Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 stycznia 2021 r. w L.

sprawy D. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zamościu

z dnia 14 listopada 2019 r. sygn. akt IV U 631/18

oddala apelację

Małgorzata Pasek Krzysztof Szewczak Elżbieta Czaja

III AUa 87/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił wnioskodawcy D. R. przyznania prawa do emerytury z uwagi nieudowodnienie 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanej stale i pełnym wymiarze czasu pracy.

W odwołaniu od decyzji D. R. domagał się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. Wnosił o zaliczenie do uprawnień emerytalnych jako pracy w szczególnych warunkach okresów pracy od 1 września 1983 r., na stanowiskach wskazanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i w resortowych aktach prawnych, którą wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracy przez ponad 15 lat.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2019 r. Sąd Okręgowy w Zamościu zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wnioskodawcy D. R. prawo do emerytury od dnia(...).

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

D. R., urodzony w dniu (...), w dniu 17 kwietnia 2018 r. złożył wniosek o prawo do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 1 września 1983 r. D. R. podjął zatrudnienie w (...) w Z. na stanowisku instruktora technicznego. Do jego obowiązków należała obsługa, dozór, naprawa i eksploatacja ogniw baterii kwasowych do akumulatorów. Skarżący zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy i stale, w godzinach od 7 do 15, wykonywał taką samą pracę. Pracował pomieszczeniach piwniczych, w akumulatorowni o powierzchni 10-20 metrów, w której nie było okna oraz wentylacji. Znajdowały się tam akumulatory służące do awaryjnego – rezerwowego zasilania centrali telefonicznej, a obok w pomieszczeniu siłowni, prostowniki – zasilacze, służące do zasilania centrali i baterii kwasowych. Wszystkie te urządzenia groziły wybuchem. W pomieszczeniach panował kwaśny odczyn, dlatego oddychanie było utrudnione. Najbardziej szkodliwe były opary z akumulatorów, stwarzające ponadto możliwość oparzenia się. Warunki te zagrażały zdrowiu i życiu. W pomieszczeniach, w których pracował wnioskodawca, musiał znajdować się piasek w razie pożaru. Praca ubezpieczonego polegała na dolewaniu wody do ogniw kwasowych, konserwacji, obsłudze i serwisie wszystkich urządzeń zasilających. Po wykonaniu pomiaru uzupełniał wodę w akumulatorowni oraz zajmował się pracami porządkowymi, polegającymi na dokładnym czyszczeniu szyn aluminiowych, stojaków, aby zapobiec powstaniu złych styków i awariom. Ubezpieczony uzupełniał elektrolity w bateriach, wykonywał pomiar napięcia w akumulatorach oraz kontrolnie rozładowywał i naładowywał baterie. W czasie wykonywania tych czynności był ubrany w ubranie ochronne: kwasoodporny płaszcz, buty, spodnie, okulary i czapkę. Otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych oraz mleko.

Opierając się na opinii biegłego z zakresu BHP Sąd I instancji ustalił, że obowiązki wykonywane przez wnioskodawcę na stanowisku instruktora technicznego w okresie od 1 września 1983 r. do 31 grudnia 1998 r. były pracą w warunkach szczególnych, wskazaną w poz. 13 Działu XIV Wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy oparł swoje ustalenia na dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych i osobowych wnioskodawcy, zeznaniach świadków L. K., A. M., W. M., K. O. i R. S. oraz na zeznaniach wnioskodawcy i opinii biegłego z zakresu BHP, uznając te dowody za wiarygodne, wzajemnie się potwierdzające i spójne. Sąd podzielił w całości opinię biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, uznając ją za fachową, rzetelną, jednoznaczną i należycie uzasadnioną.

Sąd I instancji stwierdził, że całokształt okoliczności sprawy wskazuje, że D. R., w momencie złożenia wniosku o emeryturę spełniał wszystkie przesłanki do uzyskania prawa do tego świadczenia określone w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bowiem w okresie zatrudnienia od 1 września 1983 r. do 31 grudnia 1998 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale XIV, poz. 13 prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych, pracując w warunkach szczególnych przez okres 15 lat i 4 miesięcy.

Z tych względów na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzje i ustalił ubezpieczonemu prawo do emerytury od miesiąca w którym uprawniony złożył wniosek o przyznanie świadczenia tj. od (...)

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając: naruszenie prawa materialnego tj. art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie tj. przyjęcie do okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach również okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a w konsekwencji przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury.

Wskazując na powyższy zarzut organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów postępowania apelacyjnego wg norm przepisanych.

Pozwany wskazywał, że Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do okresów kiedy wnioskodawca przebywał na zwolnieniu lekarskim. Z karty przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego wynika, że w okresach 12 października 1995 r. do dnia 8 kwietnia 1996 r. tj. 5 miesięcy i 28 dni oraz w okresach przypadających w przedziale od 12 grudnia 1991 r. do 3 kwietnia 1998 r., łącznie 5 miesięcy i 3 dni, przebywał na zwolnieniu lekarskim. Zaliczenie okresów zwolnień lekarskich po dniu 14 listopada 1991 r. do stażu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wadliwe jako sprzeczne z literalnym brzmieniem art. 32 ust. la pkt 1 ustawy emerytalnej. Po odliczeniu łącznego okresu przebywania na zwolnieniu lekarskim, wnioskodawca nie udowodnił, że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się 15 -letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na apelację D. R. wniósł o jej nieuwzględnienie i utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy. Podnosił, że Sąd Okręgowy prawidłowo obliczył okres jego pracy w warunkach szczególnych i przyznał mu prawo do emerytury. Powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003 r. III UZP 10/03, zgodnie z którą do okresów pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 104, poz. 450 ze zm.).

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Ustalenia Sądu I instancji wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03, LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03, LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09, LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09, LEX nr 602700).

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, nie uchybiając przepisom prawa procesowego, prawidłowo ustalił stan faktyczny i zastosował odpowiednie przepisy prawa materialnego.

W celu ustalenia czy praca świadczona przez D. R. podczas zatrudnienia w (...) w Z., w okresie od 1 września 1983 r. do 31 grudnia 1998 r., na stanowisku na stanowisku instruktora technicznego była wykonywana w warunkach szczególnych w rozumieniu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. D..

Biegły w spójnej i należycie uzasadnionej opinii, wydanej po szczegółowej analizie dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych i emerytalnych wnioskodawcy, mając na względzie zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, zatrudnionych z ubezpieczonym w tym samym zakładzie pracy oraz zeznania skarżącego, jednoznacznie stwierdził, że czynności obsługowe energetycznych urządzeń zasilających wykonywane przez ubezpieczonego na stanowisku instruktora technicznego w okresie od 1 września 1983 r. do 31 grudnia 1998 r. stanowiły pracę w warunkach szczególnych wskazaną w poz. 13 Działu XIV Wykazu A załącznika do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Stanowisko instruktora technicznego, na którym wnioskodawca był zatrudniony, zostało również wymienione w Dziale VIII w transporcie i łączności wykazu A zał. Nr 1 do zarządzenia nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności, a czynności związane z pracą w akumulatorowni w poz. 13 Działu XIV. Prace różne ww. załącznika: Prace w akumulatorniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych: 1) pomocnik rzemieślnika, 2) pomocnik telemontera, 3) rzemieślnik, 4) telemonter, 5) starszy rzemieślnik, 6) starzy telemonter, 7) nadzorca, 8) mistrz, 9) starszy mistrz, 10) elektromonter, 11) ładowacz akumulatorów, 12) elektryk, 13) konserwator akumulatorowy, 14) elektromechanik akumulatorowy, 15) elektromonter akumulatorów i baterii, 160 monter ogniw i baterii).

W ocenie Sądu Apelacyjnego zakwalifikowanie przez Sąd Okręgowy pracy ubezpieczonego do pracy w szczególnych warunkach, w oparciu o wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego, w szczególności zeznania świadków przesłuchanych w sprawie, znajdujące potwierdzenie w spójnych zeznaniach wnioskodawcy oraz przy uwzględnieniu opinii biegłego specjalisty z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. D., było prawidłowe.

Organ rentowy na obecnym etapie postępowania nie podnosił zarzutów odnośnie uznania przez Sąd Okręgowy za pracę w szczególnych warunkach okresów składkowych, w których ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku instruktora technicznego, wskazaną w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale XIV, poz. 13 prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych.

W apelacji organ rentowy kwestionował zaliczenie do uprawnień jako pracy w szczególnych warunkach również okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, co w konsekwencji doprowadziło do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury.

Zarzut ten należy uznać za chybiony.

Okresy pobierania przez D. R. zasiłków chorobowych, przypadające przed dniem 1 stycznia 1999 r., podlegają zaliczeniu do uprawnień emerytalnych jako praca w szczególnych warunkach.

Art.32 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) stanowi, że ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Zgodnie z art. 32 ust 1a powołanej ustawy przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W uchwale z dnia 27 listopada 2003 r. (III UZP 10/03, Legalis nr 59876), Sąd Najwyższy uznał, że do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze, wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania
tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia
17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania
emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.).
Art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach obowiązujący od dnia od 1 lipca 2004 r. (Dz.U. Nr 121, poz.1264), który wprowadził ograniczenia przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, polegające na tym, że przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się: okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie. Do sytuacji wnioskodawcy nie ma zastosowania wyłączenie wprowadzone przez art. 32 ust.1a pkt 1. Wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 r. Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w tej kwestii. Linia orzecznicza w tym przedmiocie jest ugruntowana (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 kwietnia 2010 r., II UK 313/09, Legalis nr 316865; z 13 lipca 2011 r., I UK 12/11, LEX nr 989126; z dnia 18 lipca 2007 r., I UK 62/07, Legalis nr 108567; z dnia 16 lipca 2009 r., II UK388/08, LEX nr 533107; z dnia 21 maja 2009 r.,
z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 204/07, Legalis nr 136054; z dnia 6 stycznia 2009 r., I UK
194/08, LEX nr 737378).

Skoro na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca legitymował się ponad 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach przy uwzględnieniu zasiłków chorobowych, to brak jest podstaw do wyłączenia tych okresów w oparciu o obowiązujący od dnia 1 lipca 2004 r. art.32 ust.1a ustawy o emeryturach i rentach.

W konsekwencji Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, że ubezpieczony D. R., który w okresie od 1 września 1983 r. do 31 grudnia 1998 r. tj. przez 15 lat i 4 miesiące wykonywał pracę w warunkach szczególnych, wskazaną w poz. 13 Działu XIV Wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz.43 ze zm.), spełnił wszystkie przesłanki warunkujące ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zaskarżony wyrok odpowiada prawu, a apelacja organu rentowego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.