Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt XIII C 488/18/3

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w L. w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Kuczkowski

Protokolant: protokolant sądowy Aneta Hupa

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2019 r. w Lesznie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. C., B. L.

przeciwko (...) Bank S.A z siedzibą w W.

- o ustalenie i zapłatę

1. Ustala, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do (...), zawarta (...)r. pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w W., a B. C. i B. L., jest nieważna.

2. Zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 73.728,94 zł (siedemdziesiąt trzy tysiące siedemset dwadzieścia osiem złotych 94/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty.

3. W pozostałym zakresie powództwo o zapłatę oddala.

4. Oddala powództwo o ustalenie nieważności umów dodatkowych:

a) Umowy ubezpieczenia od ryzyka braku możliwości spłat kredytu z powodu utraty źródła dochodu w (...) S.A.;

b) Umowy Ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (...) S.A.;

c) Umowy Ubezpieczenia(...) odpowiedzialności cywilnej w życiu codziennym;

d) Umowy Ubezpieczenia ochrony prawnej kredytobiorców hipotecznych na wypadek odmowy wpisu hipoteki (...) S.A.;

e) Cesji umowy Ubezpieczenia na życie w (...) S.A.;

f) Wszelkich innych umów dodatkowych zawartych w związku z Umową kredytu między powodami, a pozwanym.

5. Kosztami postępowania obciąża pozwanego i z tego tytułu:

a) zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania,

b) nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 249,47 zł tytułem nieuiszczonych kosztów związanych ze stawiennictwem świadka.

SSO Michał Kuczkowski

Sygnatura akt XIII C 488/18

UZASADNIENIE

Powodowie B. C. i B. L. pozwem złożonym (...)r. przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wnieśli o:

1. ustalenie nieistnienia lub nieważności Umowy Kredytu lub unieważnienia Umowy Kredytu oraz

2. zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kwoty:

a) 73.478,94 PLN z tytułu nienależnie uiszczonych rat kapitałowo-odsetkowych;

b) 1.380,65 PLN z tytułu nienależnie pobranych innych opłat i prowizji;

c) 40 PLN z tytułu nienależnie pobranej opłaty od wydania odpisu Umowy z dnia (...)roku;

d) 100 PLN z tytułu nienależnie pobranej opłaty od wydania zaświadczenia z dnia (...)roku;

e) 80 PLN z tytułu nienależnie pobranej opłaty od wydania kopii Wniosku o kredyt hipoteczny oraz aktualnego harmonogramu spłaty kredytu w dniu(...)roku;

f) 884,00 PLN z tytułu nienależnie pobranej opłaty od ubezpieczenia nieruchomości;

łącznie 75.963,59 PLN wraz należnymi odsetkami za opóźnienie od 6 czerwca 2018 roku (to jest licząc od dnia następującego po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego pozwanemu w wezwaniu doręczonym mu w dniu 29 maja 2018 roku) do dnia zapłaty oraz innych nienależnie pobranych opłat, prowizji lub poniesionych kosztów;

ewentualnie

3. ustalenie nieważności lub bezskuteczności niektórych postanowień Umowy Kredytu, w tym postanowień stanowiących, iż:

a) „Bank udziela Kredytobiorcy kredytu w kwocie 114 172,02 złotych polskich (słownie: jeden* jeden* cztery* jeden* siedem* dwa* przecinek* zero* dwa* złotych polskich) indeksowanego kursem (...) (§ 1 ust. 1 zd. 1 Umowy Kredytu);

b) „Przy założeniu, że uruchomiono całość kredytu w dacie sporządzenia umowy równowartość kredytu wynosiłaby 58 670,10 CHF, rzeczywista równowartość zostanie określona po wypłacie ostatniej transzy kredytu. Kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy ryzyka kursowego, związanego ze zmianą kursu waluty indeksacyjnej w stosunku do złotego, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko ” (§ 1 ust. 1 zd. 2 i 3 Umowy Kredytu);

c) „Rata kapitałowo-odsetkowa przy założeniu uruchomienia całości kredytu w dacie sporządzenia niniejszej umowy wynosiłaby równowartość 327,99 CHF. Rzeczywista wysokość rat odsetkowych lub rat kapitałowo-odsetkowych zostanie określona w harmonogramie spłat.” (§ 1 ust. 4 Umowy Kredytu);

d) „Całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Umowy Kredytu wynosi
115 993,80 złotych polskich (podana kwota nie uwzględnia ryzyka kursowego). Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania” (§ 1 ust. 7 Umowy Kredytu);

e) „Bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana Tabelą Kursów - sporządzana przez merytoryczną komórkę Banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, tabela sporządzana jest o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez następny dzień roboczy” (§ 6 ust. 1 Umowy Kredytu);

f) „Wysokość rat odsetkowych zostanie określona w harmonogramie spłat, który zostanie doręczony w dniu uruchomienia poszczególnych transz w przypadku kredytu transzowego, zaś wysokość rat kapitałowo-odsetkowych zostanie określona w harmonogramie spłat po wypłacie całości kredytu, rezygnacji przez Kredytobiorcę z pozostałej części kredytu lub wygaśnięciu roszczenia Kredytobiorcy o uruchomienie pozostałej części kredytu. Harmonogramy te stanowić będą integralną część umowy kredytu. Każdorazowy harmonogram określa wysokość rat spłaty przez okres dwóch lat kredytowania. Przed upływem dwóch lat Kredytobiorca otrzymuje harmonogram na kolejny dwuletni okres trwania umowy kredytu. Na wniosek Kredytobiorcy, Bank zobowiązuje się przesłać harmonogram na cały okres kredytowania” (§ 7 ust. 1 Umowy Kredytu);

g) „W dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconych środków będzie przeliczana do CHF według kursu kupna walut określonego w Tabeli Kursów – obowiązującego w dniu uruchomienia środków” (§ 9 ust. 2 Umowy Kredytu);

h) „Kredytobiorca zobowiązuje się dokonać w okresie objętym umową spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i odsetkowych w terminach, kwotach i na rachunek wskazany w aktualnym harmonogramie spłat. Harmonogram spłat Kredytobiorca otrzymuje w szczególności po wypłacie kredytu, każdej transzy kredytu zmianie oprocentowania każdorazowo na okres 24-miesięczny.” (§ 10 ust. 1 zd. 1 i 2 Umowy Kredytu);

i) Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF - po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych” do CHF obowiązującego w dniu spłaty.” (§ 10 ust. 3 umowy kredytu);

j) „Jeżeli Kredytobiorca, mimo okresu wypowiedzenia, nie ureguluje należności, Bank w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia, dokonuje przewalutowania całego wymagalnego zadłużenia na PLN, z zastosowaniem aktualnego kursu sprzedaży dewiz, określonego przez Bank w Tabeli Kursów” (§ 14 ust. 3 zd. 1 Umowy Kredytu);

k) „Przewalutowanie następuje według kursów, zastrzeżeniem ust. 5:

a) kupna dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów w przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą,

b) sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN.” (§ 20 ust. 3 Umowy Kredytu);

oraz ustalenie, że uzgodniony między stronami kurs spłaty rat kredytowo-odsetkowych to - umówiony między stronami w dacie zawarcie umowy kredytu, tj. 28 sierpnia 2008 r. i przewidziany w treści § 1 ust. 1 Umowy Kredytu - kurs CHF w wysokości 1,9460 PLN/CHF (114.172,02 PLN/58.670,10 CHF = 1,9460) oraz zasądzenie z tego tytułu zwrotu części wszystkich nienależnie nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości 31.801,46 PLN [73.478,94 PLN – (21.417,00 CHF x 1,9460) = 31.801,46 PLN]

ewentualnie

4. ustalenie bezskuteczności lub nieważności postanowień Umowy Kredytu wskazanych w pkt 3 petitum pozwu powyżej oraz ustalenie, iż Umowa Kredytu jest umową kredytu złotowego oprocentowaną zgodnie z § 1 ust. 3 Umowy Kredytu oraz zasądzenie z tego tytułu zwrotu części wszystkich nienależnie nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości 31.801,46 PLN [73.478,94 PLN – (21.417,00 CHF x 1,9460) = 31.801,46 PLN];

5. ustalenie nieważności umów dodatkowych, od zawarcia których pozwana warunkowała udzielenie kredytu na mocy Umowy Kredytu, w tym:

a) umowy ubezpieczenia od ryzyka braku możliwości spłat kredytu z powodu utraty źródła dochodu w (...) S.A.;

b) umowy Ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych (...) S.A.;

c) umowy Ubezpieczenia „. odpowiedzialności cywilnej w życiu codziennym;

d) umowy Ubezpieczenia ochrony prawnej kredytobiorców hipotecznych na wypadek odmowy wpisu hipoteki (...) SA;

e) cesji umowy Ubezpieczenia na życie w (...) S.A.;

f) oraz wszelkich innych umów dodatkowych zawartych w związku z Umową Kredytu między powodami a pozwanym;

6. zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17,00 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej uiszczonej od złożonego pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictw.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2008 r. powodowie posiadali kilka zobowiązań wobec instytucji bankowych i postanowili wystąpić o udzielenie im kolejnego kredytu w celu konsolidacji ich zobowiązań. Powód w tym czasie utrzymywał się z renty w wysokości 1702,00 zł, a powódka z wynagrodzenia w wysokości 1079,70 zł brutto i premii w wysokości 820,00 zł miesięcznie. Powodowie udali się do (...) Bank S.A. - Oddział w K., gdzie zaproponowano im udzielenie kredytu powiązanego z frankami szwajcarskimi, a działająca w imieniu BankuR. P.przedstawiła powodom ten produkt jako opcję dla nich najkorzystniejszą. Powodom została przedstawiona pisemna symulacja wpływu zmian oprocentowania i kursu waluty kredytu na wysokość miesięcznych rat przy przykładowej wysokości kredytu w wysokości 150.000 zł udzielonego na 15 lat. Przykładowa rata kapitałowo – odsetkowa wynosiła 1259,13 PLN, a w przypadku kredytu indeksowanego do CHF 1032,91 PLN. Powodowie byli informowany o możliwości zmiany wysokości raty kapitałowo – odsetkowej przy założeniu, że kurs CHF wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalnym i minimalnym kursem CHF z okresu ostatnich dwunastu miesięcy, tj. o 0,3752 punktu procentowego, co daje wzrost o 15,6%. W przypadku kredytu indeksowanego do CHF w przedstawionym przykładzie rata kredytu miałaby wzrosnąć do kwoty 1194,04 PLN. Prezentacja przedstawiona powodom przekonywała, iż zaciągnięcie kredytu indeksowanego do CHF będzie dla nich dużo korzystniejsze od kredytu złotowego. Powodowie nie byli informowani, że kurs franka szwajcarskiego może wzrosnąć o znacznie wyższy procent i że do takich wahań kursów dochodziło we wcześniejszych latach (na początku 1994 r. 1 CHF wynosił ok. 1,500 PLN, a w 2004 r. ok. 3,000 PLN). Powodowie nie zostali poinformowani również o zasadach wyznaczania kursów waluty indeksacyjnej przez pozwany bank.

Powodowie(...)r. złożyli wniosek o kredyt hipoteczny i podpisali oświadczenie o wyborze waluty obcej. Wniosek powodów wraz z wymaganym dokumentami został przesłany do Oddziału Banku w Ł., gdzie po wydaniu pozytywnej decyzji kredytowej, została sporządzona umowa kredytu hipotecznego nr (...), która została podpisana przez pracowników Banku B. F. i Ł. T., działających jako pełnomocnicy zarządu. Umowa ta została następnie przesłana kurierem do Oddziału Banku w K.. Powodowie nie mieli możliwości negocjowania warunków tam zawartych. Powodowie nie mieli również możliwości negocjowania kursu waluty ustalonego przez pozwany bank według którego miała być przeliczana rata kapitałowo – odsetkowa. Zostali jedynie poinformowani, że z tabelą kursu waluty ustalanego przez bank mogą się zapoznać na stronie internetowej banku.

Powodowie, nieświadomi ryzyka kursowego i wpływu zmiany kursu waluty na wysokość zadłużenia, zdecydowali się podpisać przedstawioną im umowę kredytową. W dniu (...)r. powodowie zawarli z (...) Bankiem S.A. (...)Oddziałem w Ł., którego następcą prawnym jest (...) Bank S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF. Na mocy tej umowy pozwany udzielił powodom kredytu w wysokości 114.172,02 zł indeksowanego kursem CHF. Strony ustaliły, iż okres spłaty kredytu wyniesie 360 miesięcy. Zgodnie z § 2 ust. 1 Umowy Kredytu, kredyt miał być przeznaczony na spłatę wcześniejszych zobowiązań kredytowych powodów względem innych banków oraz pokrycie kosztów okołokredytowych związanych z Umową Kredytu.

Dowody:

1) umowa Kredytu k. 57-66

2) harmonogram spłat kredytu k. 70-72

3) historia indeksu k. 74-75

4) wniosek o kredyt hipoteczny k. 81-88, 273-280

5) regulamin kredytu k. 267-271

6) oświadczenie kredytobiorcy o wyborze waluty obcej k. 272

7) decyzja kredytowa k. 281-285

8) wniosek o wypłatę kredytu k. 286-292

9) zeznania świadka R. P. k. 419

10) zeznania świadka Ł. T. k. 464

11) zeznania świadka B. F. k. 464

12) zeznania powoda B. C. k. 564

13) zeznania świadka P. S. k. 646.

W dniu 22 stycznia 2010 r. strony zawarły Aneks nr (...) do Umowy Kredytu Hipotecznego na podstawie którego wysokość zobowiązania powodów miała być ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w CHF po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut ustalonego przez Narodowy Bank Polski.

Na podstawie Aneksu nr (...) z 26 sierpnia 2010 r. do Umowy Kredytu Hipotecznego powodowie przystąpili do programu (...), w którym bank wyraził zgodę na odroczenie płatności części rat kredytu.

Dnia 27 listopada 2012 r. strony zawarły Aneks nr (...) do Umowy Kredytu, na mocy którego okres kredytu przedłużony został do dnia 31 maja 2044 r. Ponadto, w § 1 ust. 2 Aneksu strony postanowiły, że w okresie 60 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu, kredytobiorcy zobowiązani będą do zapłaty miesięcznych rat do wysokości stanowiącej równowartość w złotych polskich kwoty 140,00 CHF. Spłaty te miały być w całości zaliczane na poczet spłaty kapitału kredytu. Spłata pozostałej części każdej raty została z kolei odroczona na okres 60 miesięcy. Odsetki od kapitału kredytu miały być naliczane na bieżąco, ale ich spłata miała zostać odroczona. Dodatkowo, w § 2 ust. 1 Aneksu określono, że szacunkowa wartość podwyższenia kapitału kredytu oraz kapitału kredytu spłacanego w okresie przedłużonej spłaty kredytu wynosi łącznie 75.696,61 PLN. Kwota ta została wyliczona na podstawie kursu sprzedaży CHF NBP z dnia 26.11.2012 r. przy założeniu, że oprocentowanie w okresie 60 miesięcy od dnia wejścia w życie Aneksu będzie stałe i wyniesie 2,65% . W § 2 ust. 2 Aneksu strony postanowiły, że kwota wskazana wyżej (tj. 75.696,61 PLN) stanowić będzie kredyt konsumencki. Oprócz postanowień powyższych strony uzgodniły także kolejne zabezpieczenia spłaty, kwestię oprocentowania, warunki, wypowiedzenia, przedterminowej spłaty, odstąpienia przez powodów od Aneksu oraz ponoszonych kosztów jego sporządzenia.

Dowody:

1) Aneks do umowy k. 66-68

2) Aneks do umowy k. 263-265

3) Aneks do umowy k. 266

Pismem z 22 maja 2018 r. powodowie złożyli reklamację odnośnie zawartej umowy kredytu, powołując się na jej nieważność i wezwali pozwanego do zwrotu kwoty 75.743,59 PLN wpłaconej tytułem rat kapitałowo – odsetkowych od dnia zawarcia umowy.

1) Reklamacja powodów k. 76-78

Powodowie wystąpili do pozwanego o wydanie historii spłat kredytu za okres od dnia uruchomienia kredytu do 23 kwietnia 2018 r. Od wydania powyższego dokumentu pozwany pobrał opłatę w wysokości 150,00 PLN. Ponadto na prośbę powodów pozwany wydał im dokument w postaci historii indeksu DBCHF za okres od dnia uruchomienia kredytu do 23 kwietnia 2018 r. Za sporządzenie powyższego dokumentu pozwany pobrał opłatę w wysokości 100,00 PLN.

Dowody:

1) Pismo pozwanego z(...)r. k. 69

2) Pismo pozwanego z (...)r. k. 73

Sąd zważył, co następuje:

Wiarygodne były zeznania powoda, albowiem były spójne i logiczne oraz zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Za wiarygodne sąd uznał zeznania świadków R. P., Ł. T., B. F. i P. S., albowiem zeznania te były spójne i rzeczowe.

Dowody z dokumentów sąd uznał za wiarygodne, albowiem zostały sporządzone w przepisanej formie, przez podmioty uprawnione i nie budziły wątpliwości, co do swojej prawdziwości.

Zgodnie z art. 385¹ k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z kolei stosownie do art. 385¹ § 3 k.c., nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Kontrola abuzywności jest wyłączona w przypadku, gdy postanowienia umowne zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem lub gdy postanowienie umowne określa główne świadczenia stron i jest sformułowane w sposób jednoznaczny.

Ustawodawca wprowadził domniemanie braku indywidualnych uzgodnień postanowień umowy w przypadku gdy postanowienie umowy zostało zaczerpnięte ze wzorca umowy – pozwany musi udowodnić, że pomimo posłużenia się standardową klauzulą to postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie z konsumentem. Z przeprowadzonego postępowania wynika natomiast wprost, że postanowienia umowy nie były objęte negocjacjami stron. Wniosek powodów wraz z wymaganym dokumentami został przesłany do Oddziału Banku w Ł., gdzie po wydaniu pozytywnej decyzji kredytowej, została sporządzona umowa kredytu hipotecznego, która została podpisana przez pracowników pozwanego banku, przesłana do Oddziału w K. i tam przedstawiona powodom do podpisu. Powodowie nie mieli realnej możliwości wpływu na treść powstałego stosunku prawnego. Powodowie nie mieli możliwości negocjowania kursu waluty banku według którego miała być ustalana wysokość zobowiązania i wysokość poszczególnych rat kredytowo – odsetkowych. Powodowie mogli jedynie zaakceptować lub odrzucić przedstawioną im ofertę banku.

Zdaniem sądu postanowienia umowne wprowadzające do umowy kredytu klauzulę indeksacji określają główne świadczenia stron w ramach zawartej umowy. Klauzula ta stanowi mechanizm bez którego nie doszłoby do ustalenia wysokości kapitału podlegającego spłacie, ani wysokości rat kapitałowo – odsetkowych. Jednocześnie analiza tych postanowień prowadzi do wniosku, że nie określały one głównego świadczenia w sposób jednoznaczny. W momencie zawierania umowy konsumenci nie byli w stanie ocenić ani wysokości świadczenia głównego ani wysokości kwoty, którą bank zastrzeże dla siebie z tytułu ustalania kursu wymiany walut. Na podstawie spornych postanowień pozwany bank jednostronnie i arbitralnie modyfikował wskaźnik według którego obliczał wysokość zobowiązania powodów. Mechanizm tworzenia tabel kursowych, który bezpośrednio wpływał na wysokość zobowiązania, nie został w zawartej umowie w żaden sposób wyjaśniony, co oznacza, że główne postanowienia stron zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny. W chwili podpisywania umowy wysokość zobowiązania powodów wobec banku była więc nie tylko niejasna ale zupełnie nieznana.

Zastosowanie przez pozwany bank kurs kupna i sprzedaży walut NBP na podstawie Aneksu nr (...) z 22 stycznia 2010 r. do umowy kredytowej pozostaje bez wpływu na rozstrzygniecie niniejszej sprawy. Zgodnie z uchwałą Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018 r. w sprawie o sygn. III CZP 29/17: „Oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385¹ § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy”. Część rat kredytu zostało spłaconych w wysokości obliczanej w oparciu o kurs waluty wyznaczanej przez pozwany bank. Zatem istniał okres czasu, w którym pozwany bank stosował niedozwolone klauzule umowne, co miało wpływ na wysokość zobowiązania powodów wobec banku. Tak więc w rozpatrywanym przypadku nie zaszły podstawy do wyłączenia kontroli abuzywności zaskarżonych postanowień umowy.

Za niedozwolone mogą być uznane postanowienia umowne, które zostały zawarte w umowach z konsumentami, kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają jego interesy. Powodowie domagali się stwierdzenia abuzywności następujących postanowień:

a) „Bank udziela Kredytobiorcy kredytu w kwocie 114 172,02 złotych polskich (słownie: jeden* jeden* cztery* jeden* siedem* dwa* przecinek* zero* dwa* złotych polskich) indeksowanego kursem CHF” (§ 1 ust. 1 zd. 1 Umowy Kredytu);

k) „Przewalutowanie następuje według kursów, zastrzeżeniem ust. 5:

a) kupna dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów w przypadku zmiany waluty z PLN na walutę obcą,

b) sprzedaży dewiz z dnia złożenia wniosku o przewalutowanie na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów w przypadku zmiany waluty z waluty obcej na PLN.” (§ 20 ust. 3 Umowy Kredytu).

Zgodnie z przeważającym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać te postanowienia umowne, które godzą w równowagę kontraktową stron, zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania, zaś rażące naruszenie interesów konsumenta można rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym (zob. wyr. SA w Warszawie z 4.7.2017 r., VI ACa 345/16, Legalis; wyr. SN z 13.6.2012 r., II CSK 515/11, Legalis; przegląd orzecznictwa polskiego i unijnego zob. R. Trzaskowski, w: J. Gudowski, Komentarz KC, t. 4, 2017, art. 3851, pkt 27 i n.).

Mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r. w sprawie o sygn. I CSK 1049/14)

Pozwany jednostronnie regulował wysokość poszczególnych rat w oparciu o ustalaną indywidualnie tabelę kursów walut i prawo pozwanego nie doznawało żadnych formalnych ograniczeń. Pozwany samodzielnie kształtował wysokość zobowiązania i to w sposób niekorzystny dla powodów. Ze sporządzonego przez stronę powodową zestawienia (k.31v-32) wynika, że kurs waluty stosowany przez pozwany bank w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia podpisania Aneksu nr (...) znacznie przewyższał kursy walut ustalane przez inne banki, w latach 2008-2010 wysokość średniego spreadu w przypadku pozwanego wynosiła 10,30%, 13,20% i 13,00%, a w przypadku pozostałych banków wysokość ta wynosiła odpowiednio od 4,80% do 6,70%, od 4,50% do 6,91% i od 4,95% do 9,49%. Pozwany więc stosował niewspółmierny do rynku walutowego kurs waluty franka szwajcarskiego, który ustalał w dowolny sposób. W zawartej umowie nie zostały przedstawione kryteria kształtowania kursów waluty obcej, zarówno na etapie ustalania początkowego salda, jak i w przypadku ustalania wysokości rat kapitałowo – odsetkowych. Postanowienie umowy zgodnie z którym bankowa tabela kursów ustalana jest na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP (§ 6 ust. 1 Umowy Kredytu) nie stanowi żadnego kryterium, albowiem nie przewiduje by ustalany przez pozwany bank kurs waluty pozostawał w określonej relacji do aktualnego kursu tej waluty ukształtowanego przez rynek międzybankowy. Mechanizm tworzenia tabel kursowych nie został w zawartej umowie w żaden sposób wyjaśniony. Powyższe doprowadziło do sytuacji, w której powodowie w momencie zawierania umowy nie znali wysokości swojego zobowiązania, a pozwany mógł w sposób dowolny kształtować jego wysokość.

Ponadto sąd miał na uwadze, że wymiany walutowe nie były rzeczywiste, między stronami nie dochodziło do transakcji wymiany walut. Pomimo tego pozwany bank pobierał spread, któremu nie odpowiadało żadne świadczenie ze strony banku, gdyż bank nie ponosił kosztów zakupu waluty. Pozwany w ten sposób uzyskiwał prowizję, której wysokości powodowie nie byli w stanie oszacować. Dodatkowo budzi zastrzeżenia sądu fakt pobierania przez pozwanego wynagrodzenia za wymiany walutowe, które w rzeczywistości nie miały miejsca. Skoro pozwany nie dokonywał wymiany waluty to nie powinien był różnicować kursu przyjętego dla przeliczeń kwoty kredytu z PLN na CHF, z kursem przyjętym dla przeliczeń wysokości wymaganej spłaty z CHF na PLN.

Tym samym pozwany doprowadził do powstania nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść powodów, czym w sposób rażący naruszył ich interes. Podkreślić należy, że kwestionowane postanowienia umowne przyznały pozwanemu uprawnienie do dowolnego ustalania kryteriów wpływających na wysokość świadczeń stron, a jednocześnie odbierały powodom możliwość weryfikowania poprawności działania silniejszej strony umowy. Ponadto sąd miał na uwadze, że pozwany będący profesjonalistą i silniejszą stroną stosunku prawnego wykorzystał swoją uprzywilejowaną pozycję przerzucając w całości ryzyko kursowe na powodów. Wszystko powyższe oznacza, że zastrzeżenie indeksacji kredytu było sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszało interesy powodów.

Podobne w swej treści postanowienia umowne były przedmiotem oceny Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w rezultacie czego doszło do ich wpisania w rejestrze klauzul niedozwolonych:

- klauzula nr (...) wpisana wobec (...) Bank S.A.: „Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 maja 2013 r., sygn. akt VI ACa 441/13). W tej sprawie, zdaniem Sądu Apelacyjnego, kwestionowane postanowienie spełnia wszystkie - określone w art. 385^{(

1)} § 1 k.c. - przesłanki do uznania go za abuzywne. O abuzywności spornego postanowienia decyduje fakt, że uprawnienie banku do określania wysokości kursu sprzedaży CHF nie jest w żaden sposób formalnie ograniczone, zwłaszcza nie przewiduje wymogu, aby wysokość kursu ustalonego przez bank pozostawała w określonej relacji do średniego kursu NBP lub kursu ukształtowanego przez rynek walutowy. Powyższe oznacza przyznanie sobie przez bank prawa do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem CHF.

- klauzula nr (...) wpisana wobec Banku (...) S.A.: „Kredyt jest indeksowany do CHF/USD/EUR, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF/USD/EUR według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku (...) w dniu uruchomienia kredytu lub transzy” (wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2010 r., sygn. akt XVII AmC 426/09). W uzasadnieniu tego wyroku wskazano, że „Kryterium przewidzianego w powyższym przepisie (385^{(

1)} § 1 k.c.) nie spełnia w żaden sposób odwołanie się do Tabeli ustalanej przez Bank, jako jedynego źródła informacji o wysokości kursów walut obcych stosowanych na potrzeby umowy kredytu. Konsument nie ma żadnej możliwości weryfikacji w oparciu o jakiekolwiek obiektywne kryteria zasadności ponoszenia kosztów wynikających z ustalanych przez Bank kursów walutowych”.

- klauzula (...) wpisana wobec Banku (...) S.A.: „W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczona jest według kursu sprzedaży dewiz, obowiązującego w Banku na podstawie obowiązującej w Banku Tabeli Kursów Walut Obcych z dnia spłaty” (Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2010 r., sygn. akt XVII AmC 426/09). W uzasadnieniu do tego wyroku sąd stwierdził, że: „Skoro konsument nie ma żadnego wpływu na kurs [...] sprzedaży waluty obcej, a jest on ustalany arbitralnie przez drugą stronę (przedsiębiorcę), przy uwzględnieniu kryteriów całkowicie dowolnych, gdyż zależnych od stanowiska i decyzji Banku, to nie można mówić, aby mechanizm zawarty w klauzulach [...] nie był abuzywny”.

Z powyższych względów sąd uznał, że postanowienia umowne dotyczące klauzuli indeksacyjnej, a opisane w § 1 ust. 1 zd. 1, § 1 ust. 1 zd. 2 i 3, § 1 ust. 4, § 1 ust. 7, § 6 ust. 1, § 7 ust. 1, § 9 ust. 2, § 10 ust. 1 zd. 1 i 2, § 10 ust. 3, § 14 ust. 3 zd. 1, § 20 ust. 3 Umowy Kredytu mają charakter niedozwolonych postanowień umownych i nie wiążą powodów w umowie z pozwanym. W konsekwencji należało przyjąć, że powodowie nie byli związani tymi postanowieniami.

Skutkiem uznania powyższych postanowień umownych za abuzywne jest konieczność ich pominięcia przy ustaleniu treści stosunku prawnego. Postanowienia te nie stanowią elementu umowy od chwili jej zawarcia, co oznacza, że łączący strony stosunek umowny nie przewiduje sposobu zastosowania klauzuli indeksacji. W umowie istnieje luka która uniemożliwia określenie wysokości głównego świadczenia stron. Luki tej nie można uzupełnić przepisem o charakterze dyspozytywnym, którą to możliwość dopuszcza Trybunał Sprawiedliwości (wyrok w sprawie C-26/13), albowiem w polskim prawie brak jest przepisu który mógłby zastąpić brakującą klauzulę. Zastosowanie art. 358 § 2 k.c. nie jest możliwe, albowiem nie obowiązywał on w dacie zawierania umowy (wszedł w życie 24 stycznia 2009 r.) i brak jest przepisów przejściowych, które umożliwiłyby jego zastosowanie. Ponadto przepis ten nie znajduje zastosowania w przypadku, w którym dochodzi do przeliczania wysokości zobowiązania z waluty polskiej na walutę obcą.

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości sąd nie jest uprawniony do samodzielnego uzupełnienia luki w umowie powstałej po wyeliminowaniu abuzywnych treści. W takiej sytuacji umowa powinna w zasadzie nadal obowiązywać, bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z uchylenia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego (Sprawa C‑618/10 B. E. de C., SA przeciwko J. C.).

Powyższe oznacza, że umowa nie powinna zostać uzupełniona również na podstawie zwyczaju bankowego, albowiem zdaniem sądu stanowiłoby to nieuprawnioną ze strony sądu ingerencję w treść stosunku prawnego. Sąd tym samym podzielił pogląd wyrażony w orzecznictwie zgodnie z którym w sposób kategoryczny przesądzono o braku możliwości stosowania zwyczajów bankowych w przypadku uzależnienia spłaty wartości rat kredytu od wartości indeksu giełdowego w przypadku braku takiego zapisu w treści umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2014 r., w sprawie o sygn. akt V CSK 266/13). Sąd miał również na uwadze pogląd Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażony w wyroku z dnia 19 grudnia 2017 (sygn. akt: I ACa 633/17) w którym sąd zaprzeczył stanowisku banku, że postanowienia umowy kredytu w zakresie odnoszącym się do zasad i terminu spłaty kredytu, nawet jeśli nie wynikają z treści samej umowy, to wynikają z istniejących zwyczajów. Sąd orzekający w tamtej sprawie zauważył, że „pojęcie zwyczaju nie zostało zdefiniowane w ustawie, jednak w literaturze przedmiotu pojęciem tych określa się powszechnie stosowaną w danym okresie, środowisku i stosunkach praktykę pewnego zachowania się. Istniejący zwyczaj uzyskuje znaczenie normatywne wówczas, gdy powołują się na niego przepisy prawa (między innymi art. 56 k.c., art. 65 k.c., art. 354 k.c.). W poglądach nauki panuje zgoda co do tego, że nie może on być utożsamiany z prawem zwyczajowym i nie stanowi on źródła prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 1999 r., III CKN 357/98. Lex nr 528168). Zatem skoro zwyczaj nie jestem źródłem prawa to tym samym nie może samoistnie stanowić podstawy do ustalania jakichkolwiek postanowień umownych (…). Oczywistym jest, że zwyczaj może, a nawet powinien (stosownie do treści art. 65 k.c.) stanowić podstawę wykładni oświadczeń woli. niemniej jednak nie może ich zastępować w szczególności, gdy chodzi o esentialia negotii umowy.”

Zdaniem sądu obowiązywanie umowy bez klauzuli indeksacji nie jest możliwe, albowiem brak w niej innego miernika umożliwiającego ustalenie wysokości zobowiązania kredytobiorców oraz wysokości poszczególnych rat kredytu, których wysokość miała być ustalana w oparciu o kurs franka szwajcarskiego. Powyższe czyni niemożliwym ustalenie treści i wykonanie umowy. Umowa ta stałą się nieważna z uwagi na brak essentialia negotii. Również zdaniem sądu nie jest możliwe pozostawienie tej umowy w obrocie jako umowy kredytu udzielonego i spłacanego w walucie polskiej, gdyż stawka procentowa byłaby oparta o wskaźnik LIBOR, który pozostaje integralnie związany z klauzulą walutową i rozliczeniami w walucie obcej. Stwierdzić należy, że umowa w takim kształcie nigdy nie zostałaby zawarta przez strony, albowiem jest to sprzeczne z powszechnymi zasadami transakcji handlowych. Zdaniem sądu treści takiej umowy sprzeciwiałaby się właściwości umów kredytowych i naruszałaby granice swobody umów, prowadząc do swej nieważności. Postanowienia waloryzujące były bez wątpienia postanowieniami, bez których umowa nie zostałaby zawarta w pozostałym zakresie, należy w świetle art. 58 § 3 k.c. stwierdzić, że nieważnością dotknięta jest cała umowa.

Ponadto sąd doszedł do przekonania, że umowa kredytowa została zawarta z naruszeniem zasad współżycia społecznego, w tym zasady uczciwości, lojalności i równości stron, co prowadzi w całości do jej nieważności. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 20 września 2017 r. w sprawie o sygn. C-186/16: „Wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem, o którym mowa w art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 (Dz.Urz.UE.L z 1993 r., Nr 95, str. 29) oznacza, że w wypadku umów kredytowych instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. W tym względzie wymóg ów oznacza, że warunek dotyczący spłaty kredytu w tej samej walucie obcej co waluta, w której kredyt został zaciągnięty, musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować – potencjalnie istotne – konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych. Kredytobiorca musi zostać jasno poinformowany, że podpisując umowę kredytu w obcej walucie, ponosi pewne ryzyko kursowe, które z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się dla niego trudne do udźwignięcia w przypadku dewaluacji waluty, w której otrzymuje wynagrodzenie. Bank, musi przedstawić ewentualne wahania kursów wymiany i ryzyko wiążące się z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, zwłaszcza w przypadku, gdy konsument będący kredytobiorcą nie uzyskuje dochodów w tej walucie. Do sądu krajowego należy ustalenie, czy bank przedstawił zainteresowanym konsumentom wszelkie istotne informacje pozwalające im ocenić, jakie konsekwencje ekonomiczne ma dla ich zobowiązań finansowych warunek umowny, zgodnie z którym kredyt należy spłacić w tej samej walucie obcej co waluta, w której został on zaciągnięty”.

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 9 listopada 2017 r. wydanego w sprawie o sygn. I CSK 53/17: „Bank nie może udzielać kontrahentowi informacji nieprawdziwych lub nieścisłych zwłaszcza wówczas, gdy mogą one mieć istotne znaczenie w odniesieniu do możliwości kontynuacji kontraktowej współpracy z klientem i jego decyzji rozporządzania swoimi środkami pieniężnymi.” Zdaniem sądu z powyższą sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, albowiem pozwany nie dopełnił obowiązków informacyjnych. Zdaniem sądu przedstawiona powodom prezentacja dotycząca wpływu zmiany oprocentowania i kursu waluty kredytu na wysokość miesięcznych rat nie zawierała rzetelnej informacji o rzeczywistym ryzyku kursowym (k. 272 „Oświadczenie kredytobiorcy o wyborze waluty obcej”). Prezentacja ta przekonywała, iż zaciągnięcie kredytu w walucie franka szwajcarskiego będzie dla powodów korzystniejsze od kredytu złotowego, a dodatkowo wprowadzała w błąd co do stabilności kursu tej waluty. Prezentacja ta pokazywała nieznaczną zmianę kursu waluty na przestrzeni ostatnich dwunastu miesięcy, w okresie w którym kurs tej waluty był stabilny i bardzo korzystny dla kredytobiorców. Prezentacja ta pokazywała więc, że zawarcie umowy kredytu w walucie franka szwajcarskiego jest bezpieczne. Powodowie natomiast zawarli umowę na okres 30 lat, co oznacza, że pozwany powinien zaprezentować powodom zmianę kursu waluty na przestrzeni co najmniej kilkunastu lat. Wskazać należy, że w 2008 r. kurs franka szwajcarskiego kształtował się na wyjątkowo niskim poziomie w stosunku do waluty złotego. W latach 2002-2004 kurs ten kształtował się natomiast na dużo wyższym poziomie, a we wcześniejszych latach nie wykazywał się stabilnością, o czym powodowie nie zostali poinformowani. Powodowie nie zostali również poinformowani o tym, że na skutek zmiany kursu waluty ich zadłużenie wobec banku może wzrosnąć nawet o połowę. Powodowie przed zawarciem umowy nie uzyskali więc wiedzy o rzeczywistym ryzyku kursowym, a zamiast tego zostali wprowadzeni w błąd odnośnie rzekomej stabilności waluty franka szwajcarskiego. Powyższa informacja niewątpliwie wpłynęła na podjęcie przez powodów decyzji w przedmiocie zawarcia umowy kredytowej indeksowanej kursem franka szwajcarskiego. Ponadto powodowie zostali w całości obciążeni ryzykiem kursowym, a ich interes w tym zakresie nie został w żaden sposób zabezpieczony. Zdaniem sądu sposób zawarcia umowy powoduje, że jest ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W konsekwencji jest ona nieważna również na podstawie art. 58 § 2 k.c., a powyższe okoliczności przemawiają za uznaniem tej umowy w całości za nieważną.

Powodowie wykazali interes prawny w stwierdzeniu nieważności umowy kredytowej. Sąd podzielił w całości argumentację pełnomocnika powodów, iż dalej idące roszczenie o zapłatę nie zaspokoi w pełni żądań powodów. Wskazać należy, że uwzględnienie żądania w przedmiocie ustalenia nieważności umowy kredytowej, a nie jedynie zasądzenie dochodzonej przez powodów kwoty w związku ze stwierdzeniem nieważności umowy, usunie negatywne skutki zawartej przez powodów z pozwanym umowy. Dopiero uwzględnienie takiego żądania usunie z obrotu prawnego nieważną umowę i zapewni powodom ochronę ich prawnie chronionych interesów, w tym umożliwi im wykreślenie hipoteki na nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie umowy kredytu.

Z uwagi na powyższe, sąd na podstawie art. 189 k.p.c. w pkt. 1 wyroku ustalił, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF, zawarta 23 sierpnia 2008 r. pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w W., a B. C. i B. L., jest nieważna.

Konsekwencją stwierdzenia nieważności umowy jest uznanie świadczenia spełnionego przez powodów w jej wykonaniu za świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. W doktrynie przyjmuje się, że powyższa podstawa do odzyskania świadczenia ma zastosowanie w przypadku, gdy nieważność wynika z faktu, że część czynności prawnej była nieważna, a z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Przechodząc do żądania powodów w zakresie zasądzenia od pozwanego kwoty 73.478,94 zł tytułem zwrotu nienależnie uiszczonych rat kapitałowo – odsetkowych, wskazać należy, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia okazał się nieuzasadniony. Sąd nie podzielił stanowiska pozwanego zgodnie z którym raty wnoszone tytułem spłaty kredytu stanowią świadczenia okresowe, które przedawniają się z upływem trzech lat. Wskazać należy, że świadczenia okresowe charakteryzują się powtarzalnością oraz zależnością wysokości świadczenia od upływu czasu. Takiego charakteru nie ma natomiast świadczenie powodów, które jest świadczeniem jednorazowym rozłożonym na raty. Powyższe potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 1998 r. wydany w sprawie o sygn. III CKN 578/98 zgodnie z którym: „Spłata kredytu w ratach nie jest świadczeniem okresowym w rozumieniu art. 118 k.c. Okoliczność bowiem, że kredyt ten jest spłacany ratalnie, nie zmienia charakteru tego roszczenia - w roszczenie okresowe”. Powodowie wystąpili z pozwem w dniu 9 lipca 2018 r., a umowę kredytową zawarli 23 sierpnia 2008 r. ich roszczenie nie jest przedawnione również zgodnie z dziesięcioletnim terminem przedawnienia.

W wyniku zawarcia umowy kredytowej powodowie otrzymali od pozwanego kwotę 114.172,02 zł. Wykonując powyższą umowę powodowie dokonali wpłaty łącznej kwoty 73.478,94 zł tytułem rat kapitałowo – odsetkowych. W toku postępowania pozwany nie zgłosił zarzutu potrącenia przysługującego mu roszczenia o zwrot wypłaconych powodom środków, w związku z powyższym sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów całą należność dochodzoną w pkt. 2 a) pozwu. Odnosząc się do żądania powodów w zakresie zasądzenia kwoty 1.380,65 zł tytułem nienależnie pobranych innych opłat i prowizji, wskazać należy, że żądanie w tym zakresie okazało się gołosłowne. Powodowie nie tylko nie przedłożyli żadnych dowodów na powyższą okoliczność, ale i w pozwie nie sprecyzowali tytułu i wysokości tych opłat. Powodowie przedłożyli dwa pisma z których wynika, że pozwany bank pobrał od nich opłatę w wysokości 150 zł w związku z wydaniem historii spłat kredytu (k. 69) oraz kwotę 100 zł w związku z wydaniem historii indeksu DBCHF (k. 73) zgodnie z obowiązującym regulaminem. Biorąc pod uwagę, że powyższe dwa dokumenty zostały sporządzone w związku z zawarciem nieważnej umowy oraz w celu dochodzenia niniejszego roszczenia, sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 250 zł. W pozostałym zakresie, sąd oddalił żądanie zapłaty sprecyzowane w pkt. 2 b)-e), albowiem powództwo w tym zakresie nie zostało udowodnione. Żądanie zwrotu kwoty 884 zł zawarte w pkt. 2 f) dotyczy natomiast opłaty od ubezpieczenia nieruchomości. W związku z tym, że nie doszło do unieważnienia tej umowy, a powodowie do chwili obecnej korzystają z ubezpieczenia nieruchomości, brak było podstaw do żądania zwrotu tych kosztów. Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 410 § 2 k.c. sąd w pkt. 2 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 73.728,94 zł, a w pozostałym zakresie powództwo o zapłatę oddalił, o czym orzekł w pkt. 3 wyroku.

W pkt. 4 wyroku sąd oddalił powództwo o ustalenie nieważności umów dodatkowych, albowiem umowy ubezpieczenia oraz cesja umowy ubezpieczenia zostały zawarte z podmiotami niebędącymi stroną niniejszego postepowania. Jak wynika z ugruntowanej linii orzeczniczej, w procesie dotyczącym ważności czynności prawnej konieczne jest uczestnictwo wszystkich stron tej czynności (por. wyrok SA w Łodzi z 9.9.1992 r., I ACr 186/92, OSA 1993, Nr 1, poz. 8; wyrok SN z 30.5.2000 r., IV CKN 36/00, OSNC 2000, Nr 12, poz. 223). Powyższe oznacza, że w niniejszym procesie po stronie pozwanej powinni występować ubezpieczyciele, z którymi powodowie zawarli umowy. Powodowie nie domagali się wezwania tych osób do wzięcia udziału w sprawie. Powyższe oznacza, że powództwo z powodu braków po stronie pozwanej, powinno zostać oddalone.

Na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 6 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) w pkt. 5 wyroku sąd kosztami procesu obciążył pozwanego w całości, mając na uwadze, że powodowie w nieznacznym stopniu przegrali sprawę, tj. w zakresie oddalenia żądania zapłaty kwoty 2.234,65 zł oraz w zakresie powództwa o ustalenie nieważności umów dodatkowych. W toku postępowania powodowie ponieśli koszty w postaci opłaty sądowej od pozwu w wysokości 1000 zł oraz w wysokości wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 5.400 zł wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. W związku z powyższym, sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6.417 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, o czym orzekł w pkt. 5 a).

Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398) sąd nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 249,47 zł tytułem nieuiszczonych kosztów związanych ze stawiennictwem świadka (pkt. 5 b).

SSO Michał Kuczkowski

XIII C 488/18

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE