IV CNP 33/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-03-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CNP 33/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie ze skargi pozwanych
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w B.
z dnia 9 marca 2011 r.,
w sprawie z powództwa Administracji Domów Miejskich ADM Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w B.
przeciwko K. M. i K. M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 marca 2014 r.,
1) stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w B. z dnia 9 marca
2011 r., sygn. akt … 22/11 w części zmieniającej w punkcie 2
(drugim) wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 27 października
2010 r., sygn. akt … 1736/09, przez zasądzenie od pozwanych
solidarnie na rzecz powoda kwoty 14.191,08 zł (czternaście
tysięcy sto dziewięćdziesiąt jeden złotych i 8/100) z ustawowymi
2
odsetkami od dnia 1 maja 2009 r. do dnia zapłaty oraz kwoty
1.360,34 zł ( jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt i 34/100) z
ustawowymi odsetkami od dnia 16 października 2009 r. (pkt I) a
nadto w części zasądzającej solidarnie od pozwanych na rzecz
powoda zwrot kosztów procesu ponad kwotę 2.886,67 zł (dwa
tysiące osiemset osiemdziesiąt sześć i 67/100) (pkt. II) oraz w
części zasądzającej solidarnie od pozwanych na rzecz powoda
1.200 zł ( jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów
procesu przed instancją odwoławczą (pkt. III), jest niezgodny
z prawem;
2) zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanych kwotę
1.800 zł (jeden tysiąc osiemset) tytułem kosztów postępowania
wszczętego wniesieniem skargi .
3
UZASADNIENIE
W sprawie wytoczonej przeciwko pozwanym, zajmującym lokal bez tytułu
prawnego, o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia
21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U.2014 r., poz. 150), zwanej dalej „ustawą”, Sąd
I instancji uznał dochodzone roszczenie jako okresowo podlegające trzyletniemu
przedawnieniu. W konsekwencji Sąd ten w pkt 1 uwzględnił powództwo w części,
w której roszczenie nie uległo jeszcze trzyletniemu przedawnieniu, natomiast w pkt
2 oddalił powództwo, a więc w części obejmującej roszczenie przedawnione
wskutek upływu trzyletniego terminu. Na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd ten w pkt 3
stosunkowo rozdzielił koszty postępowania pierwszoinstancyjnego.
Apelację strony powodowej uwzględnił Sąd odwoławczy, który wyrokiem
reformatoryjnym zmienił zaskarżony wyrok w pkt 2 oddalającym powództwo w ten
sposób, że zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki dalsze kwoty
14.191,08 zł, oraz 1.360,34 zł z ustawowymi odsetkami, a ponadto zmienił wyrok
w pkt 3 zasądzając solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 4.330 zł
tytułem kosztów procesu. Zasądził także od pozwanych na rzecz powódki 1.200 zł
kosztów procesu przed instancją odwoławczą.
Sąd drugiej instancji uznał za błędną ocenę Sądu Rejonowego, że
roszczenie powódki za okres przed 15 października 2006 r. uległo przedawnieniu
i stwierdził, że powódce należy się wynagrodzenie za cały okres posiadania rzeczy
przez pozwanych, a wynagrodzenie to stanowi należność jednorazową, ponieważ
okresowy charakter tego świadczenia nie wynika ani z ustawy ani z umowy
i dlatego nie ulega trzyletniemu przedawnieniu.
Wyrok Sądu drugiej instancji zaskarżyli pozwani skargą o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, wskazując jako zakres
zaskarżenia na punkty I i III w całości oraz w części na punkt II co do kwoty
zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego powyżej kwoty 2.886,67 zł.
Skarżący wnieśli o stwierdzenie niezgodności z prawem tego wyroku
w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie na rzecz pozwanych kosztów
postępowania.
4
W ocenie skarżących zaskarżony skargą wyrok Sądu odwoławczego jest
niezgodny z art. 18 ust. 1 ustawy oraz art. 118 k.c. w wyniku błędnego uznania, że
roszczenie o zapłatę dochodzonego przez powódkę odszkodowania nie jest
świadczeniem okresowym i nie podlega trzyletniemu przedawnieniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga zasługiwała na uwzględnienie, wobec istnienia podstaw do
stwierdzenia, że w zaskarżonym zakresie wyrok Sądu drugiej instancji jest
niezgodny z prawem.
Sąd drugiej instancji wadliwie zakwalifikował roszczenie powódki jako
żądanie wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy nie oparte na tytule, a nadto
błędnie ocenił je jako należność jednorazową, uznając, że jej okresowy charakter
nie wynika m.in. z ustawy. Oceny tej dokonał z powołaniem się wyłącznie
na judykaturę z okresu 1975-1972 r. z pominięciem późniejszych judykatów z lat
2007-2008.
Tymczasem art. 18 ust. 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w dacie
orzekania przez Sąd drugiej instancji, wyraźnie stanowi o obowiązku uiszczania co
miesiąc odszkodowania aż do dnia opróżnienia lokalu przez osoby zajmujące ten
lokal bez tytułu prawnego. Ustawodawca wyraźnie więc przesądził o kwalifikacji
prawnej charakteru tego świadczenia (odszkodowanie) oraz o jego okresowym
charakterze (obowiązek comiesięcznego uiszczania).
W judykaturze konsekwentnie już przyjmuje się, że byłego lokatora
i właściciela łączy szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy, którego treścią
jest zapewnienie właścicielowi płatnego periodycznie (co miesiąc - art. 18 ust. 1
ustawy) świadczenia za dalsze korzystanie z lokalu (zob. uchwałę SN z dnia
7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07, OSNC 2008/12/137 oraz wyrok SN z dnia
19 czerwca 2008 r. V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009/10/12), określonego zbiorczo
jako świadczenie odszkodowawcze. Nadanie więc przewidzianym w art. 18 ust. 1
ustawy świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych
(„co miesiąc”), uzasadnia zastosowanie do ich dochodzenia, właściwego dla nich,
trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. (v. wyrok SN
z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 490/11, niepubl.). Ten kierunek wykładni,
przewidującej, że określone w art. 18 ust. 1 ustawy roszczenia odszkodowawcze
5
przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń
o świadczenia okresowe, jest konsekwentnie kontynuowany w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (v. wyrok SN z dnia 9 listopada 2012 r., IV CSK 303/12, niepubl.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 42411
§ 2 uwzględnił
skargę stwierdzając, że zaskarżony nią wyrok Sądu drugiej instancji jest
w zaskarżonym zakresie niezgodny z prawem.
O kosztach postępowania wszczętego wniesieniem skargi orzeczono na
podstawie art. 98 § 1 i art. 99 k.p.c. oraz na postawie § 6 pkt 5 i § 12 ust. 5 pkt 2
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oaz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie ze skargi pozwanych
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w B.
z dnia 9 marca 2011 r.,
w sprawie z powództwa Administracji Domów Miejskich ADM Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w B.
przeciwko K. M. i K. M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 marca 2014 r.,
1) stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w B. z dnia 9 marca
2011 r., sygn. akt … 22/11 w części zmieniającej w punkcie 2
(drugim) wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 27 października
2010 r., sygn. akt … 1736/09, przez zasądzenie od pozwanych
solidarnie na rzecz powoda kwoty 14.191,08 zł (czternaście
tysięcy sto dziewięćdziesiąt jeden złotych i 8/100) z ustawowymi
2
odsetkami od dnia 1 maja 2009 r. do dnia zapłaty oraz kwoty
1.360,34 zł ( jeden tysiąc trzysta sześćdziesiąt i 34/100) z
ustawowymi odsetkami od dnia 16 października 2009 r. (pkt I) a
nadto w części zasądzającej solidarnie od pozwanych na rzecz
powoda zwrot kosztów procesu ponad kwotę 2.886,67 zł (dwa
tysiące osiemset osiemdziesiąt sześć i 67/100) (pkt. II) oraz w
części zasądzającej solidarnie od pozwanych na rzecz powoda
1.200 zł ( jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów
procesu przed instancją odwoławczą (pkt. III), jest niezgodny
z prawem;
2) zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanych kwotę
1.800 zł (jeden tysiąc osiemset) tytułem kosztów postępowania
wszczętego wniesieniem skargi .
3
UZASADNIENIE
W sprawie wytoczonej przeciwko pozwanym, zajmującym lokal bez tytułu
prawnego, o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia
21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy
i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U.2014 r., poz. 150), zwanej dalej „ustawą”, Sąd
I instancji uznał dochodzone roszczenie jako okresowo podlegające trzyletniemu
przedawnieniu. W konsekwencji Sąd ten w pkt 1 uwzględnił powództwo w części,
w której roszczenie nie uległo jeszcze trzyletniemu przedawnieniu, natomiast w pkt
2 oddalił powództwo, a więc w części obejmującej roszczenie przedawnione
wskutek upływu trzyletniego terminu. Na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd ten w pkt 3
stosunkowo rozdzielił koszty postępowania pierwszoinstancyjnego.
Apelację strony powodowej uwzględnił Sąd odwoławczy, który wyrokiem
reformatoryjnym zmienił zaskarżony wyrok w pkt 2 oddalającym powództwo w ten
sposób, że zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki dalsze kwoty
14.191,08 zł, oraz 1.360,34 zł z ustawowymi odsetkami, a ponadto zmienił wyrok
w pkt 3 zasądzając solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 4.330 zł
tytułem kosztów procesu. Zasądził także od pozwanych na rzecz powódki 1.200 zł
kosztów procesu przed instancją odwoławczą.
Sąd drugiej instancji uznał za błędną ocenę Sądu Rejonowego, że
roszczenie powódki za okres przed 15 października 2006 r. uległo przedawnieniu
i stwierdził, że powódce należy się wynagrodzenie za cały okres posiadania rzeczy
przez pozwanych, a wynagrodzenie to stanowi należność jednorazową, ponieważ
okresowy charakter tego świadczenia nie wynika ani z ustawy ani z umowy
i dlatego nie ulega trzyletniemu przedawnieniu.
Wyrok Sądu drugiej instancji zaskarżyli pozwani skargą o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, wskazując jako zakres
zaskarżenia na punkty I i III w całości oraz w części na punkt II co do kwoty
zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego powyżej kwoty 2.886,67 zł.
Skarżący wnieśli o stwierdzenie niezgodności z prawem tego wyroku
w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie na rzecz pozwanych kosztów
postępowania.
4
W ocenie skarżących zaskarżony skargą wyrok Sądu odwoławczego jest
niezgodny z art. 18 ust. 1 ustawy oraz art. 118 k.c. w wyniku błędnego uznania, że
roszczenie o zapłatę dochodzonego przez powódkę odszkodowania nie jest
świadczeniem okresowym i nie podlega trzyletniemu przedawnieniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga zasługiwała na uwzględnienie, wobec istnienia podstaw do
stwierdzenia, że w zaskarżonym zakresie wyrok Sądu drugiej instancji jest
niezgodny z prawem.
Sąd drugiej instancji wadliwie zakwalifikował roszczenie powódki jako
żądanie wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy nie oparte na tytule, a nadto
błędnie ocenił je jako należność jednorazową, uznając, że jej okresowy charakter
nie wynika m.in. z ustawy. Oceny tej dokonał z powołaniem się wyłącznie
na judykaturę z okresu 1975-1972 r. z pominięciem późniejszych judykatów z lat
2007-2008.
Tymczasem art. 18 ust. 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym w dacie
orzekania przez Sąd drugiej instancji, wyraźnie stanowi o obowiązku uiszczania co
miesiąc odszkodowania aż do dnia opróżnienia lokalu przez osoby zajmujące ten
lokal bez tytułu prawnego. Ustawodawca wyraźnie więc przesądził o kwalifikacji
prawnej charakteru tego świadczenia (odszkodowanie) oraz o jego okresowym
charakterze (obowiązek comiesięcznego uiszczania).
W judykaturze konsekwentnie już przyjmuje się, że byłego lokatora
i właściciela łączy szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy, którego treścią
jest zapewnienie właścicielowi płatnego periodycznie (co miesiąc - art. 18 ust. 1
ustawy) świadczenia za dalsze korzystanie z lokalu (zob. uchwałę SN z dnia
7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07, OSNC 2008/12/137 oraz wyrok SN z dnia
19 czerwca 2008 r. V CSK 31/08, OSNC-ZD 2009/10/12), określonego zbiorczo
jako świadczenie odszkodowawcze. Nadanie więc przewidzianym w art. 18 ust. 1
ustawy świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych
(„co miesiąc”), uzasadnia zastosowanie do ich dochodzenia, właściwego dla nich,
trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c. (v. wyrok SN
z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 490/11, niepubl.). Ten kierunek wykładni,
przewidującej, że określone w art. 18 ust. 1 ustawy roszczenia odszkodowawcze
5
przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń
o świadczenia okresowe, jest konsekwentnie kontynuowany w orzecznictwie Sądu
Najwyższego (v. wyrok SN z dnia 9 listopada 2012 r., IV CSK 303/12, niepubl.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 42411
§ 2 uwzględnił
skargę stwierdzając, że zaskarżony nią wyrok Sądu drugiej instancji jest
w zaskarżonym zakresie niezgodny z prawem.
O kosztach postępowania wszczętego wniesieniem skargi orzeczono na
podstawie art. 98 § 1 i art. 99 k.p.c. oraz na postawie § 6 pkt 5 i § 12 ust. 5 pkt 2
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oaz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490).