Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

12 listopada 2021 roku

Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu 12 listopada 2021 roku w Siedlcach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) SA w (...)

przeciwko D. Ż.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej D. Ż. na rzecz powódki (...) SA w (...).751,00 (jedenaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt jeden) złotych, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 28 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo o odsetki w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej D. Ż. na rzecz powódki (...) SA w (...).938,00 (tysiąc dziewięćset trzydzieści osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 1.350,00 (tysiąc trzysta pięćdziesiąt) złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

IV P-Pm 80/21

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym 9 kwietnia 2021 r. przeciwko D. Ż. powódka (...) SA w (...) domagała się pozbawienia wykonalności w pkt I i II wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach z 22 stycznia 2020 r. wydanego w sprawie IV P 123/19, a utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach z 11 lutego 2021 r. w sprawie IV Pa 19/20, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, a zasądzającego od powódki na rzecz pozwanej odszkodowania w wysokości 11.751 zł za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę wraz z kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 180 zł, a także domagała się zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona powodowa podniosła, iż spełniła wobec pozwanej świadczenia objęte tytułem wykonawczym w postaci prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach w sprawie IV P 123/19 zasądzającego na rzecz D. Ż. 11.751 zł, w wyniku potrącenia wzajemnych wierzytelności. Pozwana pozostała jednak dłużnikiem powódki z tytułu obowiązku zwrotu kwoty 3.917,11 wypłaconych 28 stycznia 2021 r. w związku z realizacją rygoru natychmiastowej wykonalności. Wcześniej bowiem spółka wypłaciła pozwanej 11.751 zł tytułem odprawy z tytułu rozwiązania z nią umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika. W wyniku wyroku zapadłego w sprawie IV P 123/19 odpadła podstawa prawna wypłaty pozwanej odprawy. Dlatego też spółka dokonała wzajemnego potrącenia wierzytelności, składając jej oświadczenie o potrąceniu 18 lutego 2021 r. D. Ż. wszczęła natomiast postępowanie egzekucyjne wobec byłego pracodawcy w celu egzekucji całej kwoty odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana wskazała, że ponieważ pracodawca nie wywiązał się z zapłaty należności wynikających z prawomocnego orzeczenia sądu, wszczęte zostało przez komornika sądowego postępowanie egzekucyjne, w wyniku którego pozwana uzyskała całą zasądzoną kwotę odszkodowania tj. 11.751 zł. Zwróciła przy tym powódce 3.917,11 zł otrzymane z tytułu rygoru natychmiastowej wykonalności wyroku. Pozwana podniosła, iż środki uzyskane z tytułu odszkodowania zużyła i nie jest już wzbogacona (k. 41-43).

W piśmie procesowym z 20 maja 2021 r. powódka zmodyfikowała swoje roszczenie w ten sposób, że wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej 11.751 zł z odsetkami ustawowymi od daty wpływu środków przekazanych przez komornika sądowego na rachunek bankowy pozwanej w postępowaniu egzekucyjnym, do dnia zapłaty (k. 49-53).

Sąd ustalił następujące fakty:

W dniu 30 kwietnia 2019 roku D. Ż., zatrudniona w (...) SA w (...) na stanowisku dyspozytora, otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Pracodawca jako przyczynę wypowiedzenia wskazał likwidację stanowiska pracy (k. 22).

D. Ż. 21 maja 2019 roku wniosła do Sądu Rejonowego w Siedlcach pozew o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, kwestionując podaną przez pracodawcę przyczynę wypowiedzenia (k. 3-6 akt sprawy IV P 123/19 Sądu Rejonowego w Siedlcach).

Pracodawca wypłacił D. Ż. odprawę w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, w kwocie 11.751 złotych (przyznane przez pozwaną).

Wyrokiem z 22 stycznia 2020 roku wydanym w sprawie IV P 123/19 Sąd Rejonowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził na rzecz D. Ż. od (...) SA w (...) 11.751 złotych tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, nakazał ściągnąć od spółki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Siedlcach 750 złotych tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona z mocy ustawy i wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności do 3.917,11 złotych (k. 14-14v).

(...) SA w (...) 28 stycznia 2020 roku wypłaciła D. Ż. 3.917,11 złotych wynikające z rygoru natychmiastowej wykonalności wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach z 22 stycznia 2020 roku (k. 27).

Wyrokiem z 11 lutego 2021 r. wydanym w sprawie IV Pa 19/20 Sąd Okręgowy w Siedlcach utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z 22 stycznia 2020 roku, oddalając apelację pracodawcy (k. 19).

Powódka 18 lutego 2021 roku złożyła D. Ż. oświadczenie o potrąceniu pozostałej kwoty odszkodowania w wysokości 8.133,89 złotych, wynikającej z wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach z 22 stycznia 2020 roku, z wierzytelnością wobec powódki w kwocie 11.751 złotych, powstałą wskutek wypłacenia jej odprawy z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika i zobowiązał ją do zwrotu w terminie 7 dni pozostałej kwoty 3.617,11 złotych (k. 23-26).

Na wniosek pozwanej Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Siedlcach A. O. 1 kwietnia 2021 roku wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie KM 333/21 na podstawie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach z 22 stycznia 2020 roku w sprawie IV P 123/19, zaopatrzonego 17 marca 2021 roku w klauzulę wykonalności i wyegzekwował od (...) SA w (...) kwotę główną 11.751 złotych wraz z kosztami zastępstwa procesowego i kosztami egzekucji, którą przekazał pozwanej (k. 28-31).

W dniu 20 kwietnia 2021 roku pozwana zwróciła powódce 3.917,11 złotych otrzymane z tytułu rygoru natychmiastowej wykonalności wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach z 22 stycznia 2020 roku ( k. 63).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione, co spowodowało jego uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, iż pozwana D. Ż. pobrała kosztem strony powodowej odprawę w kwocie 11.751 zł na podstawie przepisów ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969 t. j.). Sporna pozostawała kwestia czy wobec zasądzenia na rzecz pracownika odszkodowania w takiej samej wysokości za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, zachodzą okoliczności uzasadniające zwrot pobranej wcześniej odprawy, ewentualnie czy obowiązek ten wygasł z uwagi na zużycie przez pozwaną odprawy i czy zużywając ją powinna ona była się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

Obowiązek wypłaty przez pracodawcę odprawy powstaje w dniu, w którym umowa o pracę ulega rozwiązaniu na skutek wypowiedzenia jej przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracownika. Obowiązek ten istnieje także wówczas, gdy wypowiedzenie było wadliwe. Nawet takie prowadzi bowiem do rozwiązania umowy o pracę i jest skuteczne, dopóki nie zostanie podważone w drodze odpowiedniego powództwa. Jeśli w toku procesu zostanie ustalone, że u podłoża oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę nie leżały przyczyny niedotyczące pracownika, które uzasadniałyby rozwiązanie umowy o pracę z tym pracownikiem, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy albo o odszkodowaniu.

Zgodnie z art. 409 kc, obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej równowartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. Do zastosowania jednakże tego przepisu zachodzi przesłanka negatywna, jeżeli wzbogacony, wyzbywając się korzyści lub ją zużywając, powinien był liczyć się z obowiązkiem jej zwrotu.

Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 7 października 2007 r. (sygn. akt II PK 29/07, M. P. Pr. 2008/1/30) skutkiem ustalenia w toku procesu sądowego braku przyczyn niedotyczących pracownika, które uzasadniałyby wypowiedzenie umowy o pracę, musi być uznanie bezpodstawności wypłaty odprawy pieniężnej. Świadczenie to przysługuje bowiem tylko wówczas, gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje właśnie z tych przyczyn. W konsekwencji wyrok zasądzający przywrócenie do pracy (albo stosowne odszkodowanie) przesądza o konieczności zakwalifikowania wypłaconej pracownikowi odprawy jako świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 kc. Świadczenie to powinno być więc zwrócone podmiotowi, który dokonał jego wypłaty.

Podnieść trzeba, iż pracownik nie może odmówić zwrotu uzyskanej odprawy zasłaniając się okolicznością, że odprawę tę zużył. Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 26 czerwca 2006 r., pracownik wnosząc pozew o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie musi liczyć się z tym, że powództwo może zostać uwzględnione i wtedy odpadnie podstawa zapłaty odprawy, a odprawa stanie się świadczeniem nienależnym (II PK 330/05, OSNP 2007/13-14/188).

Analogiczne stanowisko zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 października 2005 r. wskazując, iż pracownik, który odwołał się od wypowiedzenia umowy o pracę, złożonego na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, kwestionując istnienie przyczyny wypowiedzenia, powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu odprawy wypłaconej na podstawie tej ustawy (art. 409 kc w związku z art. 300 kp) (III PK 82/05, OSNP 2006/15-16/239).

Zdaniem sądu nie ulega wątpliwości, iż składając pozew przeciwko (...) SA w (...) i wnosząc o uznanie wypowiedzenia dokonanego jej przez pracodawcę na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, za bezskuteczne, D. Ż. powinna była liczyć się z tym, że w razie uwzględnienia przez sąd jej powództwa odpadnie podstawa prawna zapłaty jej odprawy i stanie ona w obliczu konieczności jej zwrotu. Wszak po to powódka wnosiła odwołanie od wypowiedzenia, aby zostać przywróconą do pracy. Taki był jej cel i do tego konsekwentnie dążyła, po to poniosła koszty zatrudnienia fachowego pełnomocnika. W takiej sytuacji powinna była wykazać się roztropnością i powstrzymać się przed wydatkowaniem odprawy do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia kwestii przywrócenia jej do pracy. Nie ma przy tym znaczenia, według sądu, ewentualna zawiłość sprawy, czy też długotrwałość postępowania sądowego w przedmiocie przywrócenia pozwanej do pracy. Już samo złożenie do sądu pozwu o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne przemawia za przyjęciem, iż pracownik kwestionując zasadność wypowiedzenia godzi się z ewentualnością zwrotu otrzymanej odprawy, w razie uwzględnienia jego roszczenia i przywrócenia do pracy, względnie zasądzenia odszkodowania.

W sprawie IV P 123/19 Sądu Rejonowego w Siedlcach pozwana kwestionowała istnienie przyczyny wypowiedzenia niedotyczącej pracownika i ten zarzut się potwierdził przed sądem. W wyroku z 22 stycznia 2020 roku sąd uznał wskazaną pracownikowi przyczynę wypowiedzenia tj. likwidację stanowiska pracy za pozorną, a więc, że do likwidacji tego stanowiska w ogóle nie doszło. Taką ocenę podzielił Sąd Okręgowy w Siedlcach w wyroku z 11 lutego 2021 r. w sprawie IV Pa 19/20. W takiej sytuacji nie było w ogóle podstaw do wypłacania odprawy, a wypłacona, jako świadczenie nienależne, podlega zwrotowi.

Pozwana nie wykazała w żaden sposób, że nie jest już bezpodstawnie wzbogacona i że odprawę otrzymaną od pracodawcy w całości zużyła. Okoliczności takich nie udowodniła. Nawet jednak jeśli przyjąć, że odprawę zużyła to nie chroni jej to przed zwrotem tej odprawy pracodawcy, gdyż jak już wyżej wskazano, występując do sądu z odwołaniem od wypowiedzenia umowy o pracę w sytuacji, gdy otrzymała odprawę, powinna się liczyć, że w razie wygrania procesu odpadnie podstawa prawna wypłaty odprawy i może ona podlegać zwrotowi.

Okolicznością obciążającą dla pozwanej jest też to, że wiedziała o potrąceniu dokonanym przez pracodawcę 28 stycznia 2020 r. (k. 61), z czego dodatkowo powinna wiedzieć, że podstawa przyznania jej odprawy już nie istnieje, a mimo to 1 kwietnia 2021 r. złożyła wniosek do komornika o egzekucję całości odszkodowania zasądzonego wyrokiem z 22 stycznia 2020 r. i ta należność została dla niej przez komornika wyegzekwowana.

Z uwagi na całokształt powyższych okoliczności sąd zasądził więc na rzecz powódki od pozwanej całą żądaną kwotę, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 kc od dnia doręczenia pozwanej pisma powódki z 20 maja 2021 r. z modyfikacją powództwa na roszczenie o zapłatę (k. 66), do dnia zapłaty.

O kosztach procesu sąd orzekł w oparciu o art. 102 kpc i dochodząc do wniosku, że zwrot przez pozwaną odprawy będzie dla niej już w pewnym stopniu dolegliwy ekonomicznie, obciążył ją na rzecz powódki kosztami zastępstwa procesowego, ustalonymi na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.), tylko do wysokości połowy tych kosztów. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, pozwaną obciążono też kwotą uiszczonej przez powódkę opłaty od pozwu.

W związku z powyższym sąd orzekł jak w wyroku.