Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 stycznia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra (sprawozdawca)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska-Kojtych

Sędzia Sądu Okręgowego Marek Zugaj

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2021 roku w Lublinie, na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. Z. (1)

z udziałem A. Z. (2)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego wC. z dnia 16 lipca 2019 roku, w sprawie (...)

postanawia:

I. zmienić częściowo zaskarżone postanowienie:

1) w punktach III i IV w ten sposób, że zasądzić od A. Z. (2) na rzecz A. Z. (1) kwotę 136937,99 zł (sto trzydzieści sześć tysięcy dziewięćset trzydzieści siedem złotych dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem dopłaty z tytułu podziału majątku wspólnego obejmującego składniki opisane w tych punktach, płatną w terminie do dnia 31 marca 2021 roku,

2) w punkcie VIII w ten sposób, że zasądzić od A. Z. (1) na rzecz A. Z. (2) dodatkowo kwotę 3236,28 zł (trzy tysiące dwieście trzydzieści sześć złotych dwadzieścia osiem groszy) tytułem zwrotu części spłaconego przez A. Z. (2) po ustaniu wspólności majątkowej długu związanego z majątkiem wspólnym;

II. oddalić apelację w pozostałej części;

III. oddalić wniosek A. Z. (1) o zasądzenie od A. Z. (2) zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

IV. przejąć na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od apelacji w kwocie 1000 zł (tysiąc złotych).

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Marek Zugaj

Sygn. akt II Ca 1604/19

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia16 lipca 2019 roku Sąd Rejonowy w C. postanowił:

I. ustalić, że w skład majątku wspólnego A. Z. (1) i A. Z. (2) wchodzą:

1. prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości P. gmina C., obręb ewidencyjny (...) P., stanowiącej działkę gruntu o numerze (...) o powierzchni 0,1600 ha, ogrodzoną, zabudowaną domem jednorodzinnym o powierzchni 145 m ^{( 2)} oraz blaszanym garażem, dla której Sąd Rejonowy w C.Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), o wartości 300000 zł,

2. prawo najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...), o powierzchni 49,81 m ², składającego się 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki z WC, z przynależną piwnicą, o wartości 26124,02 zł,

3. ruchomości:

a) sprzęt AGD – lodówka, zmywarka, mikrofalówka, odkurzacz – o wartości 2000 zł,

b) zestaw komputerowy – laptop marki A., drukarka, głośniki – o wartości 500 zł,

c) zestaw mebli wypoczynkowych o wartości 1000 zł,

d) meble pokojowe o wartości 1000 zł,

e) wyposażenie garażu – narzędzia – o wartości 100 zł,

f) kwota 600 zł, stanowiąca równowartość sprzedanego samochodu osobowego marki M. (...), rok produkcji 1998, numer rejestracyjny (...),

g) kwota 4000 zł stanowiąca równowartość sprzedanego samochodu terenowego marki J., rok produkcji 1994, numer rejestracyjny (...),

h) dwa motocykle marki (...) o wartości po 100 zł każdy z nich oraz jeden motocykl marki R. o wartości 300 zł,

i) telewizor marki P. o wartości 1000 zł,

j) konsola PS3 o wartości 1500 zł,

k) zestaw kina domowego o wartości 1500 zł,

l) pralka marki A. o wartości 1000 zł,

ł) dwie kanapy o łącznej wartości 2000 zł,

m) dwie komody o łącznej wartości 2000 zł,

n) szafa o wartości 1000 zł,

o) ława o wartości 200 zł,

p) stół wraz z trzema krzesłami o łącznej wartości 600 zł,

r) biurko o wartości 100 zł,

s) szafa do przedpokoju o wartości 2000 zł,

t) zestaw muzyczny (gitara basowa, wzmacniacz, kolumna gitarowa) o wartości 4000 zł,

u) sprzęt do siłowni domowej (ławka, gryfy, sztangi) o wartości 1000 zł;

II. dokonać podziału majątku wspólnego A. Z. (1) i A. Z. (2) w ten sposób, że przyznać:

1. A. Z. (1):

a) prawo najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...), o powierzchni 49,81 m ², składającego się 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki z WC, z przynależną piwnicą,

b) dwa motocykle marki (...) oraz jeden motocykl marki R.,

c) telewizor marki P.,

d) konsolę PS3,

e) zestaw kina domowego,

f) pralkę marki A.,

g) dwie kanapy,

h) dwie komody,

i) szafę,

j) ławę,

k) stół wraz z trzema krzesłami,

l) biurko,

ł) szafę do przedpokoju,

m) kwotę 300 zł, stanowiącą 1/2 równowartości sprzedanego samochodu marki M. (...), rok produkcji 1998, numer rejestracyjny (...),

n) kwotę 2000 zł, stanowiącą 1/2 równowartości sprzedanego samochodu terenowego marki J., rok produkcji 1994, numer rejestracyjny (...);

2. A. Z. (2):

a) prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości P. gmina C., obręb ewidencyjny (...) P., stanowiącej działkę gruntu o numerze(...) o powierzchni 0,1600 ha, ogrodzoną, zabudowaną domem jednorodzinnym o powierzchni 145 m ^{( 2)} oraz blaszanym garażem, dla której Sąd Rejonowy w C.Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...),

b) sprzęt AGD – lodówkę, zmywarkę, mikrofalówkę, odkurzacz,

c) zestaw komputerowy – laptop marki A., drukarkę, głośniki,

d) zestaw mebli wypoczynkowych,

e) meble pokojowe;

f) wyposażenie garażu – narzędzia,

g) kwotę 300 zł, stanowiącą 1/2 równowartości sprzedanego samochodu marki M. (...), rok produkcji 1998, numer rejestracyjny (...),

h) kwotę 2000 zł, stanowiącą 1/2 równowartości sprzedanego samochodu terenowego marki J., rok produkcji 1994, numer rejestracyjny (...),

i) zestaw muzyczny (gitarę basową, wzmacniacz, kolumnę gitarową);

j) sprzęt do siłowni domowej (ławkę, gryfy, sztangi);

III. zasądzić od A. Z. (2) na rzecz A. Z. (1) kwotę 150000 zł tytułem spłaty wartości udziału w prawie własności nieruchomości położonej w miejscowości P. gmina C., obręb ewidencyjny (...) P., stanowiącej działkę gruntu o numerze (...), o powierzchni 0,1600 ha, ogrodzoną, zabudowaną domem jednorodzinnym o powierzchni 145 m ^{( 2)} oraz blaszanym garażem, dla której Sąd Rejonowy w C. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...);

IV. zasądzić od A. Z. (1) na rzecz A. Z. (2) kwotę 13062,01 zł tytułem spłaty wartości udziału w prawie najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...), o powierzchni 49,81 m ², składającego się 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki z WC, z przynależną piwnicą;

V. zasądzić od A. Z. (2) na rzecz A. Z. (1) kwotę 12607,22 zł tytułem zwrotu nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego A. Z. (1) na majątek wspólny A. Z. (1) i A. Z. (2);

VI. oddalić w pozostałej części wniosek A. Z. (3) o zwrot nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny;

VII. zasądzić od A. Z. (1) na rzecz A. Z. (2) kwotę 29061,86 zł tytułem zwrotu nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego A. Z. (2) na majątek wspólny A. Z. (1) i A. Z. (2) oraz rozliczenia spłaconych długów;

VIII. oddalić w pozostałej części wniosek A. Z. (2) o zwrot nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny oraz o rozliczenie spłaconych długów;

IX. zasądzić od uczestnika postępowania A. Z. (2) na rzecz wnioskodawczyni A. Z. (1) kwotę 500 zł tytułem zwrotu połowy opłaty od wniosku

X. ustalić, że w pozostałej części wnioskodawczyni i uczestnik postępowania ponoszą we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie (k. 283-284v).

÷

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 26 grudnia 2007 roku A. Z. (1) i A. Z. (2) zawarli związek małżeński.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 20 lutego 2007 roku A. Z. (2) dokonał wpłaty kwoty 5300 zł na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. tytułem partycypacji – I raty. W dniu 22 lutego 2008 roku A. Z. (2) (partycypujący) zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. aneks nr (...) do umowy o partycypację nr (...) z dnia 9 lutego 2007 roku, w którym zobowiązał się między innymi do wpłaty kwoty partycypacji w wysokości 5300 zł do dnia 28 lutego 2017 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, jakie ruchomości wnioskodawczyni i uczestnik nabyli w trakcie trwania małżeństwa oraz jaka jest aktualna wartość tych ruchomości.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. Z. (1) i A. Z. (2) w trakcie trwania małżeństwa nabyli także prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości P., gmina C., obręb ewidencyjny (...) P., stanowiącej działkę gruntu o numerze (...), o powierzchni 0,1600 ha, dla której Sąd Rejonowy w C. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Sąd Rejonowy ustalił, że w trakcie małżeństwa A. Z. (1) i A. Z. (2) otrzymywali od swoich rodziców pomoc finansową. Z uwagi na trudności w uzyskaniu kredytu hipotecznego przez A. Z. (1) i A. Z. (2), w lipcu 2012 roku R. Z. zawarł z wnioskodawczynią i uczestnikiem ustną umowę pożyczki w kwocie 20000 zł na budowę fundamentów domu mieszkalnego w P.. W dniu 20 lipca 2012 roku R. Z. dokonał przelewu kwoty 20000 zł na rachunek bankowy A. Z. (2) i A. Z. (1), wskazując „pożyczka” w tytule przelewu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 30 października 2012 roku A. Z. (1) i A. Z. (2) zwarli z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę kredytu mieszkaniowego własny kąt hipoteczny z oprocentowaniem zmiennym na budowę domu jednorodzinnego na działce nr (...) położonej w P.. Na nieruchomości tej A. Z. (1) i A. Z. (2) wybudowali następnie dom jednorodzinny o powierzchni 145 m ² oraz blaszany garaż. Wartość zabudowanej nieruchomości położonej w P. wynosi 300000 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że nieruchomość położona w P. obciążona jest hipoteką umowną do kwoty 418540 zł, ustanowioną jako zabezpieczenie spłaty kredytu wynikającego z umowy kredytu nr (...) z dnia 30 października 2012 roku na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 28 listopada 2008 roku A. Z. (1) i A. Z. (2) (najemcy) zwarli z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. (wynajmującym) umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...). Zgodnie z postanowieniami umowy, wynajmujący, na podstawie art. 30 ustawy z dnia 26 października 1995 roku o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, oddał w najem samodzielny lokal mieszkalny nr (...), położony w wielorodzinnym budynku mieszkalnym położonym w C. przy ul. (...), o powierzchni użytkowej 49,81 m ², składający się z 2 pokoi, kuchni, przedpokoju, łazienki z WC, usytuowany na III piętrze. Wartość prawa najmu tego lokalu mieszkalnego wynosi 26124,02 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem z dnia 12 stycznia 2016 roku Sąd Okręgowy wL.rozwiązał małżeństwo A. Z. (1) i A. Z. (2). Wyrok uprawomocnił się z dniem 3 lutego 2016 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej A. Z. (2) wypłacił z konta bankowego wnioskodawczyni i uczestnika kwotę 4000 zł i przekazał ją R. Z. tytułem części spłaty pożyczki udzielonej w lipcu 2012 roku. W dniu 6 grudnia 2016 roku A. Z. (2) zwrócił R. Z. kwotę 16000 zł tytułem spłaty pozostałej części pożyczki udzielonej wnioskodawczyni i uczestnikowi przez R. Z. w lipcu 2012 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. Z. (1) dokonała spłaty kredytu mieszkaniowego związanego z prawem najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...):

1) za 2016 roku w kwocie 3867,24 zł,

2) za styczeń i luty 2017 roku w kwocie 644,54 zł,

3) za okres od dnia 1 marca 2017 roku do dnia 31 października 2017 roku w kwocie 2578,16 zł,

4) za listopad i grudzień 2017 roku w kwocie 723,48 zł,

5) za okres od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 30 września 2018 roku w kwocie 2900,43 zł,

6) za okres od dnia 1 października 2018 roku do dnia 28 lutego 2019 roku w kwocie 1611,35 zł,

7) za okres od dnia 1 marca 2019 roku do dnia 31 maja 2019 roku w łącznej wysokości 966,81 zł.

Wnioskodawczyni uiściła również na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. czynsz za lokal mieszkalny numer (...), położony w C. przy ul. (...):

1) za 2016 roku w kwocie 4215,72 zł (po 351,31 zł miesięcznie);

2) za styczeń i luty 2017 roku w kwocie 702,62 zł (po 351,31 zł miesięcznie),

3) za okres od marca 2017 roku do października 2017 roku w kwocie 2810,48 zł (po 351,31 zł miesięcznie),

4) za miesiące listopad i grudzień 2017 roku w kwocie 689,94 zł (po 344,97 zł miesięcznie).

Sąd Rejonowy ustalił, że w okresie od dnia 1 stycznia 2018 roku do dnia 30 września 2018 roku wnioskodawczyni uiściła na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. należności z tytułu:

1) opłat eksploatacyjnych – 636,57 zł,

2) kosztów administracyjnych – 623,16 zł,

3) funduszu remontowego – 224,19 zł,

4) centralnego ogrzewania – 717,30 zł,

5) opłat za gospodarowanie odpadami i utrzymanie czystości – 288,00 zł,

6) podgrzania wody i opłat stałych – 373,66 zł,

7) zimnej wody i odprowadzania ścieków 344,16 zł.

W okresie od dnia 1 października 2018 roku do dnia 28 lutego 2019 roku A. Z. (1) uiściła na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. należności z tytułu:

1) opłat eksploatacyjnych – 353,65 zł,

2) kosztów administracyjnych – 346,20 zł,

3) funduszu remontowego – 124,55 zł,

4) centralnego ogrzewania – 398,50 zł,

5) opłat za gospodarowanie odpadami i utrzymanie czystości – 160,00 zł,

6) podgrzania wody i opłat stałych – 264,85 zł,

7) zimnej wody i odprowadzenia ścieków – 286,80 zł,

zaś w okresie od dnia 1 marca 2019 roku do dnia 31 maja 2019 roku uiściła należności z tytułu:

1) opłat eksploatacyjnych– 212,19 zł,

2) kosztów administracyjnych – 207,72 zł,

3) funduszu remontowego – 74,73 zł,

4) centralnego ogrzewania – 239,10 zł,

5) opłat za gospodarowanie odpadami i utrzymanie w czystości – 96,00 zł,

6) podgrzania wody i opłat stałych – 158,91 zł,

7) zimnej wody i odprowadzenia ścieków – 178,08 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że A. Z. (2) po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej dokonał spłaty kredytu mieszkaniowego własny kąt hipoteczny:

1) w okresie od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 21 kwietnia 2017 roku w kwocie 17209,30 zł,

2) w okresie od dnia 13 listopada 2017 roku do dnia 12 marca 2018 roku w kwocie 5391,36 zł,

3) w okresie od dnia 14 maja 2018 roku do dnia 12 kwietnia 2019 roku w kwocie 12915,06 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w czerwcu 2016 roku A. Z. (2) sprzedał samochód marki M. (...), rok produkcji 1998, numer rejestracyjny (...), za kwotę 600 zł. W dniu 19 stycznia 2017 roku A. Z. (2) sprzedał samochód marki J., rok produkcji 1994, numer rejestracyjny (...), za kwotę 4000 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 29 września 2017 roku uczestnik kupił węgiel za kwotę 390 zł celem ogrzania domu położonego w miejscowości P.. Uiścił także podatek za nieruchomość położoną w P., stanowiącą własność wnioskodawczyni i uczestnika:

1) za 2016 rok w kwocie 459 zł,

2) za 2017 rok w kwocie 459 zł,

3) za rok 2018 w kwocie 459 zł.

Sąd Rejonowy ustalił, że od lutego 2015 roku wnioskodawczyni zamieszkuje wraz z synem w lokalu mieszkalnym numer (...), położonym w C. przy ul. (...), zaś uczestnik postępowania zamieszkuje w P..

Sąd Rejonowy ustalił, że po ustaniu wspólności małżeńskiej wnioskodawczyni przeprowadziła remont w mieszkaniu położonym w C. przy ul. (...), w trakcie którego została wymieniona instalacja hydrauliczna, kuchnia została przeniesiona do innego pomieszczenia – w jednym pokoju został zrobiony salon z aneksem kuchennym, wymienione zostały panel w pokoju. A. Z. (1) przeprowadziła remont w mieszkaniu z uwagi na potrzeby dziecka, w którego zdiagnozowano mnogie wyrośla kostne wrodzone. Na wydatki związane z przeprowadzeniem remontu, to jest zakupy materiałów do zabudowy kuchennej wraz z usługą stolarską oraz oświetleniem, zakupem zmywarki, okapu, płyty gazowej, oświetlenia, farb malarskich, wymianą paneli podłogowych, naprawą i przebudową instalacji wodno-kanalizacyjnej wnioskodawczyni wydała łącznie 13613,53 zł. Wnioskodawczyni nie konsultowała konieczności przeprowadzenia remontu z uczestnikiem postępowania.

Sąd Rejonowy wskazał dowody, na podstawie których dokonał ustaleń faktycznych, oraz przedstawił swoje stanowisko w zakresie oceny dowodów.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w rozpoznawanej sprawie miały zastosowanie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące składu majątku wspólnego i majątku osobistego, w brzmieniu określonym przez przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1691), która weszła w życie z dniem 20 stycznia 2005 roku. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku, przepisy ustawy stosuje się do stosunków w niej unormowanych, chociażby powstały przed jej wejściem w życie. Jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy stosunki majątkowe małżonków podlegały wspólności ustawowej, składniki majątków istniejące w tym dniu zalicza się do majątku wspólnego albo do majątków osobistych, stosownie do przepisów ustawy.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 31 § 1 i 2 k.r.o. i wyjaśnił, że przepis art. 31 § 1 k.r.o. wprowadza domniemanie przynależności do majątku dorobkowego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej małżonków przez jedno lub oboje z nich. W konsekwencji, przynależność przedmiotów i praw nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej do majątku osobistego obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek.

Sąd Rejonowy wskazał, że na skutek rozwiązania małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnika wyrokiem Sądu Okręgowego wL. z dnia 12 stycznia 2016 roku, sygn. akt (...), z dniem 3 lutego 2016 roku (data prawomocności wyroku) ustała między stronami wspólność majątkowa. Od tej chwili do majątku, który był objęty wspólnością ustawową, jak również do podziału majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku (art. 46 k.r.o.). Zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c., do podziału majątku objętego wspólnością ustawową w kwestiach nie unormowanych stosuje się przepisy o dziale spadku od art. 680 k.p.c. do art. 689 k.p.c. Te ostatnie zaś (art. 688 k.p.c.) odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności. Zgodnie z art. 1035 k.c., jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów niniejszego tytułu. Zgodnie z art. 210 k.c., każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Sąd Rejonowy wskazał, że skład majątku i jego wartość ustalił w oparciu o zgodne stanowisko wnioskodawczyni i uczestnika postępowania wypracowane w toku niniejszego postępowania.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że przy określeniu sposobu podziału majątku wspólnego uwzględnił zgodne stanowisko A. Z. (1) i A. Z. (2), jak również aktualny stan posiadania ruchomości, fakt zamieszkiwania przez wnioskodawczynię w lokalu mieszkalnym numer (...), położnym w C. przy ul. (...), oraz fakt zamieszkiwania przez uczestnika w domu na nieruchomości w P..

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że mając na uwadze zgodne stanowisko wnioskodawczyni i uczestnika Sąd dokonał podziału ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego bez spłat i dopłat, zaś w pkt IV postanowienia zasądził od A. Z. (1) na rzecz A. Z. (2) kwotę 13062,01 zł (1/2 z kwoty 26124,02 zł) tytułem spłaty wartości udziału w prawie najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...). W pkt III postanowienia Sąd Rejonowy zasądził od A. Z. (2) na rzecz A. Z. (1) kwotę 150000 zł (1/2 z kwoty 300000 zł) tytułem spłaty wartości udziału w prawie własności nieruchomości położonej w miejscowości P., stanowiącej działkę gruntu o numerze(...), o powierzchni 0,1600 ha.

Sąd Rejonowy wskazał, że dokonując rozliczenia z tytułu spłaty wartości udziału w prawie własności nieruchomości położonej w miejscowości P., nie pomniejszył wartości nieruchomości o obciążenie hipoteczne. Sąd Rejonowy podzielił stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, sąd – przydzielając tę nieruchomość na własność jednego z małżonków – ustala jej wartość, jeżeli nie przemawiają przeciwko temu ważne względy, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego.

Powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego, Sąd Rejonowy wskazał, że przepis 618 § 3 k.p.c. nie wyłącza dochodzenia między małżonkami roszczenia o zwrot kwoty zobowiązania zabezpieczonego hipoteką, spłaconego przez jednego z nich po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni nie wyraziła zgody na obniżenie wartości nieruchomości położonej w P. o obciążenie hipoteczne. Dłużnikami osobistymi z tytułu zawartej umowy kredytu mieszkaniowego są zarówno A. Z. (1) i A. Z. (2). Oznacza to, że w przypadku braku spłaty rat kredytu wierzyciel w dalszym ciągu będzie mógł dochodzić spłaty kwoty udzielonego kredytu od wnioskodawczyni, pomimo przyznania na własność uczestnikowi nieruchomości obciążonej hipoteką. W przypadku spłaty kredytu zabezpieczonego hipoteką po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku uczestnikowi będzie przysługiwało roszczenie wobec wnioskodawczyni o zwrot tej kwoty.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że w rozpoznawanej sprawie brak jest szczególnych okoliczności uzasadniających uwzględnienie obciążenia hipotecznego przy ustaleniu wartości nieruchomości położonej w P. i wysokości spłaty zasądzonej od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni w tym zakresie.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów zawartych w art. 45 § 1 k.r.o. i wyjaśnił, że rozliczenie nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny następuje na żądanie stron postępowania zgłoszone w toku postępowania o podział majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że rozliczenie nakładów i wydatków poczynionych po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej następuje w oparciu o art. 207 k.c.

W odniesieniu do zgłoszonych przez wnioskodawczynię żądań rozliczenia nakładów i wydatków z jej majątku osobistego na majątek wspólny Sąd Rejonowy, mając na uwadze stanowisko stron i częściowe uznanie zgłoszonych żądań, rozliczył kwoty:

1) z tytułu spłaconego kredytu związanego z lokalem mieszkalnym numer (...), położonym w C. przy ul. (...), w wysokości:

a) 3544,97 zł za okres od lutego 2016 roku do grudnia 2016 roku (pomniejszając pierwotnie żądaną kwotę 3867,24 zł o 322,27 zł tytułem spłaty kredytu za styczeń 2016 roku, to jest okres przed ustaniem wspólności ustawowej małżeńskiej),

b) 664,54 zł za styczeń i luty 2017 roku,

c) 2578,16 zł za okres od marca 2017 do października 2017 roku,

d) 723,48 zł za okres od listopada 2017 roku – do grudnia 2017 roku, to jest po 361,74 zł miesięcznie (nie uwzględniając żądania zgłoszonego w piśmie pełnomocnika wnioskodawczyni z dnia 2 marca 2018 roku w zakresie żądania rozliczenia kwoty za styczeń 2018 roku, bowiem żądanie rozliczenia tej kwoty zostało zgłoszone również w piśmie z dnia 18 września 2018 roku),

e) 2900,43 zł za okres od stycznia 2018 roku do dnia 30 września 2018 roku,

f) 1611,35 zł za okres od października 2018 roku do lutego 2019 roku,

g) 966,81 zł za okres dnia 1 marca 2019 roku do dnia 31 maja 2019 roku,

2) z tytułu spłaty czynszu za lokal mieszkalny numer (...), położony w C. przy ul. (...), w wysokości:

a) 3864,41 zł za okres od lutego 2016 roku do grudnia 2016 roku (pomniejszając pierwotnie żądaną kwotę 4215,72 zł o 351,31 zł tytułem czynszu za styczeń 2016 roku, to jest okres przed ustaniem wspólności ustawowej małżeńskiej),

b) 702,62 zł za styczeń i luty 2017 roku,

c) 2810,48 zł za okres od marca 2017 do października 2017,

d) 689,94 zł za okres od listopada 2017 roku do grudnia 2017 roku, to jest po 344,97 zł miesięcznie (nie uwzględniając żądania zgłoszonego w piśmie pełnomocnika wnioskodawczyni z dnia 2 marca 2018 roku w zakresie żądania rozliczenia kwoty za styczeń 2018 roku, bowiem żądanie rozliczenia tej kwoty zostało zgłoszone również w piśmie z dnia 18 września 2018 roku),

3) z tytułu rozliczenia za okres od stycznia 2018 roku do dnia 30 września 2018 roku :

a) opłat eksploatacyjnych – 636,57 zł,

b) kosztów administracyjnych – 623,16 zł,

c) funduszu remontowego – 224,19 zł,

d) centralnego ogrzewania – 717,30 zł,

(w zakresie zgłoszonego rozliczenia dokonanych przez wnioskodawczynię opłat za okres od stycznia 2018 roku do dnia 30 września 2018 roku Sąd Rejonowy nie uwzględnił natomiast kwoty 288,00 zł z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami i utrzymanie czystości, kwoty 373,66 zł z tytułu podgrzania wody i opłat stałych, kwoty 344,16 zł z tytułu opłaty za zimną wodę i odprowadzenie ścieków. Opłaty te nie dotyczą nakładów ani wydatków poniesionych z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny, lecz kosztów utrzymania A. Z. (1) i syna. W zakresie konieczności opłat stałych wnioskodawczyni nie wykazała, w jakim zakresie poniosła koszty opłat stałych, a w jakim zakresie poniosła koszty opłat licznikowych),

4) z tytułu rozliczenia za okres od października 2018 roku do lutego 2019 roku:

a) opłat eksploatacyjnych – 353,65 zł (opierając się na zaświadczeniu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w C. – nie uwzględniając w tym zakresie wniosku A. Z. (1) w zakresie kwoty 0,02 zł – żądanie rozliczenia kwoty 353,67 zł),

b) kosztów administracyjnych – 346,20 zł,

c) funduszu remontowego – 124,55 zł,

d) centralnego ogrzewania – 398,50 zł,

(w zakresie zgłoszonego rozliczenia dokonanych przez wnioskodawczynię opłat za okres od października 2018 roku do lutego 2019 roku Sąd Rejonowy nie uwzględnił kwoty 160 zł z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami i utrzymanie czystości, kwoty 264,85 zł z tytułu podgrzania wody i opłat stałych, kwoty 286,80 zł z tytułu opłaty za zimną wodę i odprowadzenie ścieków),

5) z tytułu rozliczenia za okres od 1 marca 2019 roku do 31 maja 2019 roku :

a) opłat eksploatacyjnych – 212,19 zł,

b) kosztów administracyjnych – 207,10 zł (zgodnie z wnioskiem A. Z. (4), pomimo wykazania poniesienia w tym zakresie kwoty 207,72 zł),

c) funduszu remontowego – 74,73 zł,

d) centralnego ogrzewania – 239,10 zł

(w zakresie zgłoszonego rozliczenia dokonanych przez wnioskodawczynię opłat za okres od dnia 1 marca 2019 roku do dnia 31 maja 2019 roku Sąd Rejonowy nie uwzględnił kwoty 96 zł z tytułu opłat za gospodarowanie odpadami i utrzymanie czystości, kwoty 158,91 zł z tytułu podgrzania wody i opłat stałych, kwoty 178,08 zł z tytułu opłaty za zimną wodę i odprowadzenie ścieków).

Sąd Rejonowy wskazał, że w zakresie zgłoszonego przez wnioskodawczynię żądania rozliczenia nakładów i wydatków poniesionych z jej majątku osobistego na majątek wspólny uwzględnił łącznie kwotę 25214,43 zł (3544,97 zł + 664,54 zł + 3.864,41 zł + 702,62 zł + 2.578,16 zł + 2810,48 zł + 723,48 zł + 689,94 zł + 2900,43 zł + 636,57 zł + 623,16 zł + 224,19 zł + 717,30 zł + 1611,35 zł + 353,65 zł + 346,20 zł + 124,55 zł + 398,50 zł + 966,81 zł + 212,19 zł + 207,10 zł + 74,73 zł + 239,10 zł). W związku z czym w pkt V postanowienia Sąd Rejonowy zasądził od A. Z. (2) na rzecz A. Z. (1) kwotę 12607,22 zł (1/2 z 25214,43 zł) tytułem zwrotu nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego A. Z. (1) na majątek wspólny A. Z. (1) i A. Z. (2).

Sąd Rejonowy wskazał, że nie uwzględnił żądania rozliczenia kwoty 13613,53 zł tytułem poniesionych kosztów remontu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...). Sąd wskazał, że jeżeli wydatki były poniesione z naruszeniem zasad zarządu, współwłaścicielowi, który je poniósł, przysługuje jedynie zwrot nakładów koniecznych, i tylko o tyle, o ile inni wzbogaciliby się jego kosztem. Ponadto przepis art. 207 k.c. ma charakter dyspozytywny i współwłaściciele mogą umówić się inaczej. Współwłaściciele mogą na przykład umownie uregulować sposób korzystania z nieruchomości i ustalić, że każdy we własnym zakresie ponosi wydatki na tę część nieruchomości, z której korzysta, z wyłączeniem innych, a także przeprowadzić podział nieruchomości quoad usum. W takiej sytuacji postanowienia umowy, a nie art. 207 k.c., będą stanowić podstawę rozliczenia nakładów. Dodatkowo zasady ponoszenia nakładów określone w art. 207 k.c. mają zastosowanie tylko wtedy, gdy wydatki te zostały dokonane zgodnie z zasadami zarządu rzeczą wspólną, a więc wtedy, gdy wszyscy współwłaściciele posiadają wspólnie rzecz i jeden z nich poniósł na nią nakłady, z których korzystali wszyscy. Jeżeli nakład na nieruchomość wspólną poczyniony był nie w ramach zarządu rzeczą wspólną, lecz tylko na tę jej część, z której korzystał wyłącznie dokonujący nakładu współwłaściciel, do rozliczenia tego nakładu nie mają zastosowania zasady określone w art. 207 k.c.

Sąd Rejonowy wskazał, że wnioskodawczyni od 2015 roku zamieszkuje w lokalu mieszkalnym numer (...), położonym w C. przy ul. (...). Przeprowadzony remont nie był konsultowany z uczestnikiem, nie dotyczył on również przeprowadzenia napraw koniecznych. Ponadto prawo najmu wskazanego lokalu mieszkalnego zostało przyznane wnioskodawczyni, która wyremontowała lokal zgodnie z własnymi potrzebami i według własnego uznania. W ocenie Sądu Rejonowego, uczestnik postępowania nie powinien ponosić połowy kosztów remontu mieszkania, w związku z czym nie zostało uwzględnione żądanie wnioskodawczyni rozliczenia kwoty 13613,53 zł tytułem poniesionych kosztów remontu lokalu.

W pkt VI postanowienia Sąd Rejonowy oddalił w pozostałej części wniosek A. Z. (3) o zwrot nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny.

Sąd Rejonowy wskazał, że co do zasady uznał (za zasadny) wniosek dłużnika o rozliczenie spłaconych rat kredytu hipotecznego w okresie od ustania wspólności majątkowej małżeńskiej do podziału majątku wspólnego. Pełnomocnik uczestnika postępowania wniósł ostatecznie o rozliczenie spłaconych przez uczestnika rat kredytu po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej do dnia rozprawy w wysokości 43026,09 zł, jako wydatków dokonanych przez uczestnika z majątku osobistego na majątek wspólny i zasądzenie z tego tytułu od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika połowy zapłaconej kwoty, to jest 21513,04 zł. Pełnomocnik wnioskodawczyni uznał żądanie w zakresie udokumentowanym.

Sąd Rejonowy wskazał, że uczestnik udowodnił spłatę rat kredytu mieszkaniowego własny kąt hipoteczny w łącznej wysokości 35515,72 zł, w tym:

1) w okresie od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia 21 kwietnia 2017 roku w kwocie 17209,30 zł,

2) w okresie od dnia 13 listopada 2017 roku do dnia 12 marca 2018 roku w kwocie 5391,36 zł,

3) w okresie od dnia 14 maja 2018 roku do 12 kwietnia 2019 roku w w kwocie 12915,06 zł,

składając historię operacji na kontrakcie kredytowym, historię operacji na kontrakcie kredytowym oraz szczegóły transakcji spłaty kredytu za okres od dnia 14 maja 2018 roku do dnia 12 kwietnia 2019.

Sąd Rejonowy wskazał, że w zakresie kwoty 7510,37 zł uczestnik postępowania nie udowodnił swojego roszczenia, w szczególności nie złożył potwierdzeń spłaty rat kredytu mieszkaniowego własny kąt hipoteczny za okres od maja 2017 roku do października 2017 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że uwzględnił żądanie A. Z. (2) rozliczenia kwoty 918 zł uiszczonej przez uczestnika tytułem podatku od nieruchomości położonej w P. za 2016 rok i 2017 rok.

Z uwagi na brak stosownego wniosku, Sąd Rejonowy nie rozliczył kwoty 459 zł tytułem zapłaty przez uczestnika podatku od nieruchomości za 2018 rok.

Sąd Rejonowy wskazał, że uwzględnił w całości żądanie uczestnika rozliczenia kwoty 16000 zł z tytułu spłaconej przez uczestnika po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej pożyczki, udzielonej przez R. Z.. A. Z. (2) w toku postępowania udowodnił fakt udzielenia pożyczki przez R. Z. A. Z. (1) i A. Z. (2) oraz fakt spłaty części pożyczki w kwocie 16000 zł z majątku osobistego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego.

Sąd Rejonowy uznał za zasadne żądanie rozliczenia kosztów zakupu opału celem ogrzania budynku posadowionego na nieruchomości w P. do kwoty 390 zł, to jest w zakresie udowodnionym przez A. Z. (2). W pozostałym zakresie żądanie rozliczenia kosztów opału Sąd Rejonowy oddalił jako nieudowodnione.

Sąd Rejonowy wskazał, że ostatecznie wnioskodawczyni nie kwestionowała, iż wpłata kwoty 5300 zł tytułem I raty partycypacyjnej została dokonana przez A. Z. (2) z jego majątku osobistego. Uczestnik postępowania wniósł o rozliczenie kwoty 5300 zł dokonanej wpłaty raty partycypacyjnej, jako nakładu na majątek wspólny, przy przyjęciu wartości tego nakładu na kwotę 5300 zł.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że zasady gromadzenia oszczędności, finansowania przez Bank (...) niektórych przedsięwzięć inwestycyjno-budowlanych mających na celu budowę lokali mieszkalnych oraz zasady działania towarzystw budownictwa społecznego zostały uregulowane w ustawie z dnia 26 października 1995 roku o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego (tj. Dz. U. z 2018 roku, poz. 1020 ze zm.).

Sąd Rejonowy uznał, że dokonanie przez uczestnika wpłaty I raty partycypacyjnej z jego majątku osobistego stanowi nakład z majątku osobistego ma majątek wspólny, dlatego też Sąd uwzględnił żądanie rozliczenia kwoty 5300 zł (zgodnie ze stanowiskiem stron przy przyjęciu wartości partycypacji na kwotę nominalną).

Sąd Rejonowy wskazał, że w zakresie zgłoszonego przez uczestnika postępowania żądania rozliczenia nakładów i wydatków poniesionych z jego majątku osobistego na majątek wspólny uwzględnił kwotę w łącznej wysokości 58123,72 zł (35515,72 zł + 390 zł + 918 zł + 16000 zł + 5300 zł) i w pkt VII postanowienia zasądził od A. Z. (1) na rzecz A. Z. (2) kwotę 29061,86 zł (1/2 z 58123,72 zł) tytułem zwrotu nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego A. Z. (2) na majątek wspólny A. Z. (1) i A. Z. (2) oraz rozliczenia spłaconych długów.

Sąd Rejonowy wskazał, że w pkt VIII postanowienia oddalił w pozostałej części wniosek A. Z. (2) o zwrot nakładów i wydatków poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny oraz rozliczenia spłaconych długów jako nieudowodniony.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że nie rozłożył zasądzonych kwot na raty, ponieważ ani wnioskodawczyni, ani uczestnik nie złożyli w tym zakresie wniosku, a ponadto, wnosząc o przyznanie na ich rzecz poszczególnych składników majątku wspólnego, powinni liczyć się z koniecznością dokonania stosownych spłat i dopłat i w tym celu gromadzić stosowne środki finansowe.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach postępowania Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 520 § 1 i 2 k.p.c.

*

Od postanowienia z dnia 16 lipca 2019 roku apelację wniósł A. Z. (2), wskazując, że zaskarża „orzeczenie w całości – co do pkt III postanowienia oraz w części co do pkt VII postanowienia tj. co do nie zasądzenia części spłaconych przez uczestnika rat kredytu tj. kwoty 7510,37”.

Uczestnik zarzucił:

„- Naruszenie istotnych przepisów prawa procesowego mające wpływ na wynik sprawy, a to:

- art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną i błędną ocenę materiału dowodowego, polegającą w szczególności na uznaniu, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą ważne przesłanki by uwzględnić obciążenie hipoteczne przy ustalaniu wartości nieruchomości położonej w P. i wysokości spłaty zasądzonej od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni a uwzględnienie tych powodów mogłoby doprowadzić do zupełnie innego rozstrzygnięcia Sądu co do spłaty na rzecz wnioskodawczyni.

- art. 328 § 2 kpc poprzez wybiórczą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, niejako „sprawozdawcze” opisanie przeprowadzonego postępowania dowodowego bez szczegółowego uzasadnienia dlaczego Sąd Rejonowy nie uznał zaistnienia ważnych powodów by zaliczyć kredyt hipoteczny przy ustalaniu wartości nieruchomości położonej w P..

- Art. 320 kpc poprzez nie rozłożenie na raty zasądzonej przez Sąd Rejonowy od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni spłaty w wysokości 150000 zł”.

A. Z. (2) wniósł o:

„- zmianę orzeczenia w zaskarżonej części przez uchylenie obowiązku zapłaty kwoty 150000 zł tytułem spłaty wartości udziału w prawie własności nieruchomości położonej w miejscowości P. przez uczestnika na rzecz wnioskodawczyni

- ewentualnie o uchylenie powyższego orzeczenia w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I-ej instancji do ponownego rozpoznania”.

Uczestnik wniósł również o „dopuszczenie dowodu z dokumentów na okoliczność spłaty kredytu przez uczestnika za okres maj 2017 r. - październik 2017 r. kwoty 7510,37 zł. i doliczenie tej kwoty do kwoty spłaty na rzecz uczestnika jako wydatku z jego majątku osobistego na majątek wspólny. /pkt VII orzeczenia/”, a „W razie nieuwzględnienia przez Sąd Okręgowy pomniejszenia wartości nieruchomości położonej w miejscowości P. o obciążenie hipoteczne wniósł o rozłożenie całości spłaty tej nieruchomości na rzecz wnioskodawczyni na 5 równych rat: pierwsza płatna do dnia 1 czerwca 2020 r., druga płatna do dnia 1 czerwca 2021 r., trzecia płatna do dnia 1 czerwca 2022 r, czwarta płatna do 1 czerwca 2023, piata płatna do 1 czerwca 2024”1 (k. 305-308).

÷

W odpowiedzi na apelację A. Z. (1) wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego (k. 333-334).

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Na wstępie należy wskazać, że do rozpoznania apelacji miały zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1469).

Przepis art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku stanowi, że do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

÷

Apelacja uczestnika jest zasadna tylko w niewielkim zakresie.

Przystępując do oceny zasadności apelacji, należy wyjaśnić, jaki jest rzeczywisty zakres zaskarżenia postanowienia z dnia 16 lipca 2019 roku wynikający z apelacji uczestnika, ponieważ dosłowne rozumienie zawartego w części wstępnej apelacji sformułowania określającego zakres zaskarżenia tego postanowienia prowadzi do wniosków, które są sprzeczne z intencją uczestnika, a także z zasadą integralności postanowienia działowego.

Po pierwsze, uczestnik wskazuje, że zostało w całości zaskarżone rozstrzygnięcie zawarte w punkcie III. Rozstrzygnięcie to nie ma jednak samodzielnego charakteru, ponieważ stanowi całość z rozstrzygnięciem zawartym w punkcie IV. Postanowienie o podziale majątku wspólnego powinno bowiem zawierać ustalenie i zasądzenie tylko jednej dopłaty lub spłaty, stanowiącej wynik porównania wartości udziału konkretnego małżonka w majątku wspólnym podlegającym rozliczeniu oraz łącznej wartości przyznanych temu małżonkowi składników majątku wspólnego podlegającego rozliczeniu. W związku z tym należy uznać, że zakresem zaskarżenia objęte jest również rozstrzygnięcie zawarte w punkcie IV. Oba rozstrzygnięcia stanowią bowiem jedność ekonomiczną i powinny również stanowić jedność pod względem prawnym.

Po drugie, uczestnik wskazuje, że zaskarża częściowo rozstrzygnięcie zawarte w punkcie VII postanowienia, a mianowicie w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy nie uwzględnił żądania zasądzenia od wnioskodawczyni kwoty 7510,37 zł w związku ze spłaceniem przez uczestnika rat kredytu hipotecznego za okres od maja 2017 roku do października 2017 roku. Zwrócić należy jednak uwagę, że rozstrzygnięcie w tym zakresie zawarte jest nie w punkcie VII postanowienia z dnia 16 lipca 2019 roku, lecz w punkcie VIII tego postanowienia. Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie VII ma charakter pozytywny, a jego treścią jest zasądzenie kwoty 29061,86 zł stanowiącej część żądania dodatkowego A. Z. (2).

Rozstrzygnięcie oddalające żądanie uczestnika zasądzenia od wnioskodawczyni kwoty stanowiącej część wspólnego zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego, a spłaconej, zgodnie z twierdzeniami uczestnika, w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku, zawarte jest w punkcie VIII postanowienia z dnia 16 lipca 2019 roku, co jednoznacznie wynika z zestawienia treści tego rozstrzygnięcia z treścią uzasadnienia postanowienia.

Należy zatem przyjąć, że skoro intencją uczestnika było zaskarżenie rozstrzygnięcia oddalającego żądanie uczestnika zasądzenia od wnioskodawczyni kwoty stanowiącej część wspólnego zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego, a spłaconej, zgodnie z twierdzeniami uczestnika, w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku, to w rzeczywistości została zaskarżona część rozstrzygnięcia zawartego w punkcie VIII postanowienia z dnia 16 lipca 2019 roku, obejmująca właśnie oddalenie tego żądania.

÷

Apelacja uczestnika jest uzasadniona częściowo w odniesieniu do rozstrzygnięć zawartych w punktach III i IV zaskarżonego postanowienia, jednak nie z przyczyn podniesionych w jej treści jako zarzuty apelacyjne.

Przy rozpoznawaniu apelacji sąd odwoławczy, w granicach zaskarżenia, bierze z urzędu pod uwagę naruszenie prawa materialnego przez sąd pierwszej instancji, nawet bez powołania się na nie stron2.

Z przepisu art. 46 k.r.o. jednoznacznie wynika, że także od chwili ustania wspólności ustawowej w odniesieniu do majątku, który był nią objęty, mamy do czynienia z masą majątkową, do której stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. W odniesieniu do majątku, który był objęty wspólnością ustawową, nie mamy zatem do czynienia z prostym zbiorem niezależnych od siebie składników majątkowych, lecz z masą majątkową, z którą przepisy prawa łączą określone skutki prawne.

Do podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, mają w pierwszej kolejności odpowiednie zastosowanie przepisy o dziale spadku (art. 46 k.r.o.), a dopiero w zakresie nieuregulowanym w tych przepisach odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 1035 k.c.).

Z przepisów art. 1036 k.c. – art. 1044 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. wynika, że podziałowi podlega majątek, który był objęty wspólnością ustawową. Co więcej, sądowy podział majątku powinien – co do zasady – obejmować cały spadek.

Do takich samych wniosków prowadzą przepisy proceduralne mające zastosowanie w postępowaniu o podział majątku wspólnego (art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 680 k.p.c. – art. 689 k.p.c.).

Odpowiednie zastosowanie do podziału majątku wspólnego, na zasadzie podwójnego odesłania (art. 46 k.r.o. i art. 1035 k.c.), przepisów materialnoprawnych o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 210 k.p.c. – art. 220 k.p.c.) oraz na takiej samej zasadzie (art. 567 § 3 k.p.c. i art. 688 k.p.c.), przepisów proceduralnych dotyczących zniesienia współwłasności (art. 618 k.p.c. – art. 625 k.p.c.), nie oznacza, że sprawa o podział majątku wspólnego sprowadza się do wielości spraw o zniesienie wspólności poszczególnych praw majątkowych, w szczególności spraw o zniesienie współwłasności rzeczy wchodzących w skład tego majątku.

W wyniku podziału majątku wspólnego przez sąd ustalana jest tylko jedna spłata lub dopłata, stanowiąca wynik różnicy pomiędzy wartością udziału konkretnego małżonka w majątku wspólnym podlegającym rozliczeniu oraz łączną wartością przyznanych temu małżonkowi składników majątku wspólnego podlegającego rozliczeniu.

Oczywiście spłata lub dopłata nie podlega zasądzeniu, jeżeli każdy z małżonków uczestniczących w podziale otrzyma składniki majątkowe o łącznej wartości odpowiadającej wartości udziału w majątku wspólnym albo gdy małżonkowie uczestniczący w podziale zgodnie wniosą o niezasądzanie spłaty lub dopłaty w całości lub w części.

Z tym ostatnim wypadkiem mamy do czynienia w rozpoznawanej sprawie, ponieważ wnioskodawczyni i uczestnik złożyli zgodny wniosek, aby w związku z przyznaniem im ruchomości nie dokonywać rozliczenia z tego tytułu, a więc, aby przy ustalaniu dopłaty nie uwzględniać faktu przyznania oraz wartości przyznanych każdemu z nich ruchomości.

W związku z powyższym należy wskazać, że w skład majątku wspólnego podlegającego podziałowi oraz jednocześnie rozliczeniu wartościowemu wchodziły prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości P., oznaczonej w ewidencji jako działka numer (...), oraz prawo najmu lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w C. przy ul. (...).

Suma wartości tych składników wynosi 326124,02 zł. Udziały każdego z małżonków były równe, a w związku z tym wartość każdego z tych udziałów to 163062,01 zł. Ponieważ wnioskodawczyni otrzymała składnik o wartości 26124,02 zł zasądzeniu na jej rzecz podlegała dopłata w kwocie 136937,99 zł w celu wyrównania wartości udziału.

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zmienić częściowo zaskarżone postanowienie w punktach III i IV w ten sposób, że zasądzić od A. Z. (2) na rzecz A. Z. (1) kwotę 136937,99 zł tytułem dopłaty z tytułu podziału majątku wspólnego obejmującego składniki opisane w tych punktach, płatną w terminie do dnia 31 marca 2021 roku.

W rzeczywistości zasądzona kwota stanowi różnicę pomiędzy „spłatą” zasądzoną od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni w punkcie III postanowienia z dnia 16 lipca 2019 roku i „spłatą” zasądzoną od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika w punkcie IV tego postanowienia.

Na podstawie art. 212 § 3 zd. 1 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i w zw. z art. 46 k.c. Sąd Okręgowy wyznaczył termin zapłaty dopłaty do dnia 31 marca 2021 roku. Wskazany termin jest wystarczający do spełnienia zasądzonego świadczenia, co zostanie dodatkowo wyjaśnione w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Okręgowy nie zasądzał odsetek za opóźnienie na wypadek nieuiszczenia dopłaty w terminie, ponieważ odsetki te nie zostały również zasądzone przez Sąd pierwszej instancji. Zasądzenie od uczestnika takich odsetek na skutek apelacji wniesionej przez samego uczestnika stanowiłoby orzeczenie na niekorzyść uczestnika (art. 384 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Niezasądzenie takich odsetek nie oznacza, że w razie opóźnienia się przez A. Z. (5) ze spełnieniem świadczenia nie powstanie po stronie wnioskodawczyni roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie.

÷

Apelacja uczestnika jest częściowo zasadna, gdy chodzi o zawarte w punkcie VIII zaskarżonego postanowienia rozstrzygnięcie oddalające żądanie A. Z. (2) zapłaty kwoty z tytułu zwrotu części spłaconego przez A. Z. (2) po ustaniu wspólności majątkowej długu związanego z majątkiem wspólnym.

Częściowa zasadność apelacji w omawianym zakresie wynika wyłącznie z faktu przeprowadzenia z urzędu w postępowaniu odwoławczym dowodu z dokumentu dołączonego do apelacji, a mianowicie historii rachunku numer (...) na okoliczność spłaty kredytu hipotecznego w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku.

Na podstawie art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy z urzędu dopuścił dowód ze wskazanego wyżej dokumentu, nie zaś na wniosek uczestnika zawarty w apelacji. Wniosek dowodowy uczestnika został bowiem zgłoszony z naruszeniem wszystkich zasad i terminów warunkujących dopuszczalność przeprowadzenia dowodów nie tylko w postępowaniu odwoławczym, ale również w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

Zgłaszając w piśmie procesowym z dnia 9 października 2017 roku żądanie zwrotu części spłaconego kredytu w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku (k. 87-88), uczestnik nie przedstawił dowodów potwierdzających zapłatę kredytu za ten okres. Dowodów takich nie przedstawił również później w postępowaniu przed Sądem Rejonowym, chociaż postępowanie przed tym Sądem do chwili wydania postanowienia toczyło się jeszcze prawie dwa lata, a wnioskodawczyni kwestionowała fakt zapłaty kredytu za wskazany okres (k. 97, 154, 162, 226v, 270v – pisma procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni). Uczestnik w toku postępowania rozszerzał swoje żądanie zwrotu części spłaconego kredytu za dalsze okresy i przedstawiał dokumenty potwierdzające zapłatę kredytu, z wyłączeniem jednak okresu od maja 2017 roku do października 2017 roku. W odniesieniu do tego ostatniego okresu uczestnik dopiero do apelacji dołączył dokumenty potwierdzające zapłatę. Postawę uczestnika w omawianym zakresie należy określić jako rażące niedbalstwo.

Z dołączonych do apelacji dokumentów przedstawiających operacje na rachunku bankowym prowadzonym przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną, a ściśle związanym z umową kredytu hipotecznego, wynika, że w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku A. Z. (2) dokonał następujących wpłat kwot odpowiednio z tytułu zwrotu kredytu hipotecznego i odsetek kapitałowych:

1) 513,16 zł i 565,60 zł – w dniu 12 maja 2017 roku,

2) 495,60 zł i 583,16 zł – w dniu 12 czerwca 2017 roku,

3) 515,63 zł i 563,13 zł – w dniu 12 lipca 2017 roku,

4) 498,16 zł i 580,60 zł – w dniu 14 sierpnia 2017 roku,

5) 499,42 zł i 579,34 zł – w dniu 12 września 2017 roku,

6) 519,33 zł i 559,43 zł – w dniu 12 października 2017 roku (k. 310).

Łącznie we wskazanym wyżej okresie A. Z. (2) zapłacił z tytułu zwrotu kredytu hipotecznego i odsetek kapitałowych kwotę 6472,56 zł. Połowę tej kwoty, czyli 3236,28 zł, A. Z. (1) powinna zwrócić A. Z. (2).

Sąd Okręgowy z urzędu dopuścił dowód z dokumentu dołączonego do apelacji, ponieważ nieprzeprowadzenie tego dowodu w rozpoznawanej sprawie prowadziłoby do ustalenia w oczywisty sposób sprzecznego z rzeczywistym stanem rzeczy. Zwrócić należy przy tym uwagę, że w odpowiedzi na apelację A. Z. (1) nie zakwestionowała faktu terminowej zapłaty przez A. Z. (2) rat kredytowo-odsetkowych wymagalnych w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku.

Dodatkowo należy wskazać, że Sąd Rejonowy nie miał żadnego wpływu na to, że w postępowaniu apelacyjnym zostaną dokonane częściowo odmienne ustalenia faktyczne od ustaleń tego Sądu we wskazanym wyżej zakresie. W szczególności należy wskazać, że w dniu 13 marca 2018 roku, już po wymianie pism procesowych przez pełnomocników wnioskodawczyni i uczestnika, Sąd Rejonowy wyznaczył pełnomocnikom długi, 21 dniowy termin między innymi do zgłoszenia wszystkich wniosków dowodowych, pod rygorem pominięcia wniosków dowodowych złożonych w terminie późniejszym (k. 147), jednak uczestnik i jego pełnomocnik nie przedstawili dowodów na okoliczność uiszczenia rat kredytu w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku.

W związku z częściowo odmiennymi ustaleniami faktycznymi, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił zmienić częściowo zaskarżone postanowienie w punkcie VIII w ten sposób, że zasądzić od A. Z. (1) na rzecz A. Z. (2) dodatkowo kwotę 3236,28 zł tytułem zwrotu części spłaconego przez A. Z. (2) po ustaniu wspólności majątkowej długu związanego z majątkiem wspólnym.

*

W pozostałej części apelacja A. Z. (2) jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nie jest zasadny wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Wprawdzie wniosek ten został zgłoszony jako wniosek ewentualny, ale, jako dalej idący, wymaga omówienia w pierwszej kolejności.

Z przepisów art. 386 § 2 i 4 k.p.c., mających odpowiednie zastosowanie w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 k.p.c.), wynika, że uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić tylko w razie stwierdzenia nieważności postępowania, w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie postanowienia co do istoty sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

W ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna ze wskazanych wyżej podstaw uchylenia orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji nie jest dotknięte nieważnością. Sąd ten rozpoznał istotę sprawy, a wydanie postanowienia przez Sąd Okręgowy nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, ani też nawet uzupełniania, czy powtarzania postępowania dowodowego.

Należy także zwrócić uwagę, że uczestnik nie przytacza w apelacji zarzutów, których uwzględnienie mogłoby skutkować uchyleniem zaskarżonego postanowienia, w związku z czym niezrozumiałe jest zamieszczenie w apelacji wniosku o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

÷

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, z tą uwagą, że w odniesieniu do faktu zapłaty przez uczestnika rat kredytu wymagalnych w okresie od maja 2017 roku do października 2017 roku Sąd Okręgowy dokonał odmiennego ustalenia na podstawie dowodu przeprowadzonego w postępowaniu apelacyjnym.

Ponowne szczegółowe przytaczanie ustaleń Sądu Rejonowego oraz rozważań w zakresie oceny dowodów jest zbędne.

W szczególności należy podkreślić, że prawidłowe są ustalenia Sądu pierwszej instancji co do wartości nieruchomości położonej w miejscowości P., gmina C., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka (...).

Sąd Okręgowy podziela w całości argumentację Sądu pierwszej instancji dotyczącą ewentualnego wpływu na wartość konkretnej nieruchomości okoliczności, że nieruchomość taka jest obciążona ograniczonym prawem rzeczowym w postaci hipoteki. Sąd Rejonowy w omawianym zakresie przedstawił w uzasadnieniu postanowienia obszerne rozważania prawne, odwołując się do aktualnego stanowiska Sądu Najwyższego.

Uzupełniająco należy dodać, że w związku z tym, iż podziałem majątku wspólnego nie są objęte obowiązki majątkowe, nie można zgodzić się ze stanowiskiem, że zapłata przez jednego z małżonków (byłych małżonków) wspólnego długu, dokonana po podziale majątku wspólnego (czy to umownym, czy to następującym na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu), wyklucza możliwość wystąpienia przez małżonka, który dokonał takiej zapłaty, z roszczeniem regresowym przeciwko współdłużnikowi. Tego rodzaju stan faktyczny w ogóle nie podlega regulacji zawartej w art. 618 § 1 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i w zw. z art. 46 k.r.o.

Oczywiście okoliczność, że nieruchomość jest obciążona hipoteką, może mieć w konkretnym wypadku wpływ na wartość tej nieruchomości, ale nie oznacza, że taki wpływ istnieje w każdym wypadku. Ewentualny wpływ obciążenia nieruchomości hipoteką na wartość tej nieruchomości nie wyraża się przy tym w prostej różnicy pomiędzy wartością rynkową nieruchomości bez obciążenia hipotecznego a wartością sumy hipotecznej, czy też różnicy pomiędzy wartością rynkową nieruchomości bez obciążenia hipotecznego a aktualną wysokością wierzytelności zabezpieczonej hipoteką.

W każdym razie ustalenie ewentualnego wpływu obciążenia hipotecznego na rynkową wartość nieruchomości wymaga w każdym wypadku skorzystania z wiadomości specjalnych z zakresu szacowania nieruchomości. W rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane, aby fakt obciążenia hipoteką nieruchomości będącej przedmiotem podziału miał jakikolwiek wpływ na rynkową wartość tej nieruchomości, w związku z czym wartością rynkową nieruchomości jest kwota 300000 zł, zgodnie wskazana przez wnioskodawczynię i uczestnika.

Jeżeli chodzi o stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 25 czerwca 2008 roku, III CZP 58/08, to dotyczyło ono całkowicie odmiennego stanu faktycznego od tego, jaki występuje w rozpoznawanej sprawie. Sąd Najwyższy wskazał w powołanej uchwale, że w sprawie o zniesienie wspólności prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej wartość tego prawa ustala się z uwzględnieniem związanego z nim długu z tytułu niespłaconego kredytu zaciągniętego przez spółdzielnię mieszkaniową w części przypadającej na ten dom.

Specyfika stanu faktycznego, jaki legł u podstaw wydania uchwały z dnia 25 czerwca 2008 roku, III CZP 58/08, wyraża się w tym, że w skład majątku podlegającego podziałowi wchodziło spółdzielcze własnościowe prawo do domu jednorodzinnego. Z prawem takim związany był obowiązek uiszczenia wkładu budowlanego przez osobę, której takie prawo przysługuje. To samo dotyczy innych spółdzielczych praw do lokalu o charakterze własnościowym (spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego). Podobna sytuacja występuje w przypadku spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego – z prawem takim związany jest obowiązek uiszczenia wkładu mieszkaniowego przez członka.

Obowiązek uiszczenia wkładu budowlanego lub mieszkaniowego jest ściśle związany ze spółdzielczym prawem danego rodzaju. Na podstawie przepisów ustawy – Prawo spółdzielcze obowiązek taki spoczywał na osobie, której przysługiwało spółdzielcze prawo do lokalu. Podobne rozwiązanie przewiduje ustawa z dnia 15 grudnia 2000 roku o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2020 roku, poz. 1465 – tekst jednolity ze zmianami):

a) art. 17 ⁷ – gdy chodzi o własnościowe prawo do lokalu,

b) art. 9 ust. 1, art. 10 ust. 2, art. 13, art. 14 ust. 1 – gdy chodzi o lokatorskie prawo do lokalu.

Zapłata przez członka spółdzielni części przypadającego na niego kredytu zaciągniętego przez spółdzielnię na budowę lokalu, do którego członkowi przysługuje spółdzielcze prawo, stanowi jedną z postaci zapłaty wkładu mieszkaniowego lub budowlanego.

W związku z powyższym, jeżeli w skład majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu, to na tym z małżonków, któremu prawo to zostanie przyznane w wyniku podziału, spoczywał będzie obowiązek uiszczenia na rzecz spółdzielni brakującego wkładu. W takiej sytuacji wartość prawa podlegającego podziałowi powinna zostać określona z uwzględnieniem zadłużenia z tytułu wkładu mieszkaniowego lub budowlanego, gdyż od chwili podziału obowiązek w tym zakresie spoczywał będzie na tym z małżonków, któremu prawo zostanie przyznane.

Opisana wyżej sytuacja nie występuje jednak w rozpoznawanej sprawie. W skład majątku wspólnego nie wchodziło spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego.

Podział majątku wspólnego nie ma i nie może mieć wpływu na istniejące w chwili podziału zobowiązania małżonków względem osób trzecich związane z tym majątkiem.

Nie ma również podstaw do dokonywania „podziału” tych zobowiązań w postępowaniu o podział majątku wspólnego ze skutkiem jedynie pomiędzy małżonkami. Ustalenie na przyszłość zasad rozliczeń pomiędzy małżonkami z tytułu wykonania wspólnych zobowiązań względem osób trzecich, w szczególności z tytułu wykonania zobowiązań pieniężnych, może nastąpić jedynie w drodze umowy pomiędzy małżonkami, jako współdłużnikami. Zawarcie takiej umowy jest dopuszczalne na zasadzie swobody umów. Umowa taka ma jedynie skutek pomiędzy osobami ją zawierającymi i nie ma skutków względem osób trzecich – wierzycieli. Żaden z małżonków nie ma również roszczenia w stosunku do drugiego małżonka o zawarcie takiej umowy, w związku z czym nie jest możliwe ani nakazanie przez sąd zawarcia takiej umowy, ani też wydanie rozstrzygnięcia zastępującego taką umowę.

W stosunku do kredytodawcy dług z tytułu zaciągniętego przez małżonków, a niespłaconego jeszcze kredytu, obciąża małżonków solidarnie. Spełnienie całości lub części świadczenia z tego tytułu przez jednego z nich spowoduje powstanie roszczenia regresowego w stosunku do drugiego o zwrot odpowiedniej części wartości spłaconego kredytu.

÷

Nie jest uzasadniony zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 328 § 2 k.p.c. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wszystkie wymagania wynikające z powołanego przepisu. Co więcej, Sąd Rejonowy dokonał szczegółowych ustaleń faktycznych w sprawie, powołując przy poszczególnych ustaleniach konkretne dowody stanowiące podstawę tych ustaleń, oraz przedstawił obszerną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego. W żadnym wypadku uzasadnienie nie stanowi opisu przeprowadzonego postępowania dowodowego. Zarzut taki, podniesiony w apelacji, stanowi albo przejaw złej woli uczestnika albo wynika z niezapoznania się z treścią uzasadnienia.

W sprawie nie zachodzą okoliczności faktyczne, które uzasadniałyby ustalenie wartości nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego z uwzględnieniem obciążenia tej nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym w postaci hipoteki. Okoliczność, że to faktycznie uczestnik spłaca kredyt zaciągnięty przez oboje małżonków, oznacza tylko tyle, że wnioskodawczyni zobowiązana jest do zwrotu uczestnikowi kwoty odpowiadającej jej udziałowi w majątku wspólnym. W sprawie nie zachodzi potrzeba określenia wartości nieruchomości w związku z perspektywą nabycia tej nieruchomości przez osobę trzecią w drodze sprzedaży egzekucyjnej, gdzie obciążenie nieruchomości hipoteką mogłoby mieć wpływ na cenę nabycia.

Wartość nieruchomości dla potrzeb działu nie może również zostać określona jako prosta różnica pomiędzy rynkową wartością nieruchomości wolnej od obciążeń a wysokością wierzytelności z tytułu kredytu. Nie ma przy tym żadnej gwarancji prawnej, że w razie takiego ustalenia „wartości” nieruchomości uczestnik nie wystąpi w przyszłości w stosunku do wnioskodawczyni o zwrot części spłaconego przez niego kredytu i odsetek kapitałowych.

÷

Oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia przepisu art. 320 k.p.c., ponieważ przepis ten nie ma zastosowania w odniesieniu do świadczeń z tytułu spłat lub dopłat zasądzanych w tak zwanych postanowieniach działowych.

Przepisami, które mogą stanowić podstawę prawną rozstrzygnięcia rozkładającego na raty spłatę lub dopłatę zasądzoną w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności między małżonkami, są przepisy art. 212 § 3 zd. 1 i 2 k.p.c. Powołane przepisy mają zastosowanie w postępowaniu o zniesienie współwłasności rzeczy, natomiast w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności między małżonkami przepisy te mają zastosowanie odpowiednie, na podstawie art. 1035 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o.

Przepisy art. 212 § 3 zd. 1 i 2 k.p.c. stanowią, że jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.

W rozpoznawanej sprawie nie zachodziły podstawy faktyczne wyznaczenia terminu uiszczenia dopłaty w kwocie 136937,99 zł dłuższego niż to wynika z postanowienia Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 28 stycznia 2021 roku, a więc terminu do dnia 31 marca 2021 roku. W szczególności brak było faktycznych podstaw do rozłożenia zasądzonej dopłaty na raty.

Bez znaczenia jest przy tym okoliczność, że uczestnik w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji nie zgłosił wniosku o rozłożenie dopłaty na raty. Możliwość zastosowania przepisów art. 212 § 3 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego jest niezależna od wniosków stron. Rozłożenie spłat lub dopłat na raty może nastąpić także przez sąd z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie takie uzasadnia stan faktyczny sprawy. Nie jest zatem trafne odmienne stanowisko wyrażone przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

W rozpoznawanej sprawie odpis wniosku o podział majątku wspólnego doręczony został uczestnikowi najpóźniej w dniu 22 sierpnia 2016 roku (k. 22).

Uczestnik od początku miał świadomość tego, że kredyt będzie obciążał solidarnie kredytobiorców względem banku, bez względu na ewentualne uzgodnienia między małżonkami (k. 23).

Od dnia 30 grudnia 2016 roku A. Z. (2) godził się na przyznanie mu nieruchomości gruntowej w P. (k. 36), a w związku z tym powinien liczyć się z obowiązkiem uiszczenia dopłaty, gdyż wartość nieruchomości była znacznie wyższa niż wartość prawa najmu lokalu mieszkalnego.

Już na rozprawie w dniu 20 grudnia 2016 roku wnioskodawczyni złożyła uczestnikowi korzystną propozycję ugodową, a mianowicie zapłatę przez uczestnika kwoty 100000 zł tytułem dopłaty oraz przydzielenie uczestnikowi nieruchomości gruntowej, a wnioskodawczyni prawa najmu lokalu mieszkalnego (k. 34), jednak uczestnik z tej propozycji nie skorzystał. Jeszcze bardziej korzystna propozycja zawarcia ugody została złożona na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2017 roku (k. 48).

Czas trwania postępowania w zestawieniu z sytuacją majątkową uczestnika był wystarczający do tego, aby zgromadzić odpowiednią kwotę na zapłatę dopłaty.

Zwrócić należy również uwagę na okoliczność, że zarówno uczestnik, jak i wnioskodawczyni mogą skorzystać z potrącenia wierzytelności wzajemnych zasądzonych postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 16 lipca 2019 roku oraz postanowieniem Sądu Okręgowego i złożyć w tym celu stosowne oświadczenie woli lub zawrzeć odrębną umowę kompensacyjną. Kompensaty takiej Sąd Rejonowy oraz Sąd Okręgowy nie mógł dokonać z urzędu.

W razie skorzystania z potrącenia wierzytelności wzajemnych uczestnik będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 117747,07 zł.

W związku z powyższym brak było podstaw do rozkładania zasądzonej dopłaty na raty. Wyznaczony do jej uiszczenia termin jest wystarczający do podjęcia czynności związanych z przygotowaniem kwoty niezbędnej do wykonania zobowiązania.

Należy także podkreślić, że A. Z. (1) powinna mieć świadomość tego, że w razie zapłacenia przez A. Z. (2) rat kredytu po uprawomocnieniu się postanowienia działowego, uczestnik będzie mógł domagać się od wnioskodawczyni zwrotu połowy wpłaconych kwot. Wierzytelności z tego tytułu uczestnik będzie mógł również potrącić z wierzytelnościami wzajemnymi wnioskodawczyni, jeżeli wierzytelności takie będą wówczas istniały.

*

Na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił oddalić wniosek A. Z. (1) o zasądzenie od A. Z. (2) zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Wprawdzie apelacja A. Z. (2) została uwzględniona w niewielkiej tylko części, co mogłoby stanowić podstawę faktyczną zasądzenia od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania odwoławczego na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. i w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., jednak wnioskodawczyni nie poniosła w postępowaniu odwoławczym żadnych kosztów w znaczeniu określonym przez przepisy art. 98 § 1-3 k.p.c.

Wnioskodawczyni nie może zatem domagać się skutecznie zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, jeżeli takich kosztów nie poniosła.

*

Na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Okręgowy postanowił przejąć na rachunek Skarbu Państwa nieuiszczoną opłatę od apelacji w kwocie 1000 zł.

W związku z tym, że apelacja uczestnika została uwzględniona tylko w niewielkim zakresie, a uczestnik był zwolniony od opłaty od apelacji, brak jest podmiotu, na który mógłby zostać włożony obowiązek zapłaty na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczonej opłaty od apelacji.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.

Anna Podolska-Kojtych Dariusz Iskra Marek Zugaj

1 Przytoczono dosłowne brzmienie zarzutów i wniosków apelacyjnych oraz sformułowania określającego zakres zaskarżenia postanowienia, z zachowaniem zastosowanej pisowni i interpunkcji, a ściślej – z brakami w tym zakresie.

2 Por.: wyrok SN z dnia 15 maja 2001 roku, I CKN 350/00, Lex nr 52667; postanowienie SN z dnia 4 października 2002 roku, III CZP 62/02, OSN C 2004, z. 1, poz. 7; wyrok z dnia 11 marca 2004 roku, V CK 328/03, Lex nr 183779; wyrok SN z dnia 14 lipca 2004 roku, IV CK 544/03, Lex nr 116591; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2005 roku, V CK 704/04, Lex nr 180875; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2004 roku, I PK 22/03, OSN P 2005, z. 6, poz. 80; uchwała SN z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSN C 2008, z. 6, poz. 55.