Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2020r .

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : sędzia Renata Szatkowska

Protokolant : Barbara Kłysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 sierpnia 2020r.

sprawy z powództwa A. K. i K. K. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w G.- Oddział w P.

o zapłatę

1.  oddala powództwo w całości,

2.  nie obciąża A. K. i K. K. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu (...) S.A. z siedzibą w G.- Oddziałowi w P.,

3.  nie obciąża A. K. i K. K. (1) obowiązkiem zwrotu wydatków Skarbowi Państwa- Sądowi Okręgowemu w Płocku ponad uiszczoną kwotę zaliczki w wysokości 2.000 zł.

(...)

UZASADNIENIE

A. i K. K. (1) wnieśli o zasądzenie od E. - S.A. w G. solidarnie na ich rzecz kwoty 123.281 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 16 stycznia 2015r. do dnia zapłaty tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowej', stanowiącej działkę gruntu nr (...) o powierzchni 1809 m2, położonej w P., dla której Sąd Rejonowy w Płocku prowadzi księgę wieczystą o nr (...), stanowiącej własność powodów.

W uzasadnieniu pozwu wskazali, iż są właścicielami przedmiotowej nieruchomości od 1996r. W 1989r. na nieruchomości zostały posadowione urządzenia energetyczne, tj. napowietrzna linia elektroenergetyczna o mocy 15 kV (...), która biegnie nad granicą działki oraz linia elektroenergetyczna o mocy 110 kV, przebiegająca przez środek działki, a stanowiące własność pozwanego. Urządzenia energetyczne uniemożliwiają im korzystanie z nieruchomości, tj. zabudowę gruntu o powierzchni 709 m . Nieruchomość nie została objęta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Wg studium (...) ( uchwała nr 565/ (...) Rady Miasta P. z dnia 26 marca 2013r.) nieruchomość ta leży na terenach o dominującej funkcji mieszkaniowej wielorodzinnej. Z uwagi na usytuowanie linii energetycznych tracą korzyści w związku z brakiem możliwości prowadzenia jakiejkolwiek inwestycji na obszarach objętych strefami o trwałym ograniczonym sposobie użytkowania.

Podali, iż w dniu 7 stycznia 2015r. wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 123.281 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomość. Uzyskali odpowiedź odmowną.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Pozwany zgłosił zarzuty:

1. braku podstawy prawnej roszczenia właściciela nieruchomości o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości przez właściciela urządzeń, o których mowa w art. 49 kc w zakresie odpowiadającym posiadaniu służebności,

2. brak przesłanki zobowiązania pozwanego na podstawie art. 224 kc i art. 225 kc do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w sytuacji przysługiwania pozwanemu uprawnień do korzystania z nieruchomości w zakresie prawa do lokalizacji w jej granicach odcinków napowietrznej linii energetycznej niskiego napięcia 0,4 kV i napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia WN 110 kV oraz dostępu do tych urządzeń w celu wykonywania ich eksploatacji, konserwacji, remontów, modernizacji, nabytych przez zasiedzenie z dniem 3 września 2000r. co do linii niskiego napięcia i z dniem 16 marca 2009r. co do linii wysokiego napięcia.

Pozwany wniósł także o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia toczącego się przed Sądem Rejonowym w Płocku postępowania w sprawie o zasiedzenie służebności przesyłu co do przedmiotowych linii energetycznych.

Podał, iż linia energetyczna niskiego napięcia została wybudowana w roku 1970, zaś linia wysokiego napięcia w roku 1987. Budowa linii wysokiego napięcia toczyła się w oparciu o decyzję Wojewody P. nr (...) z dnia 20 sierpnia 1987 r. o ustaleniu lokalizacji inwestycji i po uzyskaniu zgody ówczesnych właścicieli nieruchomości, w tym poprzednika prawnego powodów, R. M..

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2015r. zawieszono niniejsze postępowanie do czasu zakończenia postępowania o zasiedzenie służebności przesyłu, toczącego się przed Sądem Rejonowym w Płocku pod sygnaturą akt (...)

Postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2017r. podjęto postępowanie z uwagi na zakończenie sprawy (...)

Na rozprawie w dniu 5 października 2017r. powodowie sprecyzowali, iż ich roszczenie dotyczy wynagrodzenia za 10 lat wstecz od daty wniesienia pozwu odnośnie linii średniego i wysokiego napięcia.

W piśmie procesowym z dnia 2 stycznia 202Or. pozwany podtrzymał zarzut zasiedzenia z dniem 15 marca 2019r. służebności przesyłu, obciążającej nieruchomość powodów, polegającej na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej przez każdoczesnego przedsiębiorcę, będącego właścicielem napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia o mocy 110 kV, w zakresie lokalizacji tych urządzeń energetycznych w granicach nieruchomości obciążonej. Ponadto, zgłosił zarzut zasiedzenia z dniem 26 kwietnia 2019r. służebności przesyłu, obciążającej nieruchomość powodów, polegającej na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej przez każdoczesnego przedsiębiorcę, będącego właścicielem napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia o mocy 15 kV, w zakresie lokalizacji tych urządzeń energetycznych w granicach nieruchomości obciążonej.

W piśmie z dnia 28 stycznia 2020r. powodowie wnieśli o ustanowienie na przedmiotowej nieruchomości służebności przesyłu na rzecz pozwanego, której treścią jest istnienie na tej nieruchomości, w przestrzeni nad jej powierzchnią, urządzeń przesyłowych energetycznych, napowietrznych linii elektroenergetycznej 15 kV (...) oraz 110 kV (...). Pismem z dnia 3 marca 2020r. sprecyzowali, iż żądanie powyższe stanowi dodatkowe roszczenie.

Postanowieniem z dnia 9 marca 2020r. wyłączono do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia żądanie powodów ustanowienia służebności przesyłu celem przekazania żądania wg właściwości rzeczowej do sądu rejonowego.

Sąd ustalił, co następuje;

A. i K. małżonkowie K. od 29 marca 1996 r. są właścicielami nieruchomości o powierzchni 1809 m2, oznaczonej w ewidencji jako działka gruntu nr (...), położonej w P.- obręb P. - B., wolnej od ograniczonych praw rzeczowych, objętej księgą wieczystą nr Kw (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Płocku. Nieruchomość stanowi ich majątek wspólny. Nieruchomość tę otrzymali darowizną od rodziców powódki, R. i H. M. ( v. kopia aktu notarialnego z dnia 29 marca 1996r. k 13-15). Obecnie nieruchomość ma urządzoną księgę wieczystą o nr (...)' (...) ( v, odpis księgi wieczystej k. 20).

Nad przedmiotową nieruchomością przebiegają trzy linie energetyczne, należące do firmy (...) — (...) S.A. : linia 110 kV P. — P., linia 15 kV (...) G. —B. oraz linia niskiego napięcia 0,4 kV ( v. okoliczność przyznana przez strony - pismo pozwanego z dnia 4 czerwca 2012r. k 12 i pismo pozwanego z 31 października 20l2r. wyjaśnienia powoda — k 158, k 11, postanowienie Sądu Rejonowego w Płocku z dnia 19 września 2016r. w sprawie (...) k 181 akt sprawy SR w Płocku (...)).

L. energetyczna średniego napięcia, o mocy 15 kV, została wybudowana na zlecenie Zakładu (...) w P. w łatach 1987 -1989 na podstawie decyzji Wojewody P. nr 31/88 z kwietnia 1988r. o ustaleniu lokalizacji inwestycji i decyzji Urzędu Wojewódzkiego w P. z dnia 27 kwietnia 1988r. o udzieleniu zezwolenia na wykonanie robót ( v. decyzje k 373-376, dokumenty dotyczące budowy linii k 366-372). W dniu 26 kwietnia 1989r. linia została oddana do eksploatacji ( v. protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji k 365).

L. wysokiego napięcia, o mocy 110 kV, powstała w latach 1987-1989, wybudowana została na zlecenie Zakładu (...) w P. w oparciu o decyzję Wojewody P. nr (...) z dnia 20 sierpnia 1978 r. o ustaleniu lokalizacji inwestycji i decyzję Urzędu Wojewódzkiego w P. z dnia 22 września 1987r. o udzieleniu zezwolenia na wykonanie robót ( v. decyzje k 54- 58, pismo

Urzędu Miejskiego w P. z dnia 5 sierpnia 1987r. Ł 53). W toku realizacji budowy tej linii, poprzednik prawny powodów, R. M. nie wyraził zgody na wejście w teren, tj. działkę nr (...), stanowiącą jego własność przy budowie tej inwestycji ( v. kopia oświadczenia k. 64). W dniu 15 marca 1989r. linia była przygotowana do eksploatacji ( v. protokół odbioru technicznego i przekazania do eksploatacji k. 67-68).

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. jest następcą prawnym Zakładu (...) w P., stanowiącego część przedsiębiorstwa państwowego o nazwie (...) na zlecenie którego wybudowano przedmiotowe linie energetyczne i który nimi zarządzał ( v. odpis z rejestru przedsiębiorców k. 68 -76, akt notarialny przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną k. 60-66, zarządzenie Ministra Przemysłu nr 15/ORG/89 dnia 16 stycznia 1989r. k. 46- 51 akt sprawy SR w Płocku (...), decyzja Wojewody P. z dnia 7 grudnia 1998r. k. 53-54 akt sprawy SR w Płocku (...), decyzja Wojewody (...) z dnia 22 października 200Ir. k. 57-59 akt sprawy SR w Płocku (...)).

Na przedmiotowej działce rośnie jedynie trawa, w ocenie powodów nie można uprawiać na niej zboża z uwagi na promieniowanie. Na działce nie są usytuowane słupy linii energetycznej, linie biegną nad działką ( v. okoliczność niesporna - wyjaśnienia powoda k. 158).

L. te nadal przebiegają nad nieruchomością powodów, nadal są wykorzystywane przez jednostkę energetyczną, obecnie przez pozwanego ( v. okoliczność niesporna).

Pismem z dnia 7 stycznia 2015r. powodowie zwrócili się do pozwanego o zapłatę kwoty 123.281 zł tytułem wynagrodzenia za posadowienie na ich działce linii energetycznych, z czym związane jest również bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości; wskazali, iż powyższą kwotę należy uiścić w terminie 7 dni od otrzymania wezwania ( v. wezwanie do zapłaty z dnia 7 stycznia 2015r. k. 16).

Pozwany odmówił wypłaty żądanej kwoty\ wskazując, iż nie wykonuje względem nieruchomości powodów jakichkolwiek uprawnień, przynależnych właścicielowi i nią faktycznie nie włada, a także w żaden sposób nie ogranicza lub nie uniemożliwia korzystania z pełni praw przysługujących właścicielowi (v. pismo pozwanego z dnia 3 lutego 2015r. k 17).

Postanowieniem z dnia 19 września 2016r. w sprawie (...) Sąd Rejonowy w Płocku:

1. stwierdził nabycie przez zasiedzenie z dniem 3 września 2000r. przez

Zakład (...) SA w P. służebność przesyłu, obciążającej nieruchomość położoną w P., oznaczoną nr ewidencyjnym 104, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), polegającą na prawie do lokalizacji w granicach nieruchomości urządzeń

elektroenergetycznych w postaci napowietrznej linii energetycznej niskiego napięcia 0,4 kV,

2. stwierdził nabycie przez zasiedzenie z dniem 16 marca 2009r. przez

(...) — (...) SA w G. służebność przesyłu, obciążającej nieruchomość położoną w P., oznaczoną nr ewidencyjnym 104, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), polegającą na prawie do lokalizacji w granicach nieruchomości urządzeń

elektroenergetycznych w postaci napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV, przy przyjęciu dobrej wiary posiadacza i ustaleniu 20 letniego okresu zasiedzenia, liczonego od dnia oddania linii do eksploatacji ( v. postanowienie k. 181 akt sprawy SR w Płocku 1 Ns 1095/15).

Sąd Okręgowy w Płocku, po rozpoznaniu w dniu 20 lewietnia 2017r. apelacji A. i K. K. (1), zmienił przedmiotowe postanowienie i oddalił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności dotyczącej linii wysokiego napięcia o mocy 110 kV. Sąd uznał (...) S.A. z siedzibą w G. za posiadacza służebności gruntowej, przyjął jednak, iż decyzja administracyjna nie stanowi tytułu prawnego do korzystania z cudzej nieruchomości i nie przesądza o dobrej wierze posiadacza.

Dlatego zdaniem sadu, 30 letni okres zasiedzenia służebności, przy przyjęciu złej wiary, upłynie dopiero w dniu 16 marca 2019r. ( v. postanowienie k. 228 akt sprawy SO w Płocku IV Ca 128/17), uzasadnienie postanowienia k. 236-243 akt sprawy SO w Płocku IV Ca 128/17),

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie dokumentów w postaci : kopii aktu notarialnego z dnia 29 marca 1996r. ( k. 13-15), odpisu księgi wieczystej (k. 20), pism pozwanego z dnia 4 czerwca 2012r. i z dnia 31 października 2012r, ( k. 11, Ł12), decyzji administracyjnych ( k. 54- 58, k. 373-376), pisma Urzędu Miejskiego w P. z dnia 5 sierpnia 1987r. ( k 53), decyzji Wojewody P. z dnia 7 grudnia 1998r, (Jt. 53-54 akt sprawy SR w Płocku (...)), decyzji Wojewody (...) z dnia 22 października 200lr, ( k, 57-59 akt sprawy SR w Płocku (...)), oświadczenia poprzednika prawnego powodów ( Ł 64), protokołu odbioru technicznego i przekazania do ekspłoatacji ( k. 67-68), wezwania do zapłaty z dnia 7 stycznia 2015r. (k, 16), pisma pozwanego z dnia 3 lutego 2015r. ( k.17), postanowienia Sądu Rejonowego w Płocku z dnia 19 września 2016r. w sprawie (...) ( k. 181 akt sprawy SR w Płocku (...)), postanowienia Sądu Okręgowego w Płocku w sprawie IV Ca 128/17 ( k 228 akt sprawy SO w Płocku IV Ca 128/17) i jego uzasadnienia ( k 236 — 243 akt sprawy SO w Płocku IV Ca 128/17), dokumentów dotyczących budowy linii energetycznej o mocy 15 kV ( k. 366-372), odpisu z rejestru przedsiębiorców ( k. 68 -76 akt sprawy SR w Płocku (...)), aktu notarialnego przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną ( k. 60-66 akt sprawy SR w Płocku (...)), zarządzenia Ministra Przemysłu nr 15/ORG/89 dnia 16 stycznia 1989r. (k, 46-51 akt sprawy SR w Płocku (...)),

Żadna ze stron nie kwestionowała wiarygodności wskazanych dokumentów.

Nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy dokumenty oraz zeznania świadka, W. W., dotyczące budowy i eksploatacji linii energetycznej niskiego napięcia o mocy 0,4 kV, bowiem linia ta nie była objęta żądaniem pozwu.

Nieistotne były także opinie biegłych, J. T. i M. K. oraz dokument w postaci operatu szacunkowego rzeczoznawcy, Z. C., skoro sąd uwzględnił zarzut pozwanego w zakresie zasiedzenia służebności przesyłu w zakresie Unii energetycznej o mocy 15 kV i 110 kv. Stwierdzenie, że pozwanemu przysługuje na skutek zasiedzenia służebność przesyłu przedmiotowych linii, czyniło zbędnym ustałenia, z jakiego obszaru działki powodów korzysta pozwany na skutek usytuowania nad nią linii energetycznych oraz jaka jest wartość wynagrodzenia za tego rodzaju korzystanie. Szczegółowe rozważania w tym zakresie sąd zamieścił w dalszej części uzasadnienia.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o przeprowadzenie oględzin nieruchomości powodów, gdyż przebieg linii energetycznej nad tą nieruchomością był niesporny, a ponadto, ustalenie przebiegu linii było bez znaczenia w sytuacji oddałenia żądania powodów.

Oddalono także wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka, B. G., jako że niesporne są okoliczności, na jakie świadek miałby zeznawać, tj. dotyczące daty wybudowania linii energetycznej o mocy 110 kV, przebieg tej linii i faktu korzystania z niej przez pozwanego i jego poprzedników.

Sąd zwazył, co następuje :

Żądanie powodów w niniejszej sprawie dotyczy wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z ich nieruchomości poprzez użytkowanie urządzeń przesyłowych , przebiegających nad gruntem, a zatem w zakresie, jaki odpowiada służebności gruntowej przesyłu ( art. 305 1 kc). Do rozpoznania sporu zastosowanie zatem mają przepisy art. 225 w zw. z art. 224 kc, przewidujące obowiązek posiadacza zapłaty właścicielowi wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Należy w tym miejscu podkreślić, iż pozwany włada gruntem powodów w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność przesyłu. Przesłanką odpowiedzialności za korzystanie z cudzej rzeczy jest przypisanie posiadaczowi przymiotu złej wiary lub powzięcie przez posiadacza w dobrej wierze wiadomości o wytoczeniu przeciw niemu powództwa o wydanie rzeczy. Zgodnie z utrwalonym, zarówno w orzecznictwie, jaki i doktrynie, poglądem, posiadaczem w złej wierze jest ten, kto wie lub powinien wiedzieć na podstawie towarzyszących okoliczności, iż nie przysługuje mu prawo władania rzeczą; dobra wiara jest natomiast usprawiedliwionym błędnym przekonaniem posiadacza, że takie prawo mu przysługuje.

W okolicznościach tej sprawy pozwany, w dacie wniesienia pozwu przez powodów, nie dysponował tytułem prawnym do władania ich nieruchomością, ani też nie pozostawał w dobrej wierze co do wykonywanego przez siebie posiadania. Wprawdzie obie linie energetyczne wzniesione zostały w oparciu o decyzje administracyjne, zatwierdzające inwestycje i wyrażające zgodę na wykonanie robót, jednak decyzje te nie stanowią tytułu prawnego do posiadania służebności gruntowej, nie kreują bowiem tego prawa podmiotowego; tytuł prawny do posiadania służebności, w tym także służebności przesyłu, może wynikać wyłącznie z ustanowienia na właściwej drodze tego prawa, tj. na skutek umowy z właścicielem, na podstawie orzeczenia sądu o jego ustanowieniu lub poprzez nabycie na skutek zasiedzenia. Uzyskanie decyzji administracyjnych w procesie budowlanym nie przesądza także o dobrej wierze podmiotu, który nad cudzą nieruchomością przeprowadził łinie energetyczne i z nich korzystał ( v. uchwała SN z dnia 17 czerwca 2005r., III CZP 29/05, wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2005r., IV CK 82/05, uchwała SN z dnia 8 kwietnia 2014r., III CZP 87/13, uchwała SN z dnia 20 listopada 2015r., III CZP 76/15).

Dlatego też, sąd prowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia zakresu korzystania przez pozwanego z nieruchomości powodów i wysokości wynagrodzenia z tego tytułu.

W toku procesu zmienił się jednak stan prawny, bowiem pozwany nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu w zakresie linii energetycznych o mocy 15 kV i o mocy 110 kV.

Z art. 292 kc wynika, iż służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego

urządzenia i gdy upłynął odpowiednio długi okres czasu- 20 lat w przypadku dobrej wiary posiadacza i 30 lat w przypadku złej wiary ( art. 172 kc); przepis ten, z mocy ort, 305 4 kc, znajduje zastosowanie także do zasiedzenia służebności przesyłu.

Niesporne jest, iż nad nieruchomością powodów przebiegają odcinki czynnych linii energetycznych o mocy 15 kV i 110 kV, eksploatowanych przez pozwanego, jako przedsiębiorcę energetycznego, a wcześniej przez jego poprzedników prawnych Uznać więc należy, że są to trwałe i widoczne konstrukcje w rozumieniu art 292 kc, służące do przesyłu energii elektrycznej. L. te stanowią część pozwanego przedsiębiorstwa i jako jeden z elementów sieci energetycznej są niezbędne do przesyłania energii.

Poza sporem pozostaje także okoliczność, iż przedsiębiorstwo przesyłowe korzysta z przedmiotowych urządzeń co najmniej od 1989r., wówczas to Zakład (...) w P. przejął linie do eksploatacji — linię o mocy 15 KV w dniu 26 kwietnia 1989r., linię o mocy 110 kV w dniu 15 marca 1989r. Od tych dat upłynął 30 letni, najdłuższy okres korzystania z urządzeń, wymagany do zasiedzenia służebności gruntowej przez posiadacza w złej wierze. Uznać zatem należy, że nastąpiło zasiedzenie służebności — co do linii o mocy 15 kV w dniu 26 kwietnia 2019r,, co linii o mocy 110 kV w dniu 15 marca 2019r. Do okresu zasiedzenia pozwanego, sąd zaliczył, zgodnie z treścią art. 176 kc w zw. z art. 292 zd. 2 kc, okres posiadania jego poprzedników prawnych, tj. Zakładu (...) w P., stanowiącego część przedsiębiorstwa państwowego, następnie przedsiębiorstwa państwowego o nazwie Zakład (...) w P. i Zakładu (...) S.A. w P.. Taki też tok rozumowania przedstawił sąd I i II instancji w sprawie o zasiedzenie służebności przesyłu w zakresie linii energetycznych, przebiegających nad nieruchomością powodów w sprawie (...).

Wbrew stanowisku powodów, nie doszło do przerwania biegu terminu zasiedzenia. W orzecznictwie sądów ugruntowany jest pogląd, który podziela sąd, rozpoznający niniejszą sprawę, iż wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi służebności przesyłu, a przed dniem 3 sierpnia 2008r.przeciwko posiadaczowi służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności, nie przerywa biegu jej zasiedzenia, nie jest bowiem czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w cełu dochodzenia prawa w rozumieniu art 123 § 1 pkt 1 w zw. z art 292 i 175 kc; czynnością taką jest natomiast każde zachowanie właściciela nieruchomości przed właściwym organem, które zmierza bezpośrednio do uregulowania stosunków prawnorzeczowych wykonywanej służebności lub do zaniechania wykonywania tej służebności, a zatem wystąpienie z roszczeniem windykacyjnym, negatoryjnym, czy o ustanowienie służebności ( v. uchwała SN z dnia 21 stycznia 201 Ir., III CZP 124/10, postanowienie SN z dnia 13 lutego 2014r., V CSK 167/13, uchwała SN z dnia 26 listopada 2014r., III CZP 45/14). Żądanie ustanowienia służebności gruntowej powodowie zgłosili dopiero w styczniu 2020r., czyli już po upływie okresu zasiedzenia. Także zatem to żądanie nie mogło przerwać okresu zasiedzenia.

Roszczenie powodów obejmowało jednakże okres sprzed daty nabycia służebności przez pozwaną przez zasiedzenie, tj. lata 2005-2015. Rozstrzygnąć zatem należało lewestię, czy za ten okres powodom nadal, mimo stwierdzenia zasiedzenia służebności, przysługuje prawo żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie.

Zasiedzenie własności nieruchomości, uregulowane w przepisach art, 172-176 kc, jest sposobem nabycia tego prawa na skutek upływu czasu. Prawo uzyskane w drodze zasiedzenia nie pochodzi od poprzednika, powstaje niezależnie od niego, a nawet wbrew jego woli. Jego pierwotny charakter wskazuje na brak obowiązku posiadacza nieruchomości do zrekompensowania byłemu właścicielowi utraty jego prawa. Nabycie następuje z mocy prawa, a postanowienie sądu potwierdzające spełnienie się skutku upływu wymaganego okresu czasu jest deklaratoryjne. Funkcja zasiedzenia polega na usunięciu niezgodności pomiędzy stanem posiadania a stanem prawnym wynikającym z długotrwałego niedochodzenia przez właściciela swych praw. Roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego, przewidziane w art. 224 i 225 w związku z art. 230 i art. 352 § 2 kc., ma charakter obligacyjny i gdy powstanie, uzyskuje byt samodzielny, niezależny od roszczeń

u

chroniących prawo własności. Może hyc dochodzone niezależnie od roszczenia windykacyjnego, jest samodzielnym przedmiotem obrotu. Oznacza to, że utrata własności nieruchomości rzeczy w zasadzie nie powoduje utraty możliwości żądania wynagrodzenia za korzystanie z niej w okresie, w którym właścicielowi prawo to przysługiwało. Na taką kwalifikację roszczeń uzupełniających ochronę prawa własności wskazuje Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 lipca 2013 r., III CZP 36/13, w wyroku z dnia 7 sierpnia 2014 r., IICSK 573/13. Wyłączona jest jednak możliwość dochodzenia przez właściciela nieruchomości od posiadacza w zakresie własności, czy służebności przesyłu, roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie bez tytułu prawnego z nieruchomości za okres poprzedzający dzień zasiedzenia. Taki pogląd został wyrażony w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2012 r., III CZP 19/06, w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011 r., III CZP 7/11, w wyrokach z dnia 21 stycznia 2012 r., II CSK 258/11, i z dnia 19 września 2013 r., I CSK 700/12 oraz w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 r., III CZP 45/14. Wygaśnięcie tego uprawnienia Sąd Najwyższy wywiódł z istoty pierwotnego nabycia prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego w drodze zasiedzenia i z braku uregulowania w przepisach o zasiedzeniu możliwości dochodzenia tych roszczeń. Nie ma także podstawy prawnej do analogicznego stosowania uregulowań szczególnych, które dotyczyłyby podobnych instytucji i dochodzenia roszczeń uzupełniających, jeżeli nie zamieszczono w nich możliwości rozszerzenia takiego uprawnienia na inne przypadki utraty prawa własności zwłaszcza w drodze zasiedzenia. Z wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 maja 1999 r., SK 9/98 i z dnia 14 grudnia 2005 r., SK 61/03 wynika, że nabycie przez zasiedzenie własności rzeczy kosztem właściciela jest usprawiedliwione ochroną porządku publicznego i przepisy o zasiedzeniu, mimo że nie przewidują rekompensaty dla właściciela utraconej własności, są zgodne z art. 31 ust. 3 Konstytucji, a co do nabycia służebności gruntowej także z art. 64 ust. 3 Konstytucji. Sprzeczne z funkcją i celem zasiedzenia byłoby przyznanie byłemu właścicielowi od posiadacza, który stał się właścicielem wszelkich, roszczeń wywodzonych z prawa własności, w tym roszczeń uzupełniających ochronę własności, za okres poprzedzający chwilę zasiedzenia. Zbliżone stanowisko zajął Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z dnia 30 sierpnia 2007 r. w sprawie J.A. (...) Ltd przeciwko (...) U. K., nr (...), stwierdzając, że regulacje przewidujące nabycie własności nieruchomości kosztem dotychczasowego właściciela w następstwie długoterminowego posiadania, służąc uregulowaniu sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym, nie naruszają ort. 1 Protokołu Nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Poglądy te konsekwentnie podtrzymywane są w orzecznictwie sądowym i aprobowane w doktrynie. Również sąd okręgowy rozpoznający sprawę niniejszą poglądy te podziela.

W tej sytuacji stwierdzić należy, iż w aktualnej sytuacji faktycznej i prawnej powodom nie przysługuje już roszczenie przeciwko pozwanemu o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiących ich własność. Wobec powyższego, powództwo należało oddalić jako niezasadne.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 102 kpc. W ocenie sądu wystąpił szczególnie uzasadniony przypadek, nakazujący nieobciążanie powodów kosztami procesu, należnymi Skarbowi Państwa i pozwanemu. W dacie bowiem złożenia pozwu istniała inna sytuacja faktyczna i prawna, jako że nie upłynął jeszcze wówczas termin zasiedzenia służebności gruntowej i powodowie mogli oczekiwać, iż ich żądanie zostanie uwzględnione, a \kosztami procesu będzie obciążony pozwany.