Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2014r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2014r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa D. B.

przeciwko A. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 20 czerwca 2013r. sygn. akt I C 1469/12

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokat A. D. kwotę 3321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. aktI ACa 1042/13

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 czerwca 2012 roku powódka D. B. domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego A. R. – Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Ł. w Ł. kwoty 98.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za wadliwie przeprowadzoną egzekucję z nieruchomości lokalowej nr (...) położonej w Ł. przy ul. (...). W uzasadnieniu swego żądania powódka wskazała, że nieprawidłowo prowadzone przez pozwanego postępowanie egzekucyjne zakończyło się licytacją i sprzedażą jej mieszkania, w wyniku czego poniosła ona niepowetowaną szkodę. Podała, iż kwota, której zasądzenia się domaga w tym postępowaniu, odpowiada wartości sprzedanego mieszkania. Według powódki uchybienia komornika polegały na zajęciu przedmiotowej nieruchomości, wchodzącej w skład majątku wspólnego powódki i jej męża, bez nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi powódki. Powódka zarzucała także, że pozwany nie dokonał oszacowania nieruchomości.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił powyższe powództwo w całości, nie obciążył pozwanej kosztami zastępstwa procesowego i nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Sąd Okręgowy podejmując powyższy wyrok oparł się na ustaleniach faktycznych, które Sąd Apelacyjny aprobuje i uznaje także za własne. Najistotniejsze z ustaleń były następujące.

Pozwany A. R. jako Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Ł. w Ł. prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko D. B. z wniosku wierzyciela Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.. Podstawę wszczęcia postępowania egzekucyjnego stanowiły tytuły wykonawcze wydane przeciwko D. B. w postaci prawomocnych orzeczeń opatrzonych klauzulami wykonalności: wyroku Sądu Rejonowego dla Ł. wŁ.z dnia 22 lutego 2005 r. (sygn. akt VIII C 535/04) i nakazu zapłaty wydanego przez ten sam Sąd w dniu 13 lipca 2007 r. (sygn. akt II Nc 511/07). Wierzyciel skierował postępowanie egzekucyjne do ograniczonego prawa rzeczowego przysługującego dłużniczce D. B. w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego numer (...) przy ul. (...) w Ł..

Wskutek wniosku wierzyciela pozwany A. R. wszczął egzekucję z ograniczonego prawa rzeczowego w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. (...). Prawo to powódka D. B. nabyła w drodze umowy sprzedaży z dnia 8 lipca 1993r. W § 2 umowy zawartej w formie aktu notarialnego znalazło się jej oświadczenie, że powyższe prawo nabywa z funduszy odrębnych uzyskanych ze sprzedaży majątku odrębnego.Ponadto z dokumentacji przedstawionej Komornikowi Sądowemu przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w Ł., w której zasobach znajdował się przedmiotowy lokal wynikało, że prawo to przysługiwało wyłącznie D. B. i nie było ujawnione w księdze wieczystej.

O wszczęciu egzekucji ze spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...) w Ł. Komornik Sądowy zawiadomił powódkę D. B. pismem z dnia 21 listopada 2007r., jednocześnie wzywając ją do spłaty zadłużenia w ciągu 14 dni pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania nieruchomości. Pismo zostało odebrane przez dłużniczkę w dniu 11 grudnia 2007r. W zawiadomieniu o wszczęciu egzekucji Komornik poinformował dłużniczkę także o treści przepisu art. 923 ¹ k.p.c., wyjaśniając iż jeżeli nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego dopuszczalne jest jej zajęcie, ale dalsze czynności będą dopuszczalne na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom, jeśli małżonek sprzeciwia się zajęciu, o sprzeciwie powinien niezwłocznie zawiadomić komornika.

Powódka złożyła skargę na czynność komornika w postaci zawiadomienia jej o wszczęciu egzekucji pismem z dnia 21 listopada 2007 roku, w wyniku rozpoznania której Sąd Rejonowy dla Ł. w Ł. postanowieniem z 8 kwietnia 2008 roku, wydanym w sprawie sygn. akt II Co 2891/07 uchylił zawiadomienie o egzekucji w zakresie kwoty 696 złotych.

Ponownie Komornik wezwał dłużniczkę do zapłaty należności i zawiadomił o wszczęciu egzekucji z ograniczonego prawa rzeczowego pismem z dnia 6 marca 2009 roku, doręczonym powódce w dniu 12 marca 2009 roku .

Pismem z dnia 11 maja 2009r., odebranym przez dłużniczkę w dniu 18 maja 2009r., pozwany A. R. zawiadomił D. B. o terminie opisu i oszacowania należącego do niej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

W dniu 19 maja 2009r. D. B. złożyła w Sądzie Rejonowym dla Ł. w Ł. pismo, w którym prosiła o uchylenie tej czynności komornika i wstrzymanie egzekucji na okres dalszych trzech do pięciu miesięcy, uzasadniając to trudną sytuacją rodzinną i majątkową.

Zawiadomienie o terminie oględzin mieszkania zostało doręczone powódce w sposób przewidziany w art. 139 k.p.c. (wysłane, zostało jednak zwrócone wskutek niepodjęcia przesyłki w terminie).

D. B. była obecna przy czynności opisu i oszacowania przysługującego jej prawa rzeczowego, chociaż odmówiła podpisania protokołu. Komornik zapoznał D. B. z treścią opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego, zgodnie z którą wartość rynkowa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przy ul. (...) w Ł. wyniosła 98.000 zł.

W dalszym toku egzekucji Komornik Sądowy ogłosił licytację ograniczonego prawa rzeczowego. Pierwsza z nich odbyła się w dniu 27 stycznia 2010r. i była przy niej obecna dłużniczka. Przy okazji drugiej licytacji, wyznaczonej na dzień 1 października 2010 r., D. B. podniosła, że uczestnikiem postępowania powinien być także jej był mąż, M. B., wskazując, że licytowane prawo wchodziło w skład ich majątku wspólnego.

Ostatecznie spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w Ł. zostało prawomocnym postanowieniem z dnia 9 lutego 2011 roku przysądzone osobie trzeciej.

W piśmie z dnia 6 lipca 2011 roku powódka złożyła wniosek o umorzenie postępowania na podstawie art. 823 k.p.c. wobec tego, że wierzyciel nie uzyskał klauzuli wykonalności przeciwko M. B.. Taki sam wniosek złożył w dniu 10 sierpnia 2011 roku M. B..Pozwany postanowieniami z dnia 7 lipca 2011 roku i 11 sierpnia 2011 roku oddalił wymienione wyżej wnioski o zawieszenie postępowania, podając w uzasadnieniu, iż będąca przedmiotem postępowania nieruchomość nie stanowiła majątku wspólnego dłużnika i M. B..

Wyrokiem z dnia 24 lutego 2005 roku Sąd Okręgowy w Ł. rozwiązał przez rozwód związek małżeński powódki D. B. z M. B..

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie dowodów w postaci powołanych dokumentów oraz zeznań stron.

Sąd zauważył, że w toku postępowania strony, reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników nie złożyły żadnych wniosków dowodowych na okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Z tego względu, w niezbędnym zakresie, Sąd uznał za zasadne dopuszczenie z urzędu dowodu z poszczególnych dokumentów zawartych w aktach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Ł. w Ł. o sygn. KM 1566/07,w szczególności w postaci: zawiadomienia dłużnika o terminie opisu i oszacowania (k. 69), protokołu opisu i oszacowania (k. 78), operatu szacunkowego wykonanego przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego (załączonego do akt) i pisma powódki z dnia 19 maja 2009 r. (k. 107). Mając na uwadze, że dokumenty te pozwalały na zweryfikowanie twierdzeń powódki, a jednocześnie brak było jakiegokolwiek innego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, Sąd Okręgowy uznał za zasadne skorzystanie z możliwości przewidzianej w art. 232 zd. 2 k.p.c.Wskazane wyżej dokumenty Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Zawiadomienie dłużnika o terminie opisu i oszacowania, protokół z dokonania tej czynności, sporządzone przez komornika sądowego (funkcjonariusza publicznego) w zakresie jego działania i w sposób przewidziany przepisami prawa, a także zawarta w aktach komorniczych opinia biegłego rzeczoznawcy stanowią dokumenty urzędowe, a tym samym korzystają z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą (art. 244 k.p.c.). Powódka nie usiłowała nawet obalić tego domniemania. Z kolei pismo powódki z dnia 19 maja 2009 r. (k. 107 akt postępowania egzekucyjnego) stanowiło wiarygodny dowód na to, że powódka złożyła oświadczenie w nim zawarte. Powódka potwierdziła na rozprawie (k. 103), że sporządziła przedmiotowe pismo.

W celu uzupełnienia postępowania dowodowego Sąd Okręgowy dopuścił również dowód z przesłuchania stron, przy czym za wiarygodne w całości uznał jedynie zeznania pozwanego, które były zbieżne z dokumentacją zgromadzoną w sprawie.Jedynie częściowo Sąd dał wiarę zeznaniom powódki. Przede wszystkim za niewiarygodne uznał jej twierdzenia o tym, że nie wiedziała, że przeciwko niej toczy się egzekucja. Twierdzenie to stało w sprzeczności nie tylko z dokumentami zawartymi w aktach egzekucyjnych, ale również nie było zgodne z jej dalszymi zeznaniami. Po okazaniu jej dowodu doręczenia pisma komornika z dnia 21 listopada 2007r. (będącego jednocześnie wezwaniem do zapłaty należności i zawiadomieniem o wszczęciu egzekucji), powódka potwierdziła, że na tym dokumencie znajduje się jej podpis. Zdawała sobie zatem sprawę z faktu wszczęcia przeciwko niej egzekucji. Powódkapoza tym złożyła skargę na czynność komornika w postaci doręczonego jej zawiadomienia o wszczęciu egzekucji z dnia 21 listopada 2007, którą Sąd częściowo uwzględnił. Nadto komornik ponownie wezwał powódkę do zapłaty należności i zawiadomił o wszczęciu egzekucji i jej zakresie w dniu 6 marca 2009 roku. Ponadto treść pisma powódki z dnia 19 maja 2009 r. (k. 107 akt egzekucyjnych) wskazuje na to, że powódka miała świadomość, że komornik ma zamiar przystąpić do opisu i oszacowania przysługującego jej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Za wiarygodne natomiast uznał Sąd Okręgowy zeznania powódki o tym, że podpisała wyżej wymienione dokumenty (pismo z dnia 19 maja 2009r. i potwierdzenie odbioru pisma z dnia 21 listopada 2007r.) oraz o jej obecności na licytacji i prezentowanym później stanowisku procesowym (jako odpowiadającym twierdzeniom stron oraz dokumentacji zawartej w aktach egzekucyjnych).

Sąd Okręgowy dokonując ustaleń faktycznych nie wziął pod uwagę złożonej wraz z pozwem kserokopii oświadczenia M. B. z dnia 6 czerwca 2012r., poświadczonej za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powódki, uznając iż okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. oceny postępowania pozwanego w toku postępowania egzekucyjnego. W zakresie źródeł pochodzenia środków przeznaczonych na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w Ł. oświadczenie to stoi w sprzeczności z oświadczeniem D. B. zawartym w akcie notarialnym – umowie sprzedaży tego prawa, którego kserokopia została przedłożona wraz z pozwem (a którego treść była zbieżna z informacjami otrzymanymi przez pozwanego od spółdzielni mieszkaniowej i wobec tego nie była przez pozwanego kwestionowana). Mając na względzie zmienność stanowiska powódki w tej kwestii (to, że środki przeznaczone na zakup mieszkania pochodziły z majątku wspólnego, zaczęła podnosić dopiero na końcowym etapie egzekucji, po wyczerpaniu innych możliwości podważenia czynności komornika), a także to, że oświadczenie jej byłego męża zostało złożone tylko dwa dni przed wniesieniem pozwu w tej sprawie, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że dokument ten został sporządzony jedynie na potrzeby niniejszego postępowania.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne, Sąd Okręgowy uznał powództwo za niezasadne i jako takie podlegające oddaleniu w całości. Sąd zaznaczył, że komornik sądowy w myśl przepisu art. 1 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn. Dz. U. nr 231 z 2011 roku, poz.1376 ze zm.) jest funkcjonariuszem publicznym. Do jego zadań należy wykonywanie czynności egzekucyjnych, których istotą jest stosowanie środków przymusu przewidzianych prawem w celu uzyskania na podstawie tytułu wykonawczego. Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Odpowiedzialność komornika uregulowana w tym przepisie jest zatem odpowiedzialnością deliktową, której przesłanką jest bezprawność jego działania bądź zaniechania, bez względu na zawinienie komornika. Dla określenia odpowiedzialności odszkodowawczej komornika miarodajne są ogólne przesłanki odpowiedzialności deliktowej przewidziane w art. 415 k.c., z wyłączeniem jednak winy sprawcy (por.: wyrok SN z 10 lutego 2010 r., V CSK 279/09, LEX nr 585901), to znaczy: zaistnienie szkody, zaistnienie zdarzenia wywołującego szkodę (bezprawnego zachowania komornika) oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem ją powodującym.

Zgodnie z ogólnymi zasadami rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) udowodnienie wszystkich powyższych przesłanek ciążyło na powódce. Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że D. B. nie sprostała stawianym jej w tym zakresie wymaganiom, a w szczególności nie zdołała wykazać, by pozwany A. R. dopuścił się tych uchybień, z jakich wywodziła powstanie szkody w swoim mieniu. Przeprowadzone postępowanie dowodowe z urzędu również nie dało podstaw do uznania, by pozwany działał niezgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym, bądź zaniechał nakazanego działania w postępowaniu prowadzonym pod sygn. KM 1566/07. Postępowanie egzekucyjne w tej sprawie zostało skierowane przez wierzyciela do przysługującego powódce spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej i toczyło się na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości, bowiem zgodnie z art. 17 ¹³ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości.

Sąd Okręgowy podkreślił, że wbrew twierdzeniom powódki, była ona zawiadamiana o podejmowanych czynnościach egzekucyjnych. Pozwany doręczył jej wezwanie do zapłaty należności, które stanowiło jednocześnie zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (co wynika wprost z treści zawiadomienia). W piśmie tym wskazał treść tytułu egzekucyjnego (nakaz zapłaty z dnia 13 lipca 2007 r. i wyrok Sądu Rejonowego dla Ł. w Ł. z dnia 22 lutego 2005 r.) oraz sposób egzekucji (z ograniczonego prawa rzeczowego). Tym samym nie doszło do naruszenia art. 805 k.p.c. Sąd pierwszej instancji uznał za chybione twierdzenia powódki, że doręczenie jej zawiadomienia o wszczęciu egzekucji na osobnym blankiecie pozwoliłoby jej na spłatę długu jeszcze przed wszczęciem procedury licytacji nieruchomości. Takie twierdzenie jest nielogiczne. Skoro zawiadamiając powódkę o wszczęciu egzekucji, pozwany jednocześnie wezwał ją do uiszczenia należności na rzecz spółdzielni mieszkaniowej, nie można uznać, by była ona pozbawiona możliwości wcześniejszej (przed dokonaniem licytacji mieszkania) spłaty wierzyciela. Wręcz przeciwnie, celem wezwania do zapłaty należności było umożliwienie powódce dokonanie spłaty długu przed przystąpieniem do dalszym czynności egzekucyjnych.

Powódka została również prawidłowo zawiadomiona o terminie opisu i oszacowania należącego do niej ograniczonego prawa rzeczowego, co wynika nie tylko z potwierdzenia odbioru stosownego pisma przez dłużniczkę, ale również z jej wniosku wystosowanego do Sądu Rejonowego dla Ł. w Ł. w dniu 19 maja 2009r. (a więc dzień po odebraniu zawiadomienia o terminie tej czynności egzekucyjnej). Umożliwiono jej również udział w oględzinach mieszkania dokonanych przez rzeczoznawcę majątkowego – zawiadomienia o tej czynności nie podjęła jednak w terminie z urzędu pocztowego. Powódka była obecna podczas dokonywania opisu i oszacowania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przez komornika, który poinformował ją przy tej okazji o treści operatu szacunkowego, stanowiącego integralną część omawianej czynności egzekucyjnej. Pozwany działał więc w tym zakresie zgodnie z art. 945 k.p.c.i art. 948 k.p.c.

Sąd Okręgowy wskazał dalej, że nie można było również uznać, by pozwany naruszył art. 923 ¹ § 1 k.p.c., zgodnie z którym tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim stanowi podstawę do zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego, zaś dalsze czynności egzekucyjne dopuszczalne są jedynie na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom. Po pierwsze, wbrew twierdzeniom powódki, w razie zajęcia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka, to nie komornik, a wierzyciel zobowiązany jest do uzyskania klauzuli wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika (art. 923 ¹ § 2 k.p.c.). ^. Obowiązek komornika polega w takiej sytuacji na wstrzymaniu się z przeprowadzaniem dalszych (niż zajęcie) czynności egzekucyjnych. Po drugie, i co istotniejsze, w niniejszej sprawie pozwany nie mógł działać niezgodnie z tym przepisem, ponieważ w ogóle nie znajdował on tutaj zastosowania. Z wniosku wierzyciela o wszczęcie egzekucji, który wiązał komornika, i przedłożonych wraz z nim dokumentów wynikało jednoznacznie, że prawo, z którego pozwany wszczął egzekucję, przysługiwało jedynie powódce. Sama dłużniczka nie kwestionowała tej okoliczności aż do rozpoczęcia procedury drugiej licytacji ograniczonego prawa rzeczowego, mimo prawidłowego pouczenia o regulacji prawnej w tym zakresie już przy pierwszej czynności egzekucyjnej. Jednocześnie powódka nie wykazała, czy nawet nie uprawdopodobniła, ani w toku postępowania egzekucyjnego, ani w niniejszej sprawie odszkodowawczej, aby omawiane ograniczone prawo rzeczowe wchodziło w skład majątku wspólnego jej i jej byłego męża. Powoływanie się w tym względzie na fragment uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi nie może stanowić samoistnej podstawy do uznania twierdzeń powódki, biorąc pod uwagę, że D. B. wraz z pozwem w niniejszej sprawie przedłożyła (niekwestionowaną przez pozwanego) kopię aktu notarialnego – umowy sprzedaży ograniczonego prawa rzeczowego, z którego jasno wynika, że prawo to powódka nabyła do swojego majątku odrębnego. Sam fakt nabycia przedmiotowego prawa przez powódkę w czasie trwania jej małżeństwa nie uzasadnia przyjęcia, że weszło ono w skład majątku wspólnego małżonków. Jednocześnie powódka nie przedstawiła żadnych dowodów na to, że środki przeznaczone na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego pochodziły z majątku wspólnego małżonków, nie przedłożyła ewentualnej umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej wspólność majątkową małżonków na wskazane prawo, nie wytoczyła skutecznego powództwa przeciwegzekucyjnego. Z powództwem takim nie wystąpił także M. B.. Z podanych wcześniej względów za dowód taki nie mogło być uznane oświadczenie M. B. z dnia 6 czerwca 2012 r.

W świetle tych okoliczności (w tym w szczególności postawy procesowej powódki prezentowanej w dotychczasowych postępowaniach związanych z egzekucją z ograniczonego prawa rzeczowego) jej wniosek o zawieszenie postępowania na podstawie przepisu art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. z uwagi na wszczęcie postępowania o podział majątku dorobkowego z M. B., w którym domaga się ustalenia, że omawiane prawo do mieszkania wchodziło w skład ich majątku wspólnego, został oddalony przez Sąd Okręgowy z uwagi na to, że nie zmierzał do wykazania i obrony słusznych praw powódki, a miał na celu jedynie przedłużenie postępowania.

Sąd Okręgowy stwierdził, że pozwany zasadnie uznał, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. (...) wchodziło w skład majątku osobistego powódki. Tym samym do prowadzenia egzekucji z tego prawa wystarczające było uzyskanie tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności jedynie przeciwko dłużniczce, a art. 923 ¹ k.p.c. nie znajdował zastosowania.

W konkluzji powyższych rozważań Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że powództwo podlega oddaleniu. Nie została bowiem spełniona podstawowa przesłanka warunkująca odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego określona w przepisie art. 23 ustawy 29 sierpnia 1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji, to jest jego bezprawne zachowanie. Nadto powódka nie wykazała, iż w wyniku przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego doznała jakiejkolwiek szkody majątkowej. Sam fakt utraty majątku przez powódkę wskutek prawomocnego przysądzenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w Ł. osobie trzeciej nie może uzasadniać odpowiedzialności odszkodowawczej komornika. Pozwany przeprowadził egzekucję w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami i w tym zakresie związany był wnioskami wierzyciela powódki.

Apelację od powyższego wyroku w całości wniosła powódka, zarzucając mu:

⚫

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

-

art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż pozwany A. R. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Ł. wŁ.nie jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej powódce D. B. przez niezgodnie z prawem działanie przy wykonywaniu swoich czynności, polegające na niezawiadamianiu powódki o podejmowanych czynnościach egzekucyjnych, w szczególności niezawiadomieniu powódki o wszczęciu egzekucji w sprawie KM 1566/07 w listopadzie 2007 roku i skierowanie licytacji do majątku wspólnego powódki i M. B. (przy pominięciu M. B. w postępowaniu egzekucyjnym), co w konsekwencji doprowadziło do sprzedaży nieruchomości stanowiącej wspólną własność powódki i jej byłego męża i powstania szkody w wysokości 98.000 zł,

⚫

naruszenie przepisów postępowania:

-

art. 233 k.p.c. w zw. z art. 805 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów i uznanie za wiarygodne w całości jedynie zeznań pozwanego i odmowę przydania waloru wiarygodności zeznaniom powódki, w szczególności dotyczącym braku wiedzy powódki o toczącej się przeciwko niej egzekucji i braku doręczenia powódce zawiadomienia o wszczęciu egzekucji przy pierwszej czynności egzekucyjnej,

-

art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych kserokopii oświadczenia M. B. z dnia 6 czerwca 2012 roku i uznanie, że okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a w konsekwencji przyjęcie, iż powódka nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w Ł. przy ul. (...) do majątku odrębnego, a także odmowę zawieszenia postępowania w związku z wszczęciem przez powódkę postępowania o podział majątku dorobkowego z M. B., w którym domaga się ona ustalenia, że omawiane prawo do mieszkania wchodziło w skład ich majątku wspólnego z uzasadnieniem, iż wniosek ten miał na celu jedynie przedłużenie postępowania.

Wskazując na powyższe zarzuty pełnomocnik z urzędu powódki wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie na rzecz pełnomocnika kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu powódce.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

W pierwszej kolejności należy rozważyć zarzuty prawa procesowego, ponieważ ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku zostały dokonane zgodnie z przepisami prawa procesowego.

Nietrafny jest podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. w zw. z art. 805 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę dowodów i uznanie za wiarygodne w całości jedynie zeznań pozwanego i odmowę przydania waloru wiarygodności zeznaniom powódki, w szczególności dotyczącym braku wiedzy powódki o toczącej się przeciwko niej egzekucji i braku doręczenia powódce zawiadomienia o wszczęciu egzekucji przy pierwszej czynności egzekucyjnej. Okoliczność zawiadomienia powódki o wszczęciu egzekucji z ograniczonego prawa rzeczowego w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. (...) została przez Sąd Okręgowy ustalona nie tyle na podstawie zeznań pozwanego, ale przede wszystkim na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach załączonej sprawy komorniczej IV KM 1566/07, to jest: wezwania do zapłaty z dnia 21 listopada 2007r. które stanowiło jednocześnie zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (co wynika wprost z treści zawiadomienia) wraz z dowodem jego odbioru (k.12 i 12 odwr.), skargi powódki to na zawiadomienie, która została wniesiona w ustawowym terminie (k.26), ponownego wezwania do zapłaty z zawiadomieniem o wszczęciu egzekucji, z dowodem doręczenia powódce (k.54 - 57). W świetle tych dowodów, zeznania powódki przeczące powiadomieniu jej przez Komornika o wszczęciu egzekucji, prawidłowo zostały ocenione przez Sąd pierwszej instancji jako całkowicie niewiarygodne. Ocena taka zasługuje na pełną aprobatę, z pewnością nie jest ona dowolna i spełnia wymogi przewidziane w art. 233 k.p.c.

Powódka w toku procesu przed Sądem Okręgowym podczas rozprawy w dniu 20 czerwca 2013r. przyznała, że na potwierdzeniu odbioru zawiadomienia Komornika z dnia 21 listopada 2007r. znajduje się jej podpis, wraz z datą 11 grudnia 2007r. (k.12) W uzasadnieniu apelacji natomiast podniesiono, że powódka już po wydaniu wyroku ponownie zapoznała się z tym potwierdzeniem i doszła do wniosku, że nie znajduje się na nim jej podpis. Taki zarzut należy uznać za spóźniony w świetle art. 381 k.p.c., a nadto całkowicie gołosłowny, nie poparty żadnymi nowymi dowodami. Wątpliwości w tym przedmiocie nie potwierdzają – wbrew wywodom apelującej – odmienne numery przesyłki widniejące na duplikacie zwrotnego potwierdzenia odbioru oraz piśmie komornika z dnia 21 listopada 2007r. wzywającego powódkę do zapłaty należności (tj. (...)) i numeru przesyłki pocztowej, której dotyczy reklamacja związana z doręczeniem powódce owego pisma (w której wskazano numer przesyłki poleconej: (...)). Wskazany bowiem w piśmie komornika i na zwrotnym potwierdzeniu odbioru (pod kodem kreskowym) numer (...) jest numerem generowanym przez program do biurowości komornika i z natury rzeczy nie jest on tożsamy z numerem listu poleconego, w którym odpis pisma został wysłany do powódki (czyli numerem (...) wskazanym przez Pocztę). Niezależnie od tego należy zauważyć, że złożenie przez powódkę w dniu 17 grudnia 2007r. skargi do sądu na czynność komornika w postaci właśnie zawiadomienia o egzekucji (k.26 i 49 akt komorniczych) dobitnie potwierdza fakt doręczenia jej tego wezwania z zawiadomieniem o wszczęciu egzekucji w dniu 11 grudnia 2007r.

Bezzasadny jest również zarzut apelacji, iż Sąd Okręgowy naruszył art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych kserokopii oświadczenia M. B. z dnia 6 czerwca 2012 roku i uznanie, że okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy a w konsekwencji przyjęcie, iż powódka nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) w Ł. przy ul. (...) do majątku odrębnego. O tym, że wymienione prawo do lokalu powódka nabyła do majątku odrębnego jednoznacznie przesądzają dokumenty zgromadzone w sprawie i oświadczenia byłego męża pozwanej w tym przedmiocie nie mają prawnie relewantnego znaczenia. Powódka nabyła przedmiotowe prawo do lokalu na podstawie umowy sprzedaży, zawartej w formie aktu notarialnego z dnia 8 lipca 1993r. Jak podkreślił Sąd Okręgowy, już w treści tego aktu powódka oświadczyła, że powyższe prawo nabywa z funduszy odrębnych uzyskanych ze sprzedaży majątku odrębnego.Ponadto z dokumentacji przedstawionej Komornikowi Sądowemu przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w Ł., w której zasobach znajdował się przedmiotowy lokal wynikało, że prawo to przysługiwało wyłącznie D. B. i nie było ujawnione w księdze wieczystej. Prawidłowo więc Sąd Okręgowy uznał (podobnie jak pozwany Komornik Sądowy w toku postępowania egzekucyjnego), że prawo do lokalu nie weszło do wspólności majątkowej małżonków D. B. i M. B.. Wbrew poglądowi przedstawionemu w uzasadnieniu apelacji, faktu tego nie zmienia w żaden sposób treść obowiązującego w 1993 roku przepisu art. 215 § 2 ustawy z dn. 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze. Zgodnie z jego brzmieniem spółdzielcze prawo do lokalu przydzielonego obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny należy wspólnie do obojga małżonków bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe. Już więc z treści tego przepisu wynika, że miał on zastosowanie wyłącznie do przypadków nabycia spółdzielczego prawa do lokalu poprzez przydział tego lokalu, dodatkowo wyłącznie dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny. Nie miał on natomiast zastosowania do przypadków nabycia prawa do lokalu nie w drodze przydziału, ale od innej osoby czy osób, którym to prawo już przysługiwało, np. w drodze umowy kupna – sprzedaży czy spadkobrania. Wówczas o tym, czy prawo to weszło do majątku wspólnego małżonków czy też majątku odrębnego jednego z małżonków decydowały ogólne reguły prawa cywilnego, w szczególności przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl zaś art. 33 § 10 k.r.o. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Powyższa interpretacja przepisu art. 215 § 2 ustawy z dn. 16.09.1982r. Prawo spółdzielcze była powszechnie prezentowana w literaturze prawniczej (por. M.Gersdorf, J.Ignatowicz: Prawo spółdzielcze. Komentarz, Warszawa 1985, A.Stefaniak: Prawo spółdzielcze oraz ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz, Warszawa 2001).

Nie popełnił również błędu Sąd Okręgowy oddalając wniosek powódki o zawieszenia postępowania w związku z wszczęciem przez powódkę w czerwcu 2013r. postępowania o podział majątku dorobkowego z M. B., w którym domaga się ona ustalenia, że omawiane prawo do mieszkania wchodziło w skład ich majątku wspólnego. W niniejszej sprawie powódka żądała zasądzenia odszkodowania od pozwanego Komornika z tytułu wyrządzenia jej szkody poprzez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności z egzekucji z nieruchomości. Dla ustalenia czy Komornik działał wówczas zgodnie czy niezgodnie z prawem nie może mieć istotnego znaczenia aktualne postępowanie sądowe o podział majątku wspólnego powódki i jej męża. Brak więc było przesłanki do zawieszenia postępowania w oparciu o art. 177 § 1 pkt 1) k.p.c.

Ponieważ zarzuty naruszenia prawa procesowego przy dokonywaniu ustaleń faktycznych przez sąd I instancji okazały się bezzasadne, w konsekwencji chybiony jest również zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. zarzut naruszenia art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż pozwany A. R. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi - Widzewa w Łodzi nie jest obowiązany do naprawienia szkody powódce D. B.. Powódka nie udowodniła bowiem, aby pozwany dopuścił się działań czy zaniechań niezgodnych z prawem przy wykonywaniu swoich czynności w toku prowadzenia egzekucji. Bezpodstawne okazały się twierdzenia o niepowiadomieniu powódki o wszczęciu egzekucji w sprawie KM 1566/07 w listopadzie 2007 roku i niepouczeniu jej o treści art. 923 ¹ k.p.c. Powódka nie wykazała również, że na podstawie dokumentów i innych dowodów przedstawionych Komornikowi w czasie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, powinien był on uznać, że przedmiotowa nieruchomość wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków D. B. i M. B.. Ze wszystkich złożonych wówczas Komornikowi dokumentów (aktu notarialnego, zaświadczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej, tytułu wykonawczego) wynikało jednoznacznie, że lokal jest własnością wyłącznie powódki. Co więcej, także w chwili obecnej brak jest przesłanek do innych ustaleń w tym zakresie. Warto również zauważyć, że w chwili prowadzenia egzekucji powódka nie pozostawała już w związku małżeńskim (rozwód miał miejsce w 2005r.), co dodatkowo uzasadniało przekonanie Komornika co do własności lokalu.

Niezależnie od powyższej oceny zarzutów apelacyjnych, godzi się nadto zauważyć, że gdyby nawet zadłużenie powódki zostało pokryte częściowo z majątku jej byłego męża, to taka egzekucja nie spowodowałaby żadnej szkody dla powódki, ale wręcz przysporzyłaby jej korzyści. Jest też bezsporne, że powódka od początku do końca czynnie brała udział w postępowaniu egzekucyjnym z jej lokalu (składała skargę na zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, brała udział w opisie i oszacowaniu nieruchomości itd.), zatem miała świadomość prowadzenia egzekucji. Zupełnie więc irracjonalne są wywody apelacji, iż brak prawidłowego zawiadomienia powódki o wszczęciu egzekucji spowodował, iż nie spłaciła zadłużenia w początkowej fazie postępowania egzekucyjnego, co zapobiegłoby wszczęciu procedury licytacji nieruchomości.

Mając powyższe na uwadze i podzielając pozostałą argumentację Sądu Okręgowego, Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Apelacyjny postanowił nie obciążać powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu apelacyjnym, biorąc pod uwagę zły stan zdrowia oraz trudną sytuację majątkową powódki, a w szczególności to, że nie posiada żadnego majątku, jest osobą bezrobotną, stwierdzono u niej lekki stopień niepełnosprawności, posiada również na utrzymaniu syna, który wymaga kosztownego leczenia.

Na podstawie § 19, § 6 pkt 6 w związku z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348) Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokat A. D. kwotę 3.321 zł brutto z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.