Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Jacek Świerczyński

Sędziowie: Anna Beniak

Wiesława Kuberska

Protokolant: Martyna Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2021 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.

przeciwko Miastu P.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

z dnia 13 listopada 2020 r. sygn. akt I C 922/19

I. oddala obie apelacje;

II. zasądza od Miasta P. na rzecz (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą we W. kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wywołanym apelacją pozwanej.

Sygn. akt ACa 30/21

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 13 listopada 2020 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim zasądził od pozwanego Miasta P. na rzecz powódki (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. kwotę 253.365,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 19.074,53 zł od dnia 19 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty (pkt 1 ppkt a), od kwoty 177.112,94 zł od dnia 26 września 2020 r., do dnia zapłaty (pkt 1 ppkt b), oddalił powództwo w pozostałej części (punkt 2), zasądził od pozwanego Miasta P. na rzecz powódki (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. kwotę 7.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3), nakazał pobrać od powódki (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 2.287 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od oddalonej części powództwa (pkt 4), nakazał pobrać od pozwanego Miasta P. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 11.162 zł (pkt 5).

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

G. N. prowadzi (...) Przedszkole (...) w P. na podstawie wpisu do ewidencji szkół i placówek niepublicznych prowadzonych przez Prezydenta Miasta P.. Placówka rozpoczęła działalność od 17 września 2009 r.

Prowadząca przedszkole otrzymywała od pozwanego Miasta P. dotacje przedmiotowe związku z prowadzeniem niepublicznego przedszkola. G. N. składała w każdym roku do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji stosowne wnioski celem uzyskania dotacji w latach 2010 - 2016.

Prowadząca placówkę oświatową G. N. deklarowała także co miesiąc w latach 2010 - 2016 r. liczbę dzieci uczęszczających do przedszkola niepublicznego, w tym - od stycznia 2013 r. liczbę dzieci niepełnosprawnych. Podawane dane nie były kwestionowane przez pozwanego.

Pozwany Miasto P. co miesiąc wypłacał środki tytułem dotacji. W okresie od stycznia 2013 r. do lutego 2015 r. włącznie dotacja na dzieci pełnosprawne i niepełnosprawne była przekazywana przez pozwanego jednym przelewem bankowym. Od marca 2015 r. pozwany realizował osobne płatności tytułem dotacji na dzieci pełnosprawne (oznaczone w tytule przelewu numerem klasyfikacji budżetowej - (...)) i tytułem dotacji na dzieci niepełnosprawne (oznaczone w tytule przelewu numerem klasyfikacji budżetowej - (...)).

Stawki dotacji na jedno dziecko ustalane były przez pozwanego Miasto P. w różny sposób w różnych okresach. W latach 2010 - 2011 wysokość dotacji była stała w ciągu całego roku budżetowego. W latach 2012 - 2013 wysokość dotacji była z założenia stała, jednak w związku ze zmianami wysokości planowanych wydatków na przedszkola publiczne w ciągu roku lub zmianą liczby dzieci - modyfikowano wysokość dotacji. W okresie 2014 - 2016 wysokość dotacji była z założenia zmienna - modyfikowana w każdym miesiącu roku budżetowego.

Na mocy umowy powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 13 czerwca 2018 r. zawartej pomiędzy G. N. jako cedentem a Spółką (...) Spółką Akcyjną z siedzibą we W. jako cesjonariuszem, G. N. prowadząca niepubliczne przedszkole (...) w P. przeniosła na rzecz Spółki (...) wierzytelność odszkodowawczą wobec Gminy P., stanowiącą równowartość różnicy między wypłaconymi dotychczas dotacjami, a dotacjami należnymi obliczonymi zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami w całości, za rok 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017. Zgodnie z zapisem § 1 umowy cesjonariusz nabył powierzoną mu wierzytelność w celu jej dochodzenia i zaspokojenia oraz zobowiązał się do prowadzenia działań zmierzających do odzyskania wierzytelności w imieniu własnym, lecz na rachunek cedenta.

Analiza dokumentacji związanej z wyliczeniem dotacji wskazuje, iż strony przyjęły różne podstawy naliczania dotacji. Główna rozbieżność dotyczy przyjęcia określonych kwot do wydatków bieżących.

Pozwany w okresie od stycznia 2010 r. do sierpnia 2013 r. w podstawie wydatków bieżących nie przyjął zaplanowanych w budżecie wydatków na stołówki przedszkolne.

W 2010 r. i 2011 r. pozwany skorygował podstawę naliczenia dotacji o dochody z tytułu odpłatności rodziców za pobyt i wyżywanie dzieci i inne dochody.

Podstawa naliczenia dotacji w 2011 r. została dodatkowo zmniejszona o odliczenie dochodów z tytułu kwot subwencji oświatowej na dzieci niepełnosprawne. Przedmiotowe odliczenie dochodów i subwencji zostało zakwestionowane przez Regionalną Izbę Obrachunkową.

W okresie od stycznia 2010 r. do grudnia 2015 r. w wydatkach bieżących nie zostały przyjęte kwoty związane z zespołami obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół ( (...)) w części dotyczącej przedszkoli - dział (...) budżetu, co również zostało przedstawione jako nieprawidłowość w „Protokole kompleksowej kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych za lata 2014- (...)" sporządzonym przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Ł..

Pozwany w 2016 r. dokonał szczegółowej kalkulacji wyodrębnienia z rozdziału 80114 wydatków uzasadnionych na (...) związanych z obsługą przedszkoli. W związku z tym, że w funkcjonowaniu Miejskiego Zespołu (...), jak również w strukturze wydatków zespołów obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół ( (...)) i ilości obsługiwanych przedszkoli nie było zmian w 2016 r. w stosunku do lat 2010 - 2105, średni procentowy udział wydatków uzasadnionych (...) w wydatkach ogółem w wysokości 55,78 % został przyjęty do korekty podstawy w latach 2010-2015.

W oparciu o uchwalony budżet zostały sporządzone plany finansowe dochodów i wydatków w pełnej klasyfikacji budżetowej dla poszczególnych jednostek budżetowych - w rozbiciu na wydziały i referaty. Urząd Miasta w oparciu o plan wydatków i dochodów przedszkoli samorządowych ustalał podstawę naliczenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych i stawkę miesięczną na jednego ucznia. W przypadku zmiany planu wydatków lub dochodów aktualizacja stawki była dokonywana w miesiącu następnym po miesiącu przyjęcia zmian w budżecie danego roku. Do ustalenia stawki na jednego ucznia na dany rok przyjęto liczbę dzieci w przedszkolach (...) wg stanu wykazanego w sprawozdaniu (...) sporządzonym na dzień 30 września roku poprzedniego.

Po dokonaniu korekt podstawy dotacji, w związku ze stwierdzonymi powyżej nieprawidłowościami, wyliczona kwota zaniżonej dotacji dla przedszkola (...) za lata 2010 - 2016 wynosi:

-

wariant I, przy przyjęciu za okres od stycznia 2010 r. do sierpnia 2013 r. w wydatkach planowanych wydatków na utrzymanie stołówek szkolnych i przedszkolnych - kwotę 253.365,96 zł,

-

wariant II, przy uwzględnieniu za okres od stycznia 2010 r. do sierpnia 2013 r. w wydatkach planowanych wydatków na utrzymanie stołówek szkolnych i przedszkolnych oraz przy uwzględnieniu w dochodach planowanych odpłatności rodziców za pobyt i wyżywienie - kwotę 181.958,21 zł.

Odsetki ustawowe z tytułu wystąpienia różnicy w kwocie zaniżonej dotacji za lata 2010-2015, wg wariantu I - wynoszą 53.206,87 zł, zaś wg wariantu II - 38. 211,23 zł.

Wyliczenie dotacji w 2016 r. było prawidłowe.

Wydatki bieżące przedszkola prywatnego prowadzonego przez G. N. w okresie 2010 - 2016 zostały pokryte wypłacaną przez pozwanego dotacją w 71,29 %. Dotacje w powyższym okresie nie sfinansowały kosztów w kwocie 683.081,36 zł. Kwota ta jednak została pokryta przychodami ze sprzedaży usług, tj. odpłatnością rodziców, która wyniosła 840.286,17 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługuje na uwzględnienie w znaczącej części. Sąd wskazał, że w toku procesu powódka dochodziła należności z tytułu dotacji należnych prowadzącej niepubliczne przedszkole (...) za okres od 2010 r. do 2016 r., które to dotacje zostały wypłacone przez pozwanego Miasto P. w zaniżonej wysokości.

Za podstawę prawną tak skonstruowanego roszczenia Sąd Okręgowy uznał normę art. 90 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 2010 r. Sąd stanął na stanowisku, że powyższy przepis stanowi samodzielną podstawę roszczenia o zapłatę różnicy pomiędzy dotacją należną a faktycznie wypłaconą. Zgodnie z powyższym przepisem niepubliczne przedszkola, w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja, w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych oraz szkół podstawowych artystycznych, otrzymują dotacje z budżetu gminy. Dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż 75 % ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego - pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji. W przypadku braku na terenie gminy przedszkola publicznego, podstawą do ustalenia wysokości dotacji są wydatki bieżące ponoszone przez najbliższą gminę na prowadzenie przedszkola publicznego. Zgodnie z zapisem art. 90 ust. 3d powyższe dotacje są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań szkoły lub placówki w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących szkoły lub placówki.

Sąd I instancji wskazał, że zasady wyliczania dotacji uległy zmianie od dnia 1 września 2013 r. w związku z wejściem w życie art. 1 pkt 20 lit. c ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty i niektórych innych ustaw. Od 1 września 2013 r. kwota podstawy obliczania dotacji dla niepublicznych przedszkoli została pomniejszona wskutek wprowadzenia możliwości odejmowania wydatków finansowanych opłatami rodziców za korzystanie z wychowania przedszkolnego oraz wyżywienie, stanowiących dochody budżetu gminy.

Sąd Okręgowy podzielił w pełni pogląd zaprezentowany przez stronę powodową, iż w świetle powyższej regulacji ustawy o systemie oświaty podstawę ustalania dotacji należnych są wydatki zaplanowane na jednego ucznia w przedszkolu publicznym, a nie wydatki faktycznie poniesione. Przepis art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty odnosi bowiem wysokość dotacji dla przedszkoli niepublicznych do „ustalonych", czyli planowanych w budżecie danej gminy wydatków bieżących, ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia.

W ocenie Sądu I instancji objęte pozwem w niniejszej sprawie roszczenie ma charakter roszczenia cywilnoprawnego, co do którego zachodzi dopuszczalność drogi sądowej. Opierając się na orzecznictwie Sądu Najwyższego, w szczególności na wyroku Sądu Najwyższego dnia 3 stycznia 2007 r., IV CSK 312/06 Sąd wskazał, że nie można zgodzić się z twierdzeniem, że pomiędzy dotującymi a beneficjentami dotacji nie istnieje jakakolwiek więź prawna oparta na podległości tych ostatnich organom udzielającym dotacji. W ustawie o systemie oświaty ustawodawca nie przewidział potrzeby władczego orzekania o przyznaniu bądź nieprzyznaniu dotacji wspomnianym osobom. Szkoły i placówki niepubliczne nie podlegają w żaden sposób organom państwowym lub samorządowym; ich działalność nie jest koncesjonowana ani objęta systemem zezwoleń. Co więcej, nawet gdyby art. 90 u.s.o. nakładał na organy państwowe bądź samorządowe obowiązek orzekania w przedmiocie dotacji dla szkół lub placówek decyzją administracyjną, to i tak, w braku możliwości dochodzenia na drodze administracyjnej roszczenia o dotację przyznaną i niewypłaconą lub wypłaconą w wysokości niższej niż należna, droga sądowa musiałaby być otwarta. W uzasadnieniu wyroku TK z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, słusznie zauważono, że nawet z przepisów prawa publicznego mogą wynikać takie stosunki prawne, których istota jest zbliżona do stosunków cywilnoprawnych. W konsekwencji trzeba dojść do wniosku, że z art. 90 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty wynika norma, kreująca pomiędzy Skarbem Państwa lub jednostką samorządu terytorialnego, właściwymi do wypłaty dotacji, a osobami prowadzącymi szkoły lub placówki niepubliczne, uprawnionymi do żądania ich otrzymania, stosunek prawny odpowiadający cechom zobowiązania w rozumieniu art. 353 § 1 k.c. Ustawodawca określił bowiem wyraźnie, w jakiej minimalnej wysokości, od kogo oraz komu należy się świadczenie pieniężne, zaś jego otrzymania nie uzależnił od wydania jakiegokolwiek aktu administracyjnego, a jedynie od złożenia właściwemu organowi przez osobę prowadzącą szkołę oświadczenia wiedzy, obejmującego informację o planowanej liczbie uczniów w roku, za który dotacja jest należna. Skoro zaś w przepisach ustawy nie przewidziano szczególnego trybu dochodzenia tego rodzaju roszczeń na drodze postępowania administracyjnego, uprawniony może poszukiwać ochrony prawnej tylko przed sądem powszechnym w postępowaniu cywilnym. Uchylanie się od jej udzielenia, mimo oczywistego faktu naruszenia prawa, nosi znamiona odmowy wymiaru sprawiedliwości. Sąd I instancji wskazał, że sytuacja prawna uległa zmianie dopiero z dniem 1 stycznia 2017 r. Przywołując treść uzasadnieniu Sądu Najwyższego wyroku z dnia 14 lipca 2017 r. II CSK 773/16 Sąd stanął na stanowisku, iż dopiero w art. 90 ust. 11 ustawy oświatowej, dodanym ustawą z dnia 24 czerwca 2016 r. (Dz. U. poz. 1010) i obowiązującym od dnia 1 stycznia 2017 r., ustawodawca jednoznacznie rozstrzygnął, że przyznanie dotacji, o których mowa w art. 90 ust. la - 8 ustawy oświatowej, stanowi czynność z zakresu administracji publicznej w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1369), a zatem podlegającą kontroli sądów administracyjnych. W związku z czym dla oceny powództwa o zapłatę dotacji za okres poprzedzający ww. nowelizację, wytoczonego przed jej wejściem w życie, należy zastosować dotychczasowe zasady wykładni przepisów o drodze sądowej w sprawach tego rodzaju (art. 1 i 199 ¹ k.p.c.), nawet jeśli w stanie prawnym sprzed 1 stycznia 2017 r. można było znaleźć argumenty przemawiające za właściwością sądów administracyjnych w zakresie kontroli legalności czynności polegającej na obliczeniu wysokości i wypłaceniu dotacji oświatowej.

Roszczenie objęte żądaniem pozwu w niniejszej sprawie dotyczy dotacji z tytułu prowadzenia niepublicznego przedszkola za okres 2010 r. – 2016 r. Wobec powyższego podzielając przedstawioną powyżej argumentację Sąd Okręgowy uznał, że droga sądowa jest dopuszczalna.

W ocenie Sądu I instancji powódka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. jest legitymowana do dochodzenia roszczeń z tytułu różnicy pomiędzy dotacją należną a faktycznie wypłaconą prowadzącej niepubliczne przedszkole (...). Powódka zawarła z G. N. 13 czerwca 2018 r. umowę powierniczego przelewu wierzytelności, na mocy której prowadząca placówkę oświatową przeniosła na rzecz Spółki (...) wierzytelność odszkodowawczą wobec Gminy P., stanowiącą równowartość różnicy między wypłaconymi dotychczas dotacjami, a dotacjami należnymi obliczonymi zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami w całości, za rok 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017. Zgodnie z zapisem § 1 umowy cesjonariusz nabył powierzoną mu wierzytelność w celu jej dochodzenia i zaspokojenia oraz zobowiązał się do prowadzenia działań zmierzających do odzyskania wierzytelności w imieniu własnym, lecz na rachunek cedenta. W ocenie Sądu na mocy powyższej umowy powódka uzyskała legitymację procesową do dochodzenia roszczeń objętych pozwem. Zawarta pomiędzy powódką a prowadzącą niepubliczną placówkę oświatową umowa to umowa cesji powierniczej w celu inkasa. Sąd podzielił stanowisko strony powodowej, że istotą tej umowy jest to, iż powódka jako cesjonariusz działa w imieniu własnym, ale na rachunek cedenta. Jest to umowa nienazwana, której regulacji nie zawiera kodeks cywilny, jednakże z uwagi na zasadę swobody umów, nie ma przeszkód do zawierania tego rodzaju kontraktów. Opierając się na wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2011 r., w sprawie o sygn. akt IV CNP 103/10, Sąd wskazał, że w doktrynie i judykaturze jest akceptowana konstrukcja tzw. przelewu powierniczego w celu ściągnięcia wierzytelności. Przywołując orzecznictwo Sądu Najwyższego Sąd wskazał, że jest z reguły ściągnięcie wierzytelności od dłużnika przez jej nabywcę (cesjonariusza) i następnie przekazanie należności wierzycielowi (cedentowi). Konstrukcja takiej umowy powierniczego przelewu w celu wyegzekwowania wierzytelności polega zatem na tym, że wierzyciel przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza) przede wszystkim po to, aby ten ostatni ściągnął należność od dłużnika i wydał pierwotnemu wierzycielowi (cedentowi) uzyskane świadczenie, ale z zachowaniem określonych umową reguł. Cesjonariusz jako powiernik powinien zatem stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta), bowiem ten pierwszy działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy (cedenta)".

Sąd Okręgowy w świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego za zasadne uznał, iż wypłacana prowadzącej przedszkole (...) dotacja w okresie 2010 - 2015 była wypłacona w zaniżonej wysokości. Jak wynika z opinii biegłej z zakresu rachunkowości analiza dokumentacji związanej z wyliczeniem dotacji wskazuje, iż strony przyjęły różne podstawy naliczania dotacji. Główna rozbieżność dotyczy przyjęcia określonych kwot do wydatków bieżących.

Pozwany w okresie od stycznia 2010 r. do sierpnia 2013 r. w podstawie wydatków bieżących nie przyjął zaplanowanych w budżecie wydatków na stołówki przedszkolne.

W 2010 r. i 2011 r. pozwany skorygował podstawę naliczenia dotacji o dochody z tytułu odpłatności rodziców za pobyt i wyżywanie dzieci i inne dochody.

Podstawa naliczenia dotacji w 2011 r. została dodatkowo zmniejszona o odliczenie dochodów z tytułu kwot subwencji oświatowej na dzieci niepełnosprawne.

Przedmiotowe odliczenie dochodów i subwencji zostało zakwestionowane przez Regionalną Izbę Obrachunkową.

W okresie od stycznia 2010 r. do grudnia 2015 r. w wydatkach bieżących nie zostały przyjęte kwoty związane z zespołami obsługi ekonomiczno-administracyjnej szkół ( (...)) w części dotyczącej przedszkoli - dział (...) budżetu, co również zostało przedstawione jako nieprawidłowość w „Protokole kompleksowej kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych za lata 2014-1015" sporządzonym przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Ł..

W oparciu o uchwalony budżet zostały sporządzone plany finansowe dochodów i wydatków w pełnej klasyfikacji budżetowej dla poszczególnych jednostek budżetowych - w rozbiciu na wydziały i referaty. Urząd Miasta w oparciu o plan wydatków i dochodów przedszkoli samorządowych ustalał podstawę naliczenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych i stawkę miesięczną na jednego ucznia. W przypadku zmiany planu wydatków lub dochodów aktualizacja stawki była dokonywana w miesiącu następnym po miesiącu przyjęcia zmian w budżecie danego roku. Do ustalenia stawki na jednego ucznia na dany rok przyjęto liczbę dzieci w przedszkolach (...) wg stanu wykazanego w sprawozdaniu (...) sporządzonym na dzień 30 września roku poprzedniego.

Po dokonaniu korekt podstawy dotacji, w związku ze stwierdzonymi powyżej nieprawidłowościami, wyliczona kwota zaniżonej dotacji dla przedszkola (...) za lata 2010 - 2016 wynosi, w ocenie Sadu Okręgowego, przy przyjęciu za okres od stycznia 2010 r. do sierpnia 2013 r. w wydatkach planowanych wydatków na utrzymanie stołówek szkolnych i przedszkolnych - kwotę 253,365,96 zł. Odsetki ustawowe z tytułu wystąpienia różnicy w kwocie zaniżonej dotacji za lata 2010- 2015 wynoszą 53.206,87 zł.

W tym zakresie, co do roszczenia głównego, tj. kwoty 253.365,96 zł Sąd I instancji uznał powództwo za zasadne. Za zasadne Sąd uznał stanowisko powódki, iż do wydatków bieżących, stanowiących podstawę obliczenia dotacji, powinny być wliczone wszystkie wydatki zaplanowane przez pozwaną w uchwale budżetowej na przedszkola publiczne, niezależnie od tego, w jakim rozdziale uchwały budżetowej zostały przewidziane, w tym wydatki finansowane wpłatami rodziców do 1 września 2013 r. Ponadto Sąd wskazał, iż pozwany bezzasadnie pomniejszył podstawę obliczenia dotacji w 2011 r. o wpłaty rodziców za wyżywienie i pobyt dziecka w przedszkolu oraz o kwoty otrzymanej subwencji oświatowej na dzieci niepełnosprawne. Opierając się na stanowisku wyrażony w judykaturze (orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 lipca 2016r., ACa 526/16 ) Sąd wskazał, iż finansowanie przez gminę wydatków publicznych nie zmienia nigdy ogólnej kwoty wydatków ponoszonych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Zatem fakt, iż część wydatków związanych z funkcjonowaniem przedszkoli publicznych znajduje pokrycie w przychodach pochodzących, np. z opłat uiszczanych przez rodziców, nie może prowadzić do zmiany ogólnej, przewidzianej w budżecie kwoty wydatkowanej przez gminę na utrzymanie przedszkola publicznego.

Sąd Okręgowy nie podzielił przy tym zarzutu pozwanego co do przedawnienia roszczenia głównego objętego pozwem. W ocenie pozwanego powyższe roszczenia jako związane z prowadzenie działalności gospodarczej przedawnia się z upływem 3 lat. W ocenie Sądu I instancji powyższe stanowisko nie jest uzasadnione. Z art. 118 k.c. nie wynika, aby określony tam 3-letni termin przedawnienia uzależniony był od tego, czy podmiot występujący z roszczeniem prowadzi działalność gospodarczą. Termin przedawnienia ma zastosowanie do roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastosowano zatem kryterium przedmiotowe a nie podmiotowe. Sąd podkreślił przy tym, iż prowadzenie placówki oświatowej, a zatem także niepublicznego przedszkola, nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 170 Prawa oświatowego, wcześniej w okresie, którego dotyczy żądanie pozwu - lata 2010 – 2016 r. regulację taką zawierał art. 83a ust. 1 ustawy o systemie oświaty). Działalność prowadzona w formie szkoły, placówki lub zespołu szkół niepublicznych, nie jest działalnością gospodarczą nawet wtedy, gdy spełnia przesłanki uznania jej za taką działalność w świetle art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dotacja wypłacana w związku z prowadzeniem niepublicznego przedszkola nie ma przy tym charakteru świadczenia okresowego w rozumieniu art. 118 k.c. Jest to bowiem świadczenie otrzymywane w okresie roku, a tylko wypłacane w comiesięcznych ratach.

Dokonanie cesji wierzytelności, w uznaniu Sądu I instancji, nie powoduje zmiany charakteru samego roszczenia. Scedowana wierzytelność, nawet jeśli została nabyta przez przedsiębiorcę, nie przeobraża się wyłącznie z tego powodu w wierzytelność związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, iż do roszczenia głównego objętego żądaniem pozwu ma zastosowanie ogólna reguła 10-letniego przedawnienia określona normą art. 118 k.c., w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 lipca 2018 r. Dlatego też Sąd zasądził kwotę 253.365,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (na podstawie art. 481 k.c.) od kwoty 19.074,53 zł, tj. pierwotnie określonego w pozwie roszczenia głównego, od dnia 19 czerwca 2019 r., tj. od dnia następnego po dniu wytoczenia powództwa oraz od kwoty 177.112,94 zł od 26 września 2020 r., tj. dnia następnego po rozprawie, na której powódka złożyła pismo zawierające rozszerzenia powództwa.

W pozostałym zakresie, tj. co do żądania zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych w łącznej kwocie 53.206,87 zł, Sąd I instancji powództwo oddalił z uwagi na przedawnienie roszczenia. Zgodnie z art. 118 k.c. roszczenie to, jako roszczenie o świadczenie okresowe, przedawnia się z upływem lat trzech. Niewłaściwie naliczona wysokość dotacji obejmowała okres od 2010 r. do 2015 r. Powództwo zostało wytoczone 18 czerwca 2019 r. Zatem po upływie trzyletniego okresu przedawnienia określonego normą art. 118 k.c.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., stosując zasadę stosunkowego ich rozliczenia. Powódka przegrała proces w 17 %, zaś pozwany w 83 %, w takim zatem zakresie każda ze stron winna ponieść koszty procesu. Koszty procesu łącznie wyniosły 16.647,00 zł, w tym po stronie powodowej - 10.230 zł (opłata od pozwu - 3.813,00 zł, zaliczka na opinię biegłego - 1.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego - 5.417 zł), a po stronie pozwanej - 6.417 zł (zaliczka na opinię biegłego - 1.000 zł, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego - 5.417 zł). Mając powyższe na uwadze, stosując zasadę stosunkowego rozliczenia kosztów procesu, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.400,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Nieuiszczone koszty sądowe wyniosły łącznie kwotę 13.447,51 zł, w tym kwota 11.516,00 zł tytułem opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa oraz kwota 1.931,16 zł tyłem brakującej zaliczki na koszty opinii biegłej. Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 100 k.p.c. Sąd I instancji nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 2.287,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od oddalonej części powództwa. Na tej samej podstawie Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim kwotę 11.162,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części powództwa.

Od powyższego wyroku zarówno pozwany jak i powódka wnieśli apelację.

Pozwany zaskarżył orzeczenie w części zasądzającej kwotę 253.365,96 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 19.074,53 zł od dnia 19 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty i od kwoty 177.112,94 zł od dnia 26 września 2020 r. do dnia zapłaty oraz nakazującej pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 11.162 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Omawianemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie art. 118 k.c. polegające na nieuwzględnieniu zarzutu trzyletniego terminu przedawnienia roszczeń związanych z działalnością gospodarczą lub roszczeń o charakterze okresowym, tj. roszczeń w zakresie należności głównej za lata 2010 – 2015,

2.  naruszenie art. 509 k.c. polegające na przyjęciu przez Sąd, że możliwe było dokonanie cesji wierzytelności przez G. N. - -osobę prowadzącą (...) Przedszkole (...) w P. na rzecz powódki w oparciu o dokumenty przedłożone jako dowody w sprawie oraz z uwagi na charakter wierzytelności,

3.  naruszenie art. 90 ust. 2b i 3d ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym w okresie objętym żądaniem pozwu poprzez zasądzenie w chwili obecnej kwoty dotacji należnej na każdego ucznia przedszkola bez udowodnienia w toku procesu przez stronę powodowa, że przedmiotowe kwoty zostały faktycznie wydatkowane na tych uczniów, jak również bez wykazania, że istnieje w chwili obecnej możliwość ich wydatkowania zgodnie z celem wskazanym w przepisie,

4.  naruszenie art. 90 ust. 2b ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty w związku z Uchwałami Rady Miasta P. z 5 marca 2008 r. nr XX/329/08 zmienionej Uchwalą nr X/187/11 z 22 czerwca 2011 r., Uchwałą nr XV/315/11 z dnia 21 grudnia 2011 r., Uchwałą nr XLII/753/14 z dnia 24 marca 2014 r. dotyczącymi określenia trybu udzielenia i rozliczania dotacji dla przedszkoli, szkół i placówek niepublicznych prowadzone przez osoby prawne i fizyczne na terenie Miasta P. przez nieuwzględnienie uprawnienia Miasta do pomniejszenia wypłacanych niepublicznym jednostkom dotacji o planowane dochody z tytułu opłat za korzystania z przeszkoli publicznych ponoszonych przez rodziców (opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego i wyżywienia).

Mając powyższe na uwadze wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka zaskarżyła wyrok w części, tj. w zakresie pkt 2 oddalającego roszczenie powódki w przedmiocie skapitalizowanych odsetek, czyli co do kwoty 53.206,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 14 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty i zarzuciła mu naruszenie art. 118 k.c. w zw. z art. 123 k.c.

Mają powyższe na uwadze wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 53.206,87 zł wraz z odsetkami za opóźnienie liczonymi od 14 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Powódka w odpowiedzi na apelację pozwanego wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 2 lipca 2021 r. pozwany, wnosząc między innymi o oddalanie apelacji powódki, nie wnioskował o zasądzenie z tego tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie apelacje są niezasadne.

Zgodnie z treścią art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji:

1) wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia sądu pierwszej instancji, chyba że sąd drugiej instancji zmienił lub uzupełnił te ustalenia; jeżeli sąd drugiej instancji przeprowadził postępowanie dowodowe lub odmiennie ocenił dowody przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji, uzasadnienie powinno także zawierać ustalenie faktów, które sąd drugiej instancji uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej;

2) wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa powinno objąć ocenę poszczególnych zarzutów apelacyjnych, a poza tym może ograniczyć się do stwierdzenia, że sąd drugiej instancji przyjął za własne oceny sądu pierwszej instancji.

Biorąc pod uwagę dyspozycję wyżej przywołanego przepisu Sąd II instancji wskazuje, że w całości przyjmuje jako własne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego i podziela w pełnym zakresie poczynione przez ten Sąd rozważania prawne.

Odnosząc się w pierwszym rzędzie do najdalej idącego zarzutu naruszenia art. 509 k.c. w ocenie Sądu II instancji jest on niezasadny. W tym miejscu należy przyznać, że możliwość przelewu wierzytelności z tytułu dotacji, które są dotacjami celowymi, jest ograniczona, bowiem sprzeciwia się temu charakter zobowiązania. Chociaż należy podkreślić z całą stanowczością, że nie wynika to wprost z przepisów prawa, a zatem można by bronić poglądu, iż dopóki taki zakaz obrotu tego rodzaju wierzytelnościami nie zostanie wprost wprowadzony do systemu prawnego dopóty jest on dozwolony. Podobnie przedstawiała się sprawa z tzw. „wierzytelnościami leczniczymi”, dopiero po wprowadzeniu nowelizacji - obecnie w rozważanym zakresie obowiązuje od dnia 1 lipca 2011 r. art. 54 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - zgodnie z którym czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej może nastąpić po wyrażeniu zgody przez podmiot tworzący, zaś czynność prawna dokonana z naruszeniem m.in. tego przepisu jest nieważna.”. Zatem do chwili wejścia w życie tejże nowelizacji obrót - poprzez przelew – tego typu wierzytelnościami był dopuszczalny. W ustawie o systemie oświaty takiego zakazu nie ma (w każdym razie nie obowiązywała co do dotacji z lat 2010 – 2015, których dotyczy niniejsze powództwo). Zatem, można by bronić poglądu – forsowanego przez stronę pozwaną – że zobowiązanie kreujące roszczenie o zapłatę dotacji celowej może bowiem zostać wykonane jedynie między podmiotami, które łączy stosunek prawny, w tym przypadku jednostką samorządu terytorialnego a podmiotem prowadzącym niepubliczne przedszkole. Nadto, może ono zostać zrealizowane zasadniczo w tym roku w którym dotacja przysługuje, co oznacza również to, że środki z dotacji oświatowej mogą być wykorzystywane tylko na konkretne, wskazane w ustawie cele, wykorzystane na pokrycie bieżących wydatków w danym roku, bez możliwości ich zatrzymania w majątku podmiotu dotowanego lub przeznaczenia na inne cele. Wynika to z tego, że środki z dotacji mają służyć dofinansowywaniu realizacji określonych zadań o charakterze publicznym, a nie jakimkolwiek innym celom i nie mogą być przekazywane innym podmiotom, nie będącym stroną pierwotnego stosunku prawnego. Skutkiem przelewu wierzytelności o wypłatę dotacji byłoby natomiast przekazanie środków publicznych bez zachowania stosowanych procedur i możliwości kontroli sposobu ich wydatkowania (tak m.in. przywoływany przez pozwanego wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 6 czerwca 2018 r. I ACa 288/18, ale również wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 października 2020 r. I ACa 134/20 LEX nr 3153278). Skarżący nie dostrzega jednak zasadniczej różnicy między przywołanymi sprawami a przedmiotową sprawą. Otóż, w tamtych spraw mieliśmy do czynienia z przelewem wierzytelności (umową cesji) w rozumieniu art. 509 k.c., czyli odpłatną sprzedażą wierzytelności. Natomiast istotą powierniczego przelewu wierzytelności jest cel związany z windykacją. W związku z tym, że nie jest on uregulowany w przepisach prawa, określany jest umową nienazwaną. Nie dochodzi tutaj do sprzedaży wierzytelności, a do jej przelewu. W praktyce przelew powierniczy nie jest niczym innym jak zleceniem windykacji należności z przeniesieniem na windykatora praw przysługujących wierzycielowi. Istotnym celem umów o powierniczy przelew wierzytelności jest z reguły ściągnięcie wierzytelności od dłużnika przez jej nabywcę (cesjonariusza) i następnie przekazanie należności wierzycielowi (cedentowi). Konstrukcja takiej umowy powierniczego przelewu w celu wyegzekwowania wierzytelności polega na tym, że wierzyciel przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza) przede wszystkim po to, aby ten ostatni ściągnął należność od dłużnika i wydał pierwotnemu wierzycielowi (cedentowi) uzyskane świadczenie, ale z zachowaniem określonych umową reguł. Cesjonariusz jako powiernik powinien stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta), bowiem ten pierwszy działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy (cedenta). W opisanym przypadku przelew wierzytelności następuje w sensie formalnym, ale nie musi oznaczać, że cedent przestał być wierzycielem w sensie gospodarczym.

Zawarcie umowy powierniczego przelewu wierzytelności pozostaje także bez wpływu na uprawnienia wierzyciela do wpisania wierzytelności w koszty uzyskania przychodów, z których będzie mógł skorzystać, o ile zajdą okoliczności przewidziane w prawie podatkowym np. egzekucja wobec dłużnika zostanie umorzona jak bezskuteczna.

Kwestia ta była również przedmiotem rozważań judykatury i doktryny, np. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 grudnia 2012 r., I ACa 432/12, LEX nr 1281046 stwierdzono, że „ Istotnym celem umów o powierniczy przelew wierzytelności jest z reguły ściągnięcie wierzytelności od dłużnika przez jej nabywcę (cesjonariusza) i następnie przekazanie należności wierzycielowi (cedentowi). Konstrukcja takiej umowy powierniczego przelewu w celu wyegzekwowania wierzytelności polega na tym, że wierzyciel przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza) przede wszystkim po to, aby ten ostatni ściągnął należność od dłużnika i wydał pierwotnemu wierzycielowi (cedentowi) uzyskane świadczenie, ale z zachowaniem określonych umową reguł. Cesjonariusz jako powiernik powinien stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta), bowiem ten pierwszy działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy (cedenta).”. Także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2011 r. w sprawie IV CNP 103/10 (LEX nr 1129139) Sąd ten wypowiedział się o dopuszczalności konstrukcji przelewu powierniczego w celu ściągnięcia wierzytelności. W wyroku z dnia 6 maja 2004 r. w sprawie II CK 252/03 (LEX nr 585754) Sąd Najwyższy wskazał m.in., że „ istotnym celem umów o powierniczy przelew wierzytelności jest z reguły ściągnięcie wierzytelności od dłużnika przez jej nabywcę (cesjonariusza) i następnie przekazanie należności wierzycielowi (cedentowi).” Zdaniem tego Sądu konstrukcja takiej umowy powierniczego przelewu w celu wyegzekwowania wierzytelności polega na tym, że wierzyciel przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza) przede wszystkim po to, aby ten ostatni ściągnął należność od dłużnika i wydał pierwotnemu wierzycielowi (cedentowi) uzyskane świadczenie, ale z zachowaniem określonych umową reguł. Cesjonariusz jako powiernik powinien zatem stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta), bowiem ten pierwszy działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy (cedenta). Wskazany wyżej cel umowy o powierniczym przelewie na powodową spółkę wierzytelności nie może pozostać bez wpływu na wynik interpretacji wyrażonej w tej umowie woli stron, bowiem do uwzględniania celu umowy jednoznacznie zobowiązuje przecież ustawodawca w art. 65 § 2 k.c. Interpretacja taka nie pozostaje także bez wpływu na niniejszy proces, bowiem przelew powierniczy dokonany umową z dnia 13 czerwca 2018 r. według woli stron tej umowy był jedynie narzędziem dla osiągnięcia podstawowego celu tej umowy, jakim było wyegzekwowanie na rzecz Niepublicznego Przedszkola (...) wierzytelności przysługującej mu od pozwanego Miasta P..

Sąd Apelacyjny zwraca też uwagę, że w doktrynie (A. S., Zabezpieczenia osobiste wierzytelności, S. 1997, str.246) wręcz wyrażany jest pogląd, że z uwagi na cel takiej umowy (przelewu powierniczego), z gospodarczego punktu widzenia przelana w celu ściągnięcia wierzytelność przysługuje nadal zbywcy, a konsekwencją opowiedzenia się za takim stanowiskiem jest przyjęcie, że dłużnik może potrącić z przelanej powierniczo wierzytelności wierzytelność przysługującą mu przeciwko zbywcy, nawet jeżeli powstała już po powzięciu przez niego wiadomości o przelewie i bez konieczności stosowania ograniczenia przewidzianego w art. 513 § 2 k.c.

Należy podkreślić także, jakie konsekwencje natury podatkowej rodzi powierniczy przelew wierzytelności. Otóż, skutki podatkowe są zupełnie inne niż w przypadku odpłatnego zbycia wierzytelności, dokonywanego na podstawie art. 509 k.c. Organy podatkowe nie mają podstaw do tego, by traktować powierniczy przelew wierzytelności w ten sam sposób co odpłatne zbycie wierzytelności.

Na koniec trzeba podkreślić, że podpisanie umowy o powierniczym przelewie wierzytelności nie powoduje, iż dany wierzyciel traci możliwość zaliczenia swojego długu do kosztów uzyskania przychodów, np. w przypadku umorzenia egzekucji względem dłużnika, z uwagi na jej bezskuteczność.

Kolejna kwestia dotyczy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych powierniczego przelewu wierzytelności. (...) naliczany jest, jeśli przelew ten ma postać jakiejkolwiek z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o (...). W przeciwnym wypadku nie zostanie obciążony taką daniną. Zdaniem organów podatkowych przelew wierzytelności jest zdarzeniem prawnym, które może być skutkiem pewnych czynności prawnych. Sam w sobie taką czynnością nie jest, więc nie trzeba odprowadzać od niego (...). Powierniczy przelew wierzytelności nie będzie więc na mocy ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług opodatkowany VAT.

Biorąc pod uwagę okoliczności niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny uznał, że zostały spełnione warunki do przyjęcia, że doszło do zawarcia skutecznej umowy cesji powierniczej. Na mocy § 1 umowy zawartej między G. N. prowadzącą Niepubliczne Przedszkole (...) i (...) Spółką Akcyjną z siedzibą we W. wierzytelność odszkodowawczą stanowiącą równowartość różnicy między wypłaconymi mu dotychczas dotacjami a dotacjami należnymi, obliczonymi zgodnie z ustawą z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami w całości (umowa cesji - k. 228-229 akt sprawy). W ocenie Sądu fakt, że z powództwem wystąpiła spółka niezajmująca się zadaniami oświatowymi nie stanowi przesłanki do zakwestionowania prawa do dochodzenia roszczenia, które nabyła w drodze cesji powierniczej od podmiotu, który właśnie taką działalnością się zajmuje. To że roszczenia dochodzi spółka niezwiązana z oświatą nie podważa podstawy z jakiej wynika to roszczenie, podstawą do wystąpienia z roszczeniem (legitymacja czynna) jest cesja powiernicza, a wierzycielem w sensie gospodarczym (podatkowym) jest nadal pierwotny wierzyciel, który zajmował się (i nadal się zajmuje) działalnością oświatową. Wynika to wprost z § 2, 3 i 4 zawartej umowy powierniczego przelewu wierzytelności, w którym stwierdzono, że cesjonariusz obowiązany jest po wyegzekwowaniu należności rozliczyć się z cedentem i „przenieść zwrotnie” na cedenta wierzytelność z potrąceniem na swoją rzecz jedynie wynagrodzenia (prowizja i poniesione koszty).

Za niezasadny należy uznać także zarzut naruszenia art. 90 ust. 2b i 3d ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej jako u.s.o.), przy czym należy podkreślić z całą stanowczością, że zastosowanie będą tutaj miały przepisy tejże ustawy w brzmieniu obowiązującym w wersjach odpowiednich dla lat, gdy omawiane dotacje miały być wypłacane. Wskazać należy, iż w myśl art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r., nr 256, poz. 2572 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 1 września 2013 roku, niepubliczne przedszkola – w tym specjalne, szkoły podstawowe i gimnazja – w tym z oddziałami integracyjnymi, z wyjątkiem szkół podstawowych specjalnych u gimnazjów specjalnych oraz szkół podstawowych artystycznych, otrzymują dotacje z budżetu gminy, przy czym w myśl ust. 2b ustawy, dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia w wysokości nie niższej niż 75% ustalonych w budżecie danej gminy wydatków bieżących ponoszonych w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia, z tym, że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż z kwota przewidziana na niepełnosprawnego ucznia przedszkola i oddziału przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej otrzymywanej przez jednostkę samorządu terytorialnego – pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji.

Należy przyznać rację, iż rzeczywiście w istocie sformułowanie ustawowe może budzić niejasności, co do metody ustalania wysokości dotacji dla niepublicznych przedszkoli. Z jednej strony wzmiankowany przepis wskazuje na „wydatki ustalone w budżecie danej gminy”, zaś w dalszej części stanowi o „ponoszonych w przedszkolach publicznych”. W ocenie Sądu II instancji należy opowiedzieć się za interpretacją, według której podstawą dotacji powinny być wydatki ustalone, a więc zaplanowane w budżecie danej gminy, wydatki bieżące ponoszone w przedszkolach publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia. Potwierdzeniem tego stanowiska są coraz liczniejsze orzeczenia sądów administracyjnych oraz cywilnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2013 r., sygn. akt. IV CSK 696/12, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 marca 2013 r., (...)).

W tym miejscu należy także wskazać, że wydatki ustalone w budżecie danej gminy zwykle nie pokrywają się z wydatkami rzeczywiście ponoszonymi przez placówki przedszkolne. Zazwyczaj są one niższe. Jednakże w sytuacji, gdyby wydatki rzeczywiste miałyby być wyższe niż zaplanowany budżet pojawia się konieczność zmiany uchwały budżetowej.

Sąd I instancji słusznie ocenił, że podstawą naliczenia dotacji dla przedszkoli niepublicznych są wydatki „ponoszone”, a nie ostatecznie „poniesione”, co nieprawidłowo interpretował skarżący. Rozróżnienie to dotyczy kwestii wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego. Wydatki ostatecznie poniesione to wydatki, które zostały faktycznie wykonane przez gminę. Kwestia zaś rzeczywistego wykonania wydatków jest obojętna dla podstawy kalkulacji dotacji. Wysokość dotacji nie może być uzależniona od wielkości wykonania budżetu i sposobu gospodarowania środkami przez osoby zarządzające przedszkolami.

W tym zakresie Sąd odwoławczy podziela stanowisko Sądu I instancji, że wydatkami ustalonymi w budżecie są wszelkie wydatki zaplanowane w uchwale budżetowej, jak i w późniejszych uchwałach zmieniających pierwotną uchwałę budżetową. W każdym razie są to wydatki „ustalone w budżecie”, również jeżeli budżet w trakcie roku budżetowego podlegał zmianom i podjęto w tym zakresie stosowną uchwałę zmieniającą pierwotną uchwałę budżetową, a nie wydatki ostatecznie „poniesione”.

Potwierdzeniem prawidłowości wnioskowania jurydycznego Sądu Okręgowego jest również inicjatywa ustawodawcza, która doprowadziła do wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. przepisów ustawy z dnia 23 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2016, poz. 1010) wprowadzających nowe zasady naliczania stawek dotacji oświatowych dla niepublicznych przedszkoli. Uzasadnieniem dla wprowadzanych zmian były właśnie trudności interpretacyjne przepisów dotąd regulujących kwestie dotowania przedszkoli z budżetów gmin, ze względu na ich duży poziom ogólności i nieprecyzyjność, a także nieprawidłowości wskazywane przez Najwyższą Izbę Kontroli.

W ramach zmienianych przepisów, w zakresie dotacji udzielanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego zaproponowano doprecyzowanie pojęcia wydatków bieżących na potrzeby określenia dotacji dla placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek poprzez odniesienie się do art. 236 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wprowadzono doprecyzowanie, że do ww. wydatków wlicza się wydatki zaplanowane w jednostkach organizujących wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną oraz doprecyzowanie, że do ww. wydatków nie wlicza się wydatków zaplanowanych na wydzielonym rachunku, o którym mowa w art. 223 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wprowadzenie takich założeń nie zmieniło sposobu ustalania wydatków bieżących, są to kwestie doprecyzowujące to stanowisko, rozwiewające pojawiające się wątpliwości. Ponadto jednoznacznie określono, że podstawą do ustalania wysokości dotacji w oparciu o podstawową kwotę dotacji jest plan dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, tj. wszystkie wydatki bieżące zaplanowane na rok budżetowy w budżecie jednostki samorządu terytorialnego na prowadzenie przez jednostkę samorządu terytorialnego odpowiednio przedszkoli, szkół i placówek.

Zgodnie zaś z treścią art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 roku, przez wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi. Są to zatem wszystkie wydatki poza wydatkami na inwestycje i zakupy inwestycyjne. Podstawa naliczenia dotacji jest obliczana w oparciu o wydatki bieżące ustalone w budżecie danej gminy na dany rok po uwzględnieniu zmian w budżecie.

Za niezasadny Sąd Apelacyjny uznał także zarzut pominięcia przez Sąd aktów prawa miejscowego, stanowiących uprawnienie miasta do pomniejszenia wypłacanych niepublicznym jednostkom dotacji o planowane dochody z tytułu opłat za korzystanie z przedszkoli publicznych ponoszonych przez rodziców. Biegła sporządzając opinię w przedmiotowej sprawie, w której określiła jak kształtuje się prawidłowa wysokość przysługujących przedszkolu (...) za omawiany okres, wskazała, że nieprawidłowości w przyjętych podstawach naliczenia dotacji występujące w danych Urzędu Miasta dotyczą zaniżenie podstawy z tytułu nieuwzględnienia w okresie I 2010 – VIII 2013 zaplanowanych w budżecie wydatków na stołówki przedszkolne ( (...)), zaniżenia podstawy w 2010 r. z tytułu odliczenia dochodów działu (...), zaniżenia podstawy w 2011 r. z tytułu odliczenia z podstawy dochodów subwencji oświatowej na dzieci niepełnosprawne oraz odpłatności rodziców za pobyt dzieci i wyżywienia, nieuwzględniania w latach 2010 – 2015 wydatków związanych z zespołami obsługi ekonom. – administr. szkół (...) (dział (...)). Uchybienia te były przedmiotem w protokołach i piśmie z kontroli Regionalnej Izby Obrachunkowej w Ł. za okres 2010 – 2011 i za okres 2014 – 2015 (k. 503 - 504 akt sprawy). Należy w związku z tym uznać, iż pozwany wydając akty prawa miejscowego naruszył dyspozycję art. 90 u.s.o. i nieprawidłowo ustalił dotację na rzecz niepublicznego przedszkola. Nie sposób w związku z tym zgodzić się z twierdzeniem, że Sąd nie uwzględnił uprawnienia pozwanego skoro z dokumentacji wynika, że Miasto nieprawidłowo skorzystało ze swoich uprawnień i tym samym dopuściło się naruszenia normy ustawowej.

Potwierdzeniem zasadności merytorycznej powództwa co do sposobu obliczania dotacji oświatowych za lata 2010-2015 jest również okoliczność, że - po uwzględnieniu wskazanych nieprawidłowości - strona pozwana za rok 2016 wypłaciła poprzedniczce prawnej powódki dotację oświatową w prawidłowej wysokości, co potwierdziła biegła w wydanej w niniejszej sprawie opinii.

Odnosząc się do ostatniego z przedstawionych przez pozwanego zarzutów naruszenia art. 118 k.c. - który w zw. z art. 123 k.c. stanowi także zarzut przedstawiony przez stronę powodową - Sąd Apelacyjny pragnie wskazać, iż nie podziela argumentacji żadnej ze stron. Jak już słusznie wskazał Sąd I instancji dokonanie cesji wierzytelności nie zmieniło charakteru dochodzonego roszczenia, zaś zgodnie z art. 170 prawa oświatowego (wcześniej art. 83a ust. 1 u.s.o.) prowadzenie przedszkola nie jest działalnością gospodarczą, zaś dotacja oświatowa nie jest świadczeniem okresowym, a świadczeniem jednorazowym, tyle, że wypłacanych zgodnie z ustawą w częściach (art. 90 ust. 3c u.s.o.) - (jest to stanowisko utrwalone w dotychczasowej judykaturze, por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13 grudnia 2018 r. I ACa 911/18). Tym samym brak jest w tym zakresie zastosowania trzyletniego terminu przedawnienia, to zaś skutkują całkowitą bezzasadnością zarzutu strony pozwanej. Kwestia dokonania cesji powierniczej przedmiotowej wierzytelności nie może zmienić tej oceny jurydycznej, a Sąd II instancji podziela w tym zakresie stanowisko wyrażone przez Sąd Okręgowy.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia omawianych przepisów przez powódkę.

W ocenie Sądu Apelacyjnego należy w całości podzielić pogląd Sądu I instancji co do tego, że roszczenia powódki odnośnie skapitalizowanych odsetek było niezasadne, gdyż uległo przedawnieniu z uwagi na upływ trzyletniego terminu właściwego dla roszczeń okresowych. Sąd I instancji prawidłowo przyjął koncepcję, że odsetki, jako świadczenie okresowe, przedawniają się z upływem roszczenia 3-letniego terminu. Potwierdza to chociażby Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 października 2006 r., sygn. akt IV CSK 134/05, stwierdzając, że chociaż odsetki są świadczeniem okresowym, a ich wymagalność przypada na kolejne dni pozostawania dłużnika w opóźnieniu, zaś termin przedawnienia wynosi 3 lata, to jednak charakter akcesoryjny odsetek dyktuje potrzebę przyjęcia, że w razie gdy termin przedawnienia przewidziany dla dochodzenia roszczenia głównego jest krótszy niż 3 lata roszczenie o odsetki ulega przedawnieniu wraz z upływem tego krótszego terminu.

Gdy przedawnienie świadczenia głównego następuje w okresie dłuższym aniżeli przedawnienie odsetek, wówczas świadczenie główne (jakim jest w niniejszej sprawie dotacja) przedawnia się z upływem okresu dziesięcioletniego (obecnie sześcioletniego), a odsetki z tytułu opóźnienia, jako roszczenie okresowe, przedawniają się w terminie trzyletnim, zgodnie z art. 118 k.c., nie później jednak niż z upływem terminu, w którym przedawnia się roszczenie o zapłatę kwoty głównej (tak też m.in.: w przywołanym już wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2006r., IV CSK 134/05, LEX nr 607274 oraz w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt III CZP 42/04, w składzie 7 sędziów, OSNC 2005 nr 9, poz. 149).

W przedmiotowej sprawie wytoczenie powództwa nastąpiło w dniu 14 czerwca 2019 r. (w tym dniu zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia). W swoim pozwie jak i w piśmie rozszerzającym powództwo powódka stwierdziła, że dochodzi skapitalizowanych odsetek ustawowych w związku z opóźnieniem z wypłatą dotacji w należnej wysokości za lata 2010 – 2016 r. (de facto dochodziła dotacji za lata 2010-2015 r., albowiem wyliczenie dotacji za rok 2016 było prawidłowe). Odsetki te liczone zatem od dnia 1 stycznia danego roku ulegały przedawnieniu odpowiednio z dniem 1 stycznia po upływie kolejnych 3 lat, a więc najpóźniej w dniu 1 stycznia 2019 r., jeżeli chodzi o najpóźniejszą dotację za rok 2015 (licząc wymagalność od dnia 1 stycznia 2016 roku). W chwili wytoczenia powództwa zatem odsetki od dotacji oświatowych należnych za lata 2010-2015 były już przedawnione.

Przywoływana argumentacja skarżącej w tym zakresie, że mimo wszystko należą jej się odsetki za okres 3 lat wstecz od dnia wytoczenia powództwa nie może przynieść oczekiwanego skutku, zważywszy, że zakłada niejako „odrodzenie” odsetek, które już były przedawnione. To strona powodowa jest gospodarzem sporu i ona zakreśla podstawę faktyczną powództwa, które podaje pod ocenę jurydyczną sądu. Skarżąca zaś tak skonstruowała żądanie, że wskazała, iż wnosi o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki „kwoty skapitalizowanych odsetek ustawowych w wysokości 53.206,87 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych, w związku z opóźnieniem z wypłatą dotacji w należnej wysokości za lata 2010-2016, liczone od kwoty 253.365,96 zł” (pismo rozszerzające powództwo – k. 836-838). Tak skonstruowane żądanie nie mogło uzyskać ochrony prawnej z uwagi na przedawnienie roszczenia odsetkowego, a argumentacja opierająca się na orzecznictwie dotyczącym nieprzedawnienia odsetek za okres 3 lat wstecz od dnia wytoczenia powództwa nie ma do tak sformułowanego żądania w ogóle zastosowania. Natomiast Sąd I instancji prawidłowo zasądził na rzecz strony powodowej odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej, odpowiednio: najpierw od pierwotnie dochodzonej kwoty od dnia wytoczenia powództwa i następnie od dnia rozszerzenia powództwa, albowiem należność główna nie uległa przedawnieniu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił obie apelację jako bezzasadne.

Rozstrzygnięcie o kosztach Sąd II instancji oparł na treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Apelacja pozwanego okazała się niezasadna, powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w związku z czym Sąd zasądził na jej rzecz koszty w postaci wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika, ustalone w oparciu o § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 t.j.).