Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Maciej Rozpędowski

Sędziowie: Małgorzata Goldbeck-Malesińska

Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga (spr.)

Protokolant: protokolant Halszka Mróz

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2020 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. U.

przeciwko Przedsiębiorstwu Usług (...) sp. z o.o. w Komornikach

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 8 października 2018 r. sygn. akt XII C 2412/13

1.  oddala obie apelacje;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 7.424 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Małgorzata Goldbeck-Malesińska Maciej Rozpędowski Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga

I A Ca 811/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 19 listopada 2012 r. powód A. U. wniósł o zobowiązanie pozwanego Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. do złożenia oświadczenia woli następującej treści:

„Pozwana oświadcza, iż nabywa od powoda własność wybudowanego przez powoda na jego koszt kanału sanitarnego położonego w Komornikach przy ul. (...) o długości 441 mb za kwotę 223 680 zł, na co powód niniejszym pozwem wyraża zgodę.” oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych z uwzględnieniem również kosztów wywołanych próbą ugodową w sprawie IX Co 50/12 Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że prowadził jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. U.. W latach 2008-2009 realizował inwestycję budowlaną polegającą na budowie osiedla domów wielorodzinnych w Komornikach przy ul. (...), nr ewidencyjny gruntu 119/5, 388/11, 388/13, 388/14, 388/15 i 388/16. Realizacja przedsięwzięcia wiązała się z koniecznością wykonania przyłącza do gminnej sieci kanalizacyjnej w Komornikach. Powód uzyskał pozwolenie na budowę sieci, która została następnie wykonana i odebrana zgodnie z warunkami technicznymi wydanymi przez PHU (...) sp. z o.o. Dnia 3 marca 2009 r. strony podpisały protokół odbioru przyłączy. Wówczas sieć została dopuszczona do eksploatacji i od tej pory jest użytkowana przez przedsiębiorstwo przesyłowe jakim jest Spółka (...) Sp. z o.o. Pomimo tego pozwany do dnia dzisiejszego nie dokonał jej wykupu za odpowiednim wynagrodzeniem, stanowiącym koszt jej wybudowania poniesiony przez powoda. Zdaniem powoda szkodna jaką poniósł wynosi 223 860 zł. Jest to kwota jaką powód wydatkował na budowę fragmentu sieci kanalizacyjnej przyłączonej do przedsiębiorstwa pozwanej. Powód wskazał, ze wezwał pozwanego do ugodowego zakończenia sprawy, jednak pozwany odmówił zawarcia ugody.

Wyrokiem zaocznym z dnia 2 października 2014 r. Sąd uwzględnił powództwo w całości ( k. 204 ).

Dnia 25 listopada 2014 r. pozwany złożył sprzeciw od wyroku zaocznego wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa, a także uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności.

Pozwany wskazał, że nie jest właścicielem sieci kanalizacyjnej w miejscowości K.. Właścicielem sieci jest Gmina K., pozwany zaś użytkuje aktualnie sieć na podstawie umowy dzierżawy z dnia 1 października 2013 r. W związku z tym nie może stać się właścicielem przyłącza kanalizacji sanitarnej wybudowanego przez powoda.

Pismem z dnia 13 lutego 2015 r. powód wniósł o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Gminy K., powód podkreślił, iż nadal stoi na stanowisku, że do złożenia oświadczenia woli powinna być w pierwszej kolejności pozwana spółka.

Postanowieniem z dnia 12 maja 2015 r. Sąd na mocy art. 194 § 3 kpc wezwał Gminę K. do udziału w sprawie w charakterze pozwanego.

Gmina K. w piśmie z dnia 3 lipca 2015 r. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Dnia 3 października 2017 r. powód dokonał rozszerzenia powództwa do kwoty 657 045,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 223 680 zł od 3 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty a od dnia 1 stycznia 2016 r. z ustawowymi odsetkami z opóźnienie oraz od kwoty 433 635,20 zł od dnia doręczenia pisma zawierającego rozszerzenie powództwa ( k. 537 ).

Ostatecznie powód wniósł o zobowiązanie do złożenia oświadczenia o treści przytoczonej w pozwie wskazując jednocześnie, iż cenę nabycia wybudowanego przez powoda kanału sanitarnego wynosi 272 988,24 zł ( w tym podatek VAT )- k. 683.

Pozwani konsekwentnie wnosili od oddalenie powództwa.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy uchylił wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 2 października 2014 roku wydany w sprawie XII C 2412/13 w całości i zobowiązał pozwanego Przedsiębiorstwo Usług (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Komornikach do złożenia oświadczenia woli o następującej treści:„ Pozwana oświadcza, iż nabywa od powoda własność wybudowanego przez powoda na jego koszt przyłącza kanalizacyjnego położonego w Komornikach przy ulicy (...) na odcinku od granicy nieruchomości powoda do studni na kanale sanitarnym przebiegającym w ulicy (...) o długości 6,5 mB za kwotę 3 990,91 zł (trzy tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt jeden groszy), na co powód niniejszym pozwem wyraża zgodę”.

W pozostałym zakresie powództwo oddalił , obciążając powoda kosztami postępowania w całości..

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego stanowiły następujące ustalenia i rozważania prawne:

Powód A. U. w latach 2006-2007 prowadził jednoosobową działalność gospodarczą, na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczych, pod nazwą (...) A. U. z siedzibą w P. i na terenie Gminy K. realizował inwestycję budowlaną w postaci budowy osiedla budynków wielorodzinnych w Komornikach przy ul. (...), (...) Działka ta stanowiła własność powoda A. U..

Realizacja ww. przedsięwzięcia wiązała się z koniecznością wykonania przyłącza do gminnej sieci kanalizacji sanitarnej, której operatorem jest pozwany ad. 1. W dniu 17 stycznia 2008 r. firma (...) uzyskała od pozwanego P.U. K (...) sp. z o.o. warunki techniczne wykonania przyłącza do gminnej sieci kanalizacji sanitarnej w Komornikach z terenu działek o nr (...) położonych we wsi K. przy ul. (...). Z dokumentu wynikało, że przyłącza kanalizacji sanitarnej z ww. działek należy włączyć do sieci gminnej poprzez kolektor kanalizacji sanitarnej z rur PCV klasy S o średnicy 200 mm ułożonych w ul. (...) z wykorzystaniem studni na kolektorze. Trasę przyłącza należało zaopiniować w Zespole (...) Dokumentacji Projektowej przy Starostwie (...), a następnie należy opracować jego projekt i uzgodnić go w (...) Ł.. W warunkach technicznych zapisano, że przyłącze należy wykonać we własnym zakresie i na własny koszt. Dnia 24 stycznia 2008 r. Zakład Usług (...) Sp. z o.o. wydał warunki techniczne nr (...) włączenia do sieci wodociągowej dla działek położonych we wsi K. przy ul. (...).

W dniu 3 września 2008 r. powód uzyskał uzgodnienie dokumentacji w zakresie kanalizacji sanitarnej w ulicy bez nazwy bocznej do F. w Komornikach działki (...). Na podstawie ww. uzgodnienia zaprojektowano kanalizacje sanitarną grawitacyjną z włączeniem do istniejącej kanalizacji sanitarnej. z rur PCV SN 8 o śr. 0,20 m, o długości L=441 mb wraz z przyłączami o średnicy 0,16 m sztuk 35 i łącznej długości 271 m. Na projektowanych kanałach przewidziano 10 studni rewizyjnych o średnicy 1000 mm z prefabrykowanych elementów betonowych z betonu oraz studnię wyłączeniową T. o średnicy 600 mm, która stanowi złącznik do istniejącej już kanalizacji sanitarnej. Wraz z budową kanału sanitarnego – zgodnie z wydanymi warunkami technicznymi – zaprojektowano również budowę 35 przyłączy kanalizacyjnych z rur PCV o średnicy 0,16 mm o łącznej długości 217 m.

Powód wystąpił do Starosty (...) o wydanie pozwolenia na budowę sieci, które otrzymał w dniu 17 września 2008 r. ( nr AB.XVI. (...) (...) ). Starostwa (...) decyzją nr (...) zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę sieci kanalizacji sanitarnej z rur PCV SN 8 o śr. 0,20 m, o długości L=441 mb na terenie położonym w Komornikach ul. (...) nr ewidencyjny gruntów (...)Autorem projektu był K. K.. Powód wybudował na własny koszt sieć kanalizacji sanitarnej określonej w zatwierdzonym projekcie budowalnym. W dniu 5 września 2008 r. powód nabył materiały budowlane za kwotę 29 227,82 zł, w dniu 15 września 2008 r. za kwotę 6958,17 zł, w dniu 5 września 2008 r. za kwotę 20 753,93 zł, w dniu 2 września 2008 r. za kwotę 23 340,80 zł. W dniu 27 października 2009 r. firma (...) wystawiła fakturę, której odbiorcą była firma powoda na kwotę 69 550 zł ( w tym 7 % VAT).

W dniu 30 stycznia 2009 r. dokonano odbioru technicznego przyłącza kanalizacyjnego z posesji położonej w miejscowości K. ulica (...) na działce nr (...) do (...). W skład (...) weszli inwestor B. L. reprezentowany przez B. S., wykonawca Zakład (...), Gazowy i Ogrzewania W. O. oraz (...) sp. z o.o. reprezentowany przez P. W.. Przedmiotem odbioru było przyłącze kanalizacji sanitarnej oraz studzienka inspekcyjna. Długość przyłącza określono jako „zgodne z inwentaryzacją”. Przyłącze włączono do kolektora kanalizacji sanitarnej o średnicy 200 mm ułożonego w ulicy (...) przez trójniki. Komisja stwierdziła prawidłowe wykonanie przyłącza i jego zgodność z wydanymi wcześniej warunkami technicznymi wykonania przyłącza. Granicę odpowiedzialności (...) Ł. za sprawne funkcjonowanie przyłącza kanalizacyjnego strony ustaliły na kolektor w ulicy. W dniu 28 maja 2008 r. powód uiścił do Zakładu Usług (...) opłatę włączeniową za działki (...) w wysokości 62 100 zł. Dnia 3 marca 2009 r. spisano protokół odbioru przyłączy wodociągowych do działek w Komornikach przy ulica (...) na działce nr (...) do (...)

Wnioskiem z dnia 5 lipca 2011 r. powód zwrócił się do Wójta Gminy K. o odpłatne przejęcie sieci kanalizacyjnej w Komornikach. Powód domagał się zapłaty kwoty 182 000 zł netto w terminie 14 dni. Wniosek pozostał bez odpowiedzi. Pismem z dnia 3 stycznia 2012 r. powód wniósł do Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu o zawezwanie do próby ugodowej przeciwników to jest obu pozwanych w niniejszej sprawie. W zawezwaniu wskazano, że koszt przeprowadzonej inwestycji wyniósł 182 000 zł netto, to jest 223 860 zł brutto. Do zawarcia ugody nie doszło.

Aktualnie pozwany ad. 1 nosi nazwę Przedsiębiorstwo Usług (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Komornikach.

Powyższy stan faktyczny był zasadniczo niesporny między stronami i znalazł pełne odzwierciedlenie w dokumentach znajdujących się w aktach niniejszej sprawy, zarówno urzędowych, jak i o charakterze prywatnym.

Sąd Okręgowy uznał zatem za wiarygodne wszystkie dokumenty urzędowe i dokumenty prywatne, znajdujące się w aktach sprawy. Autentyczność dokumentów prywatnych i urzędowych, jak również prawdziwość treści dokumentów urzędowych nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania w oparciu o treść art. 232 k.p.c. w zw. z art. 252 k.p.c. i art. 253 k.p.c., a i Sąd nie znalazł podstaw do tego, aby uczynić to z urzędu. Tym samym okazały się one istotne dla potrzeb rozstrzygnięcia tego sporu.

Fakt, iż żadna ze stron nie zakwestionowała skutecznie treści kserokopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy pozwolił na potraktowanie tychże kserokopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Opinia biegłego W. Ł. była kwestionowana przez stronę pozwaną. Sąd uznał opinie za przydatną w zakresie, w jakim biegły dokonał wyliczenia ceny jednostkowej metra bieżącego przyłącza kanalizacyjnego podlegającego wykupowi. Biegły specjalizuje się w dziedzinie kosztorysowania i wyceny robót budowlanych. Zatem wycena metra bieżącego zastosowanych przy budowie przyłącza materiałów wymagała jedynie porównania cen materiałów znajdujących się na rynku i jej uśrednienia. Cena ta nie odbiega od cen przyjmowanych przez Sądy w innych sprawach.

W ocenie Sądu Okręgowego roszczenia A. U. jedynie w części zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd częściowo podzielił stanowisko powoda co do istnienia po jego stronie roszczenia o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli o wykup kanału sanitarnego.

Powód aktualnie nie prowadzi działalności gospodarczej na terenie kraju i został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, a zatem niniejsza sprawa nie miała charakteru gospodarczego, bowiem nie toczyła się między przedsiębiorcami i podlegała rozpoznaniu przez sąd cywilny w trybie postępowania procesowego zwykłego. Powód przestał być przedsiębiorcą przed wniesieniem pozwu. Sąd akceptuje w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego zajęte w uchwale z dnia 16 grudnia 2008 roku, iż sprawa ze stosunku cywilnego między stronami w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej nie jest sprawą gospodarczą w rozumieniu art. 479 ¹ k.p.c. oraz art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 1998 roku o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych, jeżeli którakolwiek ze stron przestała być przedsiębiorcą przed wniesieniem pozwu (III CZP 102/08, OSNC 2009/5/65).

Odnosząc się do legitymacji czynnej powoda należy podnieść, iż (...) A. U. stanowiło jednoosobową działalność gospodarczą, prowadzoną osobiście przez powoda, zatem po wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej, cały jej majątek stanowił jego własność. Aktualnie powód odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem i jest uprawniony do dochodzenia służących jej roszczeń. Z treści protokołu z dnia 3 marca 2009 roku wynika, iż to powód występował w charakterze Inwestora (wskazuje na to zapis „p. B. P. Inwestora - (...) A. U., ul. (...) P.”).

Legitymacja bierna pozwanego wynika z uprawnienia powoda do wyboru osoby pozwanego według art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.jedn. Dz.U. 2006, Nr 123, poz. 858 ze zm.) -dalej jako u.z.z.w. Zgodnie z wyżej powołanym przepisem osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie.

Zgodnie z brzmieniem art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. jedn. Dz.U. 2006, Nr 123, poz. 858 ze zm.) zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków należy do zadań własnych gminy, które jest realizowane na podstawie przepisów tej ustawy.

Zgodnie art. 15 ust. 1 tej ustawy, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy. Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, realizację budowy przyłączy do sieci oraz studni wodomierzowej, pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci. Art. 15 ustawy w sposób wyczerpujący i jednoznaczny reguluje zatem kwestię zakresu obowiązków osoby ubiegającej się o przyłączenie nieruchomości do sieci, jak również kwestię obowiązków przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. Reasumując, uznać należy, że przepis art. 15 tej ustawy określa zasady finansowania inwestycji polegających na budowie urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych.

Dla podzielenia racji powoda istotne znaczenie ma stanowisko orzecznictwa w aspekcie interpretacji powołanego wyżej art. 15 ustawy, do którego to stanowiska sąd orzekający w niniejszej sprawie się przychyla. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z dnia 14 marca 2007 roku, I CSK 454/06, Lex nr 428713) podkreśla się, że przewody wodociągowe i kanały sanitarne nie są urządzeniami wymienionymi w art. 15 ust. 2 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę, których koszty budowy obciążają osobę ubiegającą się o przyłączenie nieruchomości do sieci. Co za tym idzie, gmina i przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nie mogą wymuszać na właścicielach nieruchomości budowy na ich koszt urządzeń infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, o której mówi ust. 1 art. 15 ustawy, przez uzależnienie świadczenia usług w zakresie odprowadzania ścieków sanitarnych od finansowania kosztów budowy infrastruktury sanitarnej z uwagi na normę art. 31 ust. 1 u.z.z.w. Zgodnie z jego treścią, osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i urządzenia kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie. Tak więc ustawodawca jednoznacznie w tym przepisie przewidział odpłatność świadczenia polegającego na budowie urządzeń sanitarnych przez inny podmiot niż gmina lub przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne.

W orzecznictwie wskazuje się, że zarówno gmina, jak i przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne mają obowiązek w myśl art. 31 ust. 1 u.z.z.w. zawrzeć umowę o przekazaniu, a odmowa może być uzasadniona tylko wówczas, gdy urządzenia te nie odpowiadają warunkom technicznym określonym w odrębnych przepisach (art. 31 ust. 2 u.z.z.w.). Osobie, która sfinansowała budowę nie służy roszczenie o zawarcie umowy, bowiem skoro strony nie uzgodniły jej warunków, a sąd nie jest władny tego uczynić, to nie można w drodze sądowej wymusić zawarcia takiej umowy (m.in. wyrok z dnia 14 marca 2007 roku, I CSK 454/06, Lex nr 428713). W literaturze i orzecznictwie podkreśla się, że to zobowiązanie gminy lub przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego zagrożone jest w takiej sytuacji tylko odpowiedzialnością odszkodowawczą.

Niespornym elementem stanu faktycznego jest wybudowanie przez powoda fragmentu sieci sanitarnej w ulicy bez nazwy, bocznej w stosunku do ul. (...) w Komornikach na działce stanowiącej własność powoda. Bezspornym jest również fakt, ze powód nie zawarł ani z Przedsiębiorstwem Usług (...) sp. z o.o. ani z Gminą K. żadnej umowy, ani porozumienia, które określałyby warunki odpłatnego przekazania gminie albo przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu urządzeń kanalizacyjnych. W związku z tym stan faktyczny również się w sposób zasadniczy od stanu faktycznego, jaki miał miejsce w sprawie, która zakończyła się w tut. Sądzie pod sygnaturą XII C 1046/12, na którą powoływał się powód w niniejszej sprawie. W sprawie tej powództwo A. U. o zobowiązanie pozwanego (...) SA w P. do złożenia oświadczenia woli co do nabycia prawa własności kanału sanitarnego zostało uwzględnione w całości. Jednakże w sprawie tej powód W toku procesu budowlanego w dniu 20 lipca 2006 roku powód jako inwestor zawarł z Miastem L. (...), na mocy którego zobowiązał się do „zbudowania kanału sanitarnego w odcinku ul. (...), tj. odcinka od studni 13S do studni 20S o długości około 267,5 mb wg projektu budowlano-wykonawczego dostarczonego przez Miasto oraz kanału sanitarnego ulicy bez nazwy, tj. odcinka o długości około 232,5 mb na podstawie (...) wykonanego własnym kosztem i staraniem”. Następnie zaś zawarł z -będącym monopolistą na rynku usług wodno-kanalizacyjnych na terenie realizowanej inwestycji- pozwanym (...) S.A. z siedzibą w P. - umowę przedwstępną, w której pozwany (§ 1 ust. 2) zobowiązał się zawrzeć z powodem jako inwestorem umowę o świadczenie usług w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków sanitarnych „pod warunkiem wybudowania przez inwestora na jego koszt sieci kanalizacji sanitarnej o średnicy 250 i 300 mm z rur PCV w drodze bocznej od ulicy (...), na odcinku o długości około 160,0 mb od projektowanego kanału sanitarnego o średnicy 300 mm z rur kamionkowych w ulicy (...) oraz przyłącza kanalizacji sanitarnej umożliwiającego odprowadzanie ścieków sanitarnych z (...). Kolejna różnica polegała na tym, że to Miasto L. przekazało powodowi projektu spornej instalacji kanalizacyjnej. Powód uzyskał go we własnym zakresie. Zdaniem Sadu stany faktyczne obu spraw są zasadniczo różne i w związku z tym nie można rozstrzygnięcia zapadłego w tej sprawie traktować jako wiążącego do wydania wyroku w niniejszym postępowaniu.

Pozwany ad. 1 w dniu 17 stycznia 2008 r. wydał powodowi warunki techniczne wykonania przyłącza do gminnej sieci kanalizacji sanitarnej w Komornikach z terenu działek o nr (...) położonych we wsi K. przy ul. (...). Z dokumentu wynikało, że przyłącza kanalizacji sanitarnej z ww. działek należy włączyć do sieci gminnej poprzez kolektor kanalizacji sanitarnej z rur PCV klasy S o średnicy 200 mm ułożonych w ul. (...) z wykorzystaniem studni na kolektorze. Bezspornym jest, że

wybudowany przez powoda fragment sieci sanitarnej został dopuszczony do eksploatacji. Niespornym jest też, iż pozwany nie zareagował na wniosek powoda z 2009 roku w sprawie zawarcia umowy o odpłatnym przekazaniu na jego rzecz urządzeń wybudowanych przez niego. Także w postępowaniu pojednawczym, wszczętym na skutek zawezwania do próby ugodowej, pozwany nie przedstawił żadnej propozycji co do zawarcia z powodem umowy o przekazaniu.

Wskazać należy, że powód nie złożył nigdy oświadczenia o nieodpłatnym przekazaniu wybudowanej części sieci kanalizacyjnej ani tez nie zobowiązał się do nieodpłatnego przekazania urządzeń wykonanych na swój koszt.

Zarówno przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.jedn. Dz.U. 2001, Nr 142, poz. 1591 ze zm.)-art. 7 ust. 1 punkt 3, jak i przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków przekazują do zadań własnych gminy zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (art. 3 ust. 1), a do tego stanowią, iż finansowanie budowy sieci kanalizacyjnych jest obowiązkiem gmin i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w zakresie określonym w art. 15 ust. 1 u.z.z.w. O czym była mowa wyżej, obowiązki innych podmiotów ustawodawca ograniczył do ponoszenia kosztów wskazanych w art. 15 ust. 2 u.z.z.w. i wnoszenia tzw. opłat adiacenckich.

Reasumując, powód nie wyzbył się swego ustawowego uprawnienia do żądania od pozwanej spółki odpłatnego przejęcia wybudowanej jego kosztem części sieci sanitarnej; brak spełnienia jego roszczeń w tym aspekcie, przy jednoczesnym braku uprawnienia powoda do żądania zawarcia z nim odpowiedniej umowy, otworzyło powodowi drogę do zgłoszenia roszczeń odszkodowawczych.

W świetle tych postanowień za udowodnioną uznać należy zasadę odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego (art. 471 k.c.).

Powód udowodnił częściowo wysokość należnego mu od pozwanego świadczenia, za które winno nastąpić nabycie od niego prawa własności fragmentu sieci. Istotą niniejszego postępowania było zaś ustalenie, którego fragmentu sieci.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 5 u.z.z.w przyłącze kanalizacyjne jest to odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku do granicy nieruchomości gruntowej.

W piśmiennictwie przeważa założenie, zgodnie z którym w art. 2 pkt 5 ustawy ustawodawca zróżnicował sam odcinek przyłącza w zależności od obiektywnego i podstawowego kryterium istnienia studzienki kanalizacyjnej. Jeżeli więc jest studzienka kanalizacyjna, to przyłączem jest odcinek przewodu od studzienki do sieci. Zwrot „za studzienką” wskazuje początek odcinka przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości (kończącą się studzienką), a istniejąca sieć kanalizacyjna wyznacza koniec tego odcinka. Dopiero gdy nie ma studzienki (przy czym niejasne pozostaje, czy chodzi o brak na nieruchomości, czy brak w linii między instalacją kanalizacyjną a siecią) można posiłkować się kryterium granicy nieruchomości. Kryterium to, wyznaczające koniec odcinka przewodu stanowiącego przyłącze, jest kryterium wtórnym (pomocniczym) wobec kryterium studzienki, a nie kryterium równorzędnym lub alternatywnym. Wolno je stosować tylko w przypadku, gdy kryterium studzienki nie jest możliwe do zastosowania (B. R., Znaczenie posiadania w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków, Samorząd Terytorialny z 2012 r. Nr 12, s. 156). Według B. R., studzienka wyznacza początek odcinka przyłącza, natomiast jego koniec wyznacza sieć kanalizacyjna, która istnieje w chwili budowania przyłącza (B. R., Problematyka przyłącza., s. 29). Przyłącze to odcinek przewodu łączącego istniejącą instalację wewnętrzną z istniejącą w chwili budowy przyłącza siecią, dlatego nie może kończyć się w innym miejscu niż na sieci (B. R., Problematyka przyłącza., s. 161). Skoro w przepisie użyto przyimka „za” w połączeniu z urządzeniem technicznym jakim jest „studzienka”, to przyłącze musi się zaczynać za studzienką, a nie może się zaczynać przed studzienką. W piśmiennictwie akcentuje się, że definicja przyłącza jest definicją techniczną (B. R., Problematyka przyłącza., s. 25), z wyjątkiem kryterium granicy nieruchomości, które stosuje się tylko w braku studzienki. Odróżnia to definicję przyłączy od definicji sieci, która jest definicją jurydyczną. Dla ustalenia pojęcia sieci decydujące znaczenie ma posiadanie przewodów przez przedsiębiorstwo, a nie techniczny lub formalny status tych przewodów i urządzeń (B. R., Znaczenie posiadania., s. 59). Za sieć można uznać tylko te przewody i odcinki, które są w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo- kanalizacyjnego. Przewody i odcinki, które nie są w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, nie mogą być traktowane jako sieć. Dlatego można przyłączyć się tylko do takich przewodów, które są w posiadaniu przedsiębiorstwa kanalizacyjnego, co oznacza, że można się przyłączyć tylko do istniejącej sieci (B. R., Problematyka przyłącza., s. 158). Jeżeli takowa istnieje poza granicą nieruchomości (ale nie przy granicy nieruchomości albo na obszarze nieruchomości), to bez budowy przyłącza wykraczającego poza granice przyłączanej nieruchomości nie można przyłączyć instalacji kanalizacyjnej z nieruchomości do sieci (bo ta nie istnieje na odcinku między rurą w pasie drogowym a granicą nieruchomości).

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r. wydanej w sprawie III SZP 2/16 przyłączem kanalizacyjnym w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 328) jest przewód łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną zakończoną studzienką w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, na odcinku od studzienki do sieci kanalizacyjnej.

Co do statusu własnościowego tej części przyłącza, która znajduje się poza granicami nieruchomości przyłączanej, wypada natomiast jeszcze raz odwołać się do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 26/11, w uzasadnieniu której sformułowano niebudzący wątpliwości pogląd, iż „według art. 49 § 2 KC, wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy rozstrzyga o własności urządzeń, które w wyniku połączenia z siecią przedsiębiorstwa nie należą już do części składowych nieruchomości i uzyskują status samoistnych rzeczy ruchomych, wchodzących w skład przedsiębiorstwa”, oraz że „zdarzeniem prawnym, którego skutkiem jest nabycie własności urządzeń określonych w art. 49 § 2 KC, jest sfinansowanie ich budowy. Oznacza to, że podmiotem roszczenia przysługującego na podstawie art. 49 § 2 KC jest osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń wchodzących w skład przedsiębiorstwa, stając się ich właścicielem, niezależnie - jak trafnie podkreśla się w piśmiennictwie - od przysługujących jej uprawnień do nieruchomości” (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 169/14, i przywołane tam orzecznictwo). W wyrokach wydawanych przez Sąd Najwyższy od 2010 roku, m.in. z dnia 22 stycznia 2010 roku (V CSK 195/09 i V CSK 206/09) wskazywał on konsekwentnie, że od chwili wejścia w skład przedsiębiorstwa własność wymienionych urządzeń nie jest już pochłaniania przez własność nieruchomości, a założenia przyjęte w znowelizowanym art. 49 § 2 k.c. wykluczają przyjmowaną dotychczas konstrukcję nabycia własności tych urządzeń przez połączenie z instalacją przedsiębiorstwa w taki sposób, że stają się jej częścią składową. Urządzenia określone w art. 49 § 1 k.c. z chwilą, gdy przez fizyczne połączenie z siecią przestają być częścią składową nieruchomości zachowują status samoistnych rzeczy ruchomych, które mogą być przedmiotem odrębnej własności i odrębnego obrotu, o czym według SN stanowią sformułowania art. 49 § 2 k.c.: „osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem” i art. 305 ³ § 1 k.c.: „nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c.”. Zatem, urządzenia takie, nawet gdyby ich ścisłe związanie z instalacją sieci przedsiębiorstwa uzasadniać miało zastosowanie art. 47 § 2 k.c. nie stają się częściami składowymi takiej instalacji. SN wyraził w tych orzeczeniach konsekwentne stanowisko, iż w myśl nowego brzmienia art. 49 § 2 k.c. wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy rozstrzyga o własności urządzeń, które w wyniku połączenia z siecią przedsiębiorstwa nie należą już do części składowych nieruchomości i uzyskują status samoistnych rzeczy ruchomych, wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Przepis ten stanowi bowiem, że roszczenie o nabycie przez przedsiębiorcę własności takich urządzeń przysługuje osobie, która poniosła koszty ich budowy i jest ich właścicielem.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podzielił to stanowisko. Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy uznał, że zdarzeniem prawnym, którego skutkiem jest nabycie własności urządzeń określonych w art. 49 § 1 k.c. jest sfinansowanie kosztów ich budowy, które to sfinansowanie zrealizował powód ( okoliczność bezsporna ). A zatem podmiotem roszczenia z art. 49 § 2 k.c. jest powód jako osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń wchodzących w skład przedsiębiorstwa, stając się ich właścicielem, i to niezależnie od służących jemu praw do nieruchomości. Reasumując, wprowadzenie do k.c. art. 49 § 2 rozwiało wątpliwości, że ustawodawca takie roszczenie w obowiązującym porządku prawnym przewiduje. Zastosowanie na gruncie tak zakreślonego stanu faktycznego art. 49 § 2 k.c. jest dopuszczone z uwagi na uznanie skutku retroaktywnego tego przepisu i wskazania, ze dotyczy on nawet urządzeń wybudowanych i podłączonych do sieci przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. W uchwale z dnia 13 lipca 2011 roku, III CZP 26/11 SN opowiedział się za poglądem, że art. 49 § 2 k.c. jako przepis późniejszy wyłącza zastosowanie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, który powinien być uznany za usunięty z systemu prawnego. Pogląd ten sąd rozpoznający tę sprawę zaakceptował, uznając, że zakres roszczeń powoda wobec pozwanego określa art. 49 § 2 k.c.

Powód otrzymał od pozwanego ad. 1 warunki techniczne wykonania przyłącza do gminnej sieci kanalizacji sanitarnej w Komornikach z terenu działek o numerach (...) położonych we wsi K. przy ul. (...). O tym, że są to warunki techniczne na wykonanie jedynie odcinka od potencjalnej studzienki kanalizacyjnej na nieruchomości powoda do studzienki na kanale sanitarnym znajdującym się w ul. (...) świadczy określenie materiałów wskazanych w Warunkach (...) oraz treść Protokołu odbioru technicznego przyłącza kanalizacyjnego z nieruchomości należących do powoda z dnia 30 stycznia 2009 r. Ani (...) ani Gmina K. nie zawierały z powodem żadnych umów ani porozumień, w których byłaby mowa, że powód ma wybudować sieć kanalizacyjną na działkach do niego należących. Skoro pozwany ad. 1 wydał warunki techniczne na wykonanie przyłącza i dokonał jego odbioru to ma obowiązek dokonać jego wykupu. Podmioty wyraźnie zobowiązane przez ustawodawcę do finansowania kosztów budowy sieci kanalizacyjnych nie mogą więc przerzucać na inne osoby swych ustawowych obowiązków. Pozwany ad. 1 w piśmie procesowym z dnia 19 października 2017 r. przyznaje, że jedynym fragmentem podlegającym wykupowi przez pozwanego jest fragment instalacji sanitarnej od granicy nieruchomości powoda do studzienki kanalizacyjnej znajdującej się w ul. (...) ( k.555 ). Takie stanowisko jest zgodne z zaprezentowanym w uchwale Sadu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r.

Powód zastąpił pozwanego w wykonaniu jego ustawowego obowiązku z art. 15 ust. 1 u.z.z.w. i pozwany uzyskał korzyść kosztem majątku powoda. Korzyść ta wyrażała się nie tylko w zaoszczędzeniu wydatków na budowę fragmentu sieci kanalizacyjnej, ale i na przyłączeniu do jego przedsiębiorstwa urządzeń pozwalających na pozyskiwanie dochodów związanych z ich eksploatacją przez nowych, potencjalnych użytkowników w przyszłości. Wskazać należy, iż nawet gdyby istniał zapis umowny zobowiązujący powoda do poniesienia kosztów wybudowania fragmentu sieci kanalizacyjnej określonego w tej umowie uznać należy zatem za nieważny na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o ochronie konkurencji i konsumentów (t. jedn. Dz.U. 2005, Nr 244, poz. 2080 ze zm.). Nieważna czynność prawna nie wywołuje skutków w niej wyrażonych, a więc nie skutkowała utratą przez powoda uprawnienia do żądania zawarcia umowy o wykup (art. 31 ust. 1 u.z.z.w.) poczynionych nakładów na przedsiębiorstwo pozwanego, a w braku zadośćuczynienia temu uprawnieniu przez pozwanego do dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. Szkoda powoda, wynikająca z niewykonania przez pozwanego zobowiązania do zawarcia umowy w sprawie odpłatnego przekazania wybudowanych przez powoda urządzeń kanalizacji sanitarnej odpowiada wydatkom z jego majątku na opłacenie wykonania tych robót. Powodowi należą się więc koszty, które poniósł faktycznie w związku z budową odcinka kanalizacji sanitarnej, i których wysokość wynika z opinii biegłego W. Ł.. Zatem w ten sposób może nastąpić naprawienie szkody poniesionej przez powoda na skutek sfinansowania budowy odcinka kanalizacji sanitarnej. Reasumując powód wykazał, iż koszt tych robót o podanym wyżej zakresie wyniósł kwotę 3990,91 zł.

Tym samym uznano, iż powód wykazał w myśl art. 6 k.c., iż koszt robót, który poniósł na budowę przyłącza kanalizacyjnego, wynosił 3990,91 zł, a niewykonanie przez pozwanego zobowiązania polega na nie zawarciu z powodem, mimo jego inicjatywy w tym względzie podjętej w 2011 roku i braku przesłanki negatywnej w postaci niezgodności urządzeń z warunkami technicznymi-prawidłowość wykonania robót została stwierdzona w protokole z dnia 30 stycznia 2009 roku, umowy z art. 31 ust. 1 u.z.z.w., co rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego. W pozostałym zakresie Sąd uznał żądanie powoda za bezzasadne. Poza orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2017 r., które aktualnie definiuje pojęcie przyłącza kanalizacyjnego Sąd zwrócił uwagę, że powód wbrew dyspozycji wynikającej z art. 6 kc nie wykazał w sposób nie budzący wątpliwości, iż koszt budowy sieci kanalizacyjnej znajdującej się na nieruchomości powoda nie został przerzucony na nabywców działek wydzielonych z tej nieruchomości. powoda do przedstawienia kalkulacji cen sprzedawanych mieszkań na nieruchomości położonej w Komornikach przy ul. (...) celem ustalenia czy w cenie sprzedawanych mieszkań powód nie zawarł kosztów urządzeń będących przedmiotem niniejszej sprawy. Powód, wbrew żądaniom pozwanego, nie przedstawił kalkulacji cen sprzedawanych mieszkań na nieruchomości położonej w Komornikach przy ul. (...) celem ustalenia czy w cenie sprzedawanych mieszkań powód nie zawarł kosztów urządzeń będących przedmiotem niniejszej sprawy.

Zatem wykupowi podlega przyłącze kanalizacyjne wybudowane przez powoda na odcinku 1,5 m od granicy działki, czyli od miejsca, w którym powinna być zlokalizowana studzienka na nieruchomości powoda - do studni na kanale sanitarnym przebiegającym w ulicy (...). Z rysunku załączonego do akt na k. 660 wynika, że odległość od granicy nieruchomości powoda do studni sanitarnej w ul. (...) wynosi 5 m, zaś na nieruchomości powoda w odległości 1-2 m od granicy winna być zlokalizowana studnia przyłączeniowa. Powód nie wybudował studni i włączył się do sieci poprzez trójniki. Zatem w ocenie Sądu wykupowi podlega przyłącze o łącznej długości 6,5 mb ( 5 m w ulicy (...) i 1,5 m w działce powoda ).

Wysokość ceny wykupu 1 mb bieżącego Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego W. Ł. na kwotę 503,26 zł ( 503,26 zł x 6,5 =3271,24 zł ) plus VAT 22 % co daje w sumie 3990,91 zł brutto. Sąd zastosował stawkę VAT w wysokości 22 % jako obowiązującą w latach, w których powód wykonywał inwestycję w postaci budowy osiedla domów jednorodzinnych w Komornikach. Taka też stawka naliczana była w fakturach przedstawionych przez powoda przy zakupie materiałów do budowy instalacji sanitarnych.

Zgodnie z art. 347 kpc po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza.

W związku z powyższym Sąd w pkt 1 wyroku uchylił wyrok zaoczny z dnia 2 października 2014 r. wydany w sprawie XII C 2412/13.

W punkcie 2 wyroku Sąd zobowiązał pozwanego Przedsiębiorstwo Usług (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Komornikach do złożenia oświadczenia woli następującej treści: „Pozwana oświadcza, że nabywa od powoda własność wybudowanego przez powoda na jego koszt przyłącza kanalizacyjnego położonego w Komornikach przy ul. (...) na odcinku od granicy nieruchomości powoda do studni na kanale sanitarnym przebiegającym w ulicy (...) o długości 6 mb za kwotę 3990,91 zł, na co powód niniejszym pozwem wyraża zgodę.”

W pozostałym zakresie Sad uznając powództwo za bezzasadne oddalił je w punkcie 3 wyroku.

Powód w pozwie nie domagał się odsetek ustawowych od kwoty, za którą ma nastąpić wykup przyłącza kanalizacyjnego. Swoje stanowisko zmodyfikował w piśmie z dnia 3 października 2017 r., w którym powód dokonał rozszerzenia powództwa do kwoty 657 045,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 223 680 zł od 3 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty a od dnia 1 stycznia 2016 r. z ustawowymi odsetkami z opóźnienie oraz od kwoty 433 635,20 zł od dnia doręczenia pisma zawierającego rozszerzenie powództwa. Sąd wskazał, że żądanie odsetkowe zaktualizuje się dopiero po zawarciu umowy, do której Sąd zobowiązał pozwanego ad. 1 w pkt 2 wyroku. Żądanie przyznania odsetek ustawowych na tym etapie jest przedwczesne.

Pozwany ad. 1 i 2 na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2018 r. zgłosili zarzut przedawnienia co do kwoty wykraczającej poza roszczenie zgłoszone w pozwie oraz zawezwaniu do próby ugodowej. Zgodnie z art. 117 § 1 kc z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Roszczenie powoda nie jest roszczeniem o charakterze majątkowym, zatem nie można mówić, iż ulega ono przedawnieniu. Zatem zarzut przedawnienia należało uznać za bezzasadny.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 100 kpc mając na uwadze wynik sprawy.

Apelacje od powyższego wyroku wywiedli : powód i Przedsiębiorstwo Usług (...) sp. z o.o w Komornikach.

Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo ponad kwotę zasądzoną , tj. co do kwoty 268.998zł w stosunku do Przedsiębiorstwa Usług (...) sp. z o.o..

Apelujący zarzucił naruszenie art. 6 kc w zw. z art. 49 par.1 i 2 kc poprzez ich błędną wykładnię oraz naruszenie art. 49 par.2 kc poprzez jego niezastosowanie , skutkujące błędnym uznaniem, że w skład przedsiębiorstwa przesyłowego pozwanego wchodzi tylko fragment sieci przesyłowej o długości 6,5m , a nie o długości 441m.

Wskazując na powyższe, wniósł o utrzymanie w mocy wyroku zaocznego z dnia 2 października 2014r , z tą jedynie zmianą, że kwota za jaką pozwany nabywa własność wybudowanego przez powoda kanału sanitarnego o długości 272,988, 24zł ( w tym podatek Vat) oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Pozwany – Przedsiębiorstwo Usług (...) sp. zo.o. w Komornikach zaskarżył wyrok w części ,tj. w zakresie pkt 2 wyroku, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 15 ust.2 ustawy z dnia 7.06.2001r o zbiorowym zaopatrzeniu wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków w zw. z art. 49 par.2 kc poprzez jego niezastosowanie do stanu faktycznego sprawy, naruszenie art. 471 kc poprzez jego zastosowanie , mimo, że miedzy stronami nie doszło do zawarcia umowy, art. 354 kc w zw. z art. 86ust.1 ustawy z 11 marca 2004r o podatku VAT oraz art. 49 par.2 kc poprzez uwzględnienie w części powództwa wobec pozwanego , pomimo, że właścicielem sieci do której podłączona została infrastruktura wybudowana przez powoda jest Gmina K..

Z powołaniem na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Pełnomocnicy obu stron wnieśli o oddalenie apelacji przeciwnika i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Obie apelacje okazały się nieuzasadnione.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski, które to ustalenia Sąd Apelacyjny w całości przyjmuje jako własne, co czyni zbędnym ponowne ich powoływanie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów podniesionych w apelacji pozwanego, który zakwestionował przyjęte przez sąd podstawy jego odpowiedzialności z tytułu wykupu wybudowanego przez niego części przyłącza kanalizacyjnego, stwierdzić należało, że nie zasługiwały one na uwzględnienie. Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, w oparciu o wykładnię art. 49 kc i art. 12 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę w jakim zakresie obowiązek budowy urządzeń kanalizacyjnych obciąża inwestora, a w jakim gminę (przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne). Zgodnie z treścią art. 15 ust.1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę- przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne ma obowiązek zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych , natomiast osobę ubiegającą się o przyłączenie nieruchomości do sieci obciążają koszty budowy przyłączy do sieci oraz studni wodomierzowej. Brak było też podstaw do uznania, że pozwany nie jest biernie legitymowany w tej sprawie , zarzucając w apelacji ,iż sąd I instancji dokonał błędnej wykładni art. 49par.2 kc. Ustawodawca jednoznacznie wskazał, że osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń o których mowa w art. 49 par.1 kc –jest ich właścicielem i może żądać , aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. W rozpatrywanej sprawie, niekwestionowanym jest, że strony nie zawarły w tym zakresie żadnej umowy. Treść powołanego przepisu jest jednoznaczna i nie pozostawia żadnych wątpliwości, że jego adresatem jest przedsiębiorca przesyłowy. Jak słusznie argumentował powód – gmina mogłaby być zobowiązana tylko wówczas , gdyby działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków była prowadzona w formie zakładu budżetowego, gdyż te nie posiadają osobowości prawnej, natomiast w przypadku , gdy działalność wodociągowo –kanalizacyjną prowadzą odrębne spółki komunalne – adresatem roszczenia powinien być ten podmiot. Wobec powyższego również i ten zarzut apelacji należało uznać za pozbawiony podstaw.

Strona pozwana zakwestionowała także zasadność powiększenia ceny nabycia własności przyłącza o należny podatek Vat. Niewątpliwie powód w dacie budowy urządzeń kanalizacyjnych był przedsiębiorcą , jednak w toku procesu pozwana nie kwestionowała przedłożonych faktur i rachunków dokumentujących poniesione przez niego wydatki wraz z podatkiem , a co więcej na konieczność powiększenia należnego wynagrodzenia o podatek Vat wskazał również wydający w tej sprawie opinię biegły- W. Ł.. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, podatnik może skorzystać z obniżenia ceny o podatek Vat, jednak pozwany w żaden sposób nie udowodnił, że powód podatek odzyskał , co daje podstawy do uznania, że należne mu wynagrodzenie winno być ustalone według cen brutto.

Z powyższych względów apelacja pozwanego na podstawie art. 385 kpc podlegała oddaleniu jako pozbawiona uzasadnionych podstaw.

Nie zasługiwała także na uwzględnienie apelacja powoda .

Brak jest podstaw do uznania, że zaskarżony wyrok wydany został z naruszeniem art. 6 kc w zw, z art. 49 par.1 i 2 kc . Istotą sporu , która nie została jednoznacznie wyartykułowana w uzasadnieniu sądu I instancji było to , czy powód wykonał sieć kanalizacyjną, czy tylko przyłącze do sieci gminnej przebiegającej wzdłuż ul. (...). Niekwestionowane jest bowiem, że urządzenia , które wybudował przebiegają w prywatnej drodze , która jest przedmiotem współwłasności powoda i pozostałych właścicieli zabudowanych domami jednorodzinnymi nieruchomości , które kolejno te osoby nabywały . Jak wynika z ustaleń sądu w dniu (...) firma powoda uzyskała od poprzednika prawnego pozwanego warunki techniczne wykonania przyłącza do gminnej sieci kanalizacji sanitarnej , w których stwierdzono, iż przyłącze należy wykonać we własnym zakresie i na własny koszt, co powód zaakceptował. Po uzyskaniu uzgodnienia dokumentacji w zakresie kanalizacji sanitarnej w ulicy bez nazwy – bocznej do ul. (...), powód wystąpił do Starosty (...) o wydanie pozwolenia na budowę sieci kanalizacyjnej , które otrzymał w dniu (...), natomiast w dniu 30.01.2009r dokonano odbioru technicznego przyłącza kanalizacyjnego oraz studzienki inspekcyjnej. Komisja dokonująca odbioru stwierdziła prawidłowe wykonanie przyłącza , a granicę odpowiedzialności przedsiębiorstwa usług komunalnych za sprawne funkcjonowanie przyłącza kanalizacyjnego strony ustaliły na kolektor w ulicy. W świetle tych niespornych ustaleń należało uznać, że powód przystępując do budowy urządzeń kanalizacyjnych w drodze przylegającej do stanowiących jego własność nieruchomości winien mieć świadomość, mimo błędnie oznaczonej decyzji Starosty (...), że czyni to na własny koszt i ryzyko, na co wskazano już w warunkach technicznych wykonania przyłącza do gminnej sieci sanitarnej. Kwestią drugorzędną i nie mającą decydującego znaczenia w niniejszym sporze jest to, czy sprzedając kolejnym nabywcom nieruchomości również udziały w drodze wkalkulował w cenę ich nabycia poniesione przez siebie koszty budowy urządzeń kanalizacji sanitarnej.

Niewątpliwie zgodnie z treścią art. 49 par.2 kc oraz jednolitym stanowiskiem orzecznictwa – wykazanie faktu poniesienia kosztów budowy urządzeń rozstrzyga o własności tych urządzeń. Wbrew jednak stanowisku prezentowanemu przez powoda zarówno w toku procesu jak i w apelacji powód nie wybudował sieci, a jedynie przyłącze przebiegające w prywatnej drodze , podłączone do sieci gminnej przebiegającej wzdłuż ul. (...) w Komornikach, co znajduje potwierdzenie w załączonych dokumentach. W tej sytuacji ,mimo odmiennego uzasadnienia ,zasadnie sąd I instancji przyjął, że wykupowi podlega wyłącznie przyłącze wybudowane przez powoda na łącznym odcinku 6,5 metra , którego koszty budowy według przyjętych przez biegłego i zaakceptowanych przez obie strony stawek wyniosły w sumie 3990,91 zł brutto. W tych okolicznościach brak jest podstaw do uwzględnienia zarzuty błędnej wykładni art. 49 par. 1 i 2 kc , albowiem pobudowana przez powoda infrastruktura jest instalacją wewnętrzną wybudowaną w drodze, która nie została uznana za drogę publiczną, dlatego apelacja powoda na podstawie art. 385kpc podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 par.1 i 3 kpc w zw. z art. 108par.1 kpc.

Małgorzata Goldbeck_Malesińska Maciej Rozpędowski Małgorzata Mazurkiewicz-Talaga