Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący sędzia Tomasz Gal

Protokolant: Katarzyna Nawrocka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 stycznia 2021 roku w Warszawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego W. (...)

przeciwko M. D. (1)

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

orzeka:

1)  oddala powództwo,

2)  ustala, że pozwany wygrał niniejszy spór w całości, pozostawiając wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt XXV C 2283/19

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego W. - (...) pozwem z dnia 28 sierpnia 2019 r. ( data stempla operatora pocztowego - k. 120) skierowanym przeciwko M. D. (1) wniósł o:

1)  uznanie umowy darowizny zawartej w dniu 13 listopada 2014 r. pomiędzy darczyńcami P. D. i R. D. (1) a obdarowanym M. D. (1), w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) przed notariusz M. D. (2), stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w W., (...) W., dzielnicy (...), województwie (...), o powierzchni użytkowej 50, 54 m ^{( 2, )}objętego księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa Kw nr WA1 (...) wraz ze wszelkimi prawami związanymi z jego własnością, w tym w szczególności wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, udziału 3/321 części, stanowiącej odrębną nieruchomość lokalu niemieszkalnego – garażu wielostanowiskowego oznaczonego nr Gl, położonego w budynku przy ul. (...) w W., (...) W., dzielnicy (...), województwie (...), o powierzchni użytkowej 3.008,70 m ^{( 2, )}objętego księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa Kw nr WA1 (...) wraz ze wszelkimi prawami związanymi z jego własnością, w tym w szczególności wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, ,

2)  umowy darowizny zawartej w dniu 29 sierpnia 2014 r. pomiędzy darczyńcami P. D. i R. D. (1) a obdarowanym M. D. (1) w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) przed notariusz M. D. (2), prawa użytkowania wieczystego zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o obszarze 0,0643 ha oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu numer (...), nazwa obrębu (...), jednostka ewidencyjna (...) położonej przy ul. (...) w (...) W. wraz z własnością posadowionego na niej budynku biurowego o pow. użytkowej 533, 44 m ^{( 2)} objętej księgą wieczystą Kw nr (...)

za bezskuteczne wobec Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego W. – (...), któremu wobec darczyńców przysługują następujące wierzytelności:

1)  wobec R. D. (1) wierzytelność z tytułu zaległości podatkowych z podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ( (...)) za 2011 r., 2012 r., 2013 r., 2014 r. oraz 2015 r., w kwocie należności głównej 118.175,32 zł, wraz z odsetkami za zwłokę oraz odsetek od nieuiszczonych w terminie zaliczek na podatek dochodowy za 01,03–12/2011 r., 01-03, 05,06, 08-10, 12/2012 r., 01-10/2013 r. 01,08-11/2014 r., 01-06/2015 r., w kwocie 21.190,00 zł, kosztów postępowania egzekucyjnego w kwocie 8.500,43 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 104,40 zł objętych tytułami egzekucyjnymi nr SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM(...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...),

2)  wobec P. D. przysługują wierzytelności z tytułu zaległości podatkowych z podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ( (...)) za 2012 r., 2013 r., 2014 r., 2015 r., w kwocie należności głównej 170.566,80 zł, wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek od nieuiszczonych w terminie zaliczek na podatek za 04-06, 08-12/2011 r., 01-12/2012 r., 01-12/2013 r., 01,06-11/2014 r., 01-05/2015 r., w kwocie 21.923,00 zł, kosztów postępowania egzekucyjnego w kwocie 9.789,15 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 124,80 zł objętych tytułami wykonawczymi o nr SM (...), SM (...), SM (...), SM(...), SM (...), SM (...), SM(...), SM(...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), (...), (...), (...), (...)oraz SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...).

Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że P. D. i R. D. (1) pozostają dłużnikami Skarbu Państwa na podstawie wskazanych wyżej tytułów wykonawczych. Stan majątkowy pozwanych został ustalony na podstawie oświadczeń majątkowych złożonych w toku postępowania egzekucyjnego przez P. D.. Powyższe oświadczenie nie obejmowało nieruchomości położonych przy ul. (...) oraz ul. (...), będących przedmiotem umów darowizny. Protokoły spisane w toku postępowania egzekucyjnego w dniu 27 lutego 2013 r., 24 kwietnia 2013 r., 17 maja 2013 roku dotyczące majątku P. D. i 27 lutego 2013- R. D. (1), również nie ujawniały przedmiotowych nieruchomości.

Naczelnik Urzędu Skarbowego W. - (...) prowadził wobec P. D. postępowanie karne skarbowe o czyn art. 77 § 2 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, w związku art. 6 § 2 Kodeks karny skarbowy (sygn. akt (...), Postępowanie zostało wszczęte w dniu 8 maja 2014 r. Na powyższą okoliczność w dniu 1 lipca 2014 r,, przesłuchano P. D. w charakterze podejrzanego, który w protokole przesłuchania wskazał, że posiada nieruchomość przy ulicy (...) w W. w W. o pow. 1800 m ^{( 2)}. W dniu 6 października 2014 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie wydał w tej sprawie nakaz zapłaty, który uprawomocnił się z dniem 6 listopada 2014 roku. Powyższa nieruchomość jest obciążona hipotekami na łączną kwotę 1,215.678,60 zł. Po uwzględnieniu kolejności zaspokajania wierzycieli oraz jej wartości szacunkowej nie ma ona wartości egzekucyjnej. Do majątku należał także samochód ciężarowy marki P. (...) o nr rej. (...), ale został on objęty zajęciem egzekucyjnym Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie,

Postępowanie przyniosło jedynie szczątkowe zaspokojenie należności. Organ egzekucyjny postanowieniem nr (...) umorzył postępowanie egzekucyjne wobec P. D. o nr: SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...),(...), (...), (...), (...).

Powód wskazał, że R. i P. D. wiedzieli o ciążących na nich wymagalnych zobowiązaniach podatkowych, względem Urzędu Skarbowego W. - (...), a mimo to R. i P. D. w akcie notarialnym z dnia 13 listopada 2014 r. oświadczyli nieprawdę podając, że nie posiadają żadnych zaległości podatkowych, do których stosuje się przepisy ustawy ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Powód podnosi, że dłużnicy w czasie dokonywania zaskarżonych czynności mieli nie tylko świadomość, ale też zamiar pokrzywdzenia wierzyciela. Świadczy o tym całokształt ich działań majątkowych jednoznacznie zmierzających do wywołania bezpośredniego skutku w postaci uniemożliwienia egzekucji należności podatkowych. Bezpośredni zamiar pokrzywdzenia wierzyciela w zakresie powództwa dotyczy także wierzytelności przyszłych.

Zdaniem powoda działanie dłużników było ukierunkowane na usunięcie majątku spod przyszłej egzekucji. Powód jako podstawę prawną roszczenia wskazał przepis art. 527 i nast. kc (pozew -k. 4 - 10).

W piśmie z dnia 11 października 2019 r. Skarb Państwa wskazał, że wartość jego chronionych wierzytelności wynosi kwotę 147.970,15 zł wobec R. D. (1) oraz kwotę 202,403,75 zł wobec P. D. (pismo - k. 123).

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 grudnia 2019 r. pozwany M. D. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu M. D. (1) zakwestionował, aby powód posiadał wymagalną wierzytelność wobec P. D. w wysokości wskazanej w pozwie. Według pozwanego ta wierzytelność z tytułu należności głównej wynosi kwotę 99.835 złotych.

Ponadto M. D. (1) podniósł, że wierzytelności wskazane w pozwie a powstałe do końca 2013 roku uległy przedawnieniu na podstawie art. 70 § 1 ordynacji podatkowej, podając że dotyczy to niezapłaconego przez R. D. (1) podatku w kwocie 78,315,10 zł wraz z odsetkami za okres 2011 r. objętego tytułem wykonawczym m SM (...) i podatku w kwocie 52.420 zł wraz z odsetkami za okres 2012 r. objętego tytułem wykonawczym nr SM (...) oraz niezapłaconego przez P. D. podatku w kwocie 74.478,80 zł wraz z odsetkami objętego tytułem wykonawczym nr SM (...).

Według pozwanego bieg terminu przedawnienia nie został przerwany przez wszczęcie egzekucji, ponieważ darczyńcy nie zostali zawiadomieni o jej wszczęciu.

Pozwany zaznaczył, że w konsekwencji stosownie do art. 59 par. 1 pkt 9 ordynacji podatkowej w/w zobowiązania podatkowe wygasły.

W dalszej kolejności pozwany wskazał, że darczyńcy nie pozostawali niewypłacalni w chwili dokonania spornych darowizn i nie mogli działać ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Wobec utrzymywania majątku wystarczającego na zaspokojenie należności podatkowych, powód podnosi, że darczyńcy nie mieli intencji pokrzywdzenia Skarbu Państwa jako wierzyciela.

W tym zakresie pozwany podniósł, że w 2014 r. darczyńcy byli jedynymi wspólnikami spółki jawnej pod firmą Piekarnia (...), która w 2014 r. posiadała aktywa o wartości 10.724.958,17 złotych. Ponadto w dacie dokonania w/w darowizn darczyńcy posiadali pojazdy o wartości około 200.000 zł i nieruchomości o wartości 3.602.235 złotych, które mogły być i nadal mogą być przedmiotem egzekucji.

Pozwany zaznaczył, że wpis hipotek do księgi wieczystej (...) nie jest aktualny. Darczyńcy dysponowali zatem majątkiem pozwalającym na zaspokojenie należności powoda mimo dokonania spornych darowizn.

Zdaniem pozwanego nie może on ponosić odpowiedzialności za nienależyte prowadzenie postępowania egzekucyjnego w trybie administracyjnym przez organ podatkowy, który nie przeprowadził skutecznej egzekucji wobec dłużników mimo, iż miał taką możliwość. Według pozwanego to powód powinien wykazać że jego wierzytelność nie może zostać zaspokojona z majątku dłużnika w następstwie zaskarżonej czynności prawnej.

Ponadto pozwany wskazał, że powód domaga się w niniejszej sprawie ochrony wierzytelności na poziomie kwoty około 350,000 zł i zarazem domaga się w nieuprawniony sposób ubezskutecznienia dwóch czynności prawnych, których przedmiotem były składniki majątkowe o wartości przekraczającej łącznie 4.000.000 zł (370,000 zł wartość nieruchomości przy ul. (...) i 3.986.570 zł wartość nieruchomości przy ul. (...)).

Pozwany zaznaczył ponadto, że nieruchomość przy ul. (...) w dacie darowizny była obciążona hipotekami z tytułu zabezpieczenia kredytu udzielonego na zakup nieruchomości, które to zobowiązanie kredytowe zostało zaspokojone przez pozwanego i przez K. D., W tym zakresie pozwany poczynił także hipotetyczne rozważania, iż kredytodawcy - bankowi (...) S.A. przysługiwałoby pierwszeństwo zaspokojenia z tej nieruchomości gdyby kredyt nie był spłacany, co oznaczałoby że powód nawet gdyby skierował egzekucję wobec darczyńców co do tego składnika majątkowego to i tak nie mógłby uzyskać zaspokojenia

Pozwany podniósł, że prawo wieczystego użytkowania nieruchomości przy ul. (...) zostało nabyte po powstaniu wierzytelności podatkowych oraz że prawo to zostało nabyte odpłatnie przez darczyńców (opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego), a zatem wierzyciel nie został w tym przypadku pokrzywdzony.

Pozwany nadto zauważył, że powód i tak nie mógłby zaspokoić się z majątku wspólnego darczyńców, jako że nigdy nie wystawił wobec nich tytułu wykonawczego uprawniającego do takiej egzekucji.

Zdaniem pozwanego powód nie może domagać się ubezskutecznienia czynności darowizny co do podatków należnych po dacie tej darowizny, nieznanych w dacie czynności prawnej, albowiem stosowanie przepisów o skardze pauliańskiej na zasadzie analogii jest dopuszczalne jedynie wobec skonkretyzowanych wierzytelności podatkowych, tj. już istniejących w chwili dokonania zaskarżonej czynności prawnej.

Ponadto co do wierzytelności przyszłych, pozwany zaznaczył, że powód nie udowodnił, iż darczyńcy dokonali przedmiotowych darowizn w celu pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela, albowiem posiadali inny majątek pozwalający na zaspokojenie tych wierzytelności.

Pozwany wskazał także, że z roszczeniem dotyczącym umowy darowizny z dnia 29 sierpnia 2014 r. powód wystąpił po upływie terminu określonego w art. 534 kc (odpowiedź na pozew k. 137-147).

W piśmie z dnia 2 stycznia 2020 r. powód wskazał, że majątek spółki jawnej, której wspólnikami są darczyńcy jako spółki prawa handlowego nie jest majątkiem wspólników, albowiem są to odrębne podmioty prawa. Wspólnikowi takiej spółki przysługiwałaby jedynie wierzytelność przyszła w sytuacji gdyby spółka jawna została rozwiązana. Zdaniem powoda nie można utożsamiać pojęcia niewypłacalności z brakiem jakiegokolwiek majątku. Za dłużnika niewypłacalnego można uznać nawet podmiot, którego aktywa majątkowe równoważą zobowiązania, ale nie są dostępne dla wierzyciela. Znaczenia ma faktyczna możliwość zaspokojenia. Zdaniem powoda wierzytelności w przyszłych udziałach wynikających z podziału majątku po zaspokojeniu wierzycieli spółki jawnej nie można traktować jako składnika majątkowego pozwalającego na skuteczną egzekucję. Już sama konieczność uwzględnienia procedury likwidacji spółki odwlekałaby w czasie zaspokojenie wierzyciela.

Powód powołał się na to, że ciężar dowodu, iż dany składnik majątkowy jest wystarczający dla egzekucji ciąży na stronie pozwanej i zarazem zaprzeczył, jakoby wierzytelności przyszłe wynikające z udziału w majątku pozostałym po zaspokojeniu wierzycieli spółki Piekarnia (...) sp. j. pozwalały na zaspokojenie wierzyciela w jakimkolwiek stopniu.

Powód podkreśla, że aby świadczenia majątkowe pozwanego eliminowały stan pokrzywdzenia muszą łącznie wystąpić dwie przesłanki, równość w kolejności zaspokojenia wierzycieli oraz uzyskania przez dłużnika ekwiwalentu, który choć przez chwilę jest uchwytny egzekucyjnie dla wierzyciela występującego z roszczeniem pauliańskim. Powód zaznacza, że w tej sprawie żaden z tych elementów nie występuje.

Powód podtrzymał wskazanie, że czynności zawarte w aktach notarialnych zostały dokonane pod tytułem darmym, gdyż nie mają charakteru świadczeń ekwiwalentnych.

Zdaniem powoda z uwagi na to, że stan niewypłacalności jest następstwem kilku następujących po sobie rozporządzeń powód ma prawo żądać ubezskutecznienia więcej niż jednej czynności. Ponadto jak zauważył powód, zaskarżona czynność nie musi być warunkiem koniecznym niewypłacalności dłużnika, wystarczy że jest jego współprzyczyną.

Powód wskazał, że ewentualne przedawnienie należności podatkowych nie ma znaczenia dla oceny zasadności roszczenia ze skargi pauliańskiej. Według powoda osoba trzecia będąca stroną pozwaną w procesie pauliańskim nie może podnosić zarzutu wygaśnięcia lub niemożności egzekwowania zobowiązania dłużnika. Wskazane zarzuty przysługują tylko dłużnikowi w ramach powództwa opozycyjnego przewidzianego w 840 § 1 pkt. 2 kpc. Zarzuty mogą także być zgłoszone w innych procesach wyłącznie przez dłużnika będącego stroną.

Powód zakwestionował również zarzut pozwanego dotyczący zaspokojenia się z majątku wspólnego darczyńców. Kwestia ta jest według powoda poza zakresem tej sprawy, gdyż dłużnikiem jest zarówno P. D. jak i jego małżonka R. D. (1).

Powód podniósł, że zgodnie z zapatrywaniem judykatury przypisanie dłużnikowi zamiaru pokrzywdzenia wierzyciela w rozumieniu art. 530 k. c. jest możliwe, gdy powstanie wierzytelności i stanu niewypłacalności jest wysoce prawdopodobne/ ma charakter realny, a dłużnik mimo to decyduje się dokonać czynności, która uniemożliwi zaspokojenie przyszłych wierzytelności.

Bezpodstawny zdaniem powoda jest również zarzut naruszenia 5-letniego terminu na zaskarżenie czynności ujętej w akcie notarialnym z 29 sierpnia 2014 r. Powództwo zostało wytoczone bowiem dnia 28 sierpnia 2019 r, (pismo k. 204-216).

Pozwany podtrzymał stanowisko w piśmie z dnia 13 lutego 2020 r. (k. 229 i

nast.).

Na podstawie przedstawionego materiału dowodowego Sąd ustalił, co następuje:

Prawo użytkowania wieczystego zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o obszarze 0,0643 ha oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu numer (...), nazwa obrębu (...), jednostka ewidencyjna (...) położonej przy ul. (...) w W. wraz z własnością posadowionego na niej budynku biurowego o pow. użytkowej 533, 44 m ^{( 2)} objętej księgą wieczystą Kw nr (...) zostało przeniesione przez darczyńców P. D. i R. D. (1) umową darowizny zawartą w dniu 29 sierpnia 2014 r. w formie aktu notarialnego (Rep. A nr (...)) przed notariusz M. D. (2) na rzecz ich syna M. D. (1) (akt notarialny rep, A nr (...) - k. 157-163v).

Umową darowizny z dnia 13 listopada 2014 r. sporządzoną w formie aktu notarialnego (Rep. A nr (...)) przed notariusz M. D. (2), P. i R. D. (2) jako darczyńcy przenieśli własność stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), położonej w budynku przy ul. (...) w W. o powierzchni użytkowej 50, 54 m ^{( 2)}' objętej księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy M. Kw nr WA1 (...) wraz ze wszelkimi prawami związanymi z jego własnością, w tym w szczególności wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej oraz własność udziału 3/321 części w stanowiącym odrębną nieruchomość lokalu niemieszkalnego - garażu wielostanowiskowego oznaczonego nr Gl, położonego w budynku przy ul. (...) w W. o powierzchni użytkowej 3.008,70 m ^{( 2)}' objętego księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Warszawy M. Kw nr (...) wraz ze wszelkimi prawami związanymi z jego własnością, w tym w szczególności wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej na rzecz swojego syna M. D. (1) (akt notarialny rep. A nr (...) - k. 15-19v).

W dacie dokonania w/w czynności w skład majątku P. D. i R. D. (1) (na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej) wchodził ponadto udział w wysokości 10/20 w prawie własności nieruchomości przy ul. (...) w W. o wartości około 2.769.755 zł (informacja z księgi wieczystej – k. 326 i nast., zeznania świadków P. D. - k. 246 v. i R. D. (1) - k. 247, protokół opisu i oszacowania - k. 290, operat szacunkowy - k. 166).

Powyższa nieruchomość jest obciążona hipoteką na rzecz Młyny (...) Sp. z o. o. w S. na kwotę 900.000 złotych (protokół opisu i oszacowania - k. 290). Co do tego składnika komornik sądowy przy Sadzie Rejonowym dla Warszawy Woli A. L. prowadzi postępowanie egzekucyjnego pod sygn. akt Km (...) na wniosek wierzyciela Młyny (...) spółki z o. o. w S.. Łączna wartość wierzytelności egzekwowanych w tym postępowaniu wynosi kwotę 853.771,85 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 720.922,12 od dnia 13.08.2013 r. (k. 283 - wniosek egzekucyjny).

Wyżej wymieniony udział w wysokości 10/20 w prawie własności nieruchomości przy ul. (...) w W. nadał wchodzi w skład majątku P. D. i R. D. (1).

W datach dokonania w/w darowizn P. D. i R. D. (1) byli jedynymi wspólnikami spółki jawnej pod firmą Piekarnia (...), która to spółka była właścicielem:

1)  nieruchomości przy ul. (...) w W. (informacja z księgi

wieczystej – k. 342 i nast.),

1)  pojazdów mechanicznych w liczbie 5 sztuk (zeznania świadka P. D. (k.246 v.)

(...) Sp. z o. o. w W. oświadczyło/ że zostały zaspokojone wierzytelności zabezpieczone uprzednio poprzez ustanowienie hipotek na kwoty 285.678/60 zł i 30,000 zł na nieruchomości przy uł. (...) w W. (k. 171 -172 - oświadczenie).

Darczyńcy R. i P. D. pozostawali wobec Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego W. - (...) dłużnikami.

R. D. (1) posiadała dług z tytułu zaległości podatkowych z podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ( (...)) za 2011 r. w kwocie 78.315/10 zł, za 2012 r. w kwocie 52.420 zł, w kwocie 33.113 zł za 2013 r., w kwocie 21.659 zł za 2014 r. (należności główne) wraz z odsetkami za zwłokę oraz odsetkami od nieuiszczonych w terminie zaliczek na podatek dochodowy za 01,03- 12/2011 r., 01-03, 05,06, 08-10, 12/2012 r., 01-10/2013 r. 01,08-11/2014 r, w kwocie 21.190,00 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 104,40 zł objętych tytułami egzekucyjnymi nr SM (...), SM (...), SM 1/354/15, SM 1/355/15, SM 1/356/15, SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...).2016, (...).2016, (...), (...), (...).2017 oraz SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...) (tytuły wykonawcze ~k. 24- 69), z tytułu zaległości podatkowych z podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ( (...)) w kwocie 15.704 zł za 2015 r. (należność główna) wraz z odsetkami za zwłokę liczonymi od dnia 3 maja 2016 r. oraz w kwocie 11,60 zł z tytułu kosztów upomnienia co do tego podatku (tytuł wykonawczy - k. 65 u.).

P. D. posiadał dług z tytułu zaległości podatkowych z podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ( (...)) w kwocie 74.478,80 zł za 2012 r., w kwocie 38.849 zł za 2013 r., w kwocie 44.287 zł za 2014 r. (należności główne) wraz z odsetkami za zwłokę, odsetkami od nieuiszczonych w terminie zaliczek na podatek za 04-06, 08-12/2011 r., 01-12/2012 r., 01-12/2013 r., 01,06-11/2014 r. w kwocie 21.923,00 zł oraz kosztów upomnienia w kwocie 124,80 zł objętych tytułami wykonawczymi o nr SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM(...), SM (...), SM (...), SM(...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...) (tytuły wykonawcze - k. 70 -108, 112-119, informacja z US - k. 225), z tytułu zaległości podatkowych z podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej ( (...)) w kwocie 16.699 zł za 2015 r. (należność główna) wraz z odsetkami za zwłokę liczonymi od dnia 3 maja 2016 r. oraz w kwocie 11,60 zł z tytułu kosztów upomnienia co do tego podatku (tytuł wykonawczy - k. 104 v.).

W protokołach o stanie majątkowym z dnia 27 lutego 2013 r., 24 kwietnia 2013 r. oraz 17 maja 2013 r. spisanych w toku postępowania egzekucyjnego P. D. wskazał m, in., że jego dochodem są dochody z prowadzonej działalności gospodarczej, tj. Piekarnia (...). j. NIP (...), w kwocie około 6.000 zł oraz wskazał posiadany majątek, tj. budynek wolnostojący mieszkalny oraz budynek piekarni wraz z pomieszczeniami magazynowymi, znajdujące się przy ul. (...) (Protokół o stanie majątkowym zobowiązanego -k. 20 - 23v).

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2017 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego W. - (...) umorzył postępowanie egzekucyjne wobec P. D. prowadzone na podstawie w/w tytułów egzekucyjnych wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji (k. 109 - 111).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił przede wszystkim w oparciu o: uwierzytelnioną kopię aktu notarialnego z dnia 13 listopada 2014 roku, Rep. A nr (...) (k. 15-19v); uwierzytelnioną kopię aktu notarialnego z dnia 29 sierpnia 2014 roku, Rep. A nr (...) (k. 157-163v); protokół o stanie majątkowym zobowiązanej R. D. (1) z dnia 27 lutego 2013 r, (k. 20); protokół o stanie majątkowym zobowiązanego P. D. z dnia 27 lutego 2013 r. (k. 21); protokół o stanie majątkowym zobowiązanego P. D. z dnia 24 kwietnia 2013 r. (k. 22); protokół o stanie majątkowym zobowiązanego P. D. z dnia 17 maja 2013 r. (k. 23); tytuły wykonawcze wobec R. D. (1) nr SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...) (k. 30 - 69); tytuły wykonawcze wobec P. D. o nr SM (...), SM (...), SM(...), SM(...), SM (...), SM(...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...) ( k. 70 - 108), zeznania świadków R. D. (1) i P. D..

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zgodności w/w dokumentów z rzeczywistym stanem rzeczy, dlatego uznał ją za wiarygodne źródło dowodowe.

Zeznania świadków i pozwanego Sąd uznał za wiarygodne, albowiem były spójne, logiczne i uzupełniały się wzajemnie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie powód domagał się uznania za bezskuteczne dwóch umów darowizny zawartych pomiędzy P. i R. D. (1) (jako darczyńcami) oraz ich synem M. D. (1) (jako obdarowany). Pierwsza z umów zawarta została pomiędzy wskazanymi stronami w dniu 29 sierpnia 2014 r. i dotyczyła przeniesienia prawa użytkowania wieczystego zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczoną geodezyjnie numerem (...) , o łącznej powierzchni 0/0643 ha wraz z własnością stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności budynku biurowego o powierzchni użytkowej 533/44 m ², położonej w W. przy ul. (...). Druga z umów zawarta została pomiędzy powyższymi stronami w dniu 13 listopada 2014 r. dotyczyła przeniesienia własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w W./ o powierzchni użytkowej 50,54 m ² wraz ze wszelkimi prawami związanymi z jego własnością, w tym w szczególności wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, udziału 3/321 części, stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu niemieszkalnego - garażu wielostanowiskowego oznaczonego nr Gł, położonego w budynku przy ul. (...) w W. o powierzchni użytkowej 3,008,70 m ².

Na wstępie należało zbadać dopuszczalność drogi sądowej przedmiotowego powództwa.

Rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego w odniesieniu do kwestii możliwości posługiwania się skargą pauliańską dla ochrony wierzytelności o charakterze publicznoprawnym (np. wierzytelność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne oraz wierzytelność podatkowa) spowodowały konieczność podjęcia w tym przedmiocie uchwały w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12 marca 2003 r. (III CZP 85/02, OSNC 2003, nr 10, poz. 129), która stanowi, że droga sądowa w sprawie, w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych domaga się na podstawie art. 527 k.c. ochrony należności z tytułu składki na ubezpieczenie społeczne, jest dopuszczalna. Uchwała ta jest efektem szerszego, niż to wynika z powołanego w kasacji orzeczenia Sądu Najwyższego, rozumienia takich pojęć jak "sprawa cywilna" i "droga sądowa", zdefiniowanych w art. 1 i 2 k.p.c,, a także spostrzeżenia, że w ustawie z 13.10.1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych ani w pozostającej z nią w związku ustawie z 29.8.1997 r. ordynacja podatkowa/ nie ma regulacji podobnej do istniejącej w kodeksie cywilnym ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika. Wyczerpujący charakter wyliczenia sytuacji związanych z odpowiedzialnością podatkową osób trzecich oznacza/ że ustawodawca de lege lata nie stworzył organom administracji publicznej podstawy do przeprowadzenia we własnym zakresie postępowania/ którego przedmiotem byłoby zastosowanie wprost lub odpowiednio cywilnoprawnej instytucji skargi pauliańskiej bądź innej o podobnym celu instytucji/ unormowanej bezpośrednio we wskazanych ustawach. Nie ma zatem/ jak tego wymaga art. 2 § 3 k.p.c./ przepisu szczególnego/ który uprawniałby wierzyciela należności publicznoprawnej do jednostronnego/ a więc władczego, zadecydowania, po powołaniu się na przesłanki nominalnie przynależne skardze pauliańskiej, o treści stosunku prawnego łączącego go z osobą trzecią.

Oznacza to, że konstrukcją cywilistycznej skargi pauliańskiej należy objąć także w drodze zastosowania analogiae legis wierzytelność publicznoprawną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2005 r., I CK 677/04, Legalis nr 70171., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2017 r., V CSK 664/16, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 kwietnia 2018 r., K 52/16).

W ocenie Sądu należy zatem przyjąć, że jeśli Skarb Państwa - Naczelnik Urzędu Skarbowego celem ochrony przysługującej mu wierzytelności z tytułu należnego podatku występuje wobec osoby trzeciej, tj. kontrahenta swego dłużnika, z żądaniem uznania względem siebie bezskuteczności czynności prawnej dokonanej pomiędzy osobą trzecią a dłużnikiem, opierając swoje żądanie na regulacji cywilnoprawnej (art. 527 i nast. k.c.), to należy uznać, że realizuje on swoje potencjalne bądź rzeczywiste uprawnienie uregulowane w całości normami prawa prywatnego i że wytacza powództwo, co do którego nie występuje przeszkoda procesowa w postaci niedopuszczalności drogi sądowej.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie dopuszczalna jest droga sądowa. Tym samym Sąd nie podziela odmiennego poglądu wyrażonego na przykład w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24.06.1999 r., II CKN 298/99, OSNC 2000/1/15.

Natomiast odnośnie przesłanek zastosowania instytucji skargi pauliańskiej należy podnieść, co następuje:

W myśl art, 527 § 1, 2 i 3 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Ochrona wierzyciela w ramach skargi paulińskiej jest zatem możliwa, po kumulatywnym spełnieniu, wymienionych w art. 527 § 1 k.c., a zatem powód jako podmiot występujący z przedmiotową akcją procesową, powinien wykazać spełnienie następujących przesłanek:

1)  istnienie wierzytelności,

2)  dokonanie czynności prawnej przez dłużnika z osobą trzecią z pokrzywdzeniem wierzyciela tą czynnością (skutkiem czynności dłużnik stał niewpłacany albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu)

3)  dokonanie jej przez dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela,

4)  uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią,

5)  działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Ciężar wykazania powyższych przesłanek, zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa na wierzycielu. Powyższe zasada doznaje modyfikacji, w zakresie przesłanek z pkt 4 i 5 poprzez system domniemań prawnych ustanowionych w art. 527 § 3, 528, 529 i 530 kc.

Zgodnie z art. 527 § 3 kc domniemywa się, że osoba trzecia będąca w bliskich stosunkach z dłużnikiem wiedziała/ że działa on ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Pierwszą przesłanką skargi pauliańskiej jest istnienie zaskarżalnej wierzytelności pieniężnej wobec osoby, która dokonała czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia (wyrok SN z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/2006). Korzystanie ze skargi pauliańskiej wymaga zasadniczo istnienia wierzytelności podlegającej ochronie.

Zgodnie z art. 528 k.c. jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Art. 529 k.c. stanowi, że jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Pokrzywdzenie wierzyciela oznacza niewypłacalność lub niewypłacalność w wyższym stopniu dłużnika.

Niewypłacalność to aktualny (w chwili orzekania stosownie do art. 316 kpc) brak możliwości wywiązywania się z zobowiązań finansowych (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 19 listopada 1997 r., I ACa 737/97, Apel.-W-wa 1998, nr 4, s. 36).

Stan niewypłacalności dłużnika w stopniu wyższym obejmuje utrudnienie i opóźnienie zaspokojenia (wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/2000), a zatem gdy zaspokojenie można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka.

Niewypłacalność może być skutkiem czynności dłużnika o charakterze nieodpłatnym, ale również odpłatnym. W tym ostatnim wypadku do niewypłacalności może dojść, gdy świadczenie, które otrzyma dłużnik ma mniejszą wartość niż to, do którego się zobowiązał lub gdy otrzymane przez dłużnika świadczenie jest nieosiągalne dla wierzyciela (np. przedmioty niepodlegające egzekucji, usługi - por. P. Machnikowski (w:) Kodeks..., s. 947).

W orzecznictwie przyjęto, że pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (wyrok SN z dnia 28 listopada 2001 r., IV CKN 525/2000, Biul. SN 2002, nr 5, s. 11; także wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., IICSK 503/07, LEX nr 496375).

Należy podkreślić, iż dla oceny związku przyczynowego pomiędzy dokonaną czynnością a pokrzywdzeniem wierzyciela właściwa jest chwila, w której wierzyciel wystąpił ze skargą pauliańską, a niewypłacalność dłużnika musi istnieć w tej chwili, jak i w chwili orzeczenia przez sąd o żądaniu wierzyciela uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną (por. np. B. Łubkowski (w:) Kodeks..., s. 1245; M. Sychowicz (w:) Komentarz..., s. 614). Pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia (wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej), W innym momencie nie wiadomo bowiem, czy prawo zaspokojenia doznało uszczerbku. Miarodajnie można to ocenić dopiero w chwili poszukiwania zaspokojenia (wyrok SN z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 280/2000, LEX nr 52793 i wyrok SN z dnia 5 marca 2008 r., V CSK 471/2007, niepubl.; por. także wyrok SN z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 503/07, LEX nr 496375; wyrok SA w Katowicach z dnia 14 lutego 2008 r., V ACa 1/2008; wyrok SN z dnia 16 marca 2006 r., III CSK 8/2006, OSNC 2006, nr 12, poz. 207; wyrok SN z dnia 23 lipca 2003 r„ II CKN 299/2001, LEX nr 121702; wyrok SA w Warszawie z dnia 7 grudnia 1995 r., I ACr 967/95).

W myśl art. 530 przepisy artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dłużnik działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze dłużnika wiedziała.

Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową. W wypadku gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne (art. 531 k.c.).

Tak więc przesłanki uznania czynności prawnej za bezskuteczną zostały uregulowane w stosunku do czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią w art. 527 k.c. - 530 k.c., natomiast w stosunku do dalszej osoby trzeciej (osoby czwartej i kolejnych) w art. 531 § 2 k.c. W przypadku przejścia korzyści na dalszą osobę Sąd przesłankowo ustala bezskuteczność czynności dłużnika z osobą trzecią, a następnie ocenia czy wymagane przez art. 531 § 2 k.c. dodatkowe przesłanki roszczenia wobec kolejnego nabywcy zostały zrealizowane, Tym samym nie ma potrzeby wykazywania, iż osoba czwarta, piąta i szósta działały z pokrzywdzeniem wierzyciela, albowiem wystarczy nieodpłatność rozporządzenia lub wiedza o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika (z osobą trzecią) za bezskuteczną.

W art. 530 k.c. dokonane zostało rozszerzenie zakresu ochrony przez dopuszczenie możliwości zaskarżenia przez wierzyciela czynności prawnej dłużnika zdziałanej przed powstaniem jego wierzytelności. Wskazany w tym przepisie „przyszły wierzyciel", to taki, którego wierzytelność nie istniała jeszcze w sensie prawnym w chwili podejmowania przez dłużnika czynności prawnej krzywdzącej wierzyciela. Określenie rozumienia przyszłych wierzycieli było już dokonywane w orzecznictwie. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1997 r., III CZP 45/97 (OSNC 1998, nr 2, poz. 22) wskazane zostało, że kategoria wierzytelności przyszłych nie jest jednorodna; należą do niej wierzytelności warunkowe, terminowe, dotyczące umówionego wynagrodzenia za wykonanie w przyszłości robót, czyli o częściowo jedynie zrealizowanym stanie faktycznym oraz wierzytelności, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości (roszczenie o zapłatę ceny za niesprzedaną jeszcze rzecz). W wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2003 r., IV CKN 1965/00 oraz z dnia 9 listopada 2011 r., II CSK 64/11 (niepublikowane) wskazane zostało, że jako przyszłe wierzytelności traktować należy wierzytelności obejmujące obowiązek zapłaty, powstały po zawarciu czynności prawnej przez dłużnika z osobą trzecią. Przytoczone, trafne stanowiska, prowadzą do wniosku, że art. 530 k.c. odnosi się do takich sytuacji, w których istotne znaczenie dla wykładni pojęcia „przyszli wierzyciele" ma kolejność dokonania czynności, na tle których może mieć zastosowanie to uregulowanie (czynność prawna krzywdząca wierzyciela i wierzytelność wnoszącego skargę paulińską). Wierzytelność przyszła musi powstać w sensie podmiotowym i przedmiotowym w chwili wniesienia powództwa o ubezskutecznienie czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią albo co najmniej w chwili wyrokowania.

Typowa sytuacja, do której znajduje zastosowanie przepis art. 530 k.c, polega na tym, że w chwili dokonywania czynności dłużnik nie jest niewypłacalny, ale zdaje sobie sprawę z tego, że w związku ze swoją działalnością może mieć w przyszłości wierzycieli, a podjęta przez niego czynność zmierza do ich pokrzywdzenia. Jak wynika z orzecznictwa taki dłużnik, dokonując czynności, musi mieć zamiar zmniejszenia swojego majątku, aby uniemożliwić lub przynajmniej ograniczyć w ten sposób możliwość zaspokojenia się przyszłego wierzyciela. Wyzbywając się wcześniej majątku, dłużnik wie, że z tego powodu zaspokojenie wierzyciela będzie niemożliwe (por. wyrok SN z dnia 28 marca 2003 r., sygn. akt IV CKN 1965/00). W innym orzeczeniu Sąd Najwyższy wskazał, że w zamiarze pokrzywdzenia wierzyciela (art. 530 k.c.) działa także ten, kto posiadając zobowiązania, dokonuje darowizny jedynego składnika majątkowego, wiedząc, że będzie zaciągał dalsze zobowiązania, których nie jest w stanie spełnić, a następnie doprowadza do podwojenia wysokości zobowiązań, z czym łączy się pokrzywdzenie wierzyciela, co było objęte jego świadomym działaniem. Uregulowanie art. 530 k.c. jest potwierdzeniem szerokiej ochrony wierzyciela, która dotyczy zarówno zobowiązań istniejących w chwili dokonywania czynności rozporządzającej, jak również tych, które powstaną w przyszłości. Wprowadza jednak równowagę pomiędzy zabezpieczeniem interesów przyszłego wierzyciela i dłużnika przez ograniczenie swobody dysponowania majątkiem jedynie do rozmyślnego dążenia do uwolnienia się od spełnienia zobowiązania, którego powstanie w przyszłości jest realne.

Dla zastosowania przepisu art. 530 k.c. nie wystarczy świadomość dłużnika co do możliwości pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, lecz niezbędnym jest, aby dłużnik działał w takim zamiarze. To oznacza konieczność wykazania przez stronę powodową/ że:

-

w chwili dokonywania czynności dłużnik liczył się z tym, że w związku ze swoją działalnością może mieć w przyszłości wierzycieli;

-

zdawał sobie sprawę ze skutków czynności dla swego majątku;

-

dokonując czynności/ działał w zamiarze pokrzywdzenia wierzycieli/ przy czym chodzi tu o zamiar bezpośredni i wyłączny, co oznacza, że jedynym celem dokonania czynności było spowodowanie niewypłacalności.

Dłużnik, uświadamiając sobie możliwość powstania w przyszłości zobowiązań, działać musi z zamiarem bezpośrednim, w celu pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. W piśmiennictwie kładzie się również akcent na konieczność wystąpienia „celu pokrzywdzenia" przyszłych wierzycieli czynnością prawną dokonaną przez dłużnika, zastrzegając jednocześnie, że powstanie zobowiązania nie musi być pewne, a do zaskarżenia wystarczy wykazanie działania dłużnika w celu pokrzywdzenia swoich ewentualnych wierzycieli.

W tym miejscu jeszcze raz należy przypomnieć, że skarga pauliańska, uregulowana w art. 52 7 - 534 k.c. jest szczególnym środkiem ochrony wierzyciela przed nieuczciwymi, a zatem niezasługującymi na aprobatę i ochronę, zachowaniami dłużnika, który uszczupla swój majątek po to, aby uniemożliwić zaspokojenie swoich długów. Ta generalna uwaga, chociaż również aktualna, to jednak doznaje istotnej modyfikacji, gdy ocena zachowania dłużnika dokonującego czynności prawnej pomniejszającej stan jego majątku jest dokonywana na gruncie art. 530 k.c. albowiem skutek tego zachowania dotyka wówczas zobowiązań dłużnika powstałych w przyszłości, a więc nie istniejących w chwili podejmowania ocenianej czynności. Owa modyfikacja dotyczy ustawowych warunków stosowania przepisu, szczególnie przesłanki związanej ze świadomością krzywdzącego charakteru dokonywanej czynności. Przepis ten, inaczej bowiem niż to czyni przepis art. 527 k.c., podwyższa kryteria owej oceny i odmiennie niż przyjęto dla czynności dokonywanych po to aby uniemożliwić zaspokojenie już istniejących zobowiązań, wymaga by działanie dłużnika cechowało świadome dążenie do osiągnięcie celu w postaci przyszłej niewypłacalności w obliczu mogących powstać zobowiązań. W literaturze przedmiotu takie zachowanie, spełniające ustawowe kryteria określone w art. 530 k.c., określa się mianem „przygotowania i zorganizowania swojej niewypłacalności", co jednoznacznie wskazuje na ukierunkowane na osiągnięcie tego celu działanie (por. M. Pyziak - Szafnicka, Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, Dom Wydawniczy ABC 1995, s. 124).

Wskazuje się również, że konieczna na gruncie art. 530 k.c. ocena prawna wymaga postawienia pytania, czy podejmując czynność prawną dłużnik miał na względzie jakiś inny cel, poza pokrzywdzeniem przyszłych wierzycieli. Jeśli takiego celu nie miał to akcja pauliańska odniesie skutek. Jeśli jednak kwestionowana czynność, na tle sytuacji podmiotu jej dokonującego, ma jakieś racjonalne uzasadnienie, a skutek krzywdzący jest jedynie dodatkowym, choć przewidywalnym, efektem tej czynności, zaskarżenie tej czynności skargą pauliańską nie będzie uzasadnione, a tym samym nie będzie skuteczne.

Istotne dla oceny charakteru regulacji przyjętej w art. 530 k.c. jest to, że inaczej niż na gruncie innych instytucji regulowanych w kodeksie cywilnym, gdzie nie różnicuje się nasilenia winy, jako przesłanki odpowiedzialności, w art. 530 k.c. dla jej określenia ustawodawca użył słów „zamiar pokrzywdzenia". Wniosek stąd płynie taki, że ustawodawca chciał w tym przypadku zaakcentować szczególną naganność działania dłużnika i w konsekwencji przewidział konieczność istnienia po stronie dłużnika zamiaru bezpośredniego, chęci pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli,

W tym miejscu należy podnieść, że przepis art. 530 k.c. zaostrza przesłanki skargi pauliańskiej również w odniesieniu do stanu świadomości osoby trzeciej. Jeżeli bowiem osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, to wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba ta w chwili uzyskania korzyści majątkowej wiedziała, że dłużnik - dokonując czynności - działał w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Nie jest wystarczające wykazanie, że osoba trzecia przy dołożeniu należytej staranności mogła wiedzieć, lecz konieczna jest rzeczywista wiedza o zamiarze dłużnika pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową nieodpłatnie, to zastosowanie znajdzie art. 528 k.c. i w takim przypadku stan świadomości osoby trzeciej jest bez znaczenia.

W ocenie Sądu o odpłatności na gruncie przepisów o skardze pauliańskiej decyduje uzyskanie przez dłużnika pełnego ekwiwalentu z tytułu dokonanego rozporządzenia. Chodzi o obiektywną i rzeczywistą (a nie formalną) odpłatność czynności. Korzyść uzyskana bezpłatnie to korzyść/ za którą osoba trzecia nie spełniła ani nie zobowiązała się spełnić ekwiwalentnego świadczenia w ramach tego samego lub innego stosunku prawnego (tak m.in. P. Machnikowski [w:] E. Gniewek, „Kodeks cywilny. Komentarz", Warszawa 2016). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2011 r., II CSK 513/10 (Legalis nr 392546) trafnie wskazał, że pojęcia bezpłatnego uzyskania korzyści nie należy wiązać wyłącznie z treścią czynności prawnej, w wyniku której korzyść ta weszła do majątku osoby trzeciej, ale z rzeczywistymi, obiektywnie ocenionymi konsekwencjami majątkowymi wynikłymi z realizacji tej czynności, które ocenić trzeba według stanu na chwilę orzekania.

Jak już podkreślono, stanowisko wyrażone przez judykaturę zakłada, że pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia - wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności prawnej. Jest to o tyle istotne, że sam fakt dokonania przez dłużnika niekorzystnego rozporządzenia majątkowego nie uzasadnia jeszcze jego podważenia. Skarga wierzyciela nie będzie, bowiem zasadna, jeżeli w majątku dłużnika będą inne składniki pozwalające na zaspokojenie. Pomiędzy czynnością dłużnika a pokrzywdzeniem wierzyciela istnieć musi zależność określana niekiedy, jako związek przyczynowy. Nie chodzi tu jednak o stricte adekwatny związek przyczynowy w tym znaczeniu, aby niewypłacalność była „normalnym" następstwem dokonanej przez dłużnika czynności, ale raczej o to, że czynność prawna dłużnika musi stanowić conditio sine qua non jego niewypłacalności (chociażby nie stanowiła ona jedynej przyczyny niewypłacalności). Konsekwencją istnienia wymogu powyższego związku jest to, że nie jest możliwe zaskarżenie odpłatnej czynności dłużnika, jeżeli ekwiwalent jego świadczenia pozostał w majątku dłużnika, albo został przeznaczony na zaspokojenie wierzycieli. Niewypłacalność może być wykazywana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi. Dowodem niewypłacalności dłużnika może być np. bezskuteczność egzekucji prowadzonej przeciwko dłużnikowi i jej umorzenie. Dla przyjęcia niewypłacalności po stronie dłużnika w zupełności wystarcza wykazanie, że nieskuteczna okazała się egzekucja z jednej choćby części składowej majątku dłużnika (tak SN w wyroku z 18 września 1998 r., III CKN 612/97, opubl. OSNC 3/99 poz. 56).

Jak trafnie podnosi się w literaturze przedmiotu skarga pauliańska nie może mieć zastosowania do czynności prawnej dłużnika polegającej na spełnieniu świadczenia wobec wierzyciela, nawet gdyby ta czynność prowadziła do pokrzywdzenia pozostałych wierzycieli. Dłużnik ma, bowiem obowiązek spełnić świadczenie i nie można czynić mu zarzutu z wypełnienia tego obowiązku. Dotyczy to jednak tylko takiej spłaty długu, która ściśle odpowiada zobowiązaniu zarówno pod względem rodzaju świadczenia, jak i sposobu oraz terminu spłaty.

Jeżeli dłużnik na podstawie porozumienia z wierzycielem zaspokaja go w inny sposób, niż przewidywała to pierwotna umowa, nie ma przeszkód do objęcia takiej czynności skargą z art. 527 i nast. k.c., jeżeli doprowadziła ona do pokrzywdzenia pozostałych wierzycieli. Jeżeli zatem dłużnik, który nie dysponuje gotówką umożliwiającą spłatę zobowiązania pieniężnego, zawiera z wierzycielem umowę darowizny nieruchomości, która prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania, to nie jest to zwykłe spełnienie świadczenia. Jest to zmiana pierwotnego świadczenia, która, jeśli usuwa z majątku dłużnika aktywa, to uniemożliwia innym wierzycielom zaspokojenie się z nich i tym samym może być przedmiotem skargi pauliańskiej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że nie zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności pozwanego wobec powoda.

Nie budzi wątpliwości, że wierzytelność objęta ochroną pauliańską została wykazana dokumentami urzędowymi, z którymi prawo wiąże domniemanie autentyczności i prawdziwości (art. 244 k.p.c.). Strona powodowa dokonała więc sprecyzowania wierzytelności stanowiącej przedmiot ochrony pauliańskiej, poprzez wykazanie jej pieniężnego charakteru, tytułu prawnego oraz jej wysokości.

W ocenie Sądu w realiach niniejszej sprawy nie doszło jednak do pokrzywdzenia wierzyciela bowiem dłużnicy są aktualnie w stanie zaspokoić wierzyciela. Otóż wartość jedynego składnika majątkowego dłużników, a mianowicie udziału w wysokości 10/20 w prawie własności nieruchomości przy ul. (...) w W. wynosi kwotę 2.769.755 zł, w sytuacji gdy z ustaleń poczynionych powyżej przez Sąd wynika, iż pozostały poza powodem wierzyciel dłużników - darczyńców posiada wobec nich wierzytelności na kwotę 853.771,85 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 720.922,12 od dnia 13.08.2013 roku. Zestawienie tych kwot oraz w/w wysokości wierzytelności wskazanych przez powoda jako przedmiot ochrony w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że powód może w skuteczny sposób skierować egzekucję celem ochrony wierzytelności wskazanych przez powoda jako przedmiot ochrony w niniejszej sprawie do udziału w wysokości 10/20 w prawie własności nieruchomości przy ul. (...) w W. stanowiącego przedmiot własności dłużników powoda - darczyńców. Należy podkreślić, że inny wierzyciel darczyńców - (...) Sp. z o. o. w W. oświadczyło, że zostały zaspokojone wierzytelności zabezpieczone uprzednio poprzez ustanowienie hipotek na kwoty 285.678,60 zł i 30.000 zł na nieruchomości przy ul. (...) w W. (k. 171 - 172 - oświadczenie). Powyższe oznacza, że wierzycielami, którzy mogą skierować skutecznie egzekucję co do w/w udział w nieruchomości są jedynie spółka Młyny (...) i powód. W tym stanie rzeczy nie ma podstaw do uznania, że zaskarżone przez powoda w niniejszej sprawie czynności prawne dokonane pomiędzy dłużnikami i pozwanym zostały dokonane w celu pokrzywdzenia powoda - wierzyciela lub też że uniemożliwiają zaspokojenie powoda - wierzyciela, że darowanie przez dłużników pozwanemu spornych nieruchomości spowodowało stan niewypłacalności dłużników.

Tylko dodatkowo dla wyczerpania toku rozważań należy podnieść, że bez znaczenia jest okoliczność, iż darczyńcy byli i są jedynymi wspólnikami spółki jawnej pod firmą Piekarnia (...), która w 2014 r. posiadała aktywa o wartości 10.724.958,17 zł, w tym nieruchomości i pojazdy mechaniczne, które mogły być i nadal mogą być przedmiotem egzekucji. Należy podkreślić, że majątek spółki jawnej, której wspólnikami są darczyńcy jako spółki prawa handlowego nie jest majątkiem wspólników, albowiem są to odrębne podmioty prawa. Wspólnikom takiej spółki przysługiwałaby jedynie wierzytelność przyszła w sytuacji gdyby spółka jawna została rozwiązana. Zdaniem Sądu wierzytelności w przyszłych udziałach wynikających z podziału majątku po zaspokojeniu wierzycieli spółki jawnej nie można traktować jako składnika majątkowego pozwalającego na skuteczną egzekucję. Już sama konieczność uwzględnienia procedury likwidacji spółki odwlekałaby w czasie zaspokojenie wierzyciela. Ponadto pozwany nie wykazał, aby wierzytelności przyszłe wynikające z udziału w majątku pozostałym po zaspokojeniu wierzycieli spółki Piekarnia (...) sp. j. pozwalały na zaspokojenie wierzyciela w jakimkolwiek stopniu.

Podobnie bez znaczenia jest okoliczność, że nieruchomość przy ul. (...) w W. w dacie darowizny była obciążona hipotekami z tytułu zabezpieczenia kredytu udzielonego na zakup nieruchomości, które to zobowiązanie kredytowe zostało zaspokojone przez pozwanego i przez K. D.. Poczynione w tym zakresie przez pozwanego rozważania co mogłoby się wydarzyć gdyby kredyt nie był spłacany mają charakter wyłącznie hipotetyczny i jako takie nie mogą skutkować zwolnienie pozwanego z odpowiedzialności.

Podobnie bez znaczenia jest okoliczność, że prawo wieczystego użytkowania nieruchomości przy ul. (...) zostało nabyte po powstaniu części wierzytelności podatkowych oraz że prawo to zostało nabyte odpłatnie przez darczyńców.

Zdaniem Sądu powód nie miał obowiązku wystawienia tytułu wykonawczego odnoszącego się wspólnie do obojga dłużników jako darczyńców.

Bezpodstawny zdaniem Sądu jest również zarzut naruszenia 5-letniego terminu na zaskarżenie czynności ujętej w akcie notarialnym z 29 sierpnia 2014 r., albowiem niniejsze powództwo zostało wytoczone bowiem dnia 28 sierpnia 2019 roku.

Należy podkreślić, że ustawodawca wyraźnie rozróżnił świadomość pokrzywdzenia aktualnych wierzycieli (art. 527 k.c.) i zamiar pokrzywdzenia wierzycieli przyszłych (art. 530 k.c.). Świadomość pokrzywdzenia to rozeznanie, możliwość zrozumienia, że oznaczone zachowanie własne może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się, W literaturze wskazuje się, że zachowanie to wiąże się w sposób naturalny ze stosunkiem psychicznym dłużnika do wyobrażonego skutku danej czynności. Będzie się on wyrażał albo chęcią pokrzywdzenia, albo godzeniem się na pokrzywdzenie albo też przypuszczeniem, że pokrzywdzenia przez czynność jednak uniknie. Na gruncie art. 527 k.c. stwierdzanie jednak istnienia jakiegokolwiek stosunku dłużnika do skutku czynności prawnej nie jest wymagane; wystarcza sam fakt świadomości, a więc decyduje stan wiedzy, a stan woli jest indyferentny. Nie budzi więc wątpliwości, że art. 530 k.c. zmienia przesłanki odpowiedzialności dłużnika, z treści przepisu wynika bowiem, że nie wystarcza sam fakt świadomości, a więc stan wiedzy, ale ustawodawca nakłada obowiązek ustalenia stosunku psychicznego do skutku. Rozbieżność w poglądach, również w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2003 r. IC CSK 1965/00 niepubł. i z dnia 9 listopada 2011 r. II CSK 64/11, OSNC - ZD z 2013 r. Nr 1, poz. 5 oraz z dnia 7 lutego 2008 r. V CSK 434/ 07, niepubl.), wiąże się z oceną stosunku dłużnika do uświadamianego sobie pokrzywdzenia, a więc czy "zamiar pokrzywdzenia (...) wymaga udowodnienia dłużnikowi chęci pokrzywdzenia czy też wystarczy dowód, że dłużnik na pokrzywdzenie się godził, a zatem czy ustawodawcy chodziło o winę umyślną w postaci zamiaru bezpośredniego czy i zamiaru ewentualnego. Zauważyć należy, że jakkolwiek skarga pauliańska ma na celu ochronę uzasadnionego interesu wierzyciela przed nielojalnymi zachowaniami dłużnika to jednak w sposób istotny ingeruje ona w swobodę obrotu, co przy wierzytelnościach przyszłych, przyjęcie szerszej wykładni musi być poczytane za ingerencję nadmierną. Sąd rozpoznający niniejszy spór prezentuje pogląd, że przez zamiar pokrzywdzenia rozumieć należy taki stosunek psychiczny dłużnika do wyobrażonego skutku podjętego działania, który pozwala przyjąć, że chce on pokrzywdzenia wierzyciela przyszłego, a czynność zostaje dokonana w tym celu. Jeżeli dłużnik dokonując danej czynności prawnej miał na uwadze inny cel to skarga pauliańska nie odniesie skutku.

Powyższe oznacza, że strona powodowa w zakresie wierzytelności, które nie istniały w dacie dokonania zaskarżonych czynności prawnych (wierzytelności przyszłych) zobowiązana była do udowodnienia, że dłużnicy dokonując zaskarżonych czynności z dnia 29 sierpnia 2014 r i 13 listopada 2014 r. chcieli wyłącznie pokrzywdzenia wierzyciela, czyli że działali z zamiarem bezpośrednim ukierunkowanym, natomiast strona pozwana zobowiązana była do wykazania, że zaskarżona czynność miała racjonalne uzasadnienie ekonomiczne w sytuacji, gdy zbywca znajdował się w stanie niewypłacalności. Nieodpłatny charakter przedmiotowych czynności (darowizny) dokonanych na rzecz osoby bliskiej i to w sytuacji braku posiadania przez darczyńców innych aktywów majątkowych, z których wierzyciel mógłby przeprowadzić skuteczną egzekucję prowadzi do wniosku, że darczyńcy wyzbyli się majątku kosztem aktualnym i przyszłych wierzycieli. Zaskarżone czynności nie miały żadnego racjonalnego uzasadnienia ekonomicznego poza wyzbyciem się aktywów majątkowych.

Dodatkowo Sąd podzielił pogląd strony pozwanej, że wierzytelności powoda, dla ochrony których powód wystąpił z niniejszym powództwem uległa przedawnieniu. Zgodnie z art. 70 § 1 ustawy ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Sąd podziela pogląd pozwanego, że powód nie wykazał, aby przerwał bieg terminu tego przedawnienia. Zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony na mocy art. 70 § 4 w/w ustawy stanowi wprawdzie przyczynę powodującą przerwanie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, ale powód nie wykazał, aby zawiadomił o tym dłużników. To na powodzie ciąży obowiązek udowodnienia czy doszło do zawiadomienia podatnika o zastosowaniu środka egzekucyjnego. Powyższe oznacza, że wszystkie wierzytelności powoda z tytułu należności podatkowych, na które ukierunkowana była akcja procesowa powoda w niniejszej sprawie przedawniły się, w tym należności uboczne. Skutkiem przedawnienia zgodnie art. 59 § 1 pkt 9 ustawy ordynacja podatkowa jest wygaśnięcie zobowiązania podatkowego. W konsekwencji należało uznać, że wierzytelność podatkowa przedawniona jako wygasła już nie istnieje. Jest to sytuacja odmienna od zaistnienia przedawnienia wierzytelności cywilnoprawnych, które mimo przedawnienia istnieją nadal. Jednocześnie podnieść należy, że wniesienie niniejszego powództwa nie przerwało biegu terminu przedawnienia, albowiem przepisów o przerwie terminów przedawnienia określonych w kodeksie cywilnym nie stosuje się do wierzytelności publicznoprawnych, W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że w zakresie w jakim powód domaga się w ramach niniejszego powództwa ochrony wierzytelności nieistniejących powództwo to nie może zostać uwzględnione co do zasady jako bezprzedmiotowe. W ocenie Sądu nie ma żadnych racjonalnych przyczyn dla których Sąd miałby udzielać ochrony wierzytelności nieistniejącej. Należy podkreślić, że cel instytucji skargi pauliańskiej uregulowanej w art. 527 i nast. kc jest tylko jeden, a mianowicie udzielenie ochrony wierzytelności, a skoro taka wierzytelność nie istnieje to traci rację bytu jej stosowanie, albowiem przedmiot ochrony nie istnieje.

W ocenie Sądu powód nie wykazał i nie udowodnił, aby posiadał wierzytelności wobec darczyńców z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego co do zasady i co do wysokości. Podobnie powód nie wykazał i nie udowodnił istnienia wierzytelności z tytułu innych odsetek niż odsetki ustalone powyżej przez Sąd. W szczególności należy podnieść, że z przedstawionych przez powoda dokumentów nie wynika od jakich należności głównych powód nalicza odsetki ustawowe wskazane w tytułach z k. 66,68, 105 i 107 akt sprawy. W tym stanie rzeczy wobec

stanowiska pozwanego, który zakwestionował powództwo co do zasady, jak i co do wysokości, Sąd uznał powództwo w w/w zakresie za nieudowodnione.

Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc oraz na podstawie art. 108 kpc stosując zasadę odpowiedzialności za wynik, który pozwany wygrał w całości. Sąd ustalił zasadę odpowiedzialności, a obliczenie kosztów procesu pozostawił referendarzowi sądowemu.

Mając na uwadze całokształt poczynionych powyżej rozważań Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)