Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 800/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 6 czerwca 2019 roku w sprawie II K 211/17

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść, a wyrażający się w przekroczeniu przez sądu I instancji granic swobodnej oceny dowodów poprzez zdeprecjonowanie przy ustalaniu stanu faktycznego istotnych dowodów świadczących na niekorzyść oskarżonych D. J., D. K. i R. S. w postaci zeznań świadków, między innymi K. L. (1), M. K., W. R., pozbawienie ich przymiotu istotności dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym niewłaściwą ocenę materiału dowodowego i ukształtowanie przekonania sądu na podstawie wybranych, a nie wszystkich dowodów, ocenianych dowolnie, a nie swobodnie z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, co w konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia w/w oskarżonych. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę wyroku, który miał wpływ na jego treść, a wyrażający się w przekroczeniu przez sądu I instancji granic swobodnej oceny dowodów poprzez zdeprecjonowanie przy ustalaniu stanu faktycznego istotnych dowodów świadczących na niekorzyść oskarżonych D. J., D. K. i R. S. w postaci zeznań świadków, między innymi K. L. (1), M. K., W. R., pozbawienie ich przymiotu istotności dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym niewłaściwą ocenę materiału dowodowego i ukształtowanie przekonania sądu na podstawie wybranych, a nie wszystkich dowodów, ocenianych dowolnie, a nie swobodnie z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, co w konsekwencji doprowadziło do uniewinnienia w/w oskarżonych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja prokuratora nie jest zasadna. Podkreślić należy, że udowodnienie zachodzi wówczas, gdy w świetle przeprowadzonych dowodów fakt przeciwny dowodzeniu jest niemożliwy lub wysoce nieprawdopodobny. Wymóg udowodnienia należy odnosić tylko do ustaleń niekorzystnych dla oskarżonego, ponieważ on sam korzysta z domniemania niewinności ( art. 5 § 1 kpk ), a nie dające się usunąć wątpliwości tłumaczy się na jego korzyść ( art. 5 § 2 kpk ). Najmniejsze wątpliwości powodują, iż dany fakt nie może być uznany za udowodniony, a więc nie stanowi ustalenia faktycznego, które może być podstawą rozstrzygnięcia. Organy procesowe w ramach swobodnej oceny dowodów są ustawowo zobligowane do ukształtowania przekonania dopiero na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów ocenianych według zasad prawidłowego rozumowania z pełnym wykorzystaniem dostępnej wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 kpk ). W toku prowadzonych czynności uprawnione organy mają jednak obowiązek wnikliwego zbadania i uwzględnienia wszystkich okoliczności zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 kpk). Wyrok musi być wynikiem analizy całokształtu ujawnionych okoliczności, a więc i tych które go podważają. Pominięcie istotnych dla sprawy okoliczności, mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie w kwestii winy, stanowi oczywistą obrazę przepisu art. 410 kpk. Uważna lektura motywów zaskarżonego wyroku w konfrontacji ze zgromadzonym materiałem dowodowym prowadzi do wniosku, iż dokonane w tej sprawie ustalenia faktyczne w stosunku do oskarżonych D. J., D. K. i R. S. nie zostały oparte na wybiórczej i jednostronnej ocenie dowodów. O skuteczności zarzutów odwoławczych w tym zakresie decydowałoby to, że wykazane wyżej uchybienia w zakresie przestrzegania dyrektyw wynikających z treści art. 7 kpk i art. 410 kpk, są rzeczywiście poważne, a ich wpływ na treść orzeczenia kwestionowanego w analizowanym zakresie - jest znaczący. Do przypisania udziału sprawcy w pobiciu nie jest konieczne udowodnienie, iż zadał on pokrzywdzonemu (pokrzywdzonym) cios w postaci uderzenia, kopnięcia itp., a wystarczające jest świadome połączenie działania jednego ze sprawców z działaniem drugiego człowieka lub większej grupy osób przeciwko innemu człowiekowi lub grupie osób. Odpowiedzialność za udział w pobiciu ma charakter wspólnej odpowiedzialności za następstwa działania, co stanowi odstępstwo od zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej. Sprawcy odpowiadają niezależnie od tego, czy można ustalić, który z nich spowodował konkretne następstwa, ale pod warunkiem, że każdy z nich możliwość nastąpienia ich przewidywał albo mógł i powinien był przewidzieć. Znamię „udziału w pobiciu” wypełnia nie tylko zadawanie ciosów, lecz także wszelkie inne formy zachowania, które w zbiorowym działaniu przyczyniają się do niebezpiecznego charakteru zajścia, jak np. podawanie niebezpiecznych przedmiotów (narzędzi), przytrzymywanie ofiary, blokowanie drogi ucieczki itp. ( Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - II Wydział Karny z dnia 13 lipca 2017 r. II AKa 415/16, Legalis ). Realizacja znamion czynu zabronionego z art. 158 § 1 kk wymaga ustalenia zachowań, które spełniają opisaną w tym przepisie czynność wykonawczą „wzięcia udziału w pobiciu” innej osoby. Dla realizacji tego znamienia nie jest wystarczająca sama obecność na miejscu zdarzenia, podczas którego inna osoba stosuje przemoc fizyczną grożącą co najmniej spowodowaniem średniego uszczerbku na zdrowiu. Ów udział musi polegać na umyślnym, aktywnym zaangażowaniu w pobicie. Działania mające charakter takiego udziału, jeżeli nie polegają na stosowaniu przemocy fizycznej (zadawaniu ciosów), muszą być funkcjonalnie powiązane z zastosowaniem tej przemocy, w sposób istotny ją warunkując ( wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 5 kwietnia 2017 r. III KK 428/16, Legalis ). Pociągnięcie do odpowiedzialności karnej z art. 158 § 1 kk warunkowane jest ustaleniem umyślności w zakresie znamion tego typu czynu zabronionego. Skarżący zobligowany był wskazać okoliczności, które jego zdaniem przesądzały o tym, że D. J., D. K. i R. S. wzięli udział w przedmiotowym pobiciu. W tym kontekście należy podkreślić, iż: zebrane dowody osobowe wskazują, iż oskarżeni ( jak również inne osoby ) gromadziły się przed wyjściem z remizy strażackiej w związku z kończą się zabawą sylwestrową. Również M. Ł. i K. L. (2) opuścili w tym czasie budynek, w celu powrotu z W. R. jej samochodem do domu. Dopiero wtedy D. J. opowiedział stojącym o zabraniu ( wymianie ) na sali przez pokrzywdzonych wódki z ich stołu ( k 89 ), na co zareagował tylko R. B. odgrażaniem się o ich pobiciu. Żaden z dowodów osobowych nie wskazuje, aby na tym tle doszło do zmowy pomiędzy oskarżonymi odnośnie zaatakowania tych osób; przestępczą akcję rozpoczął R. B., który uderzył pięścią w twarz K. L. (2). B. K. złapał wówczas zaatakowanego za kurtkę, aby napadnięty nie uciekł. Został on w tym czasie kopnięty przez innego napastnika. B. K. zostawił tego bitego po słowach R. S., żeby go puścił ( k 67 ). A. D. jako drugiego uderzył pięścią w twarz M. Ł., następnie R. B. kopnął go w brzuch, a gdy ten leżał - grupa napastników zadawała mu dalsze ciosy. Rozpoczęcie zajścia było ekscesem R. B., a do eskalacji zajścia doprowadzili z nim tylko niektórzy z oskarżonych, którzy manifestowali swoją wrogość wobec pobitych. Brak konkretnych dowodów, aby byli to D. J., D. K. i R. S.; nie da się zindywidualizować, kto dokładnie był w tej grupie bijących i jakie ciosy zadawał. Materiał dowodowy wskazany przez sąd I instancji potwierdza aktywność i agresywność w tym zajściu R. B., A. D., K. K. (2) i B. K.. Natomiast w odniesieniu do pozostałych oskarżonych nie wskazuje na jakiekolwiek czynności wykonawcze, czy też inne postawy funkcjonalnie powiązane z zastosowaniem tej przemocy przez wymienionych sprawców, lub w sposób istotny ją warunkujące; co więcej niektóre dowody potwierdzają działania R. S. ( k 64 ) i D. J. ( k 67 ) przeciwdziałające eskalacji zajścia. Brak jest natomiast dowodów określających udział D. K. w tym zdarzeniu; skarżący wskazuje na niespójności w dowodach osobowych. Mogą one wynikać z dynamiki zajścia, percepcji poszczególnych osób, nadużycia przez nie alkoholu, czynienia obserwacji ze swoich perspektyw, lub też tendencji obronnych czy ochronnych, Jednakże żaden z dowodów ( wyjaśnienia oskarżonych, zeznania M. Ł., K. L. (2) i W. R. ) nie indywidualizują udziału w tym czynie D. J., D. K. i R. S., poprzez intencjonalne uczestniczenie w zbiorowym działaniu ( objętym co najmniej dorozumianym porozumieniem ) przyczyniającym się do niebezpiecznego charakteru zajścia; sąd I instancji bezpodstawnie do analizy materiału dowodowego wykorzystał notatkę urzędową funkcjonariusza policji H. N. z dnia 2 stycznia 2017 roku ( k 379 odw. ), która nie była dowodem. Swoje ustalenia sąd oparł w tym zakresie na dowodach osobowych, natomiast odniesienie się do tej notatki było zbędne i pominięcie tych rozważań nie przekreśla wymowy oceny dowodów przeprowadzonej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku­­. Nie ma potrzeby uzupełninia w tym zakresie postępowania dowodowego poprzez przesłuchanie funkcjonariusza policji, bowiem okoliczności zajścia wynikają z bezpośredniego przesłuchania jego uczestników. W ocenie sądu odwoławczego nawet zakwestionowanie prawdziwości niektórych okoliczności podnoszonych w dowodach osobowych, nie tworzy w konfrontacji z innymi faktami jeszcze podstawy do pewności odnośnie wszystkich sprawców przedmiotowego pobicia. Wydanie wyroku uniewinniającego pozostaje pod ochroną art. 7 kpk nie tylko wtedy, gdy wykazano niewinność oskarżonego, ale i wówczas, gdy nie udowodniono, że jest on winny popełnienia zarzucanego mu czynu. Przy czym w tym drugim wypadku wystarczy, że twierdzenia oskarżonego, negującego tezy aktu oskarżenia, nie zostaną skutecznie obalone, nawet jeśli wskazywana przez niego wersja może wydawać się mało prawdopodobna ( por. postanowienie SN z dnia 18 grudnia 2008 roku, V KK 267/08, Biul. PK 2009/ 2/ 66 ).

Reasumując: według zasad obowiązującej procedury, to nie oskarżony musi udowodnić swoją niewinność, lecz oskarżyciel ma udowodnić winę oskarżonego (art. 5 § 1 kpk); przy czym udowodnić, to znaczy wykazać ją w sposób nie budzący wątpliwości wiarygodnymi dowodami. Istota domniemania niewinności sprowadza się do tego, że oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina nie zostanie mu udowodniona, przy czym związana ściśle z domniemaniem niewinności zasada in dubio pro reo (art. 5 § 2 kpk ), nakazuje rozstrzygnąć nie dające się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego. Oznacza to, że udowodnienie winy musi być całkowite, pewne, wolne od wątpliwości, czego nie można powiedzieć o przedmiotowej sprawie o wszystkich oskarżonych. W tym stanie rzeczy sąd odwoławczy utrzymał w mocy wyrok uniewinniający w stosunku do D. J., D. K. i R. S.; w związku z uniewinnieniem kosztami procesu w sprawie w tej części obciążył Skarb Państwa.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku w stosunku do D. J., D. K. i R. S. i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Opocznie do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody wynikają z wcześniejszej części uzasadnienia

3.2.

Rażąca niewspółmierność ( surowość ) orzeczonej w stosunku do R. B. kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy R. B. nie zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie należy zaznaczyć, iż poczynione przez sąd ustalenia faktyczne w stosunku do oskarżonego R. B. znajdują odpowiednie oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Sprawstwo oskarżonego nie było kwestionowane i w świetle zebranych dowodów nie budzi wątpliwości. Prawidłowa jest też ocena prawna przypisanego oskarżonemu czynu. Zarzut rażącej niewspółmierności kary jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnosić, gdy kara ( środek kompensacyjny ), jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą. Zmiana wysokości orzeczonej kary ( reakcji karnej ) mogłaby w wyniku postępowania odwoławczego nastąpić jedynie wówczas, gdyby kara ta jawiła się jako „rażąco niewspółmierna". Owa niewspółmierność w ustawie została poprzedzona określeniem „rażąca", co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku z powodu czwartej podstawy odwoławczej. Rażąca niewspółmierność przedmiotowego zakazu zachodzić może wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności mających zasadniczy wpływ na jego wymiar można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy tym środkiem, jaki należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej a wymierzonym w I instancji. Sąd odwoławczy uznał, iż taka sytuacja w przedmiotowej sprawie zachodziła. W tym kontekście należy uwzględnić, iż: R. B. odpowiada jako współsprawca pobicia. Jego udział w nim był inicjujący, eskalujący to zajście i je podtrzymujący. Zaatakował najpierw K. L. (2), później M. Ł., przy czym tego pierwszego z zaskoczenia, nie dając mu żadnej szansy na obronę. Obu zadawał ciosy w newralgiczne części ich ciała. Nie może tłumaczyć jego zachowania odwet za domniemane skorzystanie przez pobitych z alkoholu pozostawionego na stole oskarżonych. R. B. samodzielnie zdecydował, że odpłaci im za to pobiciem i swoją agresywnością „pociągnął” do tego innych oskarżonych. Nie próbował tej sytuacji wyjaśnić. Dodatkowo potem napadł na jeszcze jednego uczestnika zabawy sylwestrowej. Jego postawa była uporczywa i brutalna. Kontynuował agresję pomimo, iż pokrzywdzony nie bronił się; działał pod wpływem alkoholu; spowodował z innymi napastnikami u pokrzywdzonego obrażenia ciała. Sąd odwoławczy nie zgodził się z obrońcami, iż wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności jest rażąco surowa. W tym kontekście należy uwzględnić, iż przestępstwo z art. 158 § 1 kk zagrożone jest karą pozbawienia wolności od miesiąca do 3 lat. Brak jest jakichkolwiek argumentów, aby wymierzona mu kara 6 miesięcy pozbawienia mogła ona być skorygowana w kierunku dalszego jej złagodzenia. Prawidłowo ustalone okoliczności obciążające, zdaniem sądu odwoławczego wykluczają możliwość zastosowania wobec oskarżonego instytucji określonej w art. 37a kk. Adekwatna reakcja karna nie może służyć premiowaniu oskarżonego przez ograniczenie jego odpowiedzialności karnej, lecz rzeczywistemu oddaniu zawartości kryminalnej czynu, jakiego się dopuścił. Nie ma powodu, by w stosunku do oskarżonego łagodzić karę i tak już orzeczoną poniżej dolnego progu zagrożenia ustawowego. Ani sylwetka oskarżonego, ani waga popełnionego czynu oraz jego nadrzędna rola, tego nie uzasadniają. Wymierzenie takiej kary prowadziłoby do bezpodstawnego i niezrozumiałego w danych realiach łagodnego traktowania sprawcy i nie osiągałoby zakładanych celów w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. W sprawie bowiem przeważają zdecydowanie okoliczności obciążające, które zresztą sąd I instancji nader umiarkowanie uwzględnił na niekorzyść R. B.. Reasumując - należy stwierdzić, iż już wystarczającym przejawem łagodnego potraktowania oskarżonego przez sąd I instancji jest wymierzenie mu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat, która uwzględnia w wystarczającej mierze okoliczności łagodzące, w tym przeproszenie pokrzywdzonego, częściowe przyznanie się do winy, czy też niekaralność sprawcy. R. B. ma 25 lat i nie można przeceniać jego dotychczasowego trybu życia, zwłaszcza iż nie ma tu spektakularnych osiągnięć. Natomiast inkryminowane zajście pokazało, iż pobił trzy osoby, pod wpływem alkoholu nie kontroluje swoich emocji i jest zdolny do załatwiania sytuacji konfliktowych – przemocą. W tej sprawie znaczenie ma w szczególności rodzaj kary, która odzwierciedlając społeczną szkodliwość czynu, ma zapobiec też poczuciu bezkarności oskarżonego i przeciwdziałać przejawom jego demoralizacji i ponawianiu tego rodzaju zachowań. Przy takim nagromadzeniu okoliczności obciążających oskarżony nie może liczyć na pobłażliwość.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu na zasadzie art. 37a kk kary grzywny albo kary ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1a pkt 1 lub 4 kk

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody wynikają z wcześniejszej części uzasadnienia

3.3.

Rażąca niewspółmierność ( surowość ) orzeczonego w stosunku do R. B. środka karnego w postaci nawiązki na rzecz pokrzywdzonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Warunkiem zastosowania środka karnego obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest istnienie szkody w chwili wyrokowania. Jego celem jest bowiem przywrócenie stanu sprzed popełnienia przestępstwa lub kompensacja szkód będących dalszymi następstwami popełnionego przestępstwa, co w szczególności dotyczy szkód niematerialnych. Ponieważ przepisy prawa karnego nie zawierają postanowień dotyczących ustalania zakresu obowiązku naprawienia szkody, to należy posiłkowo odwołać się do przepisu art. 361 § 2 kc, z którego wynika zasada pełnego odszkodowania. W konsekwencji należy przyjąć, że regułą jest zobowiązanie do naprawienia szkody w całości, zaś odstępstwa od tej reguły muszą być podyktowane ważnymi względami. Rozstrzygając o tym, czy zobowiązać sprawcę do naprawienia wyrządzonej szkody w całości czy też w części, przyjąć należy, że odstępowanie od zobowiązania do naprawienia szkody w całości może występować wtedy, gdy ujawniony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie tej szkody w całej wysokości, gdy szkoda została uprzednio w części już naprawiona albo gdy naprawienie szkody w całości byłoby nierealne lub też gdy zachowanie się pokrzywdzonego przed popełnieniem przestępstwa czy w czasie popełnienia przestępstwa nie uzasadnia naprawienia mu szkody w całości. Możliwość naprawienia szkody jedynie w części jest jedną z cech różnicujących obowiązek naprawienia szkody w prawie karnym od cywilnoprawnego obowiązku odszkodowawczego. Odrębność ta bierze się stąd, że na gruncie prawa karnego naprawienie szkody pełniło także inne, poza kompensacyjną, funkcje. Odstąpienie od naprawienia szkody w całości może mieć miejsce wówczas, gdy ujawniony materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie szkody w całości lub przemawia za tym ocena zachowania pokrzywdzonego (zob. uchw. SN z 26.11.1976 r., VI KZP 11/75, OSNKW 1977, Nr 1, poz. 1). Orzeczenie obowiązku naprawienia szkody umożliwia ofierze przestępstwa otrzymanie należnej jej satysfakcji materialnej i moralnej i to szybciej niż na drodze procesu cywilnego. Stwarza on pewną dolegliwość oskarżonemu, jednakże chodzi w nim nie tylko o odszkodowanie na rzecz pokrzywdzonego, ale także o odpokutowanie na rzecz ofiary. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę należy kierować się zasadami prawa cywilnego, uregulowanymi w art. 445 i 448 kc. W myśl art. 445 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, jak też w wypadku pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zgodnie zaś z art. 448 kc, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Prawidłowe ustalenie „odpowiedniej” sumy pieniężnej musi uwzględniać charakter i stopień cierpień psychicznych i fizycznych, ich intensywność, czas trwania, następstwa dla zdrowia i dla życia osobistego. Przy czym oceny tej należy dokonywać z uwzględnieniem indywidualnego charakteru danej sprawy. Jeżeli zważyć, że przepis art. 445 § 2 kc wskazuje, iż zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”, przyznanie odpowiedniego zadośćuczynienia oznacza przyznanie takiej kwoty, która rozsądnie oceniana da się określić jako godziwa w realiach danej sprawy. Kompensacja krzywdy ma odmienny charakter niż kompensacja szkody majątkowej - polega na wynagrodzeniu cierpień, jakich pokrzywdzony doznał w wyniku czynu niedozwolonego, dlatego wysokość zadośćuczynienia jest w pierwszym rzędzie uwarunkowana intensywnością cierpień i czasem ich trwania (por. wyr. SN z 29 września 2004 r., II CK 531/03, Legalis). Na podstawie art. 46 § 2 kk zamiast obowiązku określonego w art. 46 § 1 kk sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego. Nawiązka orzekana na podstawie art. 46 § 2 kk zamiast obowiązku naprawienia szkody jest konstrukcją, która ma być wykorzystywana, gdy orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest znacznie utrudnione, co w szczególności oznacza wystąpienie trudności dowodowych dotyczących ustalenia wielkości szkody powodujących, że z reguły nie odpowiada jej wysokości, chociaż zaznacza się w literaturze, że powinna stanowić przybliżony jej ekwiwalent. Nawiązka ta - zgodnie ze słusznym poglądem judykatury - jest zryczałtowanym odszkodowaniem i powinna być orzekana wówczas, gdy występują trudności w ustaleniu in concreto wysokości szkody. Zastępuje ona obowiązek naprawienia szkody, a zatem powinna być orzeczona tylko wówczas, gdy spełnione są przesłanki wymienione w § 1 tego przepisu (wyr. SA w Gdańsku z 12.4.2001 r., II AKA 47/01, Prok. i Pr. 2001, Nr 11, poz. 12). W piśmiennictwie wskazuje się, że korzystanie przez sąd z możliwości orzekania na rzecz pokrzywdzonego nawiązki, mogącej tylko częściowo zaspokoić jego prawa, zamiast obowiązku naprawienia szkody w charakterze środka karnego, na podstawie art. 46 § 2 kk, mogłoby następować w sytuacjach, gdy dokładne ustalenie rozmiarów szkody, choćby w części, musiałoby spowodować nadmierną przewlekłość postępowania. Sąd odwoławczy podkreśla, że wymóg udowodnienia odnosi się także do wysokości szkody materialnej i niematerialnej wynikającej z przestępstwa, czyli pokrzywdzony powinien szkodę poprzez swoją inicjatywę dowodową wykazać. Dlatego sąd odwoławczy podzielając stanowisko sądu I instancji, iż pokrzywdzony przekonująco w tym przypadku nie udowodnił wysokości kwot jako odszkodowanie i zadośćuczynienie, uznał za zasadne orzeczenie na rzecz M. Ł. nawiązki. Uwzględniając zakres cierpień ofiary wynikający z jego pobicia, przeżyty ból, wielomiejscowe obrażenia, przedłużające się zaburzenia lękowe po tym zajściu oraz rażące naruszenie dóbr osobistych, zwłaszcza wolności i godności ofiary ( pobicie go w miejscu publicznym i publicznie ), dominujący udział oskarżonego w tym zajściu oraz z drugiej strony ponoszenie odpowiedzialności we współsprawstwie z innymi osobami, jako ekwiwalentne w realiach niniejszej sprawy uznał zasądzenie od tego oskarżonego za jego udział w czynie na rzecz pokrzywdzonego nawiązki w kwocie 5000 złotych, czyli podzielił w tym zakresie stanowisko sądu I instancji.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie od oskarżonego nawiązki na rzecz pokrzywdzonego M. Ł. w wysokości 1000 złotych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody wynikają z wcześniejszej części uzasadnienia

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymanie wyroku sąd I instancji - w stosunku do oskarżonych D. J., D. K., R. S. oraz R. B. - w mocy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Apelacje prokuratora i obrońcy nie dostarczyły podstaw do korekty zaskarżonego wyroku w odniesieniu do wymienionych oskarżonych.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2a

Apelacja obrońcy R. B. okazała się niezasadna. W razie skazania oskarżonego sąd zasądza od niego również koszty procesu za drugą instancję. Brak podstaw do zwolnienia tego oskarżonego od tych należności.

2b

Apelacja prokuratora od wyroku uniewinniającego oskarżonych D. J., D. K. i R. S. okazała się bezzasadna. Środek odwoławczy pochodził w tym zakresie wyłącznie od prokuratora. Koszty procesu za postępowanie odwolącze ponosi wowczas Skarb Państwa.

7.  PODPIS

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina oskarżonych D. J., D. K., R. S.

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarzonego R. B.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, nawiązka

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana