Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 sierpnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny – Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Jarosław Tyrpa (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Beata Tabaka

SO Katarzyna Biernat-Jarek

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2019 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi K. G.

przy uczestnictwie Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie

o stwierdzenie naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie w sprawie o sygnaturze akt VI Ns 261/19

postanawia:

1.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie o sygnaturze akt VI Ns 261/19 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącej K. G. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych);

3.  zalecić Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie wykonanie zarządzenia z dnia 5 lipca 2019 roku w terminie trzech dni;

4.  w pozostałej części skargę oddalić;

5.  zwrócić skarżącej kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty od skargi.

6.  zasądzić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie na rzecz skarżącej kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Beata Tabaka SSO Jarosław Tyrpa SSO Katarzyna Biernat-Jarek

UZASADNIENIE

Skarżąca K. G. domagała się stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie VI Ns 261/19, toczącej się z jej wniosku przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, przyznania jej kwoty 20 000 zł, wydania Sądowi rozpoznającemu sprawę zaleceń podjęcia czynności zmierzających do merytorycznego zakończenia postępowania i zakończenia sprawy prawomocnym orzeczeniem oraz zasądzenia kosztów.

Zaistnienie przewlekłości postępowania skarżąca wywodziła z faktu uznania przez Sąd Rejonowy za nieskutecznego doręczenia korespondencji dla uczestników i zobowiązania jej do wskazania innego ich adresu, podczas gdy wskazany we wniosku adres został potwierdzony jako adres zameldowania uczestników oraz wskazany przez ich pełnomocnika w postępowaniu administracyjnym jako adres dla doręczeń. Skarżąca zarzuca również Sądowi pierwszej instancji, że pomimo złożenia przez nią w dniu 2 października 2018 roku wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania, sąd nie podjął żadnych czynności procesowych, w tym nie podjął podstępowania i w dniu 18 marca 2019 roku wydał postanowienie o umorzeniu postępowania, w którym wskazał, że nie wpłynął wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania.

Skarb Państwa – Sąd Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie wniósł o oddalenie skargi. Zarzucił, że zarzuty skargi dotyczą merytorycznych decyzji sądu, a przewlekłość postępowania jest skutkiem niewskazania przez wnioskodawczynię adresów uczestników.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity – Dz. U. z 2018 roku, poz. 75 ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Lektura akt sprawy VI Ns 261/19 nie pozwala odeprzeć zarzutu skargi, iż w postępowaniu tym doszło do przewlekłości postępowania, aczkolwiek przewlekłość ta wcale nie wynika z wadliwości zakwestionowania przez Sąd skuteczności doręczeń dokonanych uczestnikom na adres wskazany we wniosku. Przyczyna tej przewlekłości, jakkolwiek istotnie mająca swoją źródło w doręczeniach, wynika jednak z zaniechania przez Sąd skierowania korespondencji dla uczestników na ich adres zamieszkania, który jest Sądowi znany co najmniej od 2 stycznia 2018 roku, kiedy to M. B. (reprezentujący uczestników w toczącym się i mającym związek z niniejszą sprawą postępowaniu administracyjnym) poinformował Sąd, że uczestnicy ci od wielu lat mieszkają w Stanach Zjednoczonych i na ten adres należy kierować do niech korespondencję. Choć tym adresem Sąd dysponował już 2 stycznia 2018 roku, to zarządzenie o skierowaniu korespondencji dla uczestników na ten adres nastąpiło dopiero po rozprawie wyznaczonej na dzień 5 lipca 2019 roku. O rozprawie tej uczestnicy, pomimo wiedzy Sądu o ich zamieszkiwaniu poza granicami Polski, zostali zawiadomieni na adres wskazany we wniosku, choć przecież pierwszą w sprawie rozprawę Sąd odroczył z uwagi na to, że doręczenia te uznał za nieskuteczne. Bez wątpienia niepodejmowanie przez Sąd czynności w celu doręczenia odpisu wniosku na znany Sądowi co najmniej od 2 stycznia 2018 roku adres zamieszkania, świadczy o przewlekłości postępowania.

Nie można przy tym podzielić zarzutu skargi, iż doręczenia dla uczestników winny być dokonywane na adres wskazany we wniosku tylko z tego powodu, że uczestnicy pod tym adresem są zameldowani. W orzecznictwie zostało jednoznacznie wyjaśnione to, że podstawowym warunkiem zastosowania art. 139 § 1 jest to, aby adresat (osoba fizyczna) pod adresem doręczenia rzeczywiście zamieszkiwał (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca 1967 r., III PRN 47/67, LEX nr 6188; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1976 r., IV PRN 2/76, LEX nr 14302; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1995 r., II CRN 4/95, LEX nr 50590; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2000 r., V CKN 1494/00, LEX nr 532366; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2002 r., IV CZ 188/02, OSP 2003, z. 6, poz. 119; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CSK 155/07, LEX nr 485892; postanowienie SN z dnia 18 marca 2009 r., IV CNP 87/08, LEX nr 603176). W razie dokonania doręczenia w trybie art. 139 k.p.c. pod niewłaściwym adresem, np. adresem mieszkania, w którym adresat w rzeczywistości (już) nie mieszka, złożenie pisma w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy z jednoczesnym pozostawieniem zawiadomienia w miejscu, w którym podjęto próbę doręczenia, nie będzie prowadziło do skutecznego doręczenia, jeżeli następnie adresat nie odbierze pisma z placówki pocztowej lub urzędu gminy. Kwestia prawidłowości adresu przy stosowaniu art. 139 § 1 k.p.c. ma przy tym kluczowe znaczenie, szczególnie w sytuacji, w której w sposób uregulowany w tym przepisie doręczone ma być pierwsze pismo w sprawie.

Nie można również podzielić poglądu, że wskazany przez uczestników w postępowaniu administracyjnym adres do korespondencji jest adresem, pod którym należy dokonywać doręczenia w niniejszym postępowaniu. W tym podstępowaniu uczestnicy takiego oświadczenia nie złożyli, a zatem na zasadach ogólnych winno się dokonać im doręczenia na adres rzeczywistego zamieszkania. Ponieważ ten adres znany był Sądowi co najmniej od 2 stycznia 2018 roku za przewlekłe uznać należy wydanie zarządzenia w tym przedmiocie dopiero w dniu 5 lipca 2019 roku.

Z tych też przyczyn orzeczono jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy.

Stosownie do treści art. 11 ust. 4 ustawy uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Na poczet tej sumy zalicza się kwoty przyznane już skarżącemu tytułem sumy pieniężnej w tej samej sprawie. Sumy pieniężnej nie przyznaje się w razie uwzględnienia skargi wniesionej przez Skarb Państwa albo państwowe jednostki sektora finansów publicznych.

W ocenie Sądu Okręgowego żądana przez skarżącą kwota 20 000 zł jest rażąco wygórowania i niczym nie uzasadniona. Kwotą, która zrekompensuje naruszenie prawa skarżącej jest kwota 2000 zł. Kwota ta uwzględnia czas trwania postępowania, jego wagę dla skarżącej oraz to, że to sama skarżąca przyczyniła się do przewlekłości postępowania. Nie sposób bowiem odeprzeć zarzutu odpowiedzi na skargę, że to obowiązkiem skarżącej było wskazanie prawidłowego adresu zamieszkania uczestników, który to adres skarżącej był doskonale znany, skoro został on ujawniony już w postępowaniu administracyjnym. Tymczasem skarżąca w postępowaniu, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, forsuje sprzeczną z jednolitym stanowiskiem judykatury i piśmiennictwa koncepcję, jakoby skutecznym było doręczenie pisma stronie na adres jej zameldowania choć wie o tym, że uczestnicy tam nie zamieszkują.

Zaniechanie doręczenia korespondencji na znany Sądowi adres zamieszkania uczestników nie może prowadzić do oddalenia skargi ale wskazanie przez wnioskodawczynię we wniosku adresów, pod którymi uczestnicy nie zamieszkują przy jej wiedzy co do ich rzeczywistego miejsca zamieszkania, musi wpłynąć na wysokość przyznanej kwoty, która w okolicznościach niniejszej sprawy nie może przekroczyć kwoty minimalnej przewidzianej ustawą.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 na żądanie skarżącego lub z urzędu sąd zaleca podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty albo przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, chyba że wydanie zaleceń jest oczywiście zbędne. Zalecenia nie mogą wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy. Sąd Okręgowy nakazał Sądowi Rejonowemu wykonanie zarządzenia z dnia 5 lipca 2019 roku, którym zarządzono doręczenie wniosku i zawiadomienie o terminie rozprawy na właściwy adres zamieszkania uczestników. Pomimo miesięcznego upływu od wydania zarządzenia nie zostało ono wykonane, co wymaga niezwłocznej interwencji z uwagi na wyznaczony już termin rozprawy.

Zalecenie Sądowi wydania czynności zmierzających do wydania orzeczenia merytorycznego nie mogło mieć miejsca, skoro nie nastąpiło jeszcze skuteczne doręczenie odpisu wniosku. W tym zakresie, jak również w zakresie kwoty przewyższającej kwotę zasądzoną, skarga podlegała oddaleniu (art. 12 ust. 1 ustawy).

Sąd Okręgowy na zasadzie art. 17 ust. 3 powołanej ustawy postanowił zarządzić zwrot kwoty 200 zł, stanowiącej uiszczoną opłatę od skargi.

Wobec stwierdzenia przewlekłości uzasadnione jest zasądzenie kosztów postępowania skargowego, przy odpowiednim zastosowaniu art. 98 k.p.c. Na zasądzoną w punkcie kwotę 120 zł złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika skarżącej, obliczone stosownie do § 14 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Beata Tabaka SSO Jarosław Tyrpa SSO Katarzyna Biernat-Jarek