Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

WYROKU W CAŁOŚCI

Zaskarżoną decyzją z 18.09.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. K. podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 1.07.2015 r. do 19.08.2016 r. oraz od 19.08.2017 r. do 31.07.2018 r., a także, że nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od 3.06.2013 r. do 30.06.2015 r., od 20.08.2016 r. do 18.08.2017 r. oraz od 1.08.2018 r.

(decyzja - k. 12- 14 akt ZUS)

Ubezpieczona uznała powyższą decyzję za krzywdząca i złożyła od niej odwołanie, wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od 19.12.2018 r.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

(odpowiedź na odwołanie – k. 15)

Pełnomocnik wnioskodawczyni w piśmie procesowym z 2.01.2020 r. poparł odwołanie, wnosząc o objęcie wnioskodawczyni dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 1.12.2018 r. oraz o zasądzenie na rzecz odwołującej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

(pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni – k. 15-28)

Na rozprawie z 28.09.2020 r. - bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku – pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(e-prot. z 28.09.2020 r.: 00:00:24, 00:07:50)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni- A. K. zgłosiła rozpoczęcie wykonywania działalności gospodarczej od 3.06.2013 r. i od tego dnia zgłosiła się z tego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowych i wypadkowego jako osoba korzystająca ze składek preferencyjnych.

(bezsporne)

Od 16.09.2013 r. do 30.09.2014 r. wnioskodawczyni była zatrudniona jako pracownik w ramach niepełnego wymiaru czasu pracy za wynagrodzeniem niższym niż minimalne wynagrodzenie.

(bezsporne)

Od 1.07.2015 r., tj. od ustania prawa do korzystania z preferencyjnych składek ubezpieczeniowych wnioskodawczyni zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Wnioskodawczyni w dniu 9.05.2016 r. zawarła z Kliniką (...) umowę o pracę na czas określony od 9.05.2016 r. do 8.05.2018 r. na ½ etatu za wynagrodzeniem 1700 zł brutto.

(umowa k. 6)

Od 20.08.2016 r. do 18.08.2017 r. wnioskodawczyni pobierała zasiłek macierzyński i z tego tytułu podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

(bezsporne)

Po ustaniu zasiłku macierzyńskiego tj. od 19.08.2017 r. wnioskodawczyni zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych, a w tym także dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, któremu podlegała do 31.07.2018 r., albowiem za sierpień 2018 r. złożyła za okres od 1.08.2018 r. do 31.08.2018 r. dokumenty rozliczeniowe bez składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

W dniu 13.08.2018 r. wnioskodawczyni zawarła z Klinikę (...) kolejną umowę o pracę na czas określony od 13.08.2018 r. do 30.04.2020 r. na pełny etat za wynagrodzeniem 4000 zł miesięcznie.

(umowa k. 7, okoliczność przyznana przez wnioskodawczynię e-prot. Z 28.09.2020 r.: 00:01:32-00:04:10)

Od 13.08.2018 r. wnioskodawczyni została zgłoszona do ubezpieczenia jako pracownik zatrudniony na pełny etat przez płatnika Klinikę (...).

(bezsporne)

Wobec tego ZUS przyjął, że wnioskodawczyni z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej od w/w dnia podlegała tylko dobrowolnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

(bezsporne)

Aneksem do umowy o pracę z 21.11.2018 r. Klinika (...) i wnioskodawczyni zgodnie oświadczyli, że z dniem 1.12.2018 r. zmieniają łącząca je umowę o pracę z 13.08.2018 r. w ten sposób, że wymiar czasu pracy wnioskodawczyni wynosi ½ a wynagrodzenie 2000 zł brutto miesięcznie, płatne do 10 dnia następnego miesiąca z dołu w drodze przelewu bankowego.

Wynagrodzenie za grudzień 2018 r. z tytułu pracowniczego zatrudnienia wnioskodawczyni otrzymała w styczniu 2019 r.

(aneks – k. 8, zeznania wnioskodawczyni e-prot. Z 28.09.2020 r.: 00:01:32-00:04:10)

Pracodawca - Klinika (...) wykazał w raportach rozliczeniowych ZUS RCA, że wnioskodawczyni była zatrudniona jako pracownik przez tego płatnika w pełnym wymiarze czasu pracy do końca listopada 2018 r., natomiast od grudnia 2018 r. na 1/2 etatu.

(bezsporne)

W dniu 19.12.2018 r. wnioskodawczyni zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

(okoliczność przyznana przez wnioskodawczynię e-prot. Z 28.09.2020 r.: 00:01:32-00:04:10)

Powyższe zgłoszenie ZUS uznał za bezskuteczne ponieważ przyjął, że wnioskodawczyni nie podlegała od 19 grudnia 2018 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, gdyż przyjął, że w grudniu wnioskodawczyni osiągała przychód w wysokości minimalnego wynagrodzenia z innego tytułu do ubezpieczeń.

(bezsporne)

W dniu 2.01.2019 r. wnioskodawczyni opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

(okoliczność przyznana przez wnioskodawczynię e-prot. Z 28.09.2020 r.: 00:01:32-00:04:10)

Wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego od 3.01.2019 r. do 5.04.2019 r. i zasiłku macierzyńskiego od 6.04.2019 r. do 3.04.2020 r.

ZUS wydał decyzję odmowną w tym przedmiocie.

Na skutek odwołania wnioskodawczyni od tej decyzji toczy się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi postępowanie za sygn.. X U 812/19.

(bezsporne)

W dniu 12.04.2019 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie za sierpień 2018 r., grudzień 2018 r. i marzec 2019 r.

(bezsporne)

Pismem z 19.06.2019 r. ZUS powiadomił wnioskodawczynię, że w/w wniosek jest bezprzedmiotowy, gdyż we wnioskowanych miesiącach odwołująca nie może podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Zakład stwierdził, że obowiązek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej dla wnioskodawczyni powstał od 1.12.2019 r. i od tego dnia mogła wnioskować o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

(bezsporne; pismo k. 17-18 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny został odtworzony na podstawie powołanych dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony, a także okoliczności przyznanych przez wnioskodawczynię.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie częściowo okazało się zasadne, a w pozostałym zakresie podlega oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że odwołująca się pozostając od dnia 13.08. 2018 r. w stosunku pracy z Kliniką (...) a od 1 grudnia 2018 r. w wymiarze 1/2 etatu za wynagrodzeniem 2000 zł oraz prowadziła w tym czasie pozarolnicza działalność gospodarczą.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 z późn. zm.), pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowy, chorobowemu i wypadkowemu, natomiast stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 tej ustawy, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie, na swój wniosek, ubezpieczeniu chorobowemu.

Zagadnienie zbiegu tytułów do podlegania ubezpieczeniom społecznym, pozostające u podstaw wydania zaskarżonej decyzji, szczegółowo uregulowane zostało w przepisach ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Z przepisu art. 9 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że jeżeli osoby będące pracownikami spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami wyłącznie z tytułu stosunku pracy. Tym samym stosunek pracy przedstawia się tutaj jako tytuł o charakterze bezwzględnym do podlegania ubezpieczeniom. Podstawą zbiegu tytułu bezwzględnego z tytułem ogólnym jest istnienie obowiązku ubezpieczenia wynikającego z tytułu bezwzględnego oraz z tytułu pozwalającego na dobrowolne przystąpienie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Reguła zbiegu polega na powstaniu obowiązku ubezpieczenia z tytułu bezwzględnego (stosunku pracy).

W art. 9 ust. 1 ustawy systemowej zostały wskazane tytuły, z którymi zawsze łączy się obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Mają więc one charakter bezwzględny w tym znaczeniu, że nawet jeżeli ubezpieczony spełnia warunki do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innego tytułu, podlega przedmiotowym ubezpieczeniom z wymienionych w tym przepisie tytułów, a zatem miedzy innymi ze stosunku pracy ( art. 6 ust. 1 pkt 1). Jeżeli jednak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu, o którym mowa jest w art. 9 ust. 1 ustawy systemowej, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, wówczas stosownie do art. 9 ust. 1a tej ustawy aktualizuje się obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z innego tytułu posiadanego przez ubezpieczonego. Przepis art. 9 ust. 1a ustawy systemowej stanowi bowiem, że osoby wymienione w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Kluczową dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu pozostaje zatem kwestia wykładni użytego w powołanym przepisie pojęcia podstawy wymiaru składek. Prawdą jest, że zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, rozumiany według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych, między innymi, z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności , i taka jest też podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie ( art. 20 ust. 1 ustawy systemowej). Przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są więc otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy omawiana ustawa uważa wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależne od tego, czy ich wartość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych ( art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Przychodem, od którego wymierzana jest w myśl art. 18 ustawy systemowej składka na ubezpieczenia społeczne, są zatem wszystkie otrzymane lub postawione do dyspozycji należności przysługujące pracownikowi, wymienione w katalogu art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, chyba że zostały wyłączone z podstawy ustalania składek, a także należności z innych tytułów, jeżeli zostały włączone do podstawy wymiaru składki.

W uzasadnieniu uchwały z dnia 8 stycznia 2007 r., I UZP 5/06 (OSNP 2007 nr 9-10, poz. 139) Sąd Najwyższy stwierdził, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika jest wypłacone mu w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie wraz z tymi składnikami i świadczeniami, które z mocy § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest w raporcie za ten miesiąc, w którym zostało wypłacone i wówczas staje się podstawą wymiaru składek. Podobnie w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 10 września 2009 r., I UZP 5/09 (OSNP 2010 nr 5–6, poz. 71) Sąd Najwyższy zauważył, że przychód z tytułu wynagrodzenia za pracę - zgodnie z ogólnymi zasadami określonymi w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - powstaje z chwilą jego otrzymania lub postawienia do dyspozycji. Stąd też wynagrodzenie będzie dla pracownika przychodem tego roku podatkowego, w którym zostało otrzymane, choćby nawet dotyczyło ono roku poprzedniego.

Tak więc definicja zawarta w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma zastosowanie do przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia pracowników w takim zakresie, w jakim określa on jako przychód wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy wypłacone pracownikowi.

W konsekwencji, nie są przychodami w rozumieniu zarówno tego przepisu, jak i art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, wierzytelności, nawet wymagalne. Nie jest dopuszczalne uwzględnianie w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników jakichkolwiek należności, które nie stały się przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód powstaje dopiero w momencie jego rzeczywistego otrzymania lub postawienia do dyspozycji.

Następstwem regulacji zawartej w art. 18 ust. 1 ustawy o systemie jest przepis § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 78, poz. 468), zgodnie z którym dla każdego ubezpieczonego, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w imiennym raporcie miesięcznym i imiennym raporcie miesięcznym korygującym sporządzonym za tego ubezpieczonego oraz w deklaracji rozliczeniowej i deklaracji rozliczeniowej korygującej uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten rozstrzyga, że w dokumentach rozliczeniowych należność pracownika z tytułu stosunku pracy może być dla celów ubezpieczeniowych uwzględniona w podstawie wymiaru składek dopiero w miesiącu, w którym została wypłacona lub postawiona do dyspozycji pracownika. Jeżeli w danym miesiącu brak było przychodu z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, to brak było również podstawy wymiaru składek. Tym samym składki na ubezpieczenia nie były należne, nie powstała wierzytelność z tytułu składek ani nie może zostać wdrożona procedura związana z ich ściągnięciem (egzekucją).

Konkludując Sąd Najwyższy stwierdził, że podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników jest wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wynagrodzenie wraz z tymi składnikami i świadczeniami, które z mocy § 2 wspomnianego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r., nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest w raporcie za ten miesiąc, w którym zostało wypłacone i wówczas staje się podstawą wymiaru składek.

W kontekście powyższych uchwał oraz późniejszych wyroków Sądu Najwyższego (miedzy innymi z dnia 10 sierpnia 2010 r., I UK 61/10, z dnia 3 listopada 2010 r., I UK 134/10, z dnia 3 lutego 2012 r., I UK 256/11) należy zatem przyjąć, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi wynagrodzenie wypłacone im w danym miesiącu kalendarzowym wraz z tymi składnikami i świadczeniami, które z mocy przepisów szczególnych nie są wyłączone z podstawy wymiaru składek. Wynagrodzenie wypłacone pracownikowi przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest natomiast w indywidualnym raporcie miesięcznym składanym za ten miesiąc, w którym zostało faktycznie wypłacone i wówczas staje się podstawą wymiaru składek.

Argumentacja zawarta powołanych judykatach odnosi się jednak do aspektu technicznego rozliczenia przez płatnika składek za dany miesiąc.

Tymczasem niniejszy spór dotyczy kwestii zbiegu tytułów podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2013 r., I UK 484/12 (OSNP 2013 nr 23-24, poz. 28) stwierdzając, że wykładnia systemowa, funkcjonalna i celowościowa art. 9 ust. 1a ustawy systemowej (ze szczególnym uwzględnieniem reguł słuszności, in dubio pro tributario, konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego) prowadzi do wniosku, iż użyte w tym przepisie pojęcie "podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe" należy rozumieć jako wynagrodzenie za pracę wynikające z treści stosunku pracy, a nie jako przychód zdefiniowany w art. 4 pkt 9 tej ustawy. Zdaniem Sądu Najwyższego, ustawodawca posłużył się w art. 9 ust. 1a ustawy systemowej pojęciem "podstawy wymiaru składek" w innym znaczeniu niż w art. 18 ust. 1 tej ustawy. Biorąc pod uwagę odrębność instytucji uregulowanych w art. 9 ust. 1a oraz w art. 18 ust. 1 ustawy systemowej należy uznać, że w powołanych przepisach ustawodawca nadaje temu pojęciu różną treść normatywną. Przede wszystkim art. 9 ust. 1a został umieszczony w Rozdziale drugim zatytułowanym "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym" ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który - jak sam tytuł wskazuje - reguluje zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym ( art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej). Zasady ustalania składek na ubezpieczenie społeczne, w tym podstaw ich wymiaru ( art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy systemowej), zostały odrębnie uregulowane w Rozdziale trzecim tej ustawy. Czym innym jest zatem podleganie ubezpieczeniom społecznym, a czym innym obliczanie wysokości składek ubezpieczeniowych i związane z tym ustalenie podstawy ich wymiaru. Dopiero stwierdzenie podlegania ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu i rentowym na zasadach określonych w Rozdziale drugim ustawy systemowej rodzi prawo do ustalenia składek na te ubezpieczenia. Przyjęcie więc, że o podleganiu ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów (obok podlegania ubezpieczeniom społecznym z bezwzględnego tytułu ubezpieczenia) w rozumieniu art. 9 ust. 1a ustawy systemowej decyduje podstawa wymiaru interpretowana jako przychód w rozumieniu art. 18 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej, prowadzi do odwrócenia kolejności powyższego procesu, co z uwagi na charakter instytucji art. 9 ust. 1a ustawy systemowej nie zasługuje na aprobatę. Trzeba rozdzielić samą instytucję podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu i rentowym od instytucji następczego ustalania wysokości składek oraz ich podstawy wymiaru. Użyte w art. 9 ust. 1a ustawy systemowej pojęcie "podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe" należy rozumieć jako wynagrodzenie za pracę wynikające z treści stosunku pracy, a nie jako przychód zdefiniowany w art. 4 pkt 9 tej ustawy. Jeżeli zatem pracownik podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na podstawie ważnego stosunku pracy ( art. 9 ust. 1 ustawy systemowej), którego elementem jest wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia w przeliczeniu na okres jednego miesiąca i praca ta jest wykonywana, co nakłada na pracodawcę obowiązek wypłaty za nią uzgodnionego wynagrodzenia, to należy uznać, że pracownik ten nie podlega również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów na podstawie art. 9 ust. 1a ustawy systemowej w sytuacji, gdy nie dochodzi do wypłaty należnego mu wynagrodzenia za pracę za dany okres, co jest równoznaczne z brakiem przychodu ze stosunku pracy w tym okresie w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy systemowej, mającego znaczenie dla określenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 tej ustawy.

Pogląd, zgodnie z którym podstawę wymiaru składek, o której mowa w art. 9 ust. 1a ustawy systemowej, stanowi wynagrodzenie za pracę wynikające z treści stosunku pracy, został zaaprobowany w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 18 kwietnia 2018 r., III UK 54/17).

Akceptacja tego poglądu i odniesienie go do realiów niniejszej sprawy prowadzi do konkluzji, że pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, którego wynagrodzenie za pracę określone w umowie o pracę lub innym akcie kreującym stosunek pracy jest niższe od minimalnego wynagrodzenia i który jednocześnie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, z mocy art. 9 ust. 1a ustawy systemowej podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obydwu tych tytułów od miesiąca, od którego strony stosunku pracy ustaliły wynagrodzenie w takiej właśnie wysokości, nawet jeśli rzeczywisty przychód w tym miesiącu jest wyższy z powodu wypłaty wynagrodzenia należnego za poprzedni miesiąc, gdy zgodnie z ówczesną treścią stosunku pracy obowiązywało wyższe wynagrodzenie. W myśl art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, tenże wyższy przychód będzie stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w miesiącu, w którym został uzyskany (tj. miesiącu wypłaty wynagrodzenia), ale jego wysokość nie ma wpływu na sposób rozstrzygnięcia na płaszczyźnie art. 9 ust. 1a tej ustawy systemowej kwestii zbiegu tytułów do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Sąd Okręgowy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela argumentację prawną Sądu Najwyższego przedstawioną w powołanym wyżej wyroku z dnia 13 grudnia 2018 r. I UK 58/18 Legalis Numer 1855877.

Przechodząc zatem do oceny okoliczności rozpoznawanej sprawy w aspekcie zaistnienia podstaw do zastosowania wobec odwołującej przepisu art. 9 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych od 1.12.2018 r. i uznania, że podlega od tego dnia obowiązkowym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu - w pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z aneksem do umowy o pracę z 21.11.2018 r. wymiar czasu pracy wnioskodawczyni i wynagrodzenie od 1.12.2018 r. uległy zmniejszeniu do ½ etatu i do 2000 zł miesięcznie brutto. Nie ma znaczenia zdaniem Sądu, że wynagrodzenie za grudzień 2018 r. zostało wypłacone w styczniu 2019 r., albowiem wobec przytoczonej wyżej argumentacji SN, którą niniejszy Sąd w całości aprobuje uznając za własną należy uznać, że już od 1.12.2018 r. wobec powołanej wyżej treści aneksu do umowy do pracę z 13.08.2018 r. czyli w grudniu 2018 r. było niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę. W efekcie od 1.12.2018 r. wnioskodawczyni podlegała z tytułu działalności gospodarczej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Mogła zatem zgłosić od 1.12.2018 r. wniosek o objęcie jej dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Jednakże osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie (art.11 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z dyspozycją art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowym i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia , w którym wniosek został zgłoszony.

Zgodnie z dyspozycją art. 14 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenie (...) chorobowe ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a .

Objęcie dobrowolnymi ubezpieczenia emerytalnym i rentowymi czy też dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym może nastąpić najwcześniej od dnia złożenia wniosku w tym zakresie Wniosek o objęcie powyższymi ubezpieczeniami składany jest poprzez złożenie w ZUS odpowiednio wypełnionego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie przewidują możliwości objęcia dobrowolnymi ubezpieczeniami w trybie dorozumianego wniosku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 lutego 2013 r., III AUa 1390/12; wyrok SN z dnia 8 sierpnia 2001 r., II UKN 518/00).

Ustawodawca wymaga dla skutecznego objęcia dobrowolnym ubezpieczeniom złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku, i to wniosku wyraźnego, jednoznacznego /tak SA w Gdańsku z dnia 8 czerwca 2016 r., III AUa 148/16 ,LEX nr 2106943/.

Z treści przepisu art. 14 ust. 1 w sposób oczywisty wynika, że nie jest możliwe objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym bez wniosku oraz od wcześniejszej daty, niż data, w której wniosek został zgłoszony. Nie można przyjąć dorozumianego oświadczenia zainteresowanego o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, gdyż brak do tego podstaw./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia 18 maja 2016 r., III AUa 1704/15 ,LEX nr 2071300/.

Wnioskodawczyni złożyła wniosek o zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego 19.12.2018 r.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc Sąd orzekł, jak w pkt 1 sentencji wyroku, zmieniając decyzję w zaskarżonej części, ustalając, że wnioskodawczyni od 19.12.2018 r., tj. od daty zgłoszenia wniosku, podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, a w pkt 2 sentencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc wobec niezłożenia wniosku w tym zakresie wcześniej oddalił odwołanie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

A.P.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron

26.10.20r.