Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

po rozpoznaniu posiedzeniu niejawnym w dniu 20 stycznia 2021 r. w Warszawie

sprawy T. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek

na skutek odwołania T. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia z dnia 10 lutego 2020 r. znak:

1.  oddala odwołanie,

2.  nie obciąża odwołującego kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 3 kwietnia 2020 r. T. P. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 10 lutego 2020 r. znak: (...) w przedmiocie ustalenia wysokości zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne.
W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że nie jest prawdą,
że nie składał w sprawie żadnych wyjaśnień, gdyż aktualnie przebywa
w Areszcie Śledczym (...) i kilkukrotnie kontaktował z pracownikiem ZUS telefonicznie, wyjaśniając całą sytuację. Wskazał przy tym, że miał zamiar prowadzić działalność gospodarczą, ale skończyło się na wypełnieniu formularza w Urzędzie Gminy G.. Nigdy nie prowadził działalności i nie wystawiał z tego tytułu żadnego dokumentu. Odwołujący wskazał również,
że nie wiedział, że musi powiadomić o tym fakcie ZUS, bowiem skoro nie rozpoczął działalności, to nie czuł się w obowiązku płacenia składek. Zaznaczył też, że w styczniu 2016 roku był w szpitalu i nie był wówczas ubezpieczony,
co utwierdzało go w przekonaniu, że ubezpieczenie nie funkcjonuje. Odwołujący wyraził przy tym zdziwienie, że ZUS zdecydował się zająć tą sprawą po 5 latach oraz że nie doręczał mu żadnego dokumentu o postępowaniu dowodowym, co pozwoliło naliczyć składki za okres, w którym faktycznie ubezpieczony nie był (odwołanie k. 3-6 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Ustosunkowując się do treści odwołania organ rentowy wyjaśnił, że dokonał rozliczenia konta płatnika, w wyniku czego stwierdzono zaległości z tytułu nieopłaconych składek za okres od lipca 2015 r. do listopada 2016 r. Odwołującemu doręczono zarówno zawiadomienie o wszczęciu postępowania, jak i jego zakończeniu. Organ rentowy zwrócił przy tym uwagę, że podnoszone przez niego kwestie dotyczą podlegania ubezpieczeniom społecznym, nie zaś zadłużenia określonego w skarżonej decyzji. Tymczasem decyzją z 27 czerwca 2017 r. nr (...) ustalono okresy podlegania przez odwołującego z tytułu działalności gospodarczej i jest to decyzja prawomocna. Bazując na jej treści, organ rentowy stwierdził zadłużenie za okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (odpowiedź na odwołanie k. 7-8 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 1 lipca 2015 r. do 22 listopada 2016 r. odwołujący prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...). Miejscem prowadzenia działalności był K. (gm. C., powiat (...)). Przedmiotem działalności była sprzedaż hurtowa odpadów i złomu. Za okres działalności odwołujący nie składał żadnych zeznań podatkowych (odpis z CEIDG – akta rentowe; informacja
z Urzędu Skarbowego w N. z10.09.2020 r.
k. 21 a.s.).

Od 1 września 2016 r. odwołujący zgłosił G. A.
do ubezpieczenia z kodem 0411 (osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług) z podstawą wymiaru składek
w wysokości 2.000 zł (pisma ZUS, deklaracje ubezpieczeniowe – akta rentowe).

Decyzją z dnia 27 czerwca 2017 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że T. P. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1 lipca 2015 r. do 22 listopada 2016 r. W związku z powyższym, organ rentowy sporządził
z urzędu dokumenty ubezpieczeniowe za okresy uwzględnione w decyzji (decyzja ZUS z 27.06.2017 r., pismo ZUS z 10.10.2017 r., deklaracje ubezpieczeniowe – akta rentowe).

W październiku 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. wszczął postępowania w sprawie określenia zaległości T. P. z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne i Fundusz Pracy.
O powyższym odwołujący został zawiadomiony pismem z 3 października
2019 r., doręczonym mu w dniu 6 grudnia 2019 r. Następnie w dniu 21 stycznia 2020 r. odwołujący został zawiadomiony o zakończeniu postępowania. Powyższe zawiadomienia były odwołującemu doręczane na adres:
Areszt Śledczy W. (...) ul (...), (...)-(...) W. (zawiadomienie o wszczęciu postępowaniu i zakończeni postępowania, potwierdzenia odbioru – akta rentowe).

Po zakończeniu postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 10 lutego 2020 r. skarżoną decyzję znak: (...) na podstawie której stwierdził, że T. P. jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. Jednocześnie organ rentowy ustalił wysokość zadłużenia na łączną kwotę 23.972,90 zł, w tym:

1)  z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 1-39 za okres od 2015-07 do 2016-11 w kwocie 12.421,86 zł
z odsetkami za zwłokę w kwocie 3.788,00 zł;

2)  z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 1-39 za okres od 2015-07 do 2016-11 w kwocie 5.014,64 zł
z odsetkami za zwłokę w kwocie 1.530,00 zł;

3)  z tytułu składek na Fundusz Pracy w ramach zakresów numerów deklaracji
1-39 za okres od 2015-07 do 2016-11 w kwocie 929,40 zł z odsetkami
za zwłokę w kwocie 289,00 zł.

(skarżona decyzja ZUS z 10.02.2020 r. – akta rentowe).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane
w sprawie dowody z dokumentów oraz stanowiska stron co do okoliczności bezspornych. Stan faktyczny sprawy był bezsporny, a strony nie składały wniosków dowodowych, wobec czego Sąd uznał zebrany w sprawie materiał za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Zgodnie z treścią art. 6 ust 1 pkt 1 i 5 oraz art. 12 ust 1 i art. 13 ust 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 266), osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu. Obowiązek ubezpieczenia powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności,
z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ww. ustawy płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy. Stosownie zaś do treści art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raport miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, nie później niż:

1)  do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,

2)  do 5 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,

3)  do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników.

Przepis art. 47 ust. 1 powoływanej ustawy stosuje się odpowiednio do składek na Fundusz Pracy i na ubezpieczenie zdrowotne (art. 47 ust. 14 ustawy).

Z treści powyższych przepisów wynika zasada samoobliczenia i opłacenia przez płatnika składek, który jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne stają się wymagalne każdorazowo w datach zaktualizowania się obowiązku samoobliczenia i opłacenia składek. Obowiązek samoobliczenia i opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne powstaje zatem z mocy samego prawa za każdy okres ubezpieczenia (miesiąc kalendarzowy),
a ewentualna decyzja organu ubezpieczeń społecznych ustalająca wysokość zobowiązania składkowego lub zaległości z tytułu nieopłaconych w terminie zobowiązań składkowych ma charakter wyłącznie deklaratoryjny. Oznacza to w szczególności, że zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne powstają każdorazowo w datach zaktualizowania się obowiązku samoobliczenia i opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne w terminach określonych
w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych (zob. wyroki Sądu Najwyższego:
z dnia 12 sierpnia 2015 r., I UK 391/14; z dnia 19 stycznia 2016 r., I UK 23/15). Innymi słowy, z mocy przepisu art. 46 ust. 1 ustawy systemowej, nie kto inny jak sam płatnik składek, a w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej sam przedsiębiorca, jest zobowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

W przypadku nie wywiązania się przez płatnika składek ze swojego obowiązku, organ rentowy ma prawo do samodzielnego wydania stosownej decyzji, ustalającej wysokość zaległych składek i wezwać do ich opłacenia,
a następnie do ściągnięcia ich w drodze egzekucji. Podstawę prawną stanowi
tu art. 83 ust 1 u.su.s., zgodnie z którym ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m. in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń, ustalania wymiaru składek i ich poboru,
a także umarzania należności z tytułu składek,

Wskazać również należy, że zgodnie z treścią art. 46 ust. 1 zd. 2 u.s.u.s.,
w przypadku opłacania składek po terminie, płatnik składek obowiązany jest
do obliczenia i zapłaty odsetek za zwłokę, przy czym odsetki te obliczane są
od dnia następującego po dniu upływu płatności składek (art. 23 ust. 1 cyt. ustawy). Na mocy delegacji art. 49 ust. 1 cytowanej ustawy, szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach rozliczania składek uregulowane zostały rozporządzeniem Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek,
do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2008, Nr 78, poz. 465 ze zm.). Ponadto na zasadzie art. 32 u.s.u.s, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie:
ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

W niniejszej sprawie odwołujący T. P. zaskarżył decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie ustalenia zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne
i Fundusz Pracy. Odwołujący podnosił, że w spornym okresie w którego dotyczy stwierdzone w decyzji zadłużenie miał nie podlegać ubezpieczeniom, sama zaś działalność nie wyszła poza stadium jej rejestracji i nie była przez niego w ogóle prowadzona.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd Okręgowy zważył,
że stanowisko odwołującego nie zasługiwało na uwzględnienie. W pierwszej kolejności należy wskazać, że w kwestii podlegania ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej było prowadzone postępowanie przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, który decyzją z dnia 27 czerwca 2017 r.
nr (...) stwierdził, że T. P. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1 lipca 2015 r. do 22 listopada 2016 r. Odwołujący nie zaskarżył tej decyzji i jest ona prawomocna. Powyższa decyzja została wydana w oparciu o informacje wynikające ze znajdującego się w aktach rentowych odpisu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), zgodnie z którego treścią prowadzona przez niego działalność PHU (...) była zarejestrowana w okresie od 1 lipca 2015 r.
do 22 listopada 2016 r. Zgodnie z przepisami obowiązującej w tym okresie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (zastąpionej w dniu 30 kwietnia 2018 r. ustawą z dnia z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców), tj. art. 33 tej ustawy, domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe. Oznacza to, że wpis w CEIDG prowadzi
do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność. Istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza przy tym o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, a ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, należy do sfery ustaleń faktycznych, a istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 lutego 2016 r., III AUa 849/15). Innymi słowy, domniemanie prawne prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę wskazaną we wpisie w ewidencji może być obalone, jednakże ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na osobie, która zaprzecza prawdziwości wpisu. W przypadku niniejszej sprawy ciężar ten, zgodnie
z art. 6 k.c., spoczywał na odwołującym. Temu zaś obowiązkowi odwołujący nie sprostał, bowiem nie przedstawił w toku niniejszego postępowania żadnych dowodów na okoliczność nieprowadzenia działalności w spornym okresie.
W piśmie procesowym z 9 grudnia 2020 r. odwołujący wskazywał, że w okresie od 1 lipca 2015 r. utrzymywał się tylko z prac dorywczych i zbieractwa złomu, zaś złom, który zbierał, sprzedawał w skupie w Ł.. Okoliczność ta poniekąd potwierdza jednak faktyczne prowadzenie przez odwołującego działalności, której przedmiotem – zgodnie z wpisem w CEIDG – była sprzedaż hurtowa odpadów i złomu. Sąd miał również na uwadze informacje udzielone przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w N., zgodnie z którymi odwołujący w latach 2015-2016 nie składał deklaracji podatkowych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Jak wynika jednak z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 19 kwietnia 2017 r. znajdującego się w aktach rentowych odwołujący uiścił zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych (PPE) za października 2016 r. i w urzędzie skarbowym figurował jako osoba prowadząca działalność gospodarczą (w okresie 01.07.2015 – 22.11.2016) podlegająca opodatkowaniu podatkiem liniowym. Zatem sam fakt nie składania deklaracji podatkowych nie uprawdopodabnia braku prowadzenia działalności gospodarczej, a jedynie potwierdza, że odwołujący nie realizował prawidłowo obowiązku rozliczania się z Urzędem Skarbowym.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zważył, że stanowisko odwołującego nie zasługiwało na uwzględnienie. Odwołujący nie wykazał bowiem,
że w spornym okresie nie prowadził działalności gospodarczej. Jednocześnie
z tego tytułu, na tle cytowanych wyżej przepisów, ciążył na nim obowiązek prawidłowego obliczenia i opłacenia składek. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, tak sformułowany obowiązek płatnika składek ma skutki procesowe w postaci przeniesienia na niego ciężaru dowodu w zakresie wykazania, że składki na ubezpieczenia zostały uiszczone terminowo oraz w odpowiedniej wysokości. Skoro zgodnie z art. 46 u.s.u.s., płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy, to odwołujący kwestionując fakt powstania lub wysokość należności z tytułu składek za poszczególne miesiące, co organ rentowy wykazał dokumentami rozliczeniowymi, winien te okoliczności udowodnić. Jeśli organ rentowy w wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego ustalił, że płatnik nie uiścił prawidłowo składek za ubezpieczonych, to w toku postępowania odwoławczego przed sądem ubezpieczeń społecznych na płatniku spoczywa ciężar wykazania, że składki zostały przez niego opłacone w całości czy w części w prawidłowej wysokości (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 września 2018 r., III AUa 56/17).

Tym samym ZUS miał możliwość dokonania obliczenia wysokości zobowiązania, jakie spoczywało na odwołującym jako płatniku i ustalenia wysokości należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy za okres od lipca 2015 r. do listopada 2016 r. W aktach rentowych załączonych do niniejszej sprawy znajduje się dokumentacja potwierdzająca stanowisko organu rentowego. Organ rentowy wszczynając postępowanie w sprawie określenia wysokości zadłużenia przesłał odwołującemu się szczegółowe wyliczenie zaległości, a ponadto w aktach rentowych znajdują się deklaracje rozliczeniowe za poszczególne ubezpieczenia. Dokumentacja ta stanowi wydruk z systemu informatycznego organu rentowego, tymczasem zgodnie z art. 34 ust. 2 u.s.u.s. informacje zawarte na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika składek prowadzonych w formie elektronicznej, które przekazane zostały w postaci dokumentu pisemnego albo elektronicznego, są środkiem dowodowym w postępowaniu administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych. Tego typu dokumentacja korzysta z waloru dokumentu urzędowego, w związku z czym, zgodnie z art. 244 ust. 1 k.p.c. stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone. W myśl art. 252 k.p.c. strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić (zob. wyroki Sądu Apelacyjnego w Szczecinie: z dnia 13 września 2018 r., III AUa 65/18; z dnia 26 września 2016 r., III AUa 1030/15). Wymaga również podkreślenia, że odwołujący został zawiadomiony o toczącym się w jego sprawie postępowaniu. W aktach rentowych znajdują się potwierdzenia odbioru przesyłek kierowanych na Areszt Śledczy W. (...), gdzie odwołujący aktualnie przebywa.

Ponownie należy podkreślić, że to na odwołującym, zgodnie z treścią
art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c., ciążył obowiązek wykazania zarówno faktu, że stan zadłużenia jest inny niż wskazany w zaskarżonej decyzji,
jak również faktu braku podstawy do naliczenia składek składających się na stwierdzone zadłużenie wobec nieprowadzenia działalności gospodarczej. Odwołujący nie wykazał w tym zakresie inicjatywy dowodowej, wobec czego Sąd nie miał podstaw do zmiany skarżonej decyzji.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy uznał odwołania za niezasadne
i orzekł o jego oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. zgodnie z pkt 1 sentencji wyroku.

Oddalając odwołanie Sąd Okręgowy w pkt 2 wyroku odstąpił
od obciążania odwołującego kosztami procesu – zastępstwa procesowego organu rentowego na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd miał na względzie,
że z uwagi na przedmiot sporu (wysokość zadłużenia z tytułu składek) koszty zastępstwa procesowego organu rentowego, zastępowanego przez radcę prawnego, wynosiłyby 3.600 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia MS z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Zdaniem Sądu obciążanie odwołującego kosztami procesu strony przeciwnej
w takiej wysokości nie było uzasadnione ani stopniem skomplikowania niniejszej sprawy, ani też stopniem zaangażowania pełnomocnika organu rentowego, którego rola ograniczyła się do złożenia odpowiedzi na odwołanie. Sąd miał również na względzie, że odwołujący przebywa w Areszcie Śledczym W.- (...), a zgodnie z informacją wskazaną w piśmie procesowym z 29 stycznia 2021 r. w najbliższym czasie ma zostać przeniesiony do Zakładu Karnego w W.. Fakt osadzenia odwołującego pozwala zatem przyjąć, że ma on ograniczone możliwości zarobkowania, a w konsekwencji dodatkowe obciążenie go kosztami niniejszego postępowania – obok konieczności spłaty zadłużenia z tytułu składek w kwocie ponad 20.000 zł – należało uznać
za niezasadne.

SSO Renata Gąsior