Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.03.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. S. jako pracownik nie podlegała od 5 lutego 2020 r. z tytułu pracowniczego zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Ł. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu zarzucając, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru ze względu na spodziewaną niezdolność do pracy ubezpieczonej w związku z opieką nad chorym członkiem rodziny oraz miała na celu wyłącznie włączenie ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych - w tym do ubezpieczenia chorobowego - zmierzała jedynie do uzyskania przez A. S. świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

/ decyzja w aktach ZUS k. 77 - 79/

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła A. S., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i o uznanie, że doszło do nawiązania stosunku pracy, a tym samym do konieczności obowiązkowego ubezpieczenia pracownika z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz przywrócenia prawa do zasiłku opiekuńczego na dziecko E. S. za okres od 5 lutego 2020 r. do 25 lutego 2020 r. Skarżąca negowała pozorność zakwestionowanej umowy o pracę, argumentując, że nie zawarła spornej umowy o pracę z pracodawcą bez woli jej realizacji. Celem zatrudnienia ubezpieczonej było rzeczywiste świadczenie przez nią pracy. Natomiast ciężka choroba dziecka ubezpieczonej była nieprzewidzianym nagłym zdarzeniem, a spowodowana nią nieobecność w pracy pociągnęła dla pracodawcy komplikacje. Ubezpieczona podkreśliła, że w myśl obowiązujących przepisów prawo do zasiłku opiekuńczego nie jest uzależnione od okresu trwania ubezpieczenia chorobowego. Nie obowiązuje w tym przypadku okres wyczekiwania. Pracownik w dniu 5 lutego 2020 nawiązał stosunek pracy i od tej daty powinien zostać objęty obowiązkowym pełnym ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym gwarantującym wypłatę zasiłku opiekuńczego.

/ odwołanie k. 2-6/

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy podniósł, że w niniejszej sprawie nie można mówić o nawiązaniu stosunku pracy przez ubezpieczoną z dniem 5 lutego 2020 r., gdyż od tego dnia korzystała ona ze zwolnienia lekarskiego w związku ze sprawowaną opiekę nad chorym dzieckiem, a zatem już od pierwszego dnia zawarcia umowy o pracę nie świadczyła pracy. Ubezpieczona stawiła się do pracy na jeden dzień, tj. 26.02.2020r., po zakończeniu opieki nad dzieckiem i w tym samym dniu otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę. Według organu rentowego zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego. A w sytuacji, w której stronom umowy o pracę przyświeca jedynie intencja włączenia do ubezpieczenia społecznego pod pozorem zatrudnienia bez jego rzeczywistego wykonywania, zawarcie umowy o pracę nie może rodzić skutków prawnych i stanowić podstawy do uznania, że osoba, która zawarła taką umowę podlega ubezpieczeniu społecznemu pracowników.

/odpowiedź na odwołanie k. 21 – 22 verte/

Płatnik przyłączył się do stanowiska wnioskodawczyni.

/ e-prot. z 10.02.2021 oświadczenie płatnika 00:00:25, płyta CD k. 323/

Na rozprawie w dniu 14 lipca 2021 r. - bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w n/n sprawie – pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w stawce ryczałtowej.

/ e-prot. z 14.07.2021 r.: oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni i oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:03:56/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z o.o. w Ł. została zawiązana w dniu 11 czerwca 2015 r. Przeważającym przedmiotem jej działalności jest działalność agencji pracy tymczasowej. Prezesem Zarządu tej spółki jest P. K.,i a członkiem Zarządu W. G..

/odpis z KRS k. 97 – 101/

Wnioskodawczyni A. S. legitymuje się wyższym wykształceniem, w 2009 r. ukończyła studia na Wydziale E. – Socjologicznym (...), kierunek – socjologia uzyskując tytuł mgr.

Ubezpieczona w 2016 r. ukończyła także studia podyplomowe na Wydziale Humanistycznym Akademii (...) w Ł. w zakresie doradztwa zawodowego i personalnego.

A. S. początkowo świadczyła pracę jako pracownik biurowy, specjalista ds. promocji i rekrutacji. Następnie była ona zatrudniona w różnych firmach jako koordynator projektów, gdzie zajmowała się rozliczeniem projektów unijnych i zazwyczaj, gdy dany projekt się kończył, to kończyło się też jej zatrudnienie, jeśli dany pracodawca nie realizował kolejnego projektu. W dniu 22 listopada 2018 r. ubezpieczona urodziła drugie dziecko i przebywała przez okres roku na urlopie macierzyńskim. Od listopada 2019 r. była zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku.

/kopia dyplomu k. 35, kopie świadectw pracy k. 37 – 50, zeznania wnioskodawczyni 00:03:53, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, zeznania świadka Ł. S. 00:07:36, płyta CD k. 393/

Wnioskodawczyni i członkowie zarządu płatnika są osobami obcymi.

/bezsporne/

W styczniu 2020 r. płatnik poszukiwał nowego pracownika na stanowisko koordynatora projektów. Stanowisko koordynatora projektów nie było stanowiskiem nowoutworzonym w firmie płatnika i wcześniej już funkcjonowało. Na tym stanowisku była zatrudniona w okresie od 8 listopada 2019 r. do 18 stycznia 2020 r. na podstawie umowy o pracę M. S. z wynagrodzeniem 5.548,63 zł. M. S. zrezygnowała jednak z pracy i tymczasowo pracownica zatrudniona jako dyrektorka do spraw aktywizacji zawodowej - S. G. miała przejąć jej obowiązki. S. G. miała za zadanie znaleźć nowego pracownika na to stanowisko. Ogłoszenie zostało zamieszczone na wielu portalach, co stanowiło łącznie 200 aplikacji, w tym na portalu pracuj. pl . (...) osób widziało ogłoszenie, zgłosiło się na to stanowisko około 30 osób. Odbyła się wstępna weryfikacja tych osób i rozmowa telefoniczna.

/wydruk wiadomości e – mailowej k. 54, częściowo okoliczności przyznane przez płatnika 00:37:13 – 00:57:48, płyta CD k. 323, zeznania świadka Ł. S. 00:07:36, płyta CD k. 393, umowy o pracę z akt osobowych M. S. k. 257, k. 259, świadectwo pracy k. 292, zeznania świadka S. G. 00:35:07 – 00:59:28, płyta CD k. 393, formularz aplikacyjny k. 107 – 108, podgląd ogłoszenia k. 109 - 113 /

W styczniu 2020 r. ubezpieczona jako osoba bezrobotna szukała pracy i w odpowiedzi na ogłoszenie (...) Sp. z o.o. w Ł. o poszukiwaniu pracownika na stanowisko pracy koordynatora projektów, zamieszczone w internecie na portalu Pracuj.pl -złożyła drogą e – mailową swoje CV i została zaproszona na pierwszą rozmowę rekrutacyjną. Rozmowa rekrutacyjna, podobnie jak to miało miejsc w przypadku innych 7 osób, odbyła się w styczniu 2020 r. w siedzibie tej firmy mieszczącej się przy ul. (...). Rozmowę rekrutacyjną z ubezpieczoną przeprowadziła pracownica -S. G.. Wnioskodawczyni udzielała odpowiedzi na pytania dotyczące jej doświadczenia zawodowego, wykształcenia, a także pytania z zakresu projektów unijnych. Były też pytania dotyczące jej dostępności, ponieważ spółka w tym czasie realizowała kilka projektów unijnych, a ubezpieczona odpowiedziała, że będzie dostępna w ciągu 2 tygodni, bo musi znaleźć opiekunkę do młodszego dziecka. Starsze dziecko miało 4 lata i chodziło do przedszkola. Mąż wnioskodawczyni pracuje zawodowo jako samodzielny księgowym na umowę o pracę w godzinach od 7.00 do 15.00.

Po tygodniu od odbycia pierwszej rozmowy ubezpieczona otrzymała telefon od S. G. z zaproszeniem na kolejną rozmowę w siedzibie spółki. W tym spotkaniu, tak jak w przypadku dwóch innych osób, w tym A. O., uczestniczył już członek zarządu płatnika - W. G. i S. G.. Padały podczas tego spotkania również pytania o dostępność wnioskodawczyni, ponownie o jej doświadczenie zawodowe. Obie rozmowy trwały około 40 minut. Podczas tych rozmów ubezpieczona uzyskała informację od pracownicy S. G., że zatrudnienie w tym charakterze wiąże się z koniecznością dyspozycyjności i będzie wymagało dużo nakładów pracy. Ubezpieczona zaproponowała kwotę wynagrodzenia 4000 zł netto Po około dwóch dniach wnioskodawczyni otrzymała telefon, z propozycją zatrudnienia w firmie płatnika i umówiła się z S. G., że rozpoczęcie jej zatrudnienia nastąpi w późniejszym czasie z uwagi na konieczność znalezienia kandydatki na nianię dziecka. Wynagrodzenie wnioskodawczyni ustalono zgodnie z jej żądaniem, gdyż było na podobnym poziomie jak w przypadku poprzedniej pracownicy.

/zeznania wnioskodawczyni 00:03:53 – 00:37:13, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, wydruk wiadomości e – mailowej k. 54, częściowo okoliczności przyznane przez płatnika 00:37:13 – 00:57:48, płyta CD k. 323, zeznania świadka Ł. S. 00:07:36, płyta CD k. 393, świadectwo pracy k. 292, zeznania świadka S. G. 00:35:07 – 00:59:28, płyta CD k. 393, formularz aplikacyjny k. 107 – 108, podgląd ogłoszenia k. 109 - 113 /

Po zakończeniu procesu rekrutacyjnego u płatnika, ubezpieczona wraz z mężem zaczęła poszukiwać za pośrednictwem internetu opiekunki do swego młodszego dziecka. Mąż wnioskodawczyni zamieścił w tym celu ogłoszenie na portalu (...). W ciągu tygodnia przeprowadzono spotkania rekrutacyjne z 7 osobami i ostatecznie ubezpieczona wybrała D. S. na opiekunkę. Ustalono, że rozpocznie ona pracę od dnia 5 lutego 2020 r. Niania miała pracować w godzinach od 7.00 do 16.00. D. S. przed dniem 5 lutego 2020 r. była w domu wnioskodawczyni 3 -krotnie po kilka godzin, żeby zapoznać się z dzieckiem.

/zeznania wnioskodawczyni 00:03:53 – 00:14:16, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, zeznania świadka Ł. S. 00:07:36, płyta CD k. 393, potwierdzenie wykonania przelewu k. 398, wydruk z portalu (...) k. 399/

W dniu 27 stycznia 2020 r. A. S. zawarła z płatnikiem (...) Sp. z o.o. w Ł. reprezentowaną przez S. G. umowę o pracę na okres próbny od dnia 5 lutego 2020 r. do 4 maja 2020 r., na stanowisku koordynatora projektów w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 5.548,63,00 zł brutto. Strony ustaliły, że miejscem wykonywania pracy będzie siedziba firmy: (...)-(...) Ł., ul. (...).

/umowa o pracę k. 60/

Wnioskodawczyni zawarła także z płatnikiem umowę o ochronie tajemnicy przedsiębiorstwa.

/umowa k. 8 – 8 verte/

W dniu 27 stycznia 2021 r. ubezpieczona podpisując w/w umowę o pracę otrzymała wszystkie dokumenty związane z zatrudnieniem, a w szczególności skierowanie na badania, kwestionariusz osobowy. W dniu 31 stycznia 2020 r. ubezpieczona stawiła się w siedzibie płatnika, gdzie została zapoznana z systemem pracy, zakresem obowiązków, stanowiskiem pracy, przedstawiono ją innym pracownikom. Wówczas przeszła szkolenie stanowiskowe z zakresu BHP. Ubezpieczona otrzymała od płatnika wnioski o dofinansowanie projektów do zapoznania się, aby w pierwszym dniu pracy była już zapoznana z tymi wnioskami.

/zeznania wnioskodawczyni 00:03:53 – 00:14:16, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, zeznania świadka S. G. 00:59:28, płyta CD k. 393/

Z dniem 3 lutego 2020 r. wnioskodawczyni otrzymała orzeczenie lekarza profilaktyka medycyny pracy poświadczające jej zdolność do wykonywania pracy w firmie płatnika na stanowisku koordynatora ds. projektów. Powyższe orzeczenie lekarskie dostarczył mąż wnioskodawczyni do siedziby płatnika w dniu 5 lutego 2020 r.

/orzeczenie k. 55/

Płatnik składek zgłosił wnioskodawczynię do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu pracowniczego zatrudnienia w jego firmie od 5 lutego 2020 r.

/ bezsporne/

Płatnik składek w spornym okresie prowadził dokumentację osobową wnioskodawczyni.

/akta osobowe k. 12 – 60 akt ZUS/

Zgodnie z pisemnym zakresem obowiązków pracowniczych sporządzonym przez płatnika składek do zadań wnioskodawczyni na powierzonym jej stanowisku należała: koordynacja i zarządzanie realizacją kilku projektów aktywizacji zawodowej finansowanych z funduszy unijnych (...), sporządzanie wniosków o płatność wraz załącznikami, obsługa programu (...), rekrutacja i zarządzanie personelem projektu, organizacja form wsparcia i nadzór nad pracą podwykonawców/wykładowców, stała kontrola, jakości pracy podległego zespołu, monitoring wskaźników, harmonogramu i budżetu, przygotowanie wszelkiej dokumentacji projektowej: regulaminów, list obecności, formularzy, umów itp., przeprowadzanie wewnętrznych audytów dokumentacji w poszczególnych projektach, analiza wytycznych i regulacji prawnych dotyczących funduszy UE, Współpraca z Instytucją Pośredniczącą.

Ubezpieczona miała świadczyć pracę w godzinach od 8.00 do 16.00 S. koordynatora polega na koordynowaniu pracy pracowników, współpracy z podmiotami, które pośredniczą w funkcjonowaniu projektów, był to bardzo szeroki zakres obowiązków.

/ zakres obowiązków k. 53 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 00:03:53 – 00:14:16, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, częściowo okoliczności przyznane przez płatnika 00:37:13 – 00:57:48, płyta CD k. 323 /

Po podpisaniu umowy o pracę z dnia 27 stycznia 2020r., a przed rozpoczęciem wykonywania pracy, wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorą córką, w związku z czym ubezpieczona nie przystąpiła do wykonywania pracy w dniu 5 lutego 2020 r. zgodnie z umową o pracę.

/ bezsporne, a nadto lista obecności k. 52 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni 00:37:13, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409/

Młodsze dziecko ubezpieczonej - E. S. przebywała w grudniu 2019 r. w Instytucie Centrum (...) z podejrzeniem zapalenia płuc.

W lutym 2020 r. dziecko to miało lekkie przeziębienie, ale w dniu 4 lutego 2020 r. jego stan zdrowia nagle znacznie się pogorszył i ubezpieczona wraz z mężem około godz. 19.00 zawiozła je do szpitala im. K.J. w Ł. na tzw. „świąteczną pomoc”. Po badaniu okazało się, że u dziecka istnieje podejrzenie zapalenia płuc i otrzymało ono skierowanie do szpitala. Następnego dnia, tj. 5 lutego 2020 r. ubezpieczona stawiła się wraz z dzieckiem o godz. 8.00 w szpitalu (...). Dziecko zostało przyjęte na oddział. Ubezpieczona zadzwoniła tego samego dnia do pracownicy płatnika - S. G. informując ją, że nie stawi się tego dnia do pracy, ponieważ jedzie z dzieckiem do szpitala. S. G. nie była zadowolona z tego faktu. Ubezpieczona następnego dnia poinformowała pracodawcę, że u jej dziecka zdiagnozowano zapalenie płuc i nie jest w stanie wskazać przez ile dni dziecko będzie hospitalizowane i podała jedynie w przybliżeniu, że nie będzie jej od 7 do 14 dni. S. G. poinformowała ubezpieczoną, że musi skontaktować się z szefem w celu dalszych decyzji. W szpitalu ubezpieczona przebywała wraz z dzieckiem do 11 lutego 2020 r. Dziecku zaaplikowano inhalacje, a potem przez 10 dni do dnia 25 lutego 2020 r. ubezpieczona była nadal na zwolnieniu lekarskim w związku z dalszą opieką sprawowaną nad dzieckiem, gdyż zalecono dalszą opiekę w POZ. Ubezpieczona informowała o tych okresach pracodawcę poprzez pracownicę S. G.. Nieobecności w pracy ubezpieczonej były odnotowywane na liście obecności prowadzonej przez płatnika.

/zeznania wnioskodawczyni 00:03:53 – 00:14:16, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, wniosek o zasiłek opiekuńczy k. 14 – 15, zeznania świadka Ł. S. 00:07:36, płyta CD k. 393, lista obecności k. 231, zeznania świadka S. G. 00:35:07 – 00:51:08, płyta CD k. 393, karta informacyjna k. 16 – 16 verte, skierowanie do szpitala k. 48, dokumentacją medyczna z (...) k. 49 – 90, dokumentacja medyczna k. 353 - 379/

W dniu 26 lutego 2020 r. ubezpieczona stawiła się w siedzibie płatnika i zostało jej wręczone wypowiedzenie umowy o pracę, gdyż na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem nie wyraziła ona zgody. Ubezpieczona została zwolniona z obowiązku świadczenia pracy i podpisała listę obecności w dniu 26 lutego 2020 r. a wcześniej na prośbę pracownicy S. G. wypisała wniosek o urlop wypoczynkowy. Dla pracodawcy najważniejszy był fakt, że ubezpieczona korzystała ze zwolnienia lekarskiego w pierwszych dniach pracy, natomiast nie analizowano przyczyn tych zwolnień.

/wypowiedzenie umowy o pracę k. 11, zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy k. 12, zeznania wnioskodawczyni 00:03:53 – 00:14:16, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, wniosek o urlop k. 232, lista obecności k. 233, zeznania świadka S. G. 00:35:07– 00:51:08, płyta CD k. 393, wydruk korespondencji e – mailowej k. 402 /

Płatnik po uzyskaniu informacji od S. G., że wnioskodawczyni nie rozpoczęła pracy, zlecił jej przeprowadzenie rozmów z pozostałymi dwoma kandydatami na to stanowisko, by wybrać pilnie osobę, która podejmie pracę. Ostatecznie podczas nieobecności wnioskodawczyni w pracy, płatnik zatrudnił na jej miejsce A. O. od dnia 7 lutego 2020 r. na umowę zlecenia, a od dnia 17 lutego 2020 r. na umowę o pracę na okres próbny, a następnie na czas nieokreślony. Pracownica ta pracuje do chwili obecnej z wynagrodzeniem w kwocie 4.000 zł netto (5.548,63 zł brutto). Płatnik zatrudnił nowego pracownika, gdyż obawiał się, że ze względu na chorobę córki, nieobecność w pracy ubezpieczonej ulegnie znacznemu przedłużeniu, a nadto z powodu zwiększonej ilości pracy z uwagi na kontrolę z (...).

/okoliczności przyznane przez płatnika 00:37:13 – 00:57:48, płyta CD k. 323, zeznania świadka A. O. 00:28:02, płyta CD k. 393, zeznania świadka S. G. 00:35:07– 00:51:08, płyta CD k. 393, umowy o pracę z akt osobowych A. O. k. 136 - 139 /

Po zakończeniu zatrudnienia u płatnika ubezpieczona zarejestrowała się w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna i otrzymała z tego tytułu prawo do zasiłku, a następnie uzyskała informację, że w maju 2020 r. będzie możliwość uzyskania dofinansowania ze środków unijnych na prowadzenie działalności gospodarczej i z tych środków skorzystała. Obecnie, tj. od 21 września 2020 r. ubezpieczona prowadzi własną jednoosobową działalność gospodarczą sfinansowaną ze środków unijnych.

/ zeznania wnioskodawczyni 00:37:13, płyta CD k. 323 w z 00:02:23, płyta CD k. 409, wydruk z (...) k. 332/

Zaskarżoną decyzją z dnia 26 marca 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. S. jako pracownik nie podlegała od 5.02.2020 r. z tytułu pracowniczego zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w Ł. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu zarzucając, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru ze względu na spodziewaną niezdolność do pracy ubezpieczonej oraz miała na celu wyłącznie włączenie ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych - w tym do ubezpieczenia chorobowego - zmierzała jedynie do uzyskania przez A. S. świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

/ decyzja w aktach ZUS k. 77 - 79/

Sąd Okręgowy powyżej ustalony stan faktyczny oparł na materiale dowodowym zgromadzonym w trakcie trwania postępowania i ujawnionym na rozprawie, przede wszystkim w postaci dołączonych do akt dokumentów oraz dokumentów zgromadzonych przez organ rentowy, których nie kwestionowała żadna ze stron. Przedmiotowy materiał zdaniem Sądu jest rzetelny i wiarygodny. Dokumenty zawarte w aktach sprawy i aktach organu rentowego prowadzone były z należytą starannością, o czym świadczy kompletność zachowanych dokumentów. Sąd miał na uwadze, że brak jest w przedmiotowych dokumentach najmniejszych choćby śladów nieuprawnionej ingerencji w ich treść. W tym stanie rzeczy również zdaniem Sądu brak jest przesłanek, by odmówić dokumentom zgromadzonym w aktach sprawy oraz dokumentom zebranym w aktach organu rentowego przymiotu wiarygodności. W konsekwencji przedmiotowy materiał dowodowy pozwolił dokonać w znacznym zakresie rekonstrukcji stanu faktycznego w niniejszej sprawie. Okoliczności dotyczące zatrudnienia ubezpieczonej i czasu oraz przyczyn braku świadczenia przez nią pracy od dnia 5 lutego 2020 r. zostały poczynione na podstawie zeznań świadków: Ł. S., S. G. oraz A. O. , które są co do istoty spójne i logiczne, wzajemnie się pokrywają i uzupełniają, przy czym nie sposób nie zauważyć, że mimo szczegółowości są pozbawione sprzeczności. Z zeznaniami tymi oraz z treścią powołanych dokumentów w pełni korespondują także zeznania samej wnioskodawczyni oraz informacyjne wyjaśnienia płatnika, które wprawdzie nie mogły stanowić dowodu w sprawie, ale bezsprzecznie wskazywały na spójność zeznań wnioskodawczyni i świadków.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Wstępnie wskazać należy, że istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy faktycznie odwołującą się oraz płatnika łączył od dnia 5 lutego 2020 r. do dnia 14 marca 2020 r. stosunek pracy, a co za tym idzie, czy A. S. posiadała status pracownika, który stanowił podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym, czy też – jak twierdził ZUS - sporządzono jedynie fikcyjną umowę o pracę - wyłącznie w celu uzyskania przez nią tytułu do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku ze spodziewaną niezdolnością do pracy z uwagi na opiekę nad dzieckiem.

Sąd Okręgowy zważył, że z nawiązaniem stosunku pracy wiążą się różne konsekwencje, do których między innymi należy podleganie obowiązkowemu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu.

Tytułem obowiązkowego ubezpieczenia, zarówno emerytalno-rentowego na podstawie 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zmianami), jak i chorobowego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy oraz wypadkowego - art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, jest bowiem - zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy - pozostawanie w stosunku pracy.

Na podstawie art. 13 pkt 1 cytowanej ustawy - ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie - pierwszy, na co dzień, drugi na wypadek zdarzeń losowych. Należy, zatem przyjąć, że stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Przesłankę nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia oraz wynikającego z tego stosunku prawa do świadczenia stanowi przy tym nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz zatrudnienie.

O ważności zaś stosunku pracy świadczy to, czy oświadczenia woli zawarte w umowie o pracę łączącej strony nie zawierają wad, które powodowałyby ich nieważność bądź bezskuteczność. Z powyższych względów, na istnienie stosunku pracy nie składa się tylko zawarcie umowy o pracę, ale nade wszystko zamiar stron faktycznego wykonywania określonej w umowie pracy, na warunkach z umowy wynikających.

Przypomnieć należy, że definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Pojęcie zaś stosunku pracy, o jakim mowa w art. 8 ust. 1 ustawy systemowej jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 k.p. ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

W myśl zaś art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Jak wynika z cytowanego przepisu kodeksu pracy stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym zachodzącym między dwiema stronami, z których każda jest wobec drugiej strony jednocześnie zobowiązana i uprawniona do określonego świadczenia.

Zgodnie zatem z treścią art. 22 §1 k.p. poprzez nawiązanie stosunku pracy należy rozumieć zgodne oświadczenie woli stron. W tym wypadku pracownika co do zobowiązania do wykonywania pracy danego rodzaju na rzecz pracodawcy, w miejscu i czasie przez pracodawcę wyznaczonym oraz pracodawcy co do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Podkreślenia wymaga, że przepis ten, zdaniem Sądu Okręgowego, nie definiuje jednak stosunku pracy jako oświadczenia woli wymagającego dla swej ważności przystąpienia do jego realizacji. Co za tym idzie, stosunek pracy powstaje już poprzez samo oświadczenie woli stron. Innymi słowy - status pracownika nie zależy od rozpoczęcia realizacji zawartej umowy, pracownikiem jest bowiem osoba pozostająca w stosunku pracy.

Sąd Okręgowy badając niniejszą sprawę miał na uwadze, że stosunek pracy charakteryzuje się pewnymi szczególnymi cechami, które odróżniają go od innych stosunków prawnych zbliżonych do niego, a w szczególności umowy o dzieło, czy umowy zlecenia. Są to: konieczność osobistego wykonywania pracy, podporządkowanie pracodawcy, wykonywanie pracy na jego rzecz i ryzyko oraz odpłatność pracy. Zasada osobistego wykonywania pracy oznacza, że pracownik winien pracę wykonywać osobiście i nie może tego obowiązku spełniać za pośrednictwem innej osoby. Nie może, zatem samowolnie powierzyć jej wykonania innej osobie. Istotą stosunku pracy jest również to, aby praca odbywała się pod kierownictwem pracodawcy i by pracownik stosował się do jego poleceń związanych zwłaszcza z organizacją i przebiegiem pracy. Umowa o pracę jest umową starannego działania. Świadcząc umowę o pracę pracownik jest podporządkowany pracodawcy, co do czasu, miejsca i sposobu jej wykonywania. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron. Po stronie pracownika musi zatem istnieć chęć świadczenia pracy oraz możliwość jej świadczenia, a po stronie pracodawcy potrzeba zatrudnienia i korzystania z tej pracy za wynagrodzeniem. Innymi słowy, celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być więc faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych zawartą umową.

Do ustalenia, że doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy o pracę, przygotowanie zakresu obowiązków, zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy. Nie może bowiem być tolerowana sytuacja, w której osoba zainteresowana w uzyskaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego, do których nie ma tytułu, z pomocą płatnika składek wytwarza dokumenty służące wyłącznie do tego celu. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy stwierdzając w wyroku z 18.05.2006 r. (III UK 32/06, LEX nr 957422), że do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może dojść wówczas, gdy zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczy osoby, która nie jest pracownikiem, a zatem zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego następuje pod pozorem zatrudnienia.

Zatem kwestia ważności zawartej umowy o pracę w sprawie o objęcie ubezpieczeniem społecznym pozostaje na drugim planie, albowiem o nieobjęciu tym ubezpieczeniem w przypadku zgłoszenia do ubezpieczenia osoby niebędącej pracownikiem nie decyduje nieważność umowy, lecz fakt niepozostawania w stosunku pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. Z powyższego wynika, że mimo istnienia formalnej umowy o pracę, możliwe jest ustalenie, że w konkretnych okolicznościach faktycznych zawarta ona została dla pozoru (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Stosownie do art. 26 k.p. stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29.10.2007r. (II PK 56/07, OSNP 2008/23-24/350) wskazał, że przepis art. 26 k.p. nie uzależnia powstania stosunku pracy od jej faktycznego rozpoczęcia przez pracownika. Jeżeli termin rozpoczęcia pracy jest w umowie określony, to stosunek pracy powstaje w określonej dacie niezależnie od tego, czy pracownik przystąpi do wykonywania pracy, a jeżeli nieprzystąpienie do pracy przez pracownika nastąpiło z przyczyn przez niego zawinionych, to pracodawca może stosować przewidziane prawem sankcje, aż do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Skoro zatem po myśli art. 8 ust. 1 ustawy systemowej za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, a według art. 13 pkt 1 tejże ustawy pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia nawiązania stosunku pracy, to obowiązek ubezpieczeń co do zasady następuje w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy. Skutek zawarcia umowy o pracę w postaci obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom nie wystąpi o ile dowiedzione zostanie zawarcie umowy o pracę dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność występuje w każdym przypadku, gdy strony zgodnie ustalają, że co najmniej oświadczenie woli złożone przez jedną z nich nie będzie wywoływało wyrażonych w nim skutków prawnych. Z powyższego wynika, że przy składaniu pozornego oświadczenia woli występuje element koniecznego współdziałania stron. Umowa o pracę będzie zatem zawarta dla pozoru, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony miały świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., sygn. akt II UK 321/04). Ocena ważności umów o pracę powinna każdorazowo następować na podstawie analizy indywidualnego stanu faktycznego, przy użyciu reguł doświadczenia życiowego i dokładnym rozważeniu okoliczności danej sprawy, w tym zwłaszcza rzeczywistego świadczenia pracy, jej odbierania i opłacania, racjonalnego układania stosunków pracy (np. w przedmiocie faktycznych potrzeb lub możliwości ekonomicznych zatrudnienia pracownika, czy też stopnia naruszenia zasad uczciwości pomiędzy stronami stosunku pracy). Również w wyroku z dnia 22 czerwca 2015r., (I UK 367/14, LEX nr 1771586) Sąd Najwyższy wskazał, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował. Stanowisko to nie prowadzi do wniosku, jaki wyprowadza pozwany, że o ile nie dojdzie do wykonywania obowiązków pracowniczych, to niejako automatycznie przyjąć należy pozorność umowy o pracę. Przeciwnie – wnioskować należy, że w sytuacji gdy pracownik podjął pracę nie można zarzucić pozorności umowy o pracę, zaś w sytuacji gdy nie podjął on czynności wynikających z umowy o pracę, to dopuszczalne jest badanie tej umowy pod kątem zawarcia jej dla pozoru. Dopiero jednak po przeanalizowaniu konkretnego przypadku i w zależności od wyniku postępowania dowodowego będzie można mówić o pozorności oświadczenia woli lub o braku pozorności.

Podsumowując, aby umowa o pracę została uznana za pozorną, zgodnie z dyspozycją art. 83 § 1 k.c. konieczne jest spełnienie łącznie trzech elementów: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, iż osoba składająca oświadczenie nie chce, aby powstały jego skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem.

Przechodząc do merytorycznych rozważań odnośnie zarzutów podnoszonych przez organ rentowy, zdaniem Sądu nie można stwierdzić, aby zawarta w dniu 27 stycznia 2020 r. umowa o pracę zmierzała do obejścia prawa lub była obarczona wadą oświadczenia woli w postaci pozorności.

Podkreślić w tej kwestii, że w teorii prawa cywilnego przyjmuje się, że czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność wprawdzie bezpośrednio nieobjęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo ( zob. System Prawa Prywatnego t. II red. Z. Radwański, Warszawa 2002, s. 227-228). Klauzula obejścia prawa zakazuje osiągania w drodze dokonywania czynności prawnych rezultatów, które są niemożliwe do pogodzenia, nie z zakazami i nakazami przepisów ustawy, lecz z pozaprawnymi regułami słuszności czy sprawiedliwości.

W wyroku z dnia 25.11.2004 r. (I PK 42/04, OSNP Nr 14/2005 poz. 209), Sąd Najwyższy stwierdził, że czynności mające na celu obejście ustaw (in fraudem legis) zawierają jedynie pozór zgodności z ustawą. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego z prawem.

Podsumowując, można powiedzieć, że obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej, obchodzi go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem.

Z całokształtu materiału dowodowego, na podstawie którego zostały poczynione ustalenia faktyczne w sprawie, zdaniem Sądu Okręgowego wynika, że ubezpieczona w dacie zawarcia umowy o pracę posiadała aktualne orzeczenie lekarskie o zdolności do pracy na stanowisku koordynatora ds. projektów wystawione w dniu 3 lutego 2020 r. Organ rentowy w postępowaniu przed Sądem nie wykazał, że przedmiotowy dokument jest nierzetelny co do daty wystawienia oraz ważności, jak i co do oceny zdolności do pracy ubezpieczonej.

Młodsze dziecko ubezpieczonej - E. S. przebywała w grudniu 2019 r. w Instytucie Centrum (...) z podejrzeniem zapalenia płuc, to jednak w styczniu 2020 r. dziecko to było zdrowe, a w lutym początkowo cierpiało jedynie na lekkie przeziębienie.

Dodatkowo z okoliczności niniejszej sprawy, po pierwsze nie wynika w żaden sposób, że pracodawca wiedział o tych dolegliwościach, a wręcz przeciwnie jak bezsprzecznie ustalono, wnioskodawczyni informowała go w sposób wyraźny, że nie ma żadnych przeszkód w podjęciu przez nią pracy, gdyż opiekę nad młodszym dzieckiem zamierza powierzyć fachowej opiekunce, która zostanie do tych celów specjalnie przez nią zatrudniona. W przedmiotowym postępowaniu przedłożono zaś dokumenty jednoznacznie świadczące o tym, że przed datą podjęcia pracy ubezpieczona faktycznie poszukiwała opiekunki dla swego młodszego dziecka.

Po drugie, także w żaden sposób nie zostało wykazane, że stan zdrowia córki wnioskodawczyni już w dacie zawarcia spornej umowy uniemożliwiał ubezpieczonej świadczenie pracy, gdyż wymagał jej osobistej opieki.

Już po zawarciu umowy o pracę, a przed datą określoną w umowie o pracę jako dzień rozpoczęcia pracy, tj. w dniu 31 stycznia 2020 r. ubezpieczona stawiła się w siedzibie pracodawcy, gdzie została zapoznana z systemem pracy, zakresem obowiązków, stanowiskiem pracy, przedstawiono ją innym pracownikom. Wówczas przeszła szkolenie stanowiskowe z zakresu BHP. Ubezpieczona otrzymała także od płatnika wnioski o dofinansowanie projektów do zapoznania się, aby w pierwszym dniu pracy była już zapoznana z tymi wnioskami.

Natomiast, jak już wyżej wskazano, do dnia 4 lutego 2020 r. stan zdrowia młodszego dziecka wnioskodawczyni był dobry, a dopiero później nagle uległ znacznemu pogorszeniu i ubezpieczona była zmuszona zawieść je do szpitala im. K. J. w Ł. na tzw. „świąteczną pomoc”. Dopiero po wykonanym tam na miejscu badaniu okazało się, że u dziecka istnieje podejrzenie zapalenia płuc i otrzymało ono skierowanie do szpitala, a następnego dnia zdiagnozowano tę jednostką chorobową i dziecko przyjęto do (...).

W tym stanie rzeczy zwolnienie lekarskie ubezpieczonej było konsekwencją gwałtownego pogorszenia się stanu zdrowia córki ubezpieczonej, co miało miejsce dopiero w dniu 4 lutego 2020 r. Choroba ta wystąpiła dopiero po zatrudnieniu w firmie płatnika.

Bez wątpienia zatem poważna choroba córki wnioskodawczyni w postaci zapalenia płuc wystąpiła już po zawarciu umowy o pracę z płatnikiem i stanowiła zdarzenie nagłe, którego nie można było przewidzieć i było niezależne od ubezpieczonej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie udowodnił w żaden sposób, że E. S. cierpiała na zapalenie płuc przed zawarciem umowy o pracę lub, że istniał poważny stan zagrożenia zdrowia córki ubezpieczonej w chwili zawarcia umowy.

ZUS także w żaden sposób nie wykazał, aby pracodawca przed zawarciem umowy o pracę z ubezpieczoną miał jakąkolwiek wiedzę na temat stanu zdrowia jej dzieci, ani też, że w chwili zawarcia umowy o pracę ubezpieczona z uwagi na poważną chorobę dziecka nie była w stanie realizować tej umowy ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki. Natomiast płatnik tej okoliczności stanowczo zaprzeczył. (art. 6 k.c.) O braku przedmiotowej wiedzy pracodawcy wskazuje także okoliczność, że już na samym początku kiedy tylko dowiedział się on o zwolnieniu lekarskim, nie wnikając nawet w jego przyczynę od razu zatrudnił na jej miejsce inną osobę. Co wskazuje, że w sytuacji, gdyby płatnik miał jakąkolwiek wiedzę o złym stanie zdrowia dzieci ubezpieczonej, to w ogóle by jej nie zatrudnił, szczególnie, że miał pozyskane dwie inne osoby na to stanowisko pracy wyłonione wraz z wnioskodawczynią z drodze procesu rekrutacyjnego.

Jak wyżej podkreślono zaś, dla pozorności umowy konieczna jest świadomość obu stron, że umowa ta nie będzie realizowana, a ma zmierzać jedynie do zapewnienia świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Podkreślenia wymaga również, że w zakładzie pracy płatnika stanowisko koordynatora ds. projektów, które powierzono ubezpieczonej nie było stanowiskiem nowoutworzonym i wcześniej już funkcjonowało.

Z ustalonych okoliczności na podstawie zebranego materiału dowodowego w sprawie, w tym dokumentów z akt osobowych oraz wydruków z portali internetowych, a także zeznań świadków, których nie kwestionował organ rentowy, wynika, że na stanowisku koordynatora projektów była zatrudniona w okresie od 8 listopada 2019 r. do 18 stycznia 2020 r. na umowę o pracę pracownica M. S., która zrezygnowała jednak z pracy i tymczasowo pracownica zatrudniona jako dyrektorka do spraw aktywizacji zawodowej - S. G. miała przejąć jej obowiązki. Następnie w styczniu 2020 r. S. G. miała za zadanie znaleźć nowego koordynatora na to stanowisko. Ogłoszenie zostało zamieszczone na wielu portalach internetowych, co stanowiło łącznie 200 aplikacji. Ponad 600 osób widziało ogłoszenie, zgłosiło się na to stanowisko około 30 osób. Odbyła się wstępna weryfikacja tych osób i rozmowa telefoniczna, a następnie dwa spotkania rekrutacyjne, gdzie w pierwszym uczestniczyło 7 osób, a w drugim 3 osoby. Ubezpieczona została wyłoniona w drodze tego konkursu, gdyż jak wynika z jej dokumentacji pracowniczej posiadała doświadczenie zawodowe na tym konkretnym stanowisku pracy.

Uznać zatem należało, że po stronie pracodawcy istniała rzeczywista potrzeba zatrudnienia nowego pracownika.

Nie można zatem stwierdzić, że obejście prawa w rozpoznawanej sprawie polegało na tym, że rzeczywistym celem zawarcia umowy o pracę była nie wola realizowania przez wnioskodawczynię obowiązków pracowniczych i odpowiednio odpowiadających jej obowiązków pracodawcy, ale stworzenie warunków dla uzyskania przez odwołującą statusu pracowniczego, a w konsekwencji uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Dążenia bowiem do takiego skutku nie można oceniać jako zamiaru obejścia prawa. Skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie może bowiem być uznane za cel, którego osiągnięcie jest sprzeczne z prawem. Uzyskanie objęcia ubezpieczeniem społecznym i uprawnienia do świadczeń z tego tytułu jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono nawet być głównym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych. Zawierając umowę o pracę strony kierują się bowiem różnymi motywami indywidualnymi, które należy odróżnić od causa czynności prawnej (typowego celu czynności prawnej) ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.08.2005 r., III UK 89/05, niepubl.).

Kwalifikacji dokonania czynności prawnej w celu obejścia prawa nie można przypisać umowie o pracę zawartej zgodnie z art. 22 k.p. i spełniającej wymagania stawiane dla tego typu stosunku zobowiązaniowego, nawet gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.01.2005 r. II UK 141/04).

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy nie można uznać, że zamiar zawarcia umowy o pracę nawet jeśli był skierowany wyłącznie na uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest sprzeczny z ustawą lub zmierza do jej obejścia. Cel taki, choćby jedyny, realizowany przez uzyskanie statusu pracownika nie jest sprzeczny z ustawą ani nie prowadzi do jej obejścia. Do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie mogłoby dojść w rozpatrywanym kontekście jedynie wówczas, gdyby zgłoszenie do tego ubezpieczenia dotyczyło osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła i – jednocześnie - nie zamierzała świadczyć, a więc nie wykonywała i nie miała zamiaru wykonywania zatrudnienia w ogóle albo wykonywała je na podstawie innej umowy niż umowa o pracę.

W tym miejscu trzeba wskazać, że w prawie ubezpieczeń społecznych nie decyduje ważność umowy o pracę związana z zamiarem dyktującym potrzebę jej zawarcia, lecz to czy zawierając ją strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się – pracownik do świadczenia pracy, a pracodawca do dania mu pracy i wynagrodzenia za nią.

Dokonując oceny zawartej w dniu 27 stycznia 2020 r. umowy o pracę pod względem pozorności, Sąd Okręgowy nie uznał, aby obarczona była ona takową wadą oświadczenia woli. Gwoli ścisłości należy wskazać, że umowa o pracę z 27 stycznia 2020 r. odpowiadała wszystkim kryteriom stawianym umowom o pracę, a mianowicie zawierała określenie stron umowy, jej rodzaju, datę zawarcia oraz rodzaj pracy, wynagrodzenie za pracę, wymiar czasu pracy oraz termin jej rozpoczęcia. Co jednak najbardziej znamienne dla oceny umowy łączącej strony należy przy pozorności uwzględnić zamiar stron przy jej zawarciu. Analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie poświadcza wolę płatnika składek zatrudnienia wnioskodawczyni, a także wolę pracownika w zakresie świadczenia pracy. Wskazują na to okoliczności poprzedzające podpisanie umowy: faktyczny wakat na stanowisku koordynatora ds. projektów i wieloetapowy proces rekrutacyjny zainicjowany wcześniejszymi ogłoszeniami zamieszczonymi na licznych portalach internetowych, w którym wzięło udział wielu kandydatów, a pośród nich między innymi wnioskodawczyni oraz poszukiwanie w tym okresie przez ubezpieczoną pracy z racji jej zarejestrowania w Urzędzie Pracy, a także fakt, że wnioskodawczyni posiadała orzeczenie o zdolności do pracy na stanowisku koordynatora ds. projektów, oraz okoliczności występujące bezpośrednio po przedmiotowym podpisaniu umowy – dziecko wnioskodawczyni zachorowało na zapalenie płuc dopiero w dniu 4 lutego 2020 r. i z tego powodu ubezpieczona korzystała ze zwolnień lekarskich od dnia 5 lutego 2020 r., a wcześniej stan zdrowie jej dzieci był dobry.

Sam fakt zaś, że u wnioskodawcy wystąpiła konieczność korzystania ze zwolnień lekarskich w celu sprawowania opieki po podpisaniu umowy o pracę, a przed rozpoczęciem wykonywania pracy, nie świadczy w ocenie Sądu Okręgowego o pozorności oświadczeń woli składających się na umowę o pracę. Poczynione ustalenia stanowiły dla tego Sądu podstawę do uznania, że zawarcie przez odwołującą i płatnika umowy o pracę należało uznać, za nie tylko nie noszące cech pozorności, ale nadto niesprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co w konsekwencji prowadzi do uznania ważności przedmiotowej umowy. Wnioskodawczyni miała bowiem zamiar podjęcia świadczenia pracy od dnia 5 lutego 2020 r. (oraz zapewne indyferentny z punktu widzenia ważności umowy zamiar dyktujący potrzebę jej zawarcia w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym). Pracodawca z kolei obejmował swym zamiarem realizację swych obowiązków z tego tytułu.

Sąd Okręgowy jeszcze raz pragnie podkreślić, że podjęcie wykonywania umowy nie stanowi elementu statuującego ważność umowy o pracę. W sytuacji zatem, gdy w momencie jej zawarcia nie istniały okoliczności wskazujące na niemożność jej realizacji przez którąkolwiek ze stron - a w realiach niniejszej sprawy - okoliczność taka nie została w żaden sposób w toku procesu wykazana, gdyż sam fakt wcześniejszego leczenia córki wnioskodawczyni w grudniu 2019 r., podczas, gdy w styczniu 2020 r. dziecko zostało już wyleczone, w żaden sposób okoliczności tej nie przesądza , przeto okoliczności zaistniałe po zawarciu umowy nie mogą wpływać na ocenę ważności umowy. Sam zatem fakt późniejszego wystąpienia niezdolności do pracy (przed przystąpieniem do jej wykonywania), jako okoliczność niezależna od woli pracownika czy pracodawcy, będącej zdarzeniem losowym, nie może stanowić podstawy odmiennej oceny zawartej umowy o pracę. W tej kwestii Sąd całkowicie podziela argumentację wnioskodawczyni przedstawioną w jej odwołaniu.

Jak już wyżej podkreślono na pewno też stanowisko koordynatora ds. projektów nie zostało specjalnie utworzone na potrzeby wnioskodawczyni w firmie płatnika, gdyż do stycznia 2020 r. na stanowisku tym świadczyła pracę inna osoba, a następnie został przeprowadzony skomplikowany proces rekrutacyjny w wyniku, którego płatnik zatrudnił najpierw wnioskodawczynię, a następnie w okresie jej usprawiedliwionej nieobecności w pracy oraz po ustaniu jej zatrudnienia innego pracownika – A. O., także wyłonioną w drodze wspomnianego konkursu.

Decyzja zaś o wcześniejszym wyborze ubezpieczonej na to stanowisko była racjonalna i miała swoje uzasadnienie w jej wcześniejszym doświadczeniu zawodowym, dzięki czemu firma płatnika mogła stwierdzić, że wnioskodawczyni posiada niezbędne do wykonywania pracy koordynatora ds. projektów kompetencje i umiejętności.

Na marginesie, Sąd Okręgowy pragnie też zaznaczyć, że w myśl art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć wszelkie nieskodyfikowane zasady moralne i społeczne. Zakres czynność sprzecznych z zasadami współżycia społecznego jest zatem nieokreślony i zmienny, jak zmienne jest środowisko społeczne, w których czynność jest dokonywana, a następnie oceniana. Jak ujął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 29 września 1987r., ( OSNC 1989/1/14) jest to, „zagadnienie kontekstu faktycznego, to jest okoliczności konkretnego wypadku, i jakakolwiek próba uogólnień adekwatnych do każdej sytuacji z góry byłoby skazana na niepowodzenie”. Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni podpisując z płatnikiem składek umowę o pracę, którą poprzedzał proces rekrutacji oraz legitymując się orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do podjęcia u płatnika składek pracy jako koordynatora ds. projektów a także czyniąc faktyczne starania do zapewnienia faktycznej opieki dla swej młodszej córki, nie naruszyła żadnych zasad współżycia społecznego, w tym przede wszystkim lojalności, co wykazano wyżej. Podkreślić też wypada, że na gruncie niniejszej sprawy nie zachodzą okoliczności wskazane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18.10.2005 r., II UK 43/05 (OSNP 2006/15-16/251), w którym przyjęto, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, co jednak nie może oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest w istocie nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie – w ocenie Sądu Okręgowego - nie zaistniały w istocie (a w każdym razie nie zostały w toku postępowania wykazane) żadne okoliczności, które pozwalałyby na wysnucie takowych wniosków.

Wskazać na marginesie trzeba, że zaskarżona decyzja ZUS ma jedynie charakter ustalający. Decyzja ta porządkuje okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Niezbędnym jest bowiem ustalenie za jaki okres, z jakiego tytułu istniał bądź nie istniał obowiązek podlegania określonym ubezpieczeniom społecznym. Kwestia wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek nie była zaś przedmiotem tej decyzji, aczkolwiek podkreślić trzeba, że wynagrodzenie wnioskodawczyni było tożsame z wynagrodzeniami uzyskiwanymi przez inne pracownice zatrudnione na tym samym stanowisku pracy.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd Okręgowy , na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji uzasadnianego wyroku.

K.B.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS r.pr. A. Z. – przez PI, wypożyczając akta rentowe.