Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca Sędzia Grażyna Łazowska

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2021 r. w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy U. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania U. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 1 marca 2020r. nr (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  przyznaje od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego I. G. kwotę 90zł (dziewięćdziesiąt złotych) powiększoną o podatek od towarów i usług w wysokości 23%, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIIIU 770/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 marca 2020r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 stycznia 2020r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych ( Dz.U. z 2018r., poz.926 ) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz.U. z 2020r., poz.53 ze zm. ) dokonał od 1 marca 2020r. waloryzacji emerytury z FUS i emerytury kapitałowej ubezpieczonej U. K..

Ubezpieczona w odwołaniu od decyzji zarzuciła, że organ rentowy dokonał waloryzacji emerytury jednokrotnie a winien to był zrobić dwukrotnie, organ rentowy naliczył świadczenie do wypłaty dokonując potrącenia z należnością wynikającą z tytułu wykonawczego z kwoty świadczenia brutto a winien dokonać potrącenia przyjmując kwotę netto, to jest po odliczeniu składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy, wreszcie organ rentowy wyliczył świadczenie nie dokonując waloryzacji kapitału początkowego.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Decyzją z 3 sierpnia 2018r. znak (...) organ rentowy przyznał ubezpieczonej U. K. okresową emeryturę kapitałową od 1 lipca 2018r., która
od 1 lipca 2018r. wyniosła 149,05 zł.

Decyzją z 3 sierpnia 2018r. znak (...) organ rentowy przyznał ubezpieczonej emeryturę z FUS od 1 lipca 2018r.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowiła równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób
w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 73326,70 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 269958,52 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wyniosło 252,40 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wyniosła 1360,08 zł.

Decyzją z 1 marca 2019r. organ rentowy dokonał waloryzacji emerytury z FUS
i emerytury kapitałowej od 1 marca 2019r.

Kwota emerytury z FUS ustalona na dzień 28 luty 2019r., to jest 1360,08 zł podlegała podwyższeniu przez pomnożenie przez wskaźnik waloryzacji 102,86% i wyniosła 1398,98 zł.

Kwota okresowej emerytury kapitałowej ustalona na dzień 28 luty 2019r., to jest
149,05 zł podlegała podwyższeniu przez pomnożenie przez wskaźnik waloryzacji 102,86%
i wyniosła 153,31 zł.

Kwota podwyżki była niższa niż 70 zł stąd:

- wysokość zwaloryzowanej emerytury z FUS ustalono przez dodanie do kwoty świadczenia przysługującego na dzień 28 luty 2019r., to jest 1360,08 zł, kwoty waloryzacji 63,09 zł,

- wysokość zwaloryzowanej okresowej emerytury kapitałowej ustalono przez dodanie
do kwoty świadczenia przysługującego na dzień 28 luty 2019r., to jest 149,05 zł, kwoty waloryzacji 6,91 zł.

Łączna kwota podwyżki dla tych świadczeń wyniosła 70,00 zł.

Po waloryzacji od 1 marca 2019r. emerytura z FUS wyniosła 1423,17 zł, okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 155,96 zł. Łączna kwota świadczenia po waloryzacji wyniosła 1579,13 zł.

Decyzją skarżoną organ rentowy dokonał waloryzacji emerytury z FUS i emerytury kapitałowej od 1 marca 2020r.

Kwota emerytury z FUS ustalona na dzień 29 luty 2020r., to jest 1423,17 zł podlegała podwyższeniu przez pomnożenie przez wskaźnik waloryzacji 103,56% i wyniosła 1473,83 zł

Kwota okresowej emerytury kapitałowej ustalona na dzień 29 luty 2020r., to jest
155,96 zł podlegała podwyższeniu przez pomnożenie przez wskaźnik waloryzacji 103,56%
i wyniosła 161,51 zł.

Kwota podwyżki była niższa niż 70 zł i stąd:

- wysokość zwaloryzowanej emerytury z FUS ustalono przez dodanie do kwoty świadczenia przysługującego na dzień 29 luty 2020r., to jest 1423,17 zł kwoty waloryzacji, to jest 63,09 zł,

- wysokość zwaloryzowanej okresowej emerytury kapitałowej ustalono przez dodanie
do kwoty świadczenia przysługującego na dzień 29 luty 2020r., to jest 155,96 zł kwoty waloryzacji, to jest 6,91 zł

Łączna kwota podwyżki dla tych świadczeń wyniosła 70 zł.

Po waloryzacji od 1 marca 2020r. emerytura z FUS wyniosła 1486,26 zł, okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 162,87 zł. Łączna kwota świadczenia po waloryzacji wyniosła 1649,13 zł.

Świadczenie ulegało zmniejszeniu z powodu należności egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego, to jest o 412,28 zł ( 25% x 1649,13 zł ).

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji akt organu rentowego, jako okoliczności bezsporne, bo jednoznacznie wynikające z tych dowodów i nie kwestionowane przez strony.

Sąd na podstawie art.235(2)§1 pkt 2 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego z zakresu rent i emerytur oraz przesłuchania stron jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy. Ubezpieczona domagała się przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego dla ustalenia czy kwota emerytury została obliczona prawidłowo mając na względzie wszystkie przeprowadzone dotychczas waloryzacje kapitału początkowego, waloryzacje emerytur oraz dowodu z przesłuchania stron dla ustalenia, że emerytura została naliczona nieprawidłowo. Dowody takie nie mają znaczenia dla niniejszej sprawy, która dotyczy wyłącznie kwestii waloryzacji emerytury i tylko w takim zakresie, a to przeprowadzonej w sprawie waloryzacji
i zastosowanych przepisów Sąd mógł dokonywać oceny prawidłowości decyzji. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 7 lutego 2019r. ( sygn. III AUa 737/18 ) waloryzacja jest czynnością formalno - techniczną, skutkującą wzrostem zwaloryzowanego świadczenia do kwoty równej iloczynowi kwoty świadczenia oraz wskaźnika waloryzacji.
W ramach procesu waloryzacji nie dochodzi bowiem do zmian w zakresie wysokości samego świadczenia w wysokości poddawanej waloryzacji. Wobec tego, decyzja waloryzacyjna
nie otwiera sporu co do wysokości świadczenia poddanego waloryzacji.

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie ubezpieczonej U. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot i zakres rozpoznania sprawy wyznacza treść decyzji, od której wniesiono odwołanie ( por. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 13.05.1999r. sygn. akt II UZ 52/99, LEX nr 40789, z dnia 07.04.2011r. sygn. akt I UK 357/10, LEX nr 863946, z dnia 01.09.2010r. sygn. akt II UK 15/10, LEX nr 667499, z dnia 20.01.2010r. sygn. akt II UZ 49/09, LEX nr 583831, z dnia 23.04.2010r. sygn. akt II UK 309/09, LEX nr 604210 ).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznania niniejszej sprawy stwierdzić należy,
iż postępowanie przed tut. Sądem zainicjowane zostało odwołaniem ubezpieczonej od decyzji z dnia 1 marca 2020r., którą organ rentowy dokonał waloryzacji emerytury z FUS i emerytury kapitałowej ubezpieczonej od dnia 1 marca 2020r., na podstawie przepisów ustawy z dnia
9 stycznia 2020r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2020r., poz.252 ), ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz.U.
z 2020r.,poz.53 ze zm. ) oraz ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych
( Dz.U. z 2018r., poz.926 ) i tylko w zakresie objętym treścią tej decyzji, Sąd mógł przeprowadzić kontrolę jej prawidłowości.

Zgodnie z art.88 ustawy emerytalnej emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca.

Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.

Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza
się waloryzację.

Waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji.

Zgodnie z art.5 ust.1 i 7 ustawy z dnia 9 stycznia 2020r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw
( Dz.U. z 2020r., poz.252 ) w 2020r. waloryzacja od dnia 1 marca polega na podwyższeniu kwoty świadczenia, w wysokości przysługującej w dniu 29 lutego 2020r.,wskaźnikiem waloryzacji ustalonym zgodnie z art.89 ustawy zmienianej w art.1, nie mniej niż o kwotę 70 zł.

Jeżeli emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje łącznie z okresową emeryturą kapitałową, o której mowa w art.6 ust.1 pkt 7, każde z tych świadczeń podwyższa się w sposób określony w ust.1, przy czym kwotę, o której mowa w ust.1, ustala
się proporcjonalnie do wysokości tych świadczeń

Zgodnie z Komunikatem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 lutego 2020r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2020r. ( M.P. z 2020r., poz.177 ) wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2020r. wynosi 103,56%.

Z treści decyzji zaskarżonej wynika, iż organ rentowy prawidłowo, czyli zgodnie
z obowiązującymi w tym zakresie przepisami zwaloryzował emeryturę z FUS i emeryturę kapitałową ubezpieczonej od dnia 1 marca 2020r. przy uwzględnieniu prawidłowego wskaźnika waloryzacji emerytur i rent. Ubezpieczona zresztą w odwołaniu nie kwestionowała zasad przeprowadzonej waloryzacji i matematycznych wyliczeń w niej dokonanych. Wbrew temu co podnosi ubezpieczona waloryzacji świadczenia dokonuje się raz w roku,
co jednoznacznie wynika z cytowanego art.88 ustawy emerytalnej. Jest to waloryzacja dokonywana od 1 marca każdego roku i takiej też waloryzacji dotyczy decyzja skarżona.
Nie odnosi się ona natomiast do waloryzacji kapitału początkowego stąd kwestia
ta nie może być przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie. Nadto Sąd zwraca uwagę,
że w związku z przyznaniem ubezpieczonej emerytury w sierpniu 2018r., a więc w trzecim kwartale 2018r. równocześnie dokonano waloryzacji kapitału początkowego – ostatnia kwartalna waloryzacja tego kapitału została dokonana za pierwszy kwartał 2018r., zgodnie
z art.173 ust.4, 5 i 5a ustawy emerytalnej. Tak zwaloryzowany kapitał początkowy organ rentowy uwzględnił do wyliczenia emerytury ubezpieczonej decyzją z 3 sierpnia 2018r. Decyzji tej ubezpieczona nie kwestionowała doprowadzając do jej uprawomocnienia.

Odnosząc się do dokonywanych przez organ rentowy potrąceń to Sąd nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości w tym zakresie.

Kwestia potrąceń regulowana jest przez art.139 i następne ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art.139 ust.1 ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie –
po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych – podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art.141, należności wymienione w pkt 1-10 tego przepisu.

Zgodnie z art.140 ust.1 pkt 3 ustawy emerytalnej potrącenia, o których mowa w art.139, mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem art.141, w następujących granicach: innych egzekwowanych należności - do wysokości 25% świadczenia.

Wysokość części świadczenia podlegającego egzekucjom, o których mowa w ust.1, oraz wysokość potrąceń, o których mowa w ust.4, a także wysokość części świadczenia podlegającego potrąceniom, o których mowa w art.6 i 6a, oraz ustaloną orzeczeniem sądu, ugodą sądową lub aktem notarialnym procentową wysokość potrąceń ze świadczeń z tytułu należności alimentacyjnych bez wskazania sposobu ich naliczania, ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne – art.140 ust.7.

Z zaskarżonej decyzji wynika, że organ rentowy dokonał ubezpieczonej potrącenia kwoty 412,28 zł z powodu należności egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego,
co stanowiło 25% świadczenia wyliczonego brutto ( 25% x 1649,00 zł ). Prawidłowo organ rentowy obliczył kwotę potrąceń od świadczenia brutto a nie netto, gdyż zasada taka wynika bezpośrednio z cytowanego powyżej art.140 ust.7 ustawy emerytalnej, który stanowi, że kwoty potrąceń ustala się od kwoty świadczenia przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie społeczne.

Reasumując, Sąd stwierdził, iż skarżona decyzja organu rentowego odpowiada prawu
i stąd z mocy art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej jako bezzasadne.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd orzekł na podstawie §15 ust.2 w związku z §4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz.U. z 2019r. poz.68 ).

(-) Sędzia Grażyna Łazowska