Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2018 r. w Gliwicach

sprawy G. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania G. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 7 sierpnia 2017 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 7 sierpnia 2017 roku w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu G. W. prawo do emerytury począwszy od dnia 24 sierpnia 2017 roku.

(-) SSR del. Anna Capik-Pater

Sygn. akt VIII U 1672/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2017 r., znak: ENS/10/048128264, organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. działając na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, odmówił ubezpieczonemu G. W. prawa do emerytury w obniżonym wieku, bowiem na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił on wymaganego 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia w okresie od 1 września 1972 r. do 28 lutego 1994 r. Przedsiębiorstwie (...) w K., ponieważ wskazane w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisko „mechanik samochodowy” nie figuruje w powołanym wykazie A, dział XIV poz. 16 pkt 1 załącznika do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r., gdzie znajduje się stanowisko „mechanik zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych”. Ponadto organ rentowy podniósł, że ubezpieczony w okresie od 25 października 1977 r. do 16 października 1979 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową.

W odpowiedzi na odwołanie, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej poprzez przyznanie prawa do spornego świadczenia. Podniósł, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach remontowych.

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony G. W. urodził się w dniu (...) W dniu (...) ukończył 60 rok życia.

W okresie od 1 września 1972 r. do 28 lutego 1994 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku mechanika samochodowego. Ubezpieczony pracował w Bazie nr 2, a następnie został przeniesiony do Bazy nr 4 w M..

W trakcie w/w okresu zatrudnienia, ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową, tj. od 25 października 1977 r. do 16 października 1979 r.

Z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K., ubezpieczony otrzymał świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 27 kwietnia 1987 r., w którym wskazano, że wykonywał on pracę mechanika samochodowego. W dokumencie tym pracodawca powołał się wykaz A, dział XIV poz. 16 pkt 1 załącznika do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. (gdzie widnieje pozycja mechanik zatrudniony wyłącznie w kanałach remontowych).

Archiwum Państwowe w W., Archiwum Dokumentacji Osobowej i Płacowej w M. nie przechowuje akt pochodzących z Przedsiębiorstwa (...) w K..

Podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K., ubezpieczony faktycznie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechanika w kanałach remontowych. Zakład zatrudniający ubezpieczonego świadczył usługi transportowe ciężkimi samochodami typu J., S., T., Kamaz. Przedsiębiorstwo posiadało około 100 takich pojazdów. Na terenie zakładu znajdowała się jedna hala i siedem kanałów naprawczych, w których mechanicy dokonywali napraw pojazdów. Na hali początkowo nie było wyciągów spalin. Jeżeli naprawiany pojazd miał włączony silnik i znajdował się na kanale remontowym, to na jego rurę wydechową zakładano specjalną gumową rurę, która odprowadzała spaliny poza halę. W latach ‘90 pojawiły się specjalne wyciągi. Mechanicy pracowali w systemie zmianowym przy ośmiogodzinnym czasie pracy. Każda zmiana liczyła 5-6 mechaników. Część mechaników specjalizowała się naprawie pojazdów z kanału remontowego, inni dokonywali napraw spoza takiego kanału- np. przy naprawie drzwi. Niektóre elementy naprawiano, inne były regenerowane przez inny zakład. W zakładzie poszczególni pracownicy mieli przydzielone zadania. Jedni zajmowali się wymianą kół, inna natomiast smarowaniem i wymianą oleju czy naprawą instalacji elektrycznej.

Samochody, które posiadało przedsiębiorstwo były bardzo awaryjne. W związku z tym, że jeździły w trudnych warunkach, to były często naprawiane. Zdarzało się, że z kanału remontowego wymieniano sprzęgło, gdzie konieczne były wykręcenie skrzyni biegów. Czynności te dokonywano wyłącznie z kanału remontowego. Z kanału remontowego dokonywano także naprawy resorów, skrzyni biegów oraz innych usterek czy uszkodzeń. Mechanicy wykonujące prace naprawcze z kanału remontowego używali do wykonywanych czynności przede wszystkim młotka, kluczy oraz majzla. Nie używali do napraw imadła, które znajdowało się poza kanałem. Wykręcone części były przez nich wykładane poza kanał i zabierane przez brygadzistę. Jeżeli zamienne były dostępne na warsztacie, to były one przynoszone przez inne osoby (np. brygadzistę) i dostarczane mechanikom pracującym w kanale, którzy o ile to było to możliwe, niezwłocznie dokonywali napraw. Zazwyczaj na jednej zmianie naprawiano 2-3 pojazdy na jednym kanale remontowym, chociaż zdarzało się, że jeden pojazd naprawiano na dwóch zmianach. Długość naprawy była uzależniona od wagi uszkodzeń czy usterek, a także od dostępności części.

Pracownicy, którzy pracowali w kanałach remontowych rozpoczynali pracę o godzinie 6:00. Około godziny 9:00 opuszczali kanał i szli na śniadanie. Po 15 minutach przerwy wracali do pracy w kanale remontowym. Opuszczano także kanał w momencie gdy pojazd wjeżdżał lub wyjeżdżał z kanału, a także w razie konieczności załatwienia potrzeb fizjologicznych. Mechanicy pracujący w kanałach remontowych, przebywali tam każdego dnia przez około 7 -7,5 godziny dziennie.

W trakcie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K., ubezpieczony pracował wspólnie z J. D. (świadkiem w niniejszym postępowaniu), który w okresie od 27 kwietnia 1977 r. do 30 czerwca 1992 r. wykonywał te same czynności co odwołujący. J. D. otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnym warunkach, na podstawie którego organ rentowy przyznał mu prawo do emerytury w obniżonym wieku.

W dniu 26 lipca 2017 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku. Ubezpieczony złożył także wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa.

Zaskarżoną decyzją z dnia 7 sierpnia 2017 r., organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do spornego świadczenia, z przyczyn wyżej podanych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego dotyczące ubezpieczonego oraz świadka J. D.; pismo Przedsiębiorstwa (...) w K. z dnia 22 listopada 1993 r. (k.20); zeznania świadka J. D. złożone na rozprawie w dniu 2 marca 2018 r. (k.33-34); zeznania świadka B. R. złożone na rozprawie w dniu 2 marca 2018 r. (k.34); zeznania ubezpieczonego złożone na rozprawie w dniu 2 marca 2018 r. (k.34-35).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków J. D. i B. R., bowiem są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Przedstawiają one rzeczywisty obraz okoliczności stanowiącym przebieg niniejszej postępowania. Zeznania te pokrywają się również z zeznaniami ubezpieczonego, tym samym brak jest podstaw do kwestionowania ich wiarygodności. Podkreślić należy, że świadkowie, a zwłaszcza świadek J. D., który pracował z odwołujący jako mechanik w kanałach remontowych znali specyfikę wykonywanej przez odwołującego pracy. W zasadzie świadek J. D. i ubezpieczony wykonywali te same czynności. Zauważyć również należy, że świadek J. D. ma przyznaną emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych polegających na pracy mechanika w kanałach remontowych.

W konsekwencji, Sąd uznał, że zgromadzone dowody są kompletne i pozwalają na czynienie na ich podstawie ustaleń co do stanu faktycznego, a następnie na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja jest nieprawidłowa.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że pracodawca w świadectwie pracy wykonywanej w warunkach szczególnych oraz organ rentowy w zaskarżonej decyzji powołał się na przepisy resortowe, tj.: Zarządzenie Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Zaznaczyć należy, że przepisy te mają jedynie charakter pomocniczy, uzupełniający. Określenie, czy wykonywane czynności, były pracą w warunkach szczególnych, a jeżeli tak to jaką, powinny być oceniane przez normy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43). W związku z tym, dla uznania konkretnego rodzaju lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze decydujące znaczenie ma to, czy jest to praca wymieniona w w/w rozporządzeniu oraz w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia, natomiast wykazy stanowisk ustalane przez właściwe podmioty w odniesieniu do podległych zakładów pracy mają jedynie charakter techniczny (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2012r., II UK 103/11 oraz z dnia 13 listopada 2008r., II UK 88/08). Jednocześnie wykazy resortowe, mające za zadanie uszczegółowienie wykazu prac zawartego w rozporządzeniu Rady Ministrów, muszą być dostosowane do treści załącznika do wymienionego rozporządzenia. Mają charakter porządkujący, ale nie stanowią aktu normatywnego powszechnie obowiązującego, a więc ich treść nie jest wiążąca przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 września 2012 r.. sygn. akt: III AUa 1706/11).

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2017.1383 j.t..) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań wskazanego już Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43 z późn. zm.)

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Natomiast jak stanowi § 1, ust 1 i 2 rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn

2. ma wymagany 25 letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezropnym w niniejszej sprawie było, iż ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Wraz z wnioskiem o emeryturą wniósł również o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem organu rentowego na dochody budżetu państwa.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła posiadania przez ubezpieczonego (na dzień 1 stycznia 1999 r.) wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony legitymuje się ponad 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Do tego okresu zaliczyć należy okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. od 1 września 1972 r. do 28 lutego 1994 r. (t.j.: 21 lat i 6 miesięcy). W okresie tym ubezpieczony faktycznie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 16 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a więc prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego wynika, że w okresie tym ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze pracował jako mechanik w kanałach remontowych, a czynności, których tam nie wykonywał miały wyłącznie charakter incydentalny i były wymuszone innymi okolicznościami, jak np.: toaleta, przerwa na śniadanie czy wjazd/wyjazd pojazdu na kanał remontowy. Ubezpieczony w zasadzie przez około 7-7,5 godziny dziennie pracował w kanale remontowym. Wymieniał wówczas zepsute części, takie jak np. resory czy sprzęgło. Nie regenerował tych części, nie szlifował, nie spawał, bowiem do tych czynności wyznaczeni byli inni pracownicy. Do wyłącznych zadań ubezpieczonego należało wykonywanie prac w kanale remontowym. Zauważyć należy również, że z ubezpieczonym pracował świadek J. D., który także była mechanikiem i tak jak ubezpieczony wykonywał prace w kanałach remontowych. Nie mniej jednak, w przeciwieństwie do ubezpieczonego, świadkowi J. D. organ rentowy przyznał prawo do emerytury w obniżonym wieku ze względu na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.

Odnosząc się z kolei do zarzutu podniesionego przez organ rentowego dotyczącego okresu odbywania przez ubezpieczonego służby wojskowej, czyli okresu od (...) r. do (...). (tj.: 1 rok 11 miesięcy i 22 dni), wskazać należy, że nawet jeżeli zostałby on uwzględniony przez Sąd, to i tak ubezpieczony legitymowałby się co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

W tym miejscu wskazać również należy, że w postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Odnosząc się natomiast do wystawionego przez pracodawcę świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, w którym powołano się na przepisy resortowe, tj.: załącznik nr 3 Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, Sąd zaznacza, że o uznaniu zatrudnienia za pracę w szczególnych warunkach nie decyduje treść dokumentów wystawionych przez pracodawcę ani nazwa stanowiska pracy, lecz rodzaj powierzonej ubezpieczonemu pracy i jej wykonywanie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 października 2017 r., sygn. akt III AUa 184/17). Podnieść należy również, że świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 września 2012 r., sygn. akt III AUa 1706/11).

Mając na uwadze powyższe należało stwierdzić, że pracę odwołującego można zaliczyć jako pracę wymieniona w wykazie A, dziale XIV, poz. 16 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj.: prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych. Ustalony w sprawie stan faktyczny pozwala na przyjęcie, że ubezpieczony legitymuje się ponad 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Pozostałe przesłanki prawa do emerytury nie były kwestionowane i zostały przez odwołującego spełnione.

Pozostały przesłanki do uzyskania świadczenia nie były sporne.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 7 sierpnia 2017 r. i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia (...), tj. od ukończenia przez ubezpieczonego 60 roku życia.

(-) SSR del. Anna Capik-Pater