Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2021 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2021 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa B. S. i A. S.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  oddala powództwo;

2.  nie obciąża powodów B. S. i A. S. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz strony pozwanej (...) Bank Spółki Akcyjnej w W..

Sędzia Ewa Tomczyk

Sygn. akt I C 553/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 maja 2020 r. pełnomocnik powodów B. S. i A. S. wniósł o pozbawienie w całości wykonalności nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie sygn. akt I Nc 63/19. Pozew zawierał również żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie powołali się na szereg zarzutów, w tym między innymi na brak udowodnienia zasadności żądania uwzględnionego w nakazie zapłaty, brak skutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej, nieważność umowy, zastosowanie w umowie niedozwolonych klauzul abuzywnych.

Wskazali, że powództwo przeciwegzekucyjne zasługuje na uwzględnienie z uwagi na fakt, że egzekwowane zobowiązanie na skutek zawarcia w umowie klauzuli abuzywnych jest zawyżone albo nigdy nie powstało oraz że dalsze prowadzenie egzekucji będzie grozić wyrządzeniem powodom nieodwracalnej szkody, ja również poważnie utrudni osiągniecie celu postępowania.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o odrzucenie pozwu podnosząc zarzut powagi rzeczy osądzonej, wniosła o zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych, a w przypadku nie uwzględnienia zarzutu powagi rzeczy osądzonej – o oddalenie powództwa (k. 258-266).

Prawomocnym postanowieniem z dnia 13 listopada 2020 r. Sąd Okręgowy oddalił zarzut powagi rzeczy osądzonej (k. 344).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 2 lutego 2007 r. została zawarta pomiędzy powodami B. S. i A. S. oraz (...) Bank Spółka Akcyjną w W. umowa kredytu nr (...) w kwocie 161.326,52 zł indeksowanego kursem (...) (§ 1 pkt 1). W umowie znalazły się między innymi następujące postanowienia:

-§ 9 ust. 2 – w dniu wypłaty kredytu lub każdej transzy kredytu kwota wypłaconcyh środków będzie przeliczana do (...) według kursu kupna określonego w Tabeli Kursów – obowiązującego w dniu uruchomienia środków,

- § 10 ust. 3 – wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w (...) po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych do (...) obowiązującego w dniu spłaty.

(dowód: umowa kredytu – k. 47-52 akt sprawy I Nc 63/19)

Ponieważ powodowie nie wywiązali się z ciążącego na nich zobowiązania terminowego dokonywania spłat strona pozwana po uprzednim bezskutecznym wezwaniu powodów do zapłaty w trybie art. 75 c Prawa bankowego wypowiedziała umowę kredytu pismem z dnia 11 września 2018 r. pozostawiając całą należność w stan natychmiastowej wykonalności, a następnie w dniu 27 lutego 2019 r. złożyła pozew o zapłatę kwoty 254.147,60 zł stanowiącej wysokość należności głównej i odsetek.

(dowód: pozew – k. 4-9 akt sprawy I Nc 63/19)

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 24 maja 2019 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Nc 63/19 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. nakazał B. S. i A. S., aby zapłacili solidarnie stronie powodowej (...) Bank Spółce Akcyjnej w W. kwotę 254.147,60 zł wraz z odsetkami:- umownymi w wysokości podwojonego oprocentowania umownego stanowiącego sumę marży wynoszącej 4.04 % i indeksu (...), nie więcej jednak niż maksymalnymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 248.648,68 zł od dnia 24 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 5.470,63 zł od dnia 27 lutego 2019 r. do dnia zapłaty wraz z kwotą 3.371,12 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia niniejszego nakazu, albo wnieśli w tymże terminie sprzeciw.

(dowód: nakaz zapłaty – k. 125 akt sprawy I Nc 63/19)

Nakaz ten uprawomocnił się wobec niezaskarżenia go przez B. i A. S..

(bezsporne)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo było oczywiście nieuzasadnione.

Niniejsza sprawa dotyczy pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, tj. tytułu egzekucyjnego w postaci nakazu zapłaty z dnia 24 maja 2019 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie sygn. akt I Nc 63/19 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Powodowie z tej sprawy będący pozwanymi w sprawie I Nc 63/19 nie wnieśli sprzeciwu od nakazu zapłaty, a formując przedmiotowe powództwo oraz powołując szereg zarzutów wskazali, że powództwo zasługuje na uwzględnienie z uwagi na fakt, że „egzekwowane zobowiązanie na skutek zawarcia w umowie kredytowej klauzul abuzywnych jest zawyżone albo nigdy nie powstało”, co uzasadnia ich zdaniem pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.

Tymczasem przesłanki pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności określone są w artykułach 840, 840 ¹ i 840 ² k.p.c. i na żadną z nich nie powołano się w pozwie.

Prawomocny nakaz zapłaty korzysta z walorów prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej (art. 365 § 1 i 366 zw. z art. 353 ² k.p.c.).

W judykaturze oraz nauce prawa procesowego cywilnego ugruntowane jest stanowisko, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku dochodzi do prekluzji materiału faktycznego sprawy, w której został on wydany. Oznacza to, że jeżeli określone okoliczności i oparte na nich zarzuty lub wypływające z nich wnioski istniały i dały się sformułować w chwili zamknięcia rozprawy, lecz strona skutecznie ich nie podniosła lub nie przytoczyła, w związku z czym nie zostały spożytkowane przez sąd przy wydawaniu wyroku, podlegają prekluzji, czyli - jak to określono w orzecznictwie - „wykluczającemu działaniu prawomocności” (por. np. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna - z dnia 23 października 1954 r. I CO 41/54, OSN 1956, nr 1, poz. 3 oraz uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2010 r., III CZP 477/10, OSNC 2010, nr 2, poz. 165 i z dnia 2 lutego 2011 r., III CZP 128/10, OSNC 2011, nr 10, poz. 108). Jednocześnie podniesiono, że prekluzyjny skutek prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę w zaniechaniu przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 1954 r., II CO 26/54, OSN 1955, nr 2, poz. 30).

Powództwo przeciwegzekucyjne nigdy nie należało do wyjątków przełamujących zasadę prekluzji łączonej z prawomocnością materialną, wzorzec tego powództwa, wywodzony jeszcze z powództwa o umorzenie egzekucji (art. 566 d.k.p.c.), przewiduje pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - a nie ugodzenie w jego prawomocność i podważenie jego treści. W związku z tym podstawą tego powództwa mogą być wyłącznie twierdzenia wskazujące, że po zamknięciu rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku (a w przypadku nakazu zapłaty – sprzed jego wydania) nastąpiły okoliczności, wskutek których zobowiązanie dłużnika wygasło z powodu wykonania lub z innych przyczyn albo nie może być egzekwowane. Nie mogą być natomiast podstawą powództwa opozycyjnego zarzuty skierowane przeciwko orzeczeniu, zmierzające do zmiany jego treści.

Przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. pozwala dłużnikowi żądać w drodze powództwa pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia;

Powództwo opozycyjne umożliwia dłużnikowi powołanie się w celu obrony przed egzekucją na zdarzenia następcze, sytuujące się poza granicami czasowymi prekluzji wynikającej z prawomocności materialnej wyroku, które w płaszczyźnie prawa materialnego powodują wygaśnięcie zobowiązania lub niemożność jego egzekwowania. W przeciwieństwie do skargi o wznowienie postępowania i innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia, środek ten nie zmierza natomiast do podważenia prawomocności wyroku, przez co wykluczone jest powoływanie się w nim na okoliczności sprzed momentu miarodajnego dla wyrokowania ( art. 316 § 1 k.p.c.), bez względu na to, czy były one podnoszone w postępowaniu rozpoznawczym prowadzącym do powstania tytułu egzekucyjnego, czy też nie (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 16/12, OSNC 2012, nr 11, poz. 129).

Niedopuszczalność oparcia powództwa opozycyjnego skierowanego przeciwko prawomocnemu orzeczeniu sądu na faktach sprzed zamknięcia rozprawy, a w przypadku nakazu zapłaty – sprzed jego wydania, stanowi jedno z założeń konstrukcyjnych tej instytucji i dotyczy także okoliczności uzasadniających nieważność czynności prawnej lub jej części. Wadliwość taka powinna być uwzględniona – w ramach zgromadzonego materiału faktycznego – w postępowaniu prowadzącym do wydania orzeczenia, a jej niedostrzeżenie przez sąd może stanowić podstawę wniesienia środka zaskarżenia.

Nie ma przy tym żadnego znaczenia to, że nakaz zapłaty z dnia 24 maja 2019 r. uprawomocnił się na skutek braku zaskarżenia, skoro jego prawomocność prekludowała obronę dłużników opartą na okolicznościach, które istniały przed jego wydaniem, i mogły być poddane pod ocenę sądu przez wniesienie sprzeciwu (art. 505 § 1 k.p.c.).

Stąd powoływanie się obecnie przez powodów na okoliczności dotyczące ważności umowy kredytowej czy skuteczności jej wypowiedzenia nie mogą odnieść oczekiwanego przez nich rezultatu, bowiem stoi temu na przeszkodzie prawomocność orzeczenia zasądzającego należność ze spornej umowy, a nie zaistniały okoliczności, które mogą stanowić podstawę powództwa przeciwegzekucyjnego.

Powyższe skutkowało na podstawie powołanych wcześniej przepisów oddaleniem powództwa.

Podstawę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu stanowił przepis art. 102 k.p.c. Sąd decydując o jego zastosowaniu miał na względzie fakt występowania w umowie kredytu łączącej strony regulacji związanych z ryzykiem kursowym i walutowym, których podniesienie przez powodów w odpowiednim momencie (t.j. w toku postpowania rozpoznawczego po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty) skutkowałyby możliwością uwzględnienia zarzutów powodów co do ważności umowy kredytu.

Sędzia Ewa Tomczyk