Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 lutego 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że V. M. jako Prezes Zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i FGŚP wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 4.081,79 złotych, w tym odpowiednio :

• na ubezpieczenia społeczne za okres 03/2016 r.

należność główna w wysokości 2.303,34 zł

odsetki liczone na dzień 10.02.2020 r. 705,00 zł

koszty egzekucyjne 26,70 zł

• na ubezpieczenie zdrowotne za okres za okres 03/2016 r.

należność główna w wysokości 563,05 zł

odsetki liczone na dzień 10.02.2020 r. 172,00 zł

koszty egzekucyjne 6,50 zł

• na Fundusz Pracy i FGŚP za okres 03/2016 r.

należność główna w wysokości 231,50 zł

odsetki liczone na dzień 10.02.2020 r. 71,00 zł

koszty egzekucyjne 2,70 zł

/decyzja – w aktach ZUS/

W dniu 13 marca 2020 roku V. M. odwołał się od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie. W uzasadnieniu odwołania podniósł, iż o fakcie, iż jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego jako osoba pełniąca funkcję prezesa (...) spółki z o.o. dowiedział się dopiero w toku postępowania wyjaśniającego przed ZUS. Wskazał, iż nie miał pojęcia o istnieniu takiej spółki i nigdy nie był jej prezesem, kiedyś poszukiwał pracy w Polsce jako kierowca ciężarówki, podpisywał dokumenty potrzebne do zatrudnienia, ale pracy i tak nie otrzymał. /odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie k. 5-5 v./

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

V. M. jest obywatelem Białorusi. Posiada zezwolenie na pracę w Polsce. Posługuje się językiem polskim w mowie. Dodatkowo zna język rosyjski. W chwili obecnej jest zatrudniony jako kierowca ciągnika siodłowego w Przedsiębiorstwie Usługowo Handlowym (...). /bezsporne, zezwolenie w aktach ZUS k nienumerowane, umowa o prace oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Republiki Białorusi w aktach ZUS k. nienumerowane, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 17 sierpnia 2021 r. 00:19:52 -00:21:54 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:13 00:16:48/

Pierwotny akt założycielski (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością obecnie z siedzibą w W. powstał 8 lipca 1996 (rep A 1816/96). Spółka została wpisana do KRS 30 marca 2011 r. Organem uprawnionym do reprezentacji ww. spółki był jednoosobowy zarząd. /odpis z KRS w aktach ZUS/

W dniu 21 marca 2016 r. wnioskodawca V. M. nabył od ówczesnych udziałowców spółki (...), S. S., Ö. T. posiadających 100 % kapitału zakładowego w spółce, udziały stanowiące 100% kapitału zakładowego spółki i uprawniających do wykonywania 100 % głosów na Zgromadzeniu Wspólników. Zawarcie umowy zostało poświadczone w Kancelarii Notarialnej w W. przez notariusza M. S.. W poświadczeniu wskazano, że wobec faktu, iż V. M. nie zna języka polskiego a zna język rosyjski przy poświadczeniu obecny był tłumacz przysięgły języka rosyjskiego, który dokonał ustnego tłumaczenia treści dokumentu. /umowa sprzedaży udziałów i poświadczenie notarialne w aktach ZUS nadto k. 145-147 akt ZUS/

W dniu 21 marca 2016 r. wnioskodawca brał udział w nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników spółki (...), podczas którego m.in. podjęto następujące uchwały:

- w przedmiocie odwołania dotychczasowego prezesa zarządu spółki,

- o powołaniu wnioskodawcy na stanowisko prezesa zarządu spółki,

- w przedmiocie zmiany siedziby spółki,

- w przedmiocie zmiany umowy spółki,

- w przedmiocie przyjęcia tekstu jednolitego spółki.

Wnioskodawca jednocześnie podpisał protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki sporządzony w formie aktu notarialnego przez notariusz M. S..

Wobec faktu, iż V. M. nie zna języka polskiego, a zna język rosyjski przy obecnym akcie obecny był tłumacz przysięgły języka rosyjskiego, który dokonał ustnego tłumaczenia wskazanego aktu.

/wypis aktu notarialnego k.156 -161/

W tym samym dniu wnioskodawca podpisał protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników, na którym podjęto uchwałę w przedmiocie odwołania dotychczasowego prokurenta spółki, listę obecności i jako prezes zarządu (...) spółki z o.o. - listę wspólników, oświadczenie o adresie wspólnika spółki, oświadczenie o adresie jedynego członka zarządu spółki, oświadczenie zarządu o adresie spółki, zgodę na objęcie funkcji prezesa, oświadczenie dotyczące niekaralności, oświadczenie prezesa zarządu o braku nr PESEL.

/dokumenty k. 148-155/

W tej samej dacie wnioskodawca podpisał wnioski do KRS:

- o zmianę danych podmiotu w rejestrze przedsiębiorców,

- o zmianę wspólników spółki z o.o. podlegających wpisowi do rejestru,

- o zmianę organów podmiotu wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki,

- o zmianę prokurenta spółki,

- o zmianę w zakresie przedmiotu działalności.

/dokumenty k. 132-141/

Wskazane dokumenty stanowiły podstawę wpisu w KRS z dnia 28 czerwca 2016 roku ujawniającego V. M. jako jedynego członka zarządu (...) spółki z o.o. uprawnionego do działania w jej imieniu. /pismo k. 130/

W okresie pełnienia funkcji w zarządzie przez V. M. na koncie spółki -wobec zatrudniania przez spółkę pracowników - powstało zadłużenie z tytułu składek. /wydruki stanu należności na dzień 18.02.2020 r. w aktach ZUS /

W stosunku do podmiotu (...) spółki z o.o. w spornym okresie nie został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości czy postępowanie restrukturyzacyjne. /pismo z 3.01.2020 r. w aktach ZUS/

W stosunku do zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek zaewidencjonowanego na koncie rozliczeniowym podmiotu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dyrektor II Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Ł. kierował sukcesywnie zajęcia rachunku bankowego do Banku (...) S.A. Zajęcia rachunków bankowych doprowadziły do zbiegu egzekucji administracyjnych.

Dyrektor II Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych skierował również wnioski do Urzędu Skarbowego w Ł. w Ł. o powadzenie egzekucji ze środka, do którego zastosowania nie jest uprawniony Dyrektor. Podmiot figuruje w Centralnej Ewidencji Pojazdów jako współwłaściciel (...), rok produkcji 2001 r. Podmiot nie figuruje w Centralnej Bazie Danych Ksiąg Wieczystych jako właściciel nieruchomości. Czynności egzekucyjne podejmowane w celu wyegzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek nie doprowadziły do spłaty zadłużenia. /bezsporne/

Wysokość zadłużenia spółki (...) tytułem składek za marzec 2016 r. wynosi 4.081,79 złotych, w tym odpowiednio :

• na ubezpieczenia społeczne za okres 03/2016 r.

należność główna w wysokości 2.303,34 zł

odsetki liczone na dzień 10.02.2020 r. 705,00 zł

koszty egzekucyjne 26,70 zł

• na ubezpieczenie zdrowotne za okres za okres 03/2016 r.

należność główna w wysokości 563,05 zł

odsetki liczone na dzień 10.02.2020 r. 172,00 zł

koszty egzekucyjne 6,50 zł

• na Fundusz Pracy i FGŚP za okres 03/2016 r.

należność główna w wysokości 231,50 zł

odsetki liczone na dzień 10.02.2020 r. 71,00 zł

koszty egzekucyjne 2,70 zł

/bezsporne/

W dniu 14 września 2020 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł w jego imieniu do Prokuratury Rejonowej (...) zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 270 § 2 kk i art. 286 § 1 kk. tj dotyczycącego doprowadzenia wnioskodawcy do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez posłużenie się przez nieustalone osoby w siedzibie KRS dokumentem wskazującym V. M. jako prezesa Silver spółki z.o.o. /zawiadomienie o przestępstwie w załączonych aktach prokuratorskich PR Ds. (...).2020. MN k. 91, pismo k. 71/

W związku z zawiadomieniem w dniu 3 stycznia 2021 r. wszczęto dochodzenie w zakresie czynu z art. 270 § 1 kk. /postanowienie w załączonych aktach prokuratorskich PR Ds. (...).2020. MN, k.91 /

Postanowieniem Komendy Rejonowej Policji w W. z dnia 8 marca 2020 r. dochodzenie w sprawie posłużenia się przez nieznanego sprawcę w nieustalonym miejscu i czasie jednak, nie później niż 14 września 2020 r. podpisanymi przez V. M. dokumentami przedłożonymi mu jako dokumenty pracownicze, przy użyciu których i na ich podstawie dokonano zmian w KRS spółki (...) w składzie zarządu, ustanawiając go prezesem tj o czyn z art. 270 kk zostało umorzone wobec nie wykrycia sprawcy czynu zabronionego. /postanowienie w załączonych aktach prokuratorskich PR Ds. (...).2020. MN k. 91, kopia k. 86/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się zarówno w aktach ZUS jak i złożonych w toku postępowania przed sądem, które nie budzą wątpliwości co do ich wiarygodności i nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Czyniąc ustalenia Sąd oparł się na zeznaniach wnioskodawcy, jednakże uznał je za wiarygodne jedynie w części.

Rozpoznając sprawę Sąd nie dał wiary odwołującemu w zakresie w jakim twierdził, iż w Kancelarii Notarialnej podpisywał dokumenty związane z zatrudnieniem go na stanowisku kierowcy, nie pełnił funkcji w zarządzie pozwanej. Podnieść należy, iż przeczy temu zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza dowody z dokumentów, które wprost potwierdzają że wnioskodawca nabył udziały w spółce i wyraził zgodę na pełnienie funkcji jedynego członka zarządu spółki (...) i zrobił to w kancelarii notarialnej w obecności tłumacza przysięgłego.

Fakt podniesiony przez odwołującego, iż podpisywanych w kancelarii notarialnej dokumentów nie czytał, pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 423) składki na ubezpieczenia emerytalne:

1)  pracowników,

2)  osób wykonujących pracę nakładczą,

3)  członków spółdzielni,

4)  zleceniobiorców,

5)  posłów i senatorów,

6)  stypendystów sportowych,

7)  pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

8)  osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

9)  osób współpracujących ze zleceniobiorcami,

10) funkcjonariuszy Służby Celnej,

11) osób odbywających służbę zastępczą

- finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek.

Stosownie do treści art. 17 ust. 1 przytoczonej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5, 6 i 9-12, obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

Zgodnie zaś z brzmieniem art. 85 ust. 1 ustawy z dnia z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1285) za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, podmiot zobowiązany do wypłaty tych świadczeń.

Stosownie natomiast do treści art. 104 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1409) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają pracodawcy.

Z mocy art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio wyszczególnione w przepisie art. 31 przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

W myśl art. 108 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1325) w związku z art. 31 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Zgodnie z art. 116 § 1 ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) a w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2020 r. poz. 814) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W myśl art. 116 § 2 ordynacji podatkowej odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Opisany przepis stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności akcjonariusze (udziałowcy) czy też władze spółki takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winny być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Odpowiedzialność członków zarządu określona w §1, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Natomiast zgodnie z art. 107 §1 i 2 pkt 2 i 4 ordynacji podatkowej odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości z tytułu składek wynikające z prowadzenia działalności i odsetki za zwłokę oraz koszty egzekucyjne.

Z analizy treści przepisu art. 116 wynika, iż przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. są następujące:

1)  zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę,

2)  egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz

3)  nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko Spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na członku zarządu (wyrok NSA w B. z 6.03.2003 r. SA (...)/03 POP (...) wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 30 stycznia 2018 r.I SA/Bd (...) Legalis Numer 1741267).

Tym samym ciężar wykazania dwóch pierwszych przesłanek /pozytywnych/ ciąży na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, natomiast ciężar dowodu przesłanki trzeciej - w zakresie istnienia okoliczności uwalniających od tej odpowiedzialności - spoczywa na odwołującym się.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy nie była kwestionowana wielkość zadłużenia spółki, fakt bezskuteczności egzekucji, ani braku złożenia wniosku o upadłość czy postępowanie restrukturyzacyjne.

Skarżący wywodził jedynie, iż nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania płatnika gdyż w ogóle żadnej funkcji w jej zarządzie nie pełnił. Odwołujący w toku postępowania podnosił, że nieświadomie podpisał dokumenty, w których wyraził zgodę na objęcie funkcji członka zarządu płatnika, podał, że słabo znał język polski i uważał że podpisuje wyłącznie dokumenty związane z proponowanym mu zatrudnieniem na stanowisku kierowcy.

Mając powyższe na uwadze jeszcze raz podnieść należy, iż odpowiedzialność członków zarządu określona w §1 art. 116 ustawy ordynacji podatkowej, obejmuje zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu.

Dla rozstrzygnięcia sprawy kluczowe jest ustalenie znaczenia pojęcia „w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu”.

Według Kodeksu spółek handlowych kadencja to okres pełnienia funkcji członka zarządu w spółce, a mandat to umocowanie członka zarządu do pełnienia jego funkcji. Pojęcia te rzadko się pokrywają. Mandat może być dłuższy niż kadencja (art. 202§ 1 i § 2 k.s.h.) albo krótszy niż kadencja (202§ 4 k.s.h.). Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 lipca 2010r., sygn. akt III CZP 23/10 uznał, że wykonywanie mandatu członka zarządu jest równoznaczne z pełnieniem funkcji, a wygaśnięcie mandatu z utratą tej kompetencji. Mandat oznacza kompetencję do sprawowania funkcji członka organu spółki, a kadencja oznacza okres sprawowania tej funkcji. Nie chodzi tu o faktyczny czas sprawowania funkcji, lecz o okres, na jaki członek organu został powołany (LEX nr 585107).

W wyroku z dnia 2 czerwca 2010 r. ( I UK 47/10, LEX nr 653661) Sąd Najwyższy zawarł tezę, że członek zarządu spółki z o.o. odpowiada na zasadzie art. 116 ordynacji podatkowej, w związku z art. 31 ustawy systemowej za zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały przed wygaśnięciem jego mandatu, bowiem tylko osoba, której przysługuje mandat może być uznana za członka zarządu oraz, że członek zarządu, nieodwołany z tego organu spółki, po skwitowaniu i wygaśnięciu mandatu nie pełni żadnej funkcji, gdyż utracił upoważnienie do podejmowania czynności, do których w czasie sprawowania mandatu uprawniała go ustawa i statut lub umowa spółki. Stąd wniosek, zdaniem Sądu Najwyższego, że tylko osoba, której przysługuje mandat, może być uważana za członka zarządu, także w świetle przepisów podatkowych.

Pogląd ten znajduje potwierdzenie w orzeczeniach Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2006 r . (II UK 47/06. OSNP 2007 nr 19-20, poz. 296) i z dnia 6 stycznia 2009 r. (I UK 123/08, OSNP 2010/13-14/171), w których stwierdzono, że o odpowiedzialności na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej nie rozstrzyga faktyczne pełnienie funkcji; posłużenie się w § 2 tego przepisu zwrotem "pełnienie obowiązków" oznacza, że chodzi o rzeczywiste (czynne, faktyczne) ich wykonywanie. Nie jest istotne członkostwo w zarządzie, lecz członkostwo powiązane z mandatem, czyli z upoważnieniem do pełnienia obowiązków i wykonywania praw członka zarządu, a więc z kompetencją do realizowania funkcji członka zarządu, z umocowaniem i uprawnieniem do pełnienia funkcji w zarządzie, "urzędowaniem" i pełnieniem wszelkich funkcji piastuna organu osoby prawnej. Pogląd, że członek zarządu spółki z o.o. odpowiada na zasadzie art. 116 Ordynacji podatkowej, w związku z art. 31 ustawy systemowej za zaległości składkowe z tytułu zobowiązań, które powstały przed wygaśnięciem jego mandatu, bowiem tylko osoba, której przysługuje mandat może być uznana za członka zarządu został potwierdzony przez Sąd Najwyższy także w późniejszym wyroku z dnia 23 marca 2012 r ., (II UK 152/11, LEX 1170997). Także orzecznictwo administracyjne prezentuje pogląd, zgodnie z którym, zawarte w art. 116 § 2 o.p. pojęcie "pełnienie obowiązków członka zarządu" nie zawiera w swoim zakresie faktycznego wykonywania obowiązków takiego członka bez posiadania ku temu formalnych uprawnień.

Przy tym nie należy tracić z pola widzenia iż użyte w art. 116 § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa sformułowanie - "pełnienie" obowiązków członka zarządu, a nie ich "wykonywanie" oznacza, że odpowiedzialność członka zarządu uzależniona jest od pełnienia tej funkcji, a nie jedynie faktycznego wykonywanie obowiązków członka zarządu. Przesłanka ta, z racji wykładni systemowej, winna być ustalana w oparciu o obiektywnie istniejące kryteria - spełnienie formalnych warunków "pełnienia funkcji członka zarządu". Pełnienie funkcji członka zarządu jest bowiem funkcją dobrowolną, wymagającą zgody osoby powołanej na to stanowisko. Niemożliwe jest powołanie członka zarządu bez jego wiedzy i zgody. Co ważne członek zarządu może w każdym czasie zrezygnować ze swojej funkcji. (por. wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2018 r., I (...) 58/17)

Interpretując zakres pojęcia pełnienia obowiązków w rozumieniu art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa należy mieć na uwadze, formalne sprawowanie funkcji członka zarządu, ponieważ dla odpowiedzialności podatkowej nie ma znaczenia jak przebiegało rzeczywiste wykonywanie związanych z tą funkcją czynności. Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za sam fakt pełnienia, nie zaś wykonywania funkcji członka zarządu. Oznacza, to że będąc członkiem odpowiada nawet wówczas, gdy nie uczestniczył w podejmowaniu decyzji, w tym w prowadzeniu spraw finansowych, jeśli mógł i powinien uczestniczyć w tym zakresie. (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 23 maja 2018 r., I SA/Sz 67/18 )

Przepis art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w żaden sposób nie różnicuje odpowiedzialności członków zarządu na tych, którzy rzeczywiście zajmują się sprawami spółki i tych, którzy zajmują bierną postawę. Występujące w tym przepisie sformułowanie "pełnienie obowiązków członka zarządu" należy rozumieć jako zajmowanie stanowiska członka zarządu, posiadanie legitymacji do tego, aby realizować wszystkie czynności związane z pełnioną funkcją. Członek zarządu pozbawiony realnych możliwości wpływu na działania spółki powinien zrezygnować ze stanowiska. Dla zaistnienia przesłanki egzoneracyjnej z art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Przy ocenie braku winy przyjmuje się obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy. (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 lutego 2018 r. I SA/Go 5/18)

Kryterium, w oparciu o które oceniać można, czy dana osoba była członkiem zarządu nie jest też okoliczność wydania tej osobie dokumentacji spółki. W żadnym przepisie prawa ustawodawca nie wyartykułował bowiem tego zdarzenia jako znamienia bycia członkiem zarządu spółki. W konsekwencji, niewydanie stosownych dokumentów spółki nie może być brane pod uwagę w kontekście odpowiedzialności podatkowej takiej osoby. Przezorna osoba podejmująca trud zasiadania w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i kierowania sprawami tej osoby prawnej powinna zaś mieć świadomość ryzyka i odpowiedzialności, jaka wiąże się z taką decyzją. (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 1 marca 2018 r., (...) SA/Gl 588/17)

Interpretując zakres pojęcia pełnienia obowiązków w rozumieniu art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej należy mieć na uwadze, formalne sprawowanie funkcji członka zarządu, ponieważ dla odpowiedzialności podatkowej nie ma znaczenia jak przebiegało rzeczywiste wykonywanie związanych z tą funkcją czynności. Członek zarządu ponosi odpowiedzialność za sam fakt pełnienia, nie zaś wykonywania funkcji członka zarządu, co oznacza, że będąc członkiem odpowiada nawet wówczas, gdy nie uczestniczył w podejmowaniu decyzji, w tym w prowadzeniu spraw finansowych, jeśli mógł i powinien uczestniczyć w tym zakresie. (wyrok WSA w Szczecinie z dnia 22 grudnia 201, 7I SA/Sz 711/17)

Także okoliczności takie jak zamieszkiwanie poza granicami Polski, stan zdrowia, podeszły wiek nie uzasadniają zwolnienia od odpowiedzialności określonej przepisem art.116 Ordynacji podatkowej. (tak wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 8 kwietnia 2008 r, I SA/Go 984/07).

W kontekście powyższego brak podstaw do uwolnienia V. M. z odpowiedzialności za zobowiązania (...) spółki z o.o.

Podnieść należy iż wnioskodawca – czemu nie zaprzecza - podpisał szereg dokumentów, w oparciu o które nie tylko wyraził zgodę na pełnienie jednoosobowo funkcji w zarządzie spółki SILVER, ale stał się jej jedynym wspólnikiem. Z chwilą podpisania tych dokumentów uzyskał mandat do sprawowania wskazanej funkcji, zaś faktyczne jego niewykonywanie nie zwalnia go z podnoszenia odpowiedzialności z tego tytułu.

Skarżący co prawda wywodził, iż powyższe dokumenty podpisał nieświadomie, a potem zostały one wykorzystane bez jego wiedzy i zgody do poczynienia zmian w zakresie wpisów w KRS, jednakże to twierdzenie nie zasługuje na akceptację.

Po pierwsze - w świetle zaoferowanego w procesie materiału dowodowego mało prawdopodobnym jest, iż wnioskodawca nie wiedział co podpisuje. W istocie wnioskodawca jako cudzoziemiec, jak sam podaje, mógł mieć problemy z językiem polskim, niemniej jednak nie sposób uznać, iż całkowicie bezrefleksyjnie podpisał cały plik dokumentów przedstawionych mu do podpisu w obcym języku, nie interesując się zupełnie ich treścią. Podkreślić należy, iż wnioskodawca podpisywał dokumentację nie w magazynie (jak pierwotnie w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa podawał), lecz w Kancelarii Notarialnej w obecności notariusza i biegłego tłumacza języka rosyjskiego, którym to językiem w tamtej chwili władał.

W treści dokumentów, które podpisywał, a w których decydował się na objęcie funkcji w zarządzie płatnika i zakup jej wszystkich udziałów, wskazano zaś wprost, że ich treść została na bieżąco wnioskodawcy ustnie przetłumaczona na język rosyjski. Mając zaś na uwadze gwarancję wiary jaką daje sporządzenie dokumentu w kancelarii notarialnej w formie aktu notarialnego trudno uznać by poświadczono w nim nieprawdę.

Po drugie - nawet gdyby uznać, iż wnioskodawca niefrasobliwie podpisał całą wyżej wskazaną dokumentację, wierząc zapewnieniom obcej osoby, iż dotyczy ona wyłącznie zawarcia umowy o pracę to i tak nie może stanowić to podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji gdyż i w takim przypadku (zawierania umowy o pracę) należało od niego oczekiwać działania z należytą starannością.

Przy czym podnieść należy, że staranność należyta, a więc oczekiwana w stosunkach danego rodzaju, nie jest „pochodną” obowiązku wynikającego z ustawy; innymi słowy - brak ustawowego obowiązku sprawdzania przez stronę umowy (a także wpisu lub wzmianki o wpisie w księdze wieczystej) nie oznacza, że zaniechanie takiego sprawdzenia pozostaje bez wpływu na ocenę zachowania przez stronę należytej staranności. (wyrok SN z dnia 17 września 2003r.II CK 10/02)

Należyta staranność oznacza obiektywny wzorzec postępowania i odnosi się raczej do sposobu działania niż jego wyniku. Wzorzec należytej staranności ma charakter obiektywny. Jego zastosowanie w praktyce polega najpierw na dokonaniu wyboru modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania się danej osoby z takim wzorcem postępowania. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można danej osobie postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje nie tylko niezgodność jego postępowania z modelem, lecz także uwarunkowana doświadczeniem życiowym możliwość i powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania, którego istota tkwi w zaniechaniu dołożenia staranności, nie może być formułowany na poziomie obowiązków nie dających się wyegzekwować, oderwanych od doświadczeń i konkretnych okoliczności. /por. wyrok SO w Warszawie z dnia 28 maja 2015 r., XXIII Ga 542/15)

Nie może się powoływać na naruszenie zasad współżycia społecznego osoba, której niefrasobliwe zachowanie skutkowało negatywnymi dla niej konsekwencjami. (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 6 lipca 2020 r. V ACa 136/20)

Istotę podstępu stanowi niedozwolone naruszenie swobody decyzji innej osoby poprzez wytworzenie lub podsunięcie jej fałszywych przesłanek rozumowania, co z kolei prowadzi albo do podjęcia przez nią decyzji opartej na tych przesłankach, albo utwierdza ją w błędzie, skądinąd powstałym spontanicznie. Podkreślić należy przy tym, że nikt nie jest zwolniony od obowiązku myślenia i dbania o własne interesy. (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 20 maja 2014 r. I ACa 1534/13).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy, w świetle zasad doświadczenia życiowego, nie sposób uznać, że zachowanie powoda może być usprawiedliwione okolicznościami konkretnego przypadku – świadomym wykorzystaniem przez inną osobę. Odwołujący podpisując dokumenty nie wykazał się minimalną dbałością o własne interesy. Powyższe nie może więc uwalniać go od odpowiedzialności za własne działania – zaniechania.

Na marginesie podnieść również należy, iż w procesie nie wykazano, by powód w jakkolwiek sposób próbował uchylić się od skutków złożonego przez siebie oświadczenia woli. Tymczasem - w świetle ugruntowanego orzecznictwa strona może uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego w wyniku podstępu także wtedy, gdy oświadczenie to dotyczy przystąpienia do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki lub wniesienia wkładów na pokrycie obejmowanych udziałów, w tym praw do nieruchomości (art. 86 KC w związku z art. 2 KSH). (wyrok SN z dnia 2 lutego 2017 r. I CSK 92/16)

Po trzecie, wbrew temu co sugeruje odwołujący, w rozpatrywanej sprawie nie można dojść do przekonania, iż wnioskodawca był ofiarą przestępstwa, którego sprawców jedynie nie wykryto. Odnosząc się do powyższego w istocie wskazać należy, że postanowieniem Komendy Rejonowej Policji w W. z dnia 8 marca 2020 r. dochodzenie w sprawie posłużenia się przez nieznanego sprawcę w nieustalonym miejscu i czasie jednak nie później niż 14 września 2020 r. podpisanymi przez V. M. dokumentami przedłożonymi mu jako dokumenty pracownicze, przy użyciu których i na ich podstawie dokonano zmian w KRS spółki (...) w składzie zarządu ustanawiając go prezesem, tj o czyn z art. 270 k.k. - zostało umorzone wobec niewykrycia sprawcy czynu zabronionego. Niemniej jednak powyższe nie daje podstaw do uznania, iż wnioskodawca był ofiarą wskazanego przestępstwa.

Zauważyć należy, że w myśl art. 11 k.p.c. jedynie ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.

Tym samym sąd cywilny nie jest związany ustaleniami poczynionymi w postępowaniu karnym. Wiążą go bowiem tylko ustalenia dotyczące prawomocnych wyroków karnych skazujących. A contrario, sąd cywilny nie jest związany ustaleniami wyroku uniewinniającego, umarzającego postępowanie z powodu okoliczności wyłączających dopuszczalność postępowania karnego (umorzenie bezwarunkowe), warunkowo umarzającego postępowanie, a także wyrokiem nakazowym. Ponadto związanie wymienionymi ustaleniami dotyczy jedynie popełnienia przestępstwa - a więc okoliczności składających się na jego stan faktyczny, czyli: osoby sprawcy, przedmiotu przestępstwa oraz czynu przypisanego oskarżonemu - które znajdują się w sentencji wyroku. Oznacza to, że sąd - rozpoznając sprawę cywilną - musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77, LEX nr 7928).

Związanie dotyczy więc tylko ustalonych w sentencji wyroku znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia, dotyczących czasu, miejsca, poczytalności sprawcy itp. Wszelkie inne ustalenia prawomocnego, skazującego wyroku karnego, wykraczające poza elementy stanu faktycznego przestępstwa, nie mają mocy wiążącej dla sądu cywilnego, nawet jeśli są zawarte w sentencji wyroku. Nie są także wiążące okoliczności powołane w uzasadnieniu wyroku.

W konsekwencji powyższego tym bardziej nie są wiążącymi dla sądu żadne okoliczności ustalone jedynie w toku postępowania karnego - dochodzenia następnie umorzonego. Bezwzględnie więc Sąd cywilny może czynić własne ustalenia w zakresie okoliczności, które nie dotyczą popełnienia przestępstwa, mimo że pozostają w związku z przestępstwem. Ustalenia te mogą różnić się nawet od tych, których dokonał sąd karny (wyrok SN z dnia 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04, LEX nr 177207, oraz wyrok SN z dnia 6 marca 1974 r., II CR 46/74, OSP 1975, z. 3, poz. 63).

Tym samym samo wskazane postanowienie wobec jego treści nie daje żadnego asumptu do wskazanego stwierdzenia, że wnioskodawca stał się ofiarą przestępstwa określonego w art.270 k.k., okoliczności sprawy ujawnione w niniejszym procesie również nie skłaniają do takiego wniosku. Nie istnieją zatem żadne dowody ani racjonalne przesłanki pozwalające na uznanie, iż odwołujący działał przy braku rozeznania co do rodzajów dokumentów, które podpisywał i czynności jakie podejmował. Jeśli zaś nawet miały miejsce jakiekolwiek zaniechania w tym przedmiocie, to obciążają one odwołującego.

Fakt pełnienia przez V. M. funkcji prezesa zarządu spółki SILVER w spornym okresie od 21 marca 2016 r. nie może być zatem kwestionowany.

Reasumując - wobec wykazania przez organ rentowy wszystkich przesłanek odpowiedzialności wnioskodawcy i jednocześnie niewykazania przez niego okoliczności egzoneracyjnych, odwołanie nie może być skuteczne.

Wobec powyższego, słuszne jest stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji, iż zachodzą podstawy do obciążania V. M. odpowiedzialnością za zaległe składki stosownie do art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. ( tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) biorąc pod uwagę wartość zgłoszonych roszczeń.

J.L.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy (przez Portal Informacyjny)