaniowych, które dokonały zgłoszeń wierzytelności nr (...) , wobec czego oświadczyła, że nie działa w imieniu tych wierzycieli. Podkreślenia wymaga, że złożone na etapie postępowania zażaleniowego uchwały o ustanowieniu pełnomocnika zostały podjęte przed datą głosowania nad układem.

W konsekwencji za przedwczesny uznać należy wniosek o braku uzyskania wymaganej większości głosów za przyjęciem układu, który determinował przyjęcie, że układ ten narusza prawo, a tym samym, że spełniona został przesłanka negatywna zatwierdzenia układu określona w art. 288 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego.

W opisanej sytuacji uzasadnione jest dokonanie na nowo obliczenia głosów oddanych za układem, z uwzględnieniem także głosów tych spośród 41 zakwestionowanych wierzycieli, co do których wykazano umocowanie radcy prawnego K. W. (1) do reprezentacji. W razie potrzeby celowe okazać się może wezwanie pełnomocnika do wykazania umocowania do działania w imieniu tych wierzycieli, którzy wymienieni byli w protokole zgromadzenia wierzycieli z dnia 25 września 2018 r., a co do których do tej pory nie złożono uchwał, na mocy których wspólnota ustanowiła pełnomocnika (zgłoszenia wierzytelności nr (...)).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 w zw. z art.229 Prawa upadłościowego i naprawczego orzekł, jak na wstępie.

Rafał Lila Agnieszka Górska Anna Górnik