Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lipca 2020 r. w G.

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko A. B.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego A. B. na rzecz powoda (...) SA w W. kwotę 38.817,18 zł (trzydzieści osiem tysięcy osiemset siedemnaście złotych 18/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 października 2018r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3705,07 zł (trzy tysiące siedemset pięć złotych 07/100) tytułem kosztów procesu;

IV.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 240,24 zł (dwieście czterdzieści złotych 24/100) tytułem nieuiszczonej części opłaty sądowej od pozwu;

V.  nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 1.943,76 zł (tysiąc dziewięćset czterdzieści trzy złote 76/100) tytułem nieuiszczonej części opłaty sądowej od pozwu.

Sygn. akt I C 361/19

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego A. B. kwoty 43.674,86 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2018 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podano, że dnia 08 sierpnia 2014 roku strony zawarły umowę o kredyt gotówkowy nr (...) na okres 84 miesięcy. Z uwagi na niewywiązywanie się pozwanego z warunków umowy bank wypowiedział ją pismem z dnia 07 marca 2018 roku. Umowa łączyła strony do 08 czerwca 2018 roku. Na powstałe zadłużenie składały się: należność główna - 40.006,48 zł, odsetki umowne naliczone od kapitału za okres od dnia 09 października 2017 roku do dnia 08 czerwca 2017 roku (2.174,32 zł) oraz odsetki karne umowne od kapitału naliczone za okres od dnia 09 czerwca 2018 roku do dnia 11 października 2018 roku (1.494,06 zł).

(pozew - k. 4v-6)

Dnia 14 grudnia 2018 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 1966513/18 wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty - k. 7)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Pozwany potwierdził zawarcie umowy. Podniósł jednak zarzut nieważności umowy, ponieważ nie miał świadomości, co do faktycznej wysokości kredytu. Według niego opłaty manipulacyjne były wygórowane, a przez to niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

(sprzeciw - k. 13-14, pismo z dnia 25.06.2019r. - k. 120)

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2019 roku sprawę przekazano do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gdyni.

(postanowienie - k. 17)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 08 sierpnia 2014 roku powód udzielił pozwanemu - na podstawie jego wniosku z dnia 31 lipca 2014 roku - kredytu gotówkowego nr (...) w wysokości 61.097,92 zł na dowolny cel konsumpcyjny niezwiązany z działalnością gospodarczą. Umowa została zawarta na okres do dnia 05 sierpnia 2021 roku. Pierwsza rata kredytu płatna była w dniu 05 września 2014 roku. Umowę zawarto w drodze komunikacji elektronicznej.

Bank pobrał prowizję za udzielenie kredytu w kwocie 1.779,55 zł. Stopa oprocentowania wyniosła 11,99 % w stosunku rocznym.

Pozwany wyraził zgodę na objęcie go ubezpieczeniem na warunkach określonych w grupowej Umowie (...) Spłaty Kredytu dla Kredytobiorców Banku (...) nr polisy (...) zawartej w dniu 12 maja 2014 roku pomiędzy powodem a (...) S.A. Integralną częścią umowy ubezpieczenia były Ogólne Warunki Ubezpieczenia Spłaty Kredytu dla Kredytobiorców Banku (...). Składka ubezpieczeniowa wyniosła 10.367,10 zł.

Bank uprawniony był do wypowiedzenia umowy kredytu w przypadku naruszenia przez Kredytobiorcę obowiązujących przepisów prawa regulujących umowę kredytu, postanowienia umowy lub regulaminu, a także postanowienia innych regulaminów i warunków obowiązujących w banku dotyczących kredytu, jeżeli kredytobiorca był zobowiązany do ich przestrzegania.

(okoliczności bezsporne nadto potwierdzone: potwierdzeniem zawarcia umowy - k. 31-38, regulaminem udzielania kredytów - k. 39-44, harmonogramem spłaty - k. 45-47, formularzem informacyjnym - k. 48-54, OWU - k. 126-128)

Powód otrzymał do dyspozycji kwotę 48.951,27 zł.

(okoliczność bezsporna nadto potwierdzona: elektronicznym zestawieniem operacji - k. 60-84, 136-138)

Pismem z dnia 07 marca 2018 roku powód wypowiedział pozwanemu umowę kredytu, z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, z uwagi na brak spłaty zobowiązania zgodnie z warunkami umowy. Wypowiedzenie zostało odebrane dnia 26 marca 2018 roku.

(okoliczność bezsporna nadto potwierdzona: wypowiedzeniem - k. 55 wraz z potwierdzeniem odbioru - k. 56-57)

Zadłużenie pozwanego z tytułu ww. umowy kredytu, bez uwzględnienia wysokości składki ubezpieczeniowej za okres od skutecznego wypowiedzenia umowy do planowanego terminu jej trwania wyniosło 38.817,18 zł, na co składały się kwoty: 35.148,80 zł – należność główna, 2.174,32 zł – odsetki umowne od kwoty kapitału od dnia 09 października 2017 roku do dnia 08 czerwca 2018 roku według stopy procentowej w wysokości 9,83 % w skali roku, 1.494,06 zł – odsetki umowne za opóźnienie od dnia 09 czerwca 2018 roku do dnia 11 października 2018 roku według takiej samej stopy procentowej.

(dowód: elektroniczne zestawienie operacji - k. 60-84, 136-138, wyciąg z ksiąg banku - k. 58)

OCENA DOWODÓW

Sąd oparł się o wskazanych powyżej dowodach uznając je za wiarygodne i złożone w odpowiedniej formie. Brak było jakichkolwiek podstaw do odmowy wiarygodności i mocy dowodowej dokumentom w postaci: wypowiedzenia umowy i dowodu jego doręczenia kredytobiorcy, wyciągu z ksiąg bankowych, potwierdzenia zawarcia umowy kredytu wraz z dokumentami z nią związanymi jak harmonogram spłaty, regulamin oraz warunki ubezpieczenia. Podkreślić bowiem należy, iż wszystkie wymienione powyżej dokumenty mają charakter dokumentów prywatnych, które zgodnie z treścią art. 245 k.p.c. korzystają z domniemania autentyczności oraz domniemania pochodzenia oświadczeń zawartych w tych dokumentach od ich wystawców. Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wymienionych dokumentów. Dowody te w większości zostały złożone w kopii, jednak zostały sporządzone w sposób przewidziany w art. 7 Prawa bankowego i także nie ma podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej tych dokumentów.

W ocenie Sądu przedłożone przez stronę powodową dokumenty tworzą spójny obraz stosunku prawnego zawartego przez strony, w szczególności treści tego stosunku, jego wykonywania przez strony, a także jego rozwiązania w następstwie złożonego przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. W konsekwencji, w oparciu o przepis art. 233 § 1 k.p.c., Sąd dał wiarę wszystkim dokumentom przedłożonym przez powoda i oparł na nich ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie.

Sąd pominął dowód z przesłuchania powoda, albowiem nie stawił się na termin rozprawy bez usprawiedliwienia, mimo wcześniejszego odroczenia rozprawy na jego wniosek.

ROZWAŻANIA PRAWNE

Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 69 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U.2015.128, dalej: Prawo bankowe), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W świetle zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, że w dniu 08 sierpnia 2014 roku strony zawarły umowę kredytu. Do akt sprawy powód załączył potwierdzenie jej zawarcia. Fakt ten był nadto pomiędzy stronami niesporny.

W ocenie Sądu, strona powodowa wykazała swoje roszczenie w wysokości niższej niż dochodzona pozwem. Na okoliczność wysokości roszczenia powód złożył dowód w postaci wyciągu z ksiąg bankowych, a także zestawienie operacji na rachunku pozwanego. Jak wskazuje się w judykaturze wobec jednoznacznego brzmienia art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988), dokument w postaci wyciągu z ksiąg bankowych w postępowaniu cywilnym nie ma mocy dokumentu urzędowego, nie pozbawia to jednak tego dokumentu mocy dowodowej i wiarygodności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 czerwca 2016r., I ACa 1758/15, LEX nr 2106880). Dokument taki ma bowiem moc dokumentu prywatnego i stanowi złożone w szczególnej formie oświadczenie wiedzy uprawnionych osób, dotyczące danych zaksięgowanych w księgach rachunkowych. W niniejszej sprawie wyciąg z ksiąg bankowych w powiązaniu z pozostałymi dowodami w postaci dokumentów tj. umowy kredytowej czy zestawienia operacji na rachunku, przy jednoczesnym braku jakichkolwiek dowodów przeciwnych, pozwala na wyprowadzenie jednoznacznych ustaleń faktycznych co do wysokości dochodzonej pozwem wierzytelności.

Pozwany zarzucił jednak, że znajdował się w błędzie przy zawieraniu umowy kredytu, albowiem nie miał świadomości, co do wysokości kosztów związanych z zawarciem kredytu, które w jego ocenie naruszały zasady współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo z zasadami współżycia społecznego.

Nieważność umowy w węższym zakresie rozważana była również na gruncie art. 385 ¹ § 1 k.c., który stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje, a więc w niniejszej sprawie na stronie pozwanej. Z kolei wedle art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Zdaniem Sądu w sprawie niniejszej nie zachodzi sprzeczność umowy bezwzględnie obowiązującym przepisami ustawowymi. Nie sposób również uznać, aby pozwany działał w błędzie. Umowa kredytu zawiera zapisy dotyczące wysokości udzielonego kredytu, kosztów z nim związanych, a więc obowiązku zapłaty odsetek umownych, prowizji oraz składki ubezpieczeniowej. Nadto pozwany otrzymał harmonogram spłaty oraz formularz informacyjny kredytu. Co więcej pozwany miał możliwość odstąpienia od umowy, jednak do czasu niniejszego procesu nie kwestionował tych okoliczności i do czasu nieregularnie wywiązywał się z warunków umowy. Nie sposób również uznać, aby kwota prowizji była wygórowana, albowiem stanowiła jedynie 3 % kwoty kredytu, tj. 1.779,55 zł, tak samo odsetki umowne oprocentowane były według zmiennej stopy procentowej wynoszącej 11,99 %. Natomiast koszt składki ubezpieczeniowej stanowił miesięczną kwotę 123,42 zł, a więc niewygórowaną i mieszczącą się w granicach przeciętnych stawek ofert ubezpieczenia, obejmując wypłatę kilkudziesięciotysięcznego świadczenia na wypadek zgonu, choroby czy wypadku osoby ubezpieczonej. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień zawarcia umowy kredytu wynosiła 21,60 %, natomiast pozaodsetkowe koszty kredytu nie przekraczały 20 % całkowitej kwoty kapitału w stosunku rocznym (art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim).

Podsumowując Sąd nie dopatrzył się, aby zakwestionowane przez pozwanego zapisy umowy naruszały zasady współżycia społecznego, a także, aby w niekorzystny sposób kształtowały sytuację pozwanego jako konsumenta, a sam pozwany działał w błędzie w czasie zawierania umowy kredytu.

Jedyne wątpliwości Sądu budził obowiązek pozwanego zapłaty wysokości pełnej składki ubezpieczeniowej. W tym zakresie Sąd nie uwzględnił żądania powoda twierdzącego, iż zwrot składki powodowi się nie należy z uwagi na niezłożenie oświadczenia o rezygnacji z ochrony ubezpieczeniowej (k. 157). Zgodnie z treścią art. 813 k.c. składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej (§ 1). Jeżeli nie umówiono się inaczej, składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa doszła do skutku przed doręczeniem dokumentu ubezpieczenia - w ciągu czternastu dni od jego doręczenia (§ 2). Przepis art. 813 § 1 k.c. jest jasny i klarowny w tym sensie, że w jego obu zdaniach wyeksponowano znaczenie czynnika czasu. Skoro zgodnie ze zdaniem pierwszym składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela, to następstwem skrócenia okresu trwania tej odpowiedzialności w wyniku wygaśnięcia stosunku ubezpieczyciela jest przewidziane w zdaniu drugim zmniejszenie wysokości składki ostatecznie należnej ubezpieczycielowi. Po wygaśnięciu stosunku ubezpieczenia ubezpieczyciel nie świadczy już ochrony ubezpieczeniowej, a składka należy się za zapewnienie tej ochrony. Przepisu art. 813 § 1 zdanie drugie k.c. nie można interpretować w ten sposób, by podstawowe znaczenie nadać zwrotowi „niewykorzystana ochrona ubezpieczeniowa”, ponieważ w art. 813 § 1 zdanie drugie k.c. ustawodawca nadał pierwszoplanowe znaczenie „okresowi”, przez który ubezpieczający zapewniał pierwotnie sobie lub ubezpieczonemu ochronę ubezpieczeniową, lecz ostatecznie z tej ochrony nie skorzystał. Wysokość składki podlegającej zwrotowi powinna być obliczona według proporcji, w jakiej okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej pozostaje do całego okresu, w jakim pierwotnie miała trwać odpowiedzialność ubezpieczyciela. Powoduje to, że sprzeczne z art. 813 § 1 zdanie drugie k.c. jest uzależnianie wysokości składaki podlegającej zwrotowi od tego, czy do momentu wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia wykorzystano już częściowo sumę ubezpieczenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09.09.2015r. ,sygn. III SK 40/14, LEX nr 1792428). Nadto za niedozwolone należy uznać postanowienia umowne przewidujące po stronie konsumenta obowiązek ponoszenia kosztów składki ubezpieczeniowej za każdy pełny miesiąc kalendarzowy, niezależnie od tego, czy kredytobiorca faktycznie korzystał z ochrony ubezpieczeniowej przez ten okres (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21.03.2012r., sygn. VI ACa 1155/11, LEX nr 1281129, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 23.02.2011r., sygn. XVII AmC 143/10, LEX nr 2545949). W niniejszej sprawie umowa pożyczki została zawarta na 2554 dni, z kolei faktycznie trwała przez 1357 dni, a więc do czasu gdy została rozwiązania na skutek wypowiedzenia. Ubezpieczenie, którym objęty został pozwany miało zabezpieczać umowę i nie dawało ochrony pozwanemu w okresie po dniu rozwiązania umowy. Było to ubezpieczenie spłaty kredytu na wypadek śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku, całkowitej trwałej niezdolności do pracy w wyniku nieszczęśliwego wypadku, czasowej niezdolności do pracy spowodowanej pobytem w szpitalu w wyniku nieszczęśliwego wypadku, poważnego zachowania operacji chirurgicznej. Zważywszy, że umowa kredytu została wypowiedziana odpadła causa umowy ubezpieczenia. Innymi słowy po wypowiedzeniu umowy kredytu umowa ubezpieczenia nie zapewniała pozwanemu jakiejkolwiek ochrony. Sąd obniżył należną powodowi kwotę z tytułu skredytowanej składki ubezpieczeniowej o kwotę 4.857,68 zł, a więc za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej przy uwzględnieniu czynnika czasu, tj. za 1197 dni. [(składka 10.367,10 zł/2554 dni (okres, na jaki umowa została zawarta)= 4,06 zł/dzień x 1357 dni = 5.509,42 (składka należna za wykorzystany okres); 10.367,10 – 5.509,42 = 4.857,68] Przyjęcie odmiennego poglądu prowadziłoby do sytuacji, w której całość należności objętej pozwem, w tym również kwota składki ubezpieczeniowej zostałaby wyegzekwowana przed upływem okresu, na jaki umowa została zawarta. Prowadziłoby to do bezpodstawnego wzbogacenia po stronie powodowej. Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że w okresie trwania umowy nie wystąpiło zdarzenie, z którym umowa łączyłaby odpowiedzialność odszkodowawczą po stronie ubezpieczyciela.

ROZSTRZYGNIĘCIE

Mając powyższe na uwadze – na podstawie art. 69 Prawa bankowego Sąd w punkcie I. wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda łącznie kwotę 38.817,18 zł. Ponadto – na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 482 k.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 12 października 2018 roku do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie na podstawie ww. przepisów stosowanych a contrario w zw. z art. 813 k.c. oddalono powództwo.

KOSZTY PROCESU

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III. wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.) na zasadzie stosunkowego rozdzielenia kosztów.

Powód wygrał proces w 89 %, pozwany – w 11 %. Koszty powoda to: opłata sądowa od pozwu (546 zł), wynagrodzenie fachowego pełnomocnika w osobie radcy prawnego (3.600 zł) oraz opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa (17 zł). 89% z sumy tych kosztów to: 3.705,07 zł i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda. Pozwany bowiem nie poniósł kosztów procesu, który podlegałyby kompensacji z kosztami powoda.

KOSZTY SĄDOWE

Ponadto w punktach IV. i V wyroku na mocy art. 100 k.p.c. w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 3, art. 8 ust. 1 i art. 83 i 113 ust. 1 i 2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2014.1025 z późn. zm.) rozstrzygnięto o nieopłaconych kosztach sądowych - nieuiszczonej części opłaty od pozwu 2.184 zł) – zgodnie z proporcją, w jakiej strony przegrały proces, nakazując ściągnąć od powoda kwotę 240,24 zł, a od pozwanego 1.943,76 zł.