Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2019 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. T. - Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w T.

przeciwko B. V. (poprzednio R. O.)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 29 maja 2019 r.

sygn. akt I C 119/19

oddala apelację.

/Sędzia Włodzimierz Jasiński/ /Sędzia Rafał Krawczyk/ /Sędzia Jadwiga Siedlaczek/

Sygn. akt VIII Ca 568/19

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 9 października 2018 roku Gmina M. T. domagała się zasądzenia od pozwanego R. O. (dalej: V. B.) kwoty 3.618,75 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu i zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Dochodzona kwota stanowiła odszkodowanie za używanie przez pozwanego lokalu należącego do powódki bez tytułu prawnego w okresie od 01.01.2015 r. do 30.09.2018 r.

Wyrokiem z dnia 29 maja 2019 roku Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny zasądził od V. B. kwotę 3.148,91 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 października 2018 roku do dnia zapłaty. Co do pozostałej części żądania, orzeczono w punkcie II wyroku, powództwo w dalszym zakresie oddalając. Sąd nie obciążył pozwanego kosztami procesu.

W uzasadnieniu wyroku, Sąd Rejonowy stwierdził, że żądanie zgłoszone w pozwie zostało udowodnione, jednak część roszczenia uległa przedawnieniu. Sąd powołując się na przepis art. 118 k.c. oraz art. 5 ust. 2-4 ustawy o zmianie ustawy – kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 1104), stwierdził, że roszczenie powoda obejmujące okres od dnia 1 stycznia 2015 roku do dnia 8 lipca 2015 roku uległo przedawnieniu, bowiem nastąpiło przed dniem wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy kodeks cywilny i niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 roku. Przedawnione roszczenie obejmowało należności i odsetki w łącznej kwocie 469,84 złotych i w tym zakresie powództwo należało oddalić.

Powyższe orzeczenie zostało zaskarżone apelacją przez powódkę w zakresie, w którym sąd oddalił żądanie zgłoszone w pozwie, tj. co do punktu II wyroku. W apelacji skarżąca zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 118 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że roszczenie powoda z tytułu odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, o którym mowa w art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, za okres od 01.01.2015 r. do 08.07.2015 r. uległo przedawnieniu;

- naruszenie prawa procesowego, tj. art. 13 § 1 k.p.c. poprzez możliwe rozpoznanie sprawy według przepisów o postępowaniu odrębnym – uproszczonym, wbrew obowiązkowi sądu stosowania przepisów o postępowaniu procesowym zwykłym, gdyż sprawa nie należy do zakresu spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu procesowym odrębnym – uproszczonym.

Mając na uwadze wskazane zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego B. V. na rzecz powoda kwoty 469,84 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, oraz o zmianę kwalifikacji sprawy w postępowaniu apelacyjnym i rozpoznanie jej według przepisów o postępowaniu zwykłym, a nie uproszczonym. Ewentualnie, skarżąca wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżąca domagała się także zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego wg. norm przepisanych.

Zdaniem skarżącej, zgodnie z art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym od 9 lipca 2018 r., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe wynosi trzy lata, jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Roszczenie o zapłatę należności związanych z zajmowaniem lokalu są roszczeniami okresowymi, a zatem okres ich przedawnienia wynosi 3 lata. Według skarżącej, roszczenie w oddalonym zakresie dotyczące należności za okres od 1 stycznia 2015 r. do 8 lipca 2015 r., w świetle obowiązujących przepisów uległoby przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2018 roku. Stanowisko to, apelująca uzasadnia tym, iż zgodnie z art. 5 ust. 4 powołanej ustawy „roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą”. Pozew natomiast został złożony w dniu
4 października 2018 r., a zatem przed upływem terminu przedawnienia.
W konsekwencji, do części roszczenia, które zostało przez Sąd Rejonowy uznane za przedawnione i oddalone, winny mieć zastosowanie nowe przepisy, a w szczególności nowe brzmienie art. 118 k.c. i regulacja mówiąca o upływu terminu przedawnienia na ostatni dzień roku kalendarzowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługiwała na oddalenie.

Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1104) wprowadziła do Kodeksu cywilnego nowy przepis art. 117 § 2 ¹ k.c., zgodnie z którym po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Przepis art. 117 § 2 ¹ k.c. znajduje zastosowanie wyłącznie do roszczeń przysługujących przedsiębiorcy, wynikających ze stosunków prawnych powstałych w wyniku dokonania czynności prawnej z osobą fizyczną będącą konsumentem w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Normę wyrażoną w art. 117 § 2 ¹ k.c. stosuje się do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej – tj. przed 9 lipca 2018 r. – i w tym dniu jeszcze nie przedawnionych, o czym stanowi przepis art. 5 ust. 1 niniejszej ustawy. Reguła ta przewiduje automatyczny skutek zastosowania nowego brzmienia ustawy w odniesieniu do roszczeń istniejących, lecz nieprzedawnionych w dniu 9 lipca 2018 r. Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy nowelizującej, roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie ustawy (do dnia 9 lipca 2018 r.) nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w art. 117 § 2 ¹ k.c. Skutek przedawnienia polegający na przekształceniu przedawnionego roszczenia przeciwko konsumentowi ex lege w roszczenie z tzw. zobowiązania naturalnego, następuje zatem z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (por. M. Mataczyński, M. Saczywko [w:] M. Gutowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, wyd. 2, Warszawa 2018, s. 1044-1045 ). Niemożność przymusowej realizacji roszczenia (niezaskarżalność) następuje zatem z mocy samego prawa, natomiast od konsumenta jako słabszej strona stosunku prawnego łączącego go z przedsiębiorcą, nie jest wymagane podniesienie zarzutu przedawnienia, bądź dokonywanie jakichkolwiek innych aktów staranności.

Zgodnie z brzmieniem art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Określone w art. 18 ust. 1 ustawy z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego roszczenia odszkodowawcze przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2014 r. IV CNP 33/13, Lex nr 1438649).

Przepis art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 1104) w odniesieniu do roszczeń przedawnionych przysługujących przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia stanowi, że do skutków przedawnienia tych roszczeń należy stosować zmienione przepisy Kodeksu cywilnego. Podstawowym skutkiem upływu terminu przedawnienia jest powstanie po stronie zobowiązanej kompetencji do skutecznego uchylenia się od zaspokojenia roszczenia. Ponadto, zgodnie z nowym brzmieniem ustawy, stosownie do treści art. 117 § 2 ¹ k.c., szczególny skutkiem przedawnienia jest utrata przez wierzyciela możności domagania się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

Tymczasem przepis art. 118 zdanie drugie k.c., na który w swej apelacji powołuje się skarżący, stanowi jedynie regułę uzupełniającą art. 112 k.c. i odnosi się nie do skutków, a do sposobu obliczania terminu końcowego przedawnienia roszczeń, których termin przedawnienia jest dłuższy niż 2 lata. Zastosowanie przepisu art. 118 zdanie drugie k.c. polega na przyjęciu ustalenia, że termin przedawnienia tych roszczeń nie kończy biegu w dacie wynikającej z art. 112 zdanie pierwsze k.c., ale biegnie dalej, aż do ostatniego dnia tego roku kalendarzowego i upływa wraz z tym dniem. Ostatni dzień roku kalendarzowego jest więc ostatnim dniem, w którym wierzyciel może dochodzić swojego roszczenia, nie narażając się na negatywne skutki upływu czasu. Przepis ten w ogóle nie reguluje zatem zagadnienia „skutku” przedawnienia – do którego wprost odnosi się art. 5 ust. 4 ustawy nowelizującej – ale określa termin końcowy przedawnienia. Nie ma on zatem zastosowania do roszczeń przeciwko konsumentom, powstałych przed wejściem w życie nowych przepisów o przedawnieniu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

/Sędzia Włodzimierz Jasiński/ /Sędzia Rafał Krawczyk/ /Sędzia Jadwiga Siedlaczek/