Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2021 roku w Płocku na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. S. (1)

przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G.

o stwierdzenie nieważności ewentualnie uchylenie uchwały nr (...) Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. oraz

o ustalenie nieistnienia ewentualnie stwierdzenie nieważności ewentualnie uchylenie uchwały nr (...) Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G.

I.  stwierdza nieważność uchwały nr 13/2020 Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. z dnia 09 kwietnia 2020 roku w sprawie wyboru Zastępcy Przewodniczącego Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G.;

II.  oddala powództwo o ustalenie nieistnienia ewentualnie stwierdzenie nieważności ewentualnie uchylenie uchwały nr 14/2020 Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G.;

III.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

Sygn. akt I C 727/20

UZASADNIENIE

J. S. (1) w pozwie z dnia 28 kwietnia 2020 roku, skierowanym przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. wniósł o ustalenie nieważności uchwały nr 13/2020 Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. z dnia 09.04.2020r w sprawie wyboru Z. Przewodniczącej Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. alternatywnie o uchylenie w/w uchwały. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, iż jest członkiem Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni. Rada Nadzorcza liczy 9 członków, z których jeden D. K. do dnia 21.04.2020r była zawieszona w swoich obowiązkach. Zgodnie z regulaminem Rady powinno działać Prezydium Rady Nadzorczej, które składa się z Przewodniczącego, jego Zastępcy, Sekretarza Rady oraz Przewodniczących Stałych Komisji działających przy Radzie Nadzorczej. Bez prezydium nie mogą odbyć się posiedzenia Rady. Do dnia 03.03.2020r Prezydium Rady tworzyli: Przewodniczący Rady Nadzorczej – K. S., Zastępca P. – A. O., Sekretarz Rady – J. S. (1) i Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej – E. S.. W dniu 03.03.2020r ze swych funkcji zrezygnowali Zastępca Przewodniczącego Rady oraz Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej. A. O. cofnął swoją rezygnację i złożył wniosek o rozpatrzenie jego oświadczenia. W dniu 09.04.2020r w siedzibie Spółdzielni odbyło się posiedzenie Rady zwołane przez Przewodniczącego, w którym uczestniczyło 7 członków. Cofnięcie oświadczenia o rezygnacji nie zostało rozpatrzone przez Radę. Na tym posiedzeniu została podjęta zaskarżona uchwała o wyborze Zastępcy Przewodniczącego Rady w osobie M. U.. W jego ocenie zaskarżona uchwała jest niezgodna z przepisami prawa ponieważ uchwała została dwa razy poddana pod głosowanie, a Pani M. U. w sprawie dotyczącej jej osoby dwukrotnie oddała swój głos. W pierwszym głosowaniu padł wynik: 3 głosy za, 3 głosy przeciw, 1 głos nieważny. Bez wniosku o reasumpcję głosowania Przewodniczący zarządził drugie głosowanie, które zakończyło się wynikiem: 3 głosy za, 2 przeciw, 1 nieważny. Więc uchwała została podjęta zwykłą większością głosów. Nadto Przewodniczący Rady zgłosił trzech kandydatów do komisji skrutacyjnej, w tym Panią M. U., której dotyczyła zaskarżona uchwała i która została przewodniczącą tej komisji i brała udział w liczeniu głosów do uchwały. Podniósł, iż uchwała została przyjęta liczą głosów 3 za i 2 przeciw. Gdyby Pani M. U. zgodnie z prawem nie brała udziału w głosowaniu to uchwała nie zostałaby przyjęta już w pierwszym głosowaniu, gdyż wynik wynosiłby 2 głosy za, 3 głosy przeciw, 1 głos nieważny. Przed głosowaniem w sprawie w/w uchwały nie został przez Radę Nadzorczą rozpatrzony wniosek Pana A. O. o wyrażenie zgody na cofnięcie jego rezygnacji z funkcji Zastępcy Przewodniczącego Rady. Uchwała jest sprzeczna z art. 56 § 2 ustawy prawo spółdzielcze, stąd żądanie ustalenia jej nieważności na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c. (k. 3 – 6).

Pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 13 maja 2020 roku uznała powództwo w całości, podzielające twierdzenia zawarte w pozwie (k. 73).

Pismem z dnia 29 maja 2020 roku pozwana spółdzielnia zmieniła swoje stanowisko w sprawie, wskazując, iż po zmianie zarządu spółdzielni, uważa ona, iż powództwo zmierza do obejścia prawa w rozumieniu art. 213 § 2 k.p.c. Stąd też cofnęła oświadczenie o uznaniu powództwa i wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, iż powód w żaden sposób nie uzasadnił wywiedzionego roszczenia alternatywnego. Nadto w pozwanej Spółdzielni od dłuższego czasu nie istniało Prezydium Rady Nadzorczej (...), co uniemożliwiało jej efektywne działanie. Również wskazał, iż do kompetencji Prezydium należy wyznaczenie terminu posiedzeń Rady i ustalanie porządku obrad, a do kompetencji Przewodniczącego Rady należy zwołanie posiedzenia Rady. Podniosła, iż Rada wielokrotnie zwoływała posiedzenia w celu uzupełnienia składu osobowego Prezydium (02.03.2020r, 10.03.2020r i 18.03.2020r) jednakże z uwagi na ogłoszony w kraju stan epidemii i brak stawiennictwa wymaganej liczby członków nie była ona władna do podejmowania uchwał, co w konsekwencji powodowało paraliż Rady. Stąd przedmiotowa uchwała była konieczna. Podniosła, iż oddanie głosu przez M. U. nie miało bezpośredniego wpływu na wynik głosowania, zaś sprawa dotyczyła jedynie wyboru składu osobowego Prezydium Rady, nie zaś sprawy osobowej bezpośrednio z nią związanej. W przeciwnym przypadku uzupełnienie składu byłoby niemożliwe wobec niewystarczającej liczby głosujących. Nadto bezzasadne są zarzuty powoda dotyczące braku obradowania nad wnioskiem A. O. w zakresie cofnięcia przez niego rezygnacji. Zgodnie bowiem z art. 61 § 1 k.c. odwołanie oświadczenia woli jest skuteczne, jeśli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. W tym przypadku oświadczenie A. O. było doręczone do Rady później niż oświadczenie o rezygnacji (k. 88 – 89).

Sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt I C (...).

J. S. (1) w pozwie z dnia 28 kwietnia 2020 roku, skierowanym przeciwko (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. wniósł o ustalenie nieistnienia uchwały nr (...) Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. z dnia 21.04.2020r w sprawie uchylenia uchwały Rady Nadzorczej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. nr (...) z dnia 10.10.2019r w sprawie zawieszenia w pełnieniu czynności funkcji członka Rady Nadzorczej (...) w G. w osobie D. K., al. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, iż jest członkiem Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni, alternatywnie o ustalenie nieważności tej uchwały, alternatywnie o uchylenie tej uchwały. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania. W uzasadnieniu przytoczył podobne okoliczności jak w wyżej opisanym pozwie dotyczącym wcześniejszej uchwały. Przytoczył również argumentację dotyczącą jej. Dodatkowo wskazał, iż w dniu 21.04.2020r odbyło się „wyjazdowe” posiedzenie Rady Nadzorczej, na którym została podjęta zaskarżona uchwała. W jego ocenie z uwagi na niemożność odbycia posiedzenia „wyjazdowego” przez Radę, obrady miały charakter nieformalnego spotkania członków organu i jako takie nie mogą zostać uznane za posiedzenie Rady, a zatem podjęte na nim uchwały nie istnieją i stanowią co najwyżej formę oświadczenia uczestników. Nadto, gdyby uznać, że uchwała istnieje to została ona podjęta niezgodnie z przepisami prawa, bowiem nie funkcjonowało i nadal nie funkcjonuje Prezydium Rady, które jako jedyne jest uprawnione do ustalenia i zatwierdzenia porządku obrad oraz wyznaczenia terminu posiedzenia Rady. Przewodniczący Rady zwołał posiedzenie Rady w celu uchylenia uchwały o zawieszeniu D. K., pomimo tego, iż nie ma do tego uprawnień. Nie wszyscy członkowie Rady zostali prawidłowo powiadomieni o posiedzeniu. A. O. odebrał zawiadomienie w dniu 21.04.2020r o godz. 18.30, zatem już po posiedzeniu, zaś E. S. nie otrzymała go w ogóle. Z kolei K. N. został „zmuszony” do głosowania przez pozostałych członków, albowiem posiedzenie odbyło się przed jego blokiem. Posiedzenie zostało zorganizowane w sposób uniemożliwiający swobodną komunikację i właściwy jego przebieg, a przewodniczący uniemożliwił członkom Rady podjęcie dyskusji podczas tego posiedzenia. Nadto podniósł, iż uchwała podjęta na tym posiedzeniu jest sprzeczna z art. 234 § 1 i 2 k.s.h., § 34ust 4 statutu spółdzielni, § 13 ust 6 Regulaminu Rady, § 13 ust 7 Regulaminu Rady, § 14 ust 1 i 2 Regulaminu Rady. Nadto w jego ocenie jest ona sprzeczna z dobrymi obyczajami, czy też zasadami współżycia społecznego (k. 111 – 117).

Pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 15 maja 2020 roku uznała powództwo w całości, podzielające twierdzenia zawarte w pozwie (k. 185).

Pismem z dnia 02 czerwca 2020 roku pozwana spółdzielnia zmieniła swoje stanowisko w sprawie, wskazując, iż po zmianie zarządu spółdzielni, uważa ona, iż powództwo zmierza do obejścia prawa w rozumieniu art. 213 § 2 k.p.c. Stąd też cofnęła oświadczenie o uznaniu powództwa i wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, iż powód przytaczając okoliczności faktyczne nie wskazał jaki miały one wpływ na podjęcie zaskarżonej uchwały. Nadto w pozwanej Spółdzielni od dłuższego czasu nie istniało Prezydium Rady Nadzorczej (...), co uniemożliwiało jej efektywne działanie, aż do momentu podjęcia uchwały nr (...). Uchwała nr (...) została podjęta w celu ochrony interesów spółdzielni, a podczas posiedzenia w dniu 21.04.2020r nie dokonano żadnych naruszeń przepisów prawa, w tym również prawa wewnętrznego (...) i dobrych obyczajów. Podniosła, iż żaden przepis prawa, statutu, regulaminu Rady nie określa miejsca w którym posiedzenia Rady mają się odbywać, nic zatem nie stało na przeszkodzie, aby z uwagi na ogłoszony w kraju stan epidemii posiedzenie to odbyło się na zewnątrz. Posiedzenie zostało zwołane w trybie pilny zgodnie z § 13 ust 7 Regulaminu Rady, a wszyscy członkowie Rady zostali powiadomieni o zwołaniu posiedzenia w tym trybie drogą pocztową oraz w formie sms. W ocenie pozwanej Prezydium Rady nie było potrzebne do zwołania posiedzenia Rady, K. N. wziął udział w posiedzeniu Rady dobrowolnie, każdy z członków Rady miał możliwość wypowiedzenia się, nikt z osób trzecich nie brał w nim udziału. Nie doszło również zdaniem pozwanej do naruszenia wskazanych przez powoda przepisów (k. 203 - 205).

Sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt I C (...).

Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2020 roku Sąd połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia w/w sprawy (k. 224).

W toku dalszego procesu strony podtrzymały w/w stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Rada Nadzorcza (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G. liczy 9 członków. Jednym z nich jest J. S. (1). W okresie od 10 października 2019 roku jeden z nich tj. D. K. była zawieszona w pełnieniu czynności uchwałą Rady Nadzorczej (...) nr (...) (bezsporne).

W ramach Rady Nadzorczej (...) działa Prezydium Rady Nadzorczej, które składa się z Przewodniczącego Rady, Zastępcy Przewodniczącego Rady, Sekretarza Rady i Przewodniczących Stałych Komisji działających przy Radzie. Do dnia 3 marca 2020 roku Prezydium Rady było 4-osobowe i tworzyli je: K. S. – Przewodniczący Rady Nadzorczej, A. – Zastępca Przewodniczącego Rady Nadzorczej, (...) – Sekretarz Rady Nadzorczej i (...) – Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej. W dniu 3 marca 2020 roku A. O. i E. S. złożyli oświadczenia o rezygnacji ze swoich funkcji (bezsporne).

W tej sytuacji Przewodniczący Rady Nadzorczej zwołał posiedzenie Rady Nadzorczej w trybie pilnym celem uzupełninia składu osobowego Prezydium Rady Nadzorczej na dzień 18 marca 2020 roku oraz na dzień 30 marca 2020 roku. Jednakże z uwagi na brak qorum (stawiło się 4 członków Rady Nadzorczej) niezbędnego do podejmowania uchwał nie podjęto na nich żadnych uchwał (protokoły z posiedzenia – k. 93, 105).

Kolejny termin posiedzenia Rady Nadzorczej został zwołany przez Przewodniczącego Rady na dzień 9 kwietnia 2020 roku. Tego dnia na posiedzenie Rady stawiło się 7 członków Rady Nadzorczej. Na posiedzeniu Przewodniczący Rady zarządził głosowanie nad uchwałą dotyczącą wyboru Zastępcy Przewodniczącego Rady Nadzorczej. Jedynym kandydatem do pełnienia tej funkcji była M. U., która sama również brała udział w tym głosowaniu, została również członkiem komisji skrutacyjnej, która przeprowadziła to głosowanie. W głosowaniu wzięło udział 7 członków Rady, z czego 3 głosy były oddane „za”, 3 głosy „przeciw” i 1 głos był nieważny. W tej sytuacji uchwała nie została podjęta, a P. zarządził powtórne głosowanie w tej samej sprawie. Tym razem w głosowaniu wzięło udział 6 członków Rady Nadzorczej, bowiem opuścił posiedzenie A. O., z czego 3 głosy były oddane „za”, 2 głosy „przeciw” i 1 głos był nieważny. Głosowanie było tajne, a w jego konsekwencji podjęto uchwałę nr 13/2020 Rady Nadzorczej (...), którą wybrano M. U. na Zastępcę Przewodniczącego Rady Nadzorczej. M. U. brała udział w tym głosowaniu (uchwała – k. 8, protokoły komisji skrutacyjnej – k. 9 – 10, protokół – k. 231 - 232).

W dniu 21 kwietnia 2020 roku o godz. 10.35 do Prezydium Rady Nadzorczej (...) wpłynęło pismo 4 członków Rady Nadzorczej: M. K., M. U., K. N. i K. R. o pilne podjęcie działań mających na celu uchylenie uchwały dotyczącej zawieszenia w prawach członka Rady Nadzorczej D. K.. W tym celu wnieśli oni o zwołanie posiedzenia Rady Nadzorczej w trybie pilnym, z uwagi na paraliż działań Rady spowodowany nieuczestniczeniem części członków Rady w jej posiedzeniach (pismo z dnia 21.04.20r – k. 20).

W tej sytuacji Przewodniczący Rady Nadzorczej K. S. zwołał posiedzenie Rady Nadzorczej w trybie pilnym na godzinę 15.00 tego samego dnia na terenie (...) Spółdzielni Mieszkaniowej ul. (...). Na wyznaczoną godzinę przed wejściem do tego budynku zebrało się 6 członków Rady Nadzorczej, w tym K. N., który mieszka w budynku przed którym posiedzenie to miało się odbyć oraz powód. Przewodniczący Rady Nadzorczej otworzył posiedzenie Rady, została podpisana lista obecności. Następnie został odczytany porządek obrad posiedzenia, który został przyjęty w drodze głosowania (5 głosów za, 1 głos wstrzymujący się). Została wybrana komisja skrutacyjna. W tym czasie J. S. (1), który protestował przeciwko obradowaniu w takich warunkach, opuścił teren na którym odbywało się posiedzenie. Następnie P. Rady poddał pod głosowanie projekt uchwały dotyczącej uchylenia uchwały Rady Nadzorczej (...) nr (...). W głosowaniu udział wzięło 5 członków Rady, z czego 4 oddało głos „za” przyjęciem uchwały, 1 wstrzymał się od głosu. Uchwała została przyjęta (protokół – k. 12, lista obecności – k. 13, protokół głosowania – k. 14 – 18, protokół komisji skrutacyjnej – k. 19, notatka powoda – k. 22 – 22v, uchwała – k. 119).

A. O. zawiadomienie listowne o terminie posiedzenie zwołanego na dzień 21 kwietnia 2020 roku odebrał ze skrzynki na listy tego samego dnia, ale o godz. 18.30, a E. S. o tym posiedzeniu dowiedziała się następnego dnia (oświadczenia – k. 23, 24).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy i niekwestionowane dowody z dokumentów. Sąd pominął wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków zawnioskowanych przez strony oraz z przesłuchania stron, albowiem dowody te dotyczyły faktów częściowo nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, częściowo udowodnionych zgodnie z twierdzeniami wnioskodawcy, a częściowo mających wykazać fakt bezsporny. Nadto prowadzenie tych dowodów prowadziłoby jedynie do przedłużenia postępowania w sprawie, a okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione przedłożonymi dowodami z dokumentów i bezspornymi twierdzeniami stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo główne w zakresie dotyczącym uchwały nr (...) zasługiwało na uwzględnienie w całości, w przeciwności do roszczeń skierowanych wobec uchwały nr (...), które podlegały oddaleniu.

Uchwały organów spółdzielni, wywołujące skutki cywilnoprawne, podlegają przepisom kodeksu cywilnego, jako czynności prawne, w związku z czym nie mogą naruszać przepisów bezwzględnie obowiązujących. Ocena ich skuteczności dokonywana jest z punktu widzenia art. 58 § 1 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15.4.2014 r., VI ACa 1155/13), zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z ustawą lub mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek.

W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że w przypadku uchwał innych organów niż walne zgromadzenie, gdy przepis szczególny nie zawiera odesłania do art. 42 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (t. j. Dz. U.2016, poz. 21) stwierdzenie nieważności czynności (uchwał) tych innych organów spółdzielni - zarządu, rady nadzorczej, następuje w trybie art. 189 k.p.c. W przypadku zaś, gdy przepis szczególny nie zawiera odesłania do art. 42 Prawa spółdzielczego, stwierdzenie nieważności czynności (uchwał) innych organów spółdzielni - zarządu, rady nadzorczej, następuje w trybie art. 189 k.p.c. w zw. art. 58 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 18.3.2010 r., V CSK 260/09, uchwała Sądu Najwyższego z 18.9.2013 r., III CZP 13/13). Zatem wadliwe uchwały rady nadzorczej spółdzielni, dotyczące innych kwestii niż wykluczenia albo wykreślenia członka ze spółdzielni, mogą być więc zaskarżane wyłącznie w drodze powództwa o ustalenie.

Przepis art. 189 k.p.c. nie przewiduje żadnego ograniczenia czasowego w zakresie wytaczania powództwa o ustalenie. Decydujący dla skorzystania z tej formy powództwa jest wyłącznie interes prawny powoda w uzyskaniu wyroku ustalającego nieważność uchwały. Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

W ocenie Sądu, powód ma interes prawny w zaskarżeniu przedmiotowych uchwały Rady Nadzorczej. Jeżeli bowiem uchwała jest nieważna, to każdy członek spółdzielni ma interes prawny w tym, aby ją podważyć. Sam fakt, iż powód jest członkiem Rady Nadzorczej nie odbiera mu takiego uprawnienia. Wręcz przeciwnie, jako członek organu kolegialnego, którym jest Rada powód nie ma innej możliwości negowania uchwał podjętych przez Radę w sposób sprzeczny z przepisami prawa, czy też zasadami współżycia społecznego. Jak wskazał Sąd Najwyższy, odnosząc się co prawda do uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni, interes prawny członka spółdzielni w takim przypadku sprzęga się z interesem samej spółdzielni, w której uchwały powinny być podejmowane legalnie i być ważne. Jeśli uchwała jest nieważna, to każdy członek spółdzielni ma interes prawny w tym, aby ją podważyć, zwłaszcza gdy nie podważają jej na drodze prawnej powołane do kontroli organy spółdzielni (por. wyrok SN z 15.07.2010, IV CSK 24/10).

Zgodnie z art. 56 § 2 prawa spółdzielczego, członkowie zarządu i rady nadzorczej nie mogą brać udziału w głosowaniu w sprawach wyłącznie ich dotyczących. Ratio legis powyższej regulacji jest oczywista. Ustawodawca stoi na straży bezstronności, realizując zasadę nemo iudex idoneus in propria causa. Zarówno członkowie zarządu, jak i rady nie mogą brać udziału w głosowaniu w swoich sprawach. Zakaz ten dotyczy wyłącznie głosowania, ale nie rozciąga się na uczestnictwo tych osób w obradach poprzedzających głosowanie. Inaczej mówiąc, gdy dochodzi do głosowania w takiej sprawie, zainteresowany członek zarządu lub rady powinien opuścić salę obrad, zaś w protokóle z przebiegu obrad należy uczynić wzmiankę w tym przedmiocie. Naruszenie przez członków zarządu lub rady nadzorczej zakazu udziału w głosowaniu w sprawach wyłącznie ich dotyczących może stanowić podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej ww. osób na podstawie art. 58 prawa spółdzielczego o ile w wyniku działań sprzecznych z dyspozycją w/w przepisu spółdzielnia poniosła szkodę. Szczególnym skutkiem naruszenia tego zakazu może być wadliwość samej uchwały rady nadzorczej lub zarządu. Jak wskazano wyżej choć przepisy w/w ustawy nie przewidują, co do zasady, trybu kwestionowania na drodze sądowej uchwał wymienionych organów to znajdują w takiej sytuacji zastosowanie przepisy ogólne kodeksu cywilnego. Głos oddany przez osobę nieuprawnioną, w sposób sprzeczny z dyspozycją komentowanego przepisu, należy kwalifikować jako głos nieważny. Okoliczność ta wpływa na byt prawny uchwały rady nadzorczej lub zarządu tak jak każdy inny przypadek oddania głosu nieważnego. Jeżeli okazałoby się, że w wyniku odliczenia takiego głosu zabrakłoby dla podjęcia uchwały przez zarząd lub radę nadzorczą zwykłej większości głosów o charakterze względnym, każdy, kto ma w tym interes prawny, może kwestionować ważność (a nawet istnienie) uchwały w trybie powództwa ustalającego (art. 189 k.p.c.). Ponadto, sąd bierze nieważność (nieistnienie) uchwały pod uwagę również z urzędu. W sprawie niniejszej uchwała nr 13/2020 podjęta została w głosowaniu tajnym, a zatem nie jest możliwe ustalenie i nie podlega badaniu w ramach niniejszego procesu, to kto z członków rady, jak głosował. W głosowaniu brało udział 6 członków Rady Nadzorczej, a wynik głosowania to: 3 głosy za, 2 głosy przeciw oraz 1 głos nieważny. W głosowaniu tym brała udział również M. U., która była jedynym kandydatem na Zastępcę Przewodniczącego Rady Nadzorczej. Jeżeli przyjąć, iż zgodnie z regułą art. 56 § 2 w/w ustawy nie powinna ona brać udziału w tym głosowaniu to należy jej głos odliczyć i przyjąć, iż w głosowaniu zostały oddane 2 nieważne głosy i albo 2 głosy za i 2 głosy przeciw, albo 3 głosy za i 1 głos przeciw. Nie można również wykluczyć, iż jeden głos nieważny, jaki został już policzony jest głosem samej M. U.. Jak wskazano wyżej, z uwagi na tajność głosowania, nie ma prawnej możliwości ustalenia obecnie w jaki sposób w rzeczywistości głosowała M. U.. W tej sytuacji należy wziąć pod uwagę wszystkie trzy wyżej wskazane możliwości i uchwała mogłaby zostać uznana za ważną jedynie w sytuacji, gdyby w każdej z tych trzech możliwości wadliwość głosowania nie miała wpływu na jej przyjęcie. Tymczasem w przypadku pierwszego wariantu uchwała ta w ogóle nie zostałaby podjęta, bowiem nie uzyskałaby wymaganej § 15 ust 5 Regulaminu Rady Nadzorczej (...) większości (k. 28). Bezzasadny jest w tym zakresie zarzut pozwanej, iż przyjmując, że M. U. nie mogła brać udziału w tym głosowaniu to niemożliwe byłoby uzupełnienie składu osobowego Prezydium Rady wobec niewystarczającej liczby głosujących. Rada Nadzorcza pozwanej liczyła w tym czasie 9 członków, gdyby M. U. nie brała udziału w tym głosowaniu, głosowałoby 5 członków Rady, a zatem zachowany byłby wymóg obecności co najmniej połowy maksymalnego składu osobowego Rady określonego w Statucie (§ 15 ust 1 Regulaminu w zw. z § 33 ust 1 statutu pozwanej). Taka sytuacja byłaby jasna, przejrzysta i nie budziłaby żadnych wątpliwości.

W tym miejscu należy się zastanowić, czy głosowanie o jakim mowa w tym przypadku tj. wybór Zastępcy Przewodniczącego Rady Nadzorczej jest głosowaniem w sprawie dotyczącej wyłącznie M. U., czy też jak wskazuje pozwana jest to jedynie głosowania w sprawie wyboru składu osobowego Prezydium. Ustawodawca w żaden bliższy sposób nie doprecyzował tego, co oznacza sformułowanie w sprawach wyłącznie ich dotyczących. Pytanie czy wybór danej osoby do Prezydium Rady jest głosowaniem w sprawie wyłącznie tej osoby dotyczącym? W ocenie Sądu Okręgowego z uwagi na przytoczony na wstępie sens i cel tej regulacji tak należy zakwalifikować takie głosowanie. Bez wątpienia, w sytuacji, gdy głosowanie to odbywa się nad wyłącznie jedną kandydaturą, tak jak w sprawie niniejszej, nie jest to tylko i wyłącznie uzupełnienie składu organu, ale głosowanie to wpływa bezpośrednio na prawa i obowiązki osoby kandydującej. Jest ono wyrazem poparcia dla tej osoby, która przecież zgadzając się na kandydowanie wyraził wolę zostanie członkiem Prezydium. Skoro tak to oddając głos w takim głosowaniu, osoba ta głosuje we własnej sprawie, w sprawie wyłącznie jej w tym momencie dotyczącej. Oczywiście w ten sposób następuje również uzupełnienie składu Prezydium, ale nie w sposób abstrakcyjny, oderwany od konkretnej osoby, ale jest to uzupełnienie składu tego organu o tę konkretną osobę. Stąd też w ocenie Sądu Okręgowego M. U. nie powinna brać udziału w tym głosowaniu, a bezspornym jest, iż to zrobiła. W tej sytuacji w/w uchwała jest sprzeczna z treścią w/w art. 56 § 2 prawa spółdzielczego i jako taka jest nieważna w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. Stąd też Sąd uwzględnił pierwsze ze zgłoszonych przez powoda alternatywnie żądań dotyczących tej uchwały i zbędne jest rozważanie pozostałych przytoczonych przez powoda w tym zakresie argumentów, w szczególności tych dotyczących reasumpcji głosowania.

Odmiennie przedstawia się sytuacja w zakresie dotyczącym drugiej z zaskarżonych przez powoda uchwał. W tym przypadku powód w pierwszej kolejności wniósł o ustalenie, iż uchwała nr 14/2020 w ogóle nie istnieję. Podstawą takiego żądania było przyjęcie przez powoda, iż nie jest możliwe odbycie zebrania Rady Nadzorczej spółdzielni poza siedzibą Rady, a spotkanie członków Rady w dniu 21 kwietnia 2020 roku było jedynie nieformalnym spotkaniem członków organu. W tym zakresie zgodzić należy się z pozwaną, iż żaden przepis ustawy, Statutu pozwanej spółdzielni, czy Regulaminu Rady Nadzorczej (...) nie określa miejsca posiedzenie Rady Nadzorczej i nie ma żadnych formalnych przeszkód do organizacji takiego posiedzenia poza siedzibą spółdzielni. Przyjęcie odmiennego poglądu mogłoby prowadzić do sytuacji absurdalnych i uniemożliwiających działanie spółdzielni. Wystarczy wyobrazić sobie sytuację, w której z przyczyn losowych pomieszczenia spółdzielni ulegają zniszczeniu. Co wówczas? Czy Rada nie mogłaby działać z uwagi na brak miejsca spotkań? Oczywistym jest, iż nie. Stąd argument dotyczący braku możliwości odbycia posiedzenia poza budynkiem Spółdzielni jest bez znaczenia. Przywołany przez powoda art. 234 § 1 i 2 k.s.h. nie znajduje zastosowania do działań Rady Nadzorczej. Miejsce spotkań Rady Nadzorczej określa de facto Przewodniczący Rady, który to zwołuje posiedzenie Rady. Żaden przepis prawa nie zabrania również zorganizowania takiego posiedzenia na terenie otwartym tj. na zewnątrz, w sytuacji, gdy warunki pogodowe umożliwiają przeprowadzenie takiego posiedzenia. Oczywiście jest to sytuacja niestandardowa i mogąca budzić wątpliwości, ale w okresie marca – kwietnia 2020 roku wiele takich niestandardowych sytuacji w życiu społecznym i politycznym miało miejsce z uwagi na wprowadzony stan epidemii, obostrzenia funkcjonujące w kraju i obawy wśród społeczeństwa. Istniała możliwość oddania głosu, była obsługa administracyjna ze strony pozwanej spółdzielni, a tym samym nie było przeszkód do obradowania. Nawet niektóre posiedzenia Sądu są przeprowadzane w otwartym terenie. Wystarczy wskazać chociażby na sprawy o rozgraniczenie nieruchomości, gdzie standardem jest przeprowadzenie oględzin przez Sąd w terenie, a niejednokrotnie również przesłuchanie świadka na miejscu, wydanie przez Przewodniczącego zarządzeń organizacyjnych, a niejednokrotnie wydanie przez Sąd orzeczeń np. porządkowych. W żaden sposób odbycia takiego posiedzenia nie uwłacza powadze Sądu i nie prowadzi do nieważności podjętych na nim decyzji. Analogicznie ocenić należy posiedzenie Rady Nadzorczej pozwanej spółdzielni z dnia 21 kwietnia 2020 roku.

Jeżeli chodzi o kwestie zwołania tego posiedzenia to zostało ono zwołane w trybie § 13 ust 7 Regulaminu Rady przez samego Przewodniczącego Rady. Strony różnią się w zakresie dotyczącym interpretacji przepisów wewnętrznych dotyczących tego kto jest uprawnionym do zwołania posiedzenia Rady Nadzorczej: Przewodniczący samodzielnie czy tylko Prezydium. W tym miejscu wskazać należy, iż Regulamin Rady Nadzorczej zawiera pewne sprzeczności co do tej kwestii. Z jednej strony bowiem w § 12 ust 1 pkt 2 wskazano, iż do obowiązków Przewodniczącego Rady Nadzorczej należy w szczególności zwoływanie posiedzeń Rady Nadzorczej oraz prezydium (k. 134v), nadto w § 13 ust 4 wskazano posiedzenia Rady Nadzorczej zwołuje jej przewodniczący, a w razie jego nieobecności zastępca, co najmniej raz w miesiącu, a z drugiej strony w § 12 ust 3d wskazano do obowiązków Prezydium należy: ustalanie porządku obrad i wyznaczanie terminów posiedzeń Rady Nadzorczej (k. 135). Jest jeszcze regulacja nadrzędna nad Regulaminem tj. Statut Spółdzielni, gdzie wskazano w § 38 ust 1 posiedzenia Rady Nadzorczej zwołuje przewodniczący Rady Nadzorczej lub w razie jego nieobecności – zastępca przewodniczącego, co najmniej raz w miesiącu. W tym przypadku nie ma żadnych regulacji dotyczących obowiązków Prezydium Rady, za wyjątkiem wskazania, iż ma ono za zadanie organizowanie pracy Rady Nadzorczej (§ 40 ust 2 statutu). Wykładnia językowa tych przepisów wskazywałaby, iż zwoływanie posiedzeń Rady odbywa się dwuetapowo tj. najpierw Prezydium ustala termin posiedzenia Rady, a potem Przewodniczący je zwołuje. Kompetencja Prezydium w tym momencie sprowadza się zatem jedynie do kwestii organizacyjnej tj. ustalenia terminu posiedzenia. Za zwołanie posiedzenia i za to, aby to posiedzenie odbyło się zgodnie z opisaną wyżej częstotliwością (co najmniej raz w miesiącu) odpowiada przewodniczący Rady. Pojawia się zatem pytanie, co w sytuacji, gdy pominięty zostanie ów pierwszy etap tj. wyznaczenie terminu posiedzenia. Czy działanie takiej powoduje automatycznie wadliwość zwołania posiedzenia Rady? W ocenie Sądu nie. Decydujące w tym zakresie jest przyznanie Przewodniczącemu kompetencji do zwołania posiedzenia Rady. Jeżeli do tego posiedzenia dojdzie i Rada ważnie będzie podejmowała na nim uchwały to trudno jest przyjąć, iż brak wskazania konkretnej daty na etapie wyznaczania posiedzenia miał wpływ na ważność samego posiedzenia. Pamiętać należy, iż uchybienia natury formalnej mogą stanowić podstawę żądania uchylenia uchwały tylko wówczas, jeśli wadliwość miała lub mogła mieć wpływ na treść uchwały. Potwierdzeniem takiej oceny prawnej, jest utrwalone orzecznictwo z okresu obowiązywania ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. Nr 12, poz. 61), które zachowało aktualność również na gruncie ustawy z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 258/00, LEX nr 1168067 oraz cytowane w jego uzasadnieniu orzecznictwo: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1965 r., III CO 75/63, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 1973 r., I CR 131/73, opubl. OSNCP 1974/2/30, wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 1974 r., I PR 3/74, opubl. OSNCP 1974/12/217). W przypadku tej uchwały na zwołane przez Przewodniczącego posiedzenie stawiło się 6 członków Rady Nadzorczej, a w samym głosowaniu wzięło udział 5 osób. Uchwała została przyjęta większością 4 głosów za, 1 wstrzymujący się, 0 przeciw. Na posiedzenie to nie stawili się A. O. i E. S., a powód opuścił je przed oddaniem głosu. W tej sytuacji nawet brak prawidłowego zawiadomienia A. O. i E. S. nie mógł mieć wpływu na wynik głosowania. Niezależnie bowiem od ich stanowiska i ich głosu przedmiotowa uchwała zostałaby podjęta. Brak jest jakichkolwiek dowodów na to, iż K. N. głosował pod jakimkolwiek przymusem. Twierdzenia powoda z pozwu nie zostały przez niego w żaden sposób poparte dowodami, a sam w swoim przesłuchaniu wskazał nie rozmawiałem z nim, więc nie wiem czy on brał udział dobrowolnie w tym posiedzeniu, nie wiem czy był zmuszony do udziału w tym posiedzeniu (k. 246 – 23:32). Sam fakt, iż posiedzenie Rady odbyło się przed blokiem jednego z członków Rady nie oznacza tego, iż wziął on w nim udział pod przymusem. Jeżeli chodzi o zakwalifikowanie przedmiotu tego posiedzenia, jako sprawy pilnej, to żaden przepis prawa wewnętrznego pozwanej nie zawiera definicji sprawy pilnej. W tej sytuacji zatem to od oceny Przewodniczącego Rady zależy to, czy dana sprawa jest pilna czy też nie. Zawsze będzie to podlegało ocenie przez całą Radę w momencie głosowania nad porządkiem obrad.

W ocenie Sądu w przypadku tej uchwały nie ma podstaw do przyjęcia iż nie została ona w ogóle podjęta, a także nie ma powodów do ustalenia, że jest ona sprzeczna z przepisami prawa, czy zasadami współżycia społecznego. Nie narusza ona również § 34 ust 4 Statutu Spółdzielni. Zgodnie z § 34 ust 2 i 3 Rada Nadzorcza może podjąć uchwałę o zawieszeniu członka Rady Nadzorczej w pełnieniu czynności. W przypadku pozwanej spółdzielni uchwałą nr (...) z dnia 10-go października 2019 roku zawieszona w pełnieniu czynności członka Rady Nadzorczej została D. K.. Zgodnie z § 34 ust 4 Statutu o uchyleniu zawieszenia lub odwołaniu zawieszonego członka Rady Nadzorczej rozstrzyga najbliższe Walne Zgromadzenie. Żaden przepis prawa spółdzielczego oraz prawa wewnętrznego pozwanej nie zabrania Radzie Nadzorczej podjęcia uchwały o uchyleniu swojej wcześniejszej uchwały. Dopuszczalność takich uchwał w przypadku organów kolegialnych nie budzi żadnych wątpliwości. Taka praktyka ma miejsce w przypadku wielu organów osób prawnych, w tym również organów spółdzielni. Zdaniem powoda w przypadku uchwały o zawieszeniu członka Rady Nadzorczej w pełnieniu czynności wyłącza możliwość podjęcia takiej uchwały w/w (...) Statutu. W ocenie Sądu Okręgowego jest to pogląd błędny, bowiem regulacja tego przepisu nie dotyczy w ogóle kompetencji Rady Nadzorczej, a z drugiej strony uchylenie uchwały o zawieszeniu członka Rady nie jest uchyleniem zawieszenia, ani odwołaniem zawieszonego członka o jakim mowa w w/w przepisie. Przepis ten przewiduje swego rodzaju automatyczną kontrolę uchwały Rady Nadzorczej przez Walne Zgromadzenie i służy merytorycznej kontroli tej uchwały. Jednocześnie żaden przepis nie zabrania Radzie Nadzorczej zmianę swojej decyzji i uchylenie uchwały, szczególnie w sytuacji, gdy pomiędzy jej podjęciem, a zwołaniem Walnego Zgromadzenia, które przecież nie odbywa się zbyt często, zaszły istotne nowe okoliczności, które uzasadniały podjęcie takiej decyzji.

Reasumując w ocenie Sądu Okręgowego w przypadku przedmiotowej uchwały, nie ma podstaw do przyjęcia iż zaskarżona uchwała nie została w ogóle podjęta, czy też została podjęta z naruszeniem przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego. Jeżeli zaś chodzi o ostatnie ze zgłoszonych przez powoda w tym zakresie roszczeń alternatywnych to brak jest roszczenia o uchylenie uchwały. Stąd też powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu w całości.

O kosztach niniejszego procesu Sąd orzekł w oparciu o treść art. 100 zd. 1 k.p.c. znosząc je wzajemnie między stronami, bowiem każda ze stron wygrała niniejszy proces w równej części.