Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2020 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący Sędzia Małgorzata Sosińska-Halbina

Protokolant sekr. sąd. Izabella Bors

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2020 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.

przeciwko K. O.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 1582/18

UZASADNIENIE

W dniu 18 maja 2018 roku powód (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. wytoczył przeciwko pozwanej K. O. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zapłatę kwoty 15.576,81 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie od kwoty 14.500,17 zł od dnia 12 maja 2018 roku do dnia zapłaty, a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych.

W uzasadnieniu powód podniósł, że w dniu 5 maja 2016 roku na mocy zawartej z pozwaną umowy udzielił K. O. kredytu w kwocie 20.498,31 zł, który pozwana zobowiązała się spłacić zgodnie z harmonogramem. Pozwana nie wywiązała się z powyższego, na skutek czego po upływie terminu, do którego pozwana była zobowiązana uregulować zadłużenie, całość stała się wymagalna z dniem 23 marca 2018 roku. Na dochodzoną pozwem należność składają się: należność główna – 14.500,17 zł oraz odsetki – 1.076,64 zł.

(pozew w e.p.u. k. 3-5)

W dniu 30 maja 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, którym zasądził od pozwanej na rzecz powoda dochodzoną wierzytelność wraz z kosztami procesu.

Powyższy nakaz pozwana zaskarżyła sprzeciwem w całości. K. O. podważyła wysokość dochodzonego roszczenia wskazując, iż według jej wyliczeń kwota do spłaty nie powinna przekraczać 8.000 zł.

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu i utratę mocy nakazu zapłaty w całości oraz przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi.

(nakaz zapłaty k. 5v., sprzeciw k. 7-8v., postanowienie k. 15)

Po przekazaniu sprawy z e.p.u., powód uzupełnił braki pozwu i podtrzymał powództwo w całości, podnosząc że całe roszczenie stało się wymagalne w dniu 23 marca 2018 roku.

(pismo procesowe k. 18-18v.)

W piśmie procesowym z dnia 6 września 2018 roku powód cofnął pozew o kwotę 1.604,33 zł uiszczoną przez pozwaną po dacie wystawienia wyciągu z ksiąg banku. Jednocześnie wyjaśnił, że roszczenie stało się wymagalne z chwilą uprawomocnienia się oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

Postanowieniem z dnia 17 września 2018 roku Sąd umorzył postępowanie w zakresie kwoty 1.604,33 zł.

(pismo procesowe k. 39-40v., postanowienie k. 42)

W piśmie procesowym z dnia 19 września 2018 roku oraz w piśmie stanowiącym uzupełnienie sprzeciwu złożonym na urzędowym formularzu ustanowiony przez pozwaną zawodowy pełnomocnik wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. Pełnomocnik zakwestionował moc dowodową przedłożonego do akt wyciągu z ksiąg banku, podniósł ponadto, że powód nie udowodnił wymagalności roszczenia.

(pismo procesowe k. 46-49v., sprzeciw k. 50-51v.)

W toku dalszego procesu stanowiska stron nie uległy zmianie, przy czym powód wskazał, że doręczył pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. W związku z dalszymi wpłatami pozwanej powód cofnął pozew kolejno o kwoty: 100 zł, 100 zł, 400 zł, 250 zł.

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2019 roku Sąd, uwzględniając wniosek pozwanej, zwolnił ją od kosztów sądowych oraz ustanowił dla niej pełnomocnika z urzędu.

Na rozprawie w dniu 19 lutego 2020 roku pełnomocnik pozwanej z urzędu wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zakwestionował prawidłowość wypowiedzenia umowy.

(pismo procesowe k. 53-55v., k. 68-69, k. 82-83, k. 96-97, k. 142-144, protokół rozprawy k. 64-65, k. 79-81, k. 113-114, k. 146-147, postanowienie k. 120)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana K. O. w dniu 5 maja 2016 roku zawarła z powodem (...) Bank (...) Spółką Akcyjną we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Na mocy tej umowy bank udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 20.498,31 zł na okres od dnia 5 maja 2016 roku do dnia 5 maja 2020 roku. Z udzielonej kwoty bank pobrał opłatę za ochronę ubezpieczeniową
– 2.196,25 zł oraz prowizję – 2.233,52 zł. Udzieloną pożyczkę wraz z odsetkami (3.021,69 zł za cały okres kredytowania) pozwana zobowiązała się spłacić
w 48 miesięcznych ratach w wysokości po 490 zł każda, płatnych do 5-go dnia każdego miesiąca. Za okres opóźnienia w spłacie raty lub jej części bank naliczał odsetki karne od zadłużenia przeterminowanego w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. W przypadku braku wpłaty raty w terminie bank był ponadto uprawniony do podjęcia działań upominawczo-windykacyjnych. W razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie dwóch pełnych rat bank miał również prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Opłaty i prowizje związane z udzieleniem i obsługą pożyczki bank pobierał w wysokości wskazanej w Tabeli opłat i prowizji, stanowiącej integralną część umowy.

Zawierając umowę pożyczki K. O. wyraziła zgodę na objęcie jej ochroną ubezpieczeniową.

(umowa pożyczki z załącznikami k. 24-31v., okoliczności bezsporne)

Pozwana początkowo wywiązywała się z zawartej umowy i spłacała pożyczkę w terminie. Począwszy od maja 2017 roku pojawiły się problemy z terminową spłatą zobowiązania w postaci braku wpłat w określonych miesiącach oraz dokonywania wpłat w zaniżonej wysokości.

W dniu 3 grudnia 2017 roku powód sporządził wezwanie do zapłaty, w treści którego oznaczył zadłużenie pozwanej na kwotę 2.730,48 zł oraz określił 14-dniowy termin na jego spłatę. Ponadto wskazał, że w w/w terminie pozwana może złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia. W aktach sprawy brak jest zarówno dowodu wysłania jak i doręczenia przedmiotowego pisma dłużnikowi.

Powód pismem z dnia 8 lutego 2018 roku, doręczonym pozwanej w dniu 21 lutego 2018 roku, wypowiedział przedmiotową umowę.

(wezwanie do zapłaty k. 32, wypowiedzenie k. 33, wydruk ze strony internetowej operatora pocztowego k. 34-34v., potwierdzenie odbioru k. 56-56v., okoliczności bezsporne)

W wyciągu z ksiąg banku z dnia 11 maja 2018 roku powód wskazał, że zadłużenie pozwanej na dzień wystawienia wyciągu wynosi 15.576,81 zł.

(wyciąg z ksiąg banku k. 22-23)

Po dacie wytoczenia powództwa K. O. dokonała spłaty i zmniejszono zadłużenie z tytułu zwrotu kładki na ubezpieczenie o kwotę 2.754,33 zł.

(okoliczność bezsporna, p. procesowe powoda k. 82-82v, p. procesowe powoda k. 96-96v, potwierdzenia wykonania przelewów k. 109-111)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo, jako niezasadne, podlega oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie niesporne było, że strony łączyła umowa pożyczki zawarta w dniu 5 maja 2016 roku, na mocy której pozwana otrzymała kwotę 20.498,31 zł, którą wraz z odsetkami zobowiązała się spłacać w terminie i wysokości oznaczonych w harmonogramie spłaty. Na potwierdzenie powyższego powód przedłożył umowę pożyczki wraz z załącznikami, sygnowane podpisem pozwanej, przy czym pozwana w zajętym stanowisku procesowym przyznawała, że była stroną przedmiotowej umowy. W oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd przyjął ponadto, że pozwana uchybiała obowiązkowi terminowej spłaty pożyczki doprowadzając do powstania zadłużenia przeterminowanego, przekraczającego równowartość dwóch pełnych rat pożyczki. W świetle powyższego oraz treści
§ 1 ust. 17 umowy stron nie budzi wątpliwości, że po stronie powoda ukonstytuowało się uprawnienie do wypowiedzenia umowy, z którego to uprawnienia skorzystał. W ocenie Sądu przedłożone przez powoda dowody z dokumentów nie dają jednak podstaw do przyjęcia, że sporządzone przez powoda oświadczenie o wypowiedzeniu odniosło skutek prawny. Zdaniem Sądu nieskuteczność tego oświadczenia wynika z braku uprzedniego wezwania pozwanej do spłaty zadłużenia. Wprawdzie umowa stron nie przewiduje takiego wymogu, to jednak wynika on wprost z przepisów prawa bankowego i jest to przepis prawa bezwzględnie obowiazujacy. Zgodnie z treścią art. 75c ust. 1 prawa bankowego, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych, przy czym przepis ten – w myśl ust. 6 – znajduje zastosowanie do umów pożyczek pieniężnych. Jak podnosi się zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie, art. 75c prawa bankowego stanowi w całości przepis semidyspozytywny, a więc może zostać zmieniony w umowie kredytu albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść kredytobiorcy. Wynika to z celu omawianego przepisu, jakim jest ochrona interesów kredytobiorcy. Przepis ten zmierza do odroczenia (odsunięcia w czasie) możliwości skorzystania przez bank ze środków prawnych w związku z opóźnieniem ze spłatą kredytu. Kredytobiorca, który popadł w opóźnienie, uzyskuje dodatkowy termin na spłatę zobowiązania, ewentualnie złożenie wniosku dotyczącego restrukturyzacji kredytu. Dostaje zatem drugą szansę, z której może skorzystać w celu "uzdrowienia" relacji kredytowej z bankiem ( por. T. Czech, Obowiązki banku w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą kredytu, Artykuł. M. Pr. Bank. 2016/12/66-78).

Z powyższego jednoznacznie wynika, że bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Najpierw powinien doręczyć kredytobiorcy wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 prawa bankowego oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. Jak podnosi
się w orzecznictwie, wypowiedzenie umowy jest z reguły bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego może nastąpić tylko po wyczerpaniu przewidzianych w ustawie i umowie środków mniej dolegliwych ( por. wyrok
SN z dnia 24 września 2015 roku, V CSK 698/14, LEX). Decyzja banku o wypowiedzeniu umowy, pomimo niewszczęcia działań upominawczych przewidzianych w postanowieniach umowy lub przepisach prawa stanowi rażące ich naruszenie i godzi w interes konsumenta, co uzasadnia uznanie wypowiedzenia za nieskuteczne i nieważne – art. 58 § 1 k.c. ( por. m.in. wyrok SA w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 2019 roku, V ACa 663/18, LEX; wyrok SA w Szczecinie z dnia 17 stycznia 2018 roku, I ACa 682/17, LEX; wyrok SN z dnia 8 września 2016 roku, II CSK 750/15, LEX; cyt. artykuł T. Czecha).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy podnieść należy, że wprawdzie powód załączył sporządzone wezwanie do zapłaty z dnia 3 grudnia 2017 roku (k. 32), którego treść wskazuje na wypełnienie przesłanek z art. 75c prawa bankowego, to jednocześnie brak jest w aktach sprawy jakiegokolwiek dowodu na to, że wezwanie to zostało w ogóle przesłane pozwanej i skutecznie doręczone. W konsekwencji nie sposób uznać, aby K. O., przed złożeniem jej oświadczenia o wypowiedzeniu, została wezwana do spłaty zadłużenia, a także, by umożliwiono jej złożenie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Przypomnienia wymaga, że w myśl treści przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. Reguła ta znajduje również swój procesowy odpowiednik w treści art. 232 k.p.c., w świetle którego to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że powód, jako strona inicjująca proces, jest obowiązany do udowodnienia wszystkich twierdzeń pozwu, w oparciu o które sformułował swe roszczenie. W niniejszej sprawie uznać należy, iż to pierwsze posiedzenie przeznaczone na rozprawę wyznaczało dla powoda ostateczny termin na zgłoszenie stosownych wniosków dowodowych, czego jednak powód nie uczynił. Konstatacji tej nie zmienia okoliczność, iż Kodeks postępowania cywilnego daje stronom możliwość przedstawienia nowych dowodów w postępowaniu odwoławczym (art. 381 k.p.c.). Możliwość ta jest bowiem obostrzona określonymi warunkami
- potrzeba powołania się na dany dowód musi się ujawnić już po zakończeniu postępowania przed Sądem pierwszej instancji - przy czym strona nie może skutecznie żądać ponowienia lub uzupełnienia dowodu w postępowaniu apelacyjnym li tylko dlatego, że spodziewała się korzystnej dla siebie oceny określonego dowodu przez Sąd pierwszej instancji ( por. wyrok SN z dnia 10.07.2003 r., I CKN 503/01, LEX nr 121700; wyrok SN z dnia 24.03.1999 r., I PKN 640/98, OSNP 2000/10/389).

Przełożenie powyższych rozważań na realia niniejszej sprawy prowadzi do konkluzji, że wypowiedzenie dokonane przez powoda, ze względów wyżej omówionych, nie było skuteczne, a co za tym idzie - domaganie się przez powoda zapłaty całej pozostałej do spłaty kwoty kredytu jest w chwili obecnej bezzasadne.

W konsekwencji brak było podstaw do badania, czy powodowi przysługuje jakakolwiek wierzytelność, która w chwili wyrokowania byłaby wymagalna, bowiem oparcie odpowiedzialności umownej pozwanej o wypowiedzenie umowy wyznaczyło granice podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia, którym to wskazaniem Sąd jest związany ( por. wyrok SO w Łodzi z dnia 13 maja 2019 roku, III Ca 2086/18, portal orzeczeń; wyrok SO w Łodzi z dnia 2 października 2018 roku,
III Ca 1475/18, LEX; cyt. wyrok SN z dnia 8 września 2016 roku). Powód swoje roszczenie oparł na okoliczności wypowiedzenia umowy, wobec czego badaniu przez Sąd podlegała jedynie to konkretne zdarzenie prawne. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu ani zasądzić ponad żądanie. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2005 roku ( II CK 556/04, OSNC 2006/2/38, Biul. SN 2005/5/10), cytowany przepis daje wyraz tradycyjnej zasadzie wyrokowania statuującej zakaz orzekania ponad żądanie oraz zasadzie dyspozycyjności, która przejawia się w tym, że sąd jest związany granicami powództwa i nie może w tym wypadku dysponować przedmiotem procesu przez określenie jego granic niezależnie od zakresu żądania ochrony przez powoda. Przepis ten określając granice wyrokowania wskazuje, że nie można nie tylko orzekać ponad rozmiar zgłoszonego przez stronę żądania, ale także orzekać, co do rzeczy nie objętej przedmiotem żądania, czyli zasądzić coś innego niż żądała strona. Żądanie powództwa jest zatem zdeterminowane przez podstawę faktyczną żądania. W konsekwencji Sąd nie może uwzględnić roszczenia strony powodowej na innej podstawie aniżeli podstawa faktyczna wskazywana przez nią w pozwie i w dalszym toku postępowania sądowego. Wyrok uwzględniający powództwo na podstawie faktycznej, na której strona powodowa ani w pozwie, ani w postępowaniu przed sądem nie opierała powództwa stanowi zasądzenie ponad żądanie ( por. m.in. wyrok SN z dnia 9 maja 2008 roku, III CSK 17/08, LEX; wyrok SN z dnia 24 maja 2007 roku, V CSK 25/07, OSNC-ZD 2008/2/32, Pr. Bankowe 2008/4/22; wyrok SN z dnia 29 października 1993 roku, I CRN 156/93, LEX; orzeczenie SN z dnia 30 grudnia 1954 roku, I C 1729/53, OSNCK 1956/3/64). Zasądzenie sumy pieniężnej mieszczącej
się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej podstawy faktycznej stanowi orzeczenie ponad żądanie ( wyrok SN z dnia 29 listopada 1949 roku, Wa.C. 165/49). W świetle powyższych rozważań jedynie na marginesie zauważenia wymaga, że powód nie udzielił odpowiedzi na wezwanie sformułowane
w pkt 3 postanowienia Sądu z dnia 9 października 2019 roku (k. 114), co biorąc pod uwagę stanowisko pozwanej kwestionującej wysokość roszczenia oraz stopień skomplikowania wyliczeń z tym związanych, czyniło niemożliwym ustalenie właściwej kwoty zadłużenia, przy założeniu, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki. Jedynie ubocznie wskazać w tym miejscu należy, wobec treści powyższych rozważań, że w sprawie brak było podstaw do umorzenia postępowania w zakresie jak w pismach procesowych powoda z dnia 11 października 2018 roku, 5 grudnia 2018 roku, 29 marca 2019 roku, 12 sierpnia 2019 roku, co pozostaje w zgodzie z dyspozycją przepisu art. 203 § 4 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie przepisu art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.600 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w stawce minimalnej
(§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz.U. 2015, poz. 1800).

Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.