Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2021 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przywrócenie prawa do renty

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 5 lutego 2021 r. sygn. akt IV U 14/19

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze

do ponownego rozpoznania.

sędzia Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15.11.2018 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił A. G. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24.10.2018 r. ustalono, że nie jest on niezdolny do pracy, wobec tego od 01.07.2018 r. wnioskodawcy renta nie przysługuje.

Odwołanie od decyzji złożył A. G. wskazując, że w jego odczuciu uznanie go za zdolnego do pracy jest dla niego krzywdzące ze względu na stan zdrowia. Wnioskodawca podał, że nie jest w stanie ustabilizować glikemii co skutkuje wahaniami hiperglikemii oraz hipoglikemii. Z tego powodu kilka razy doszło u ubezpieczonego do utraty przytomności i udzielano mu pomocy medycznej na oddziale (...). Długotrwała choroba odwołującego doprowadziła do licznych powikłań. Ponadto A. G. wskazał, że został uznany za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym.

Wyrokiem z 05.02.2021 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. IV U 14/19 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu A. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres 3 lat od dnia 24.07.2018r.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca A. G., urodzony (...), posiada wykształcenie średnie, pracuje jako portier.

Był uprawniony do świadczenia rehabilitacyjnego od 07.12.2003 r. do 30.11.2004 r.

Od 18.10.2012 r. do 30.06.2018 r. miał przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

W dniu 25.06.2018 r. ubezpieczony wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wobec zgłoszonego wniosku przeprowadzone zostały badania, w wyniku których Lekarz Orzecznik ZUS, orzeczeniem z dnia 24.07.2018 r. ustalił, że wnioskodawca jest całkowicie niezdolny do pracy od 31.07.2021 r., data powstania całkowitej niezdolności do pracy: nadal.

Ze względu na wniesiony zarzut wadliwości, sprawa została przekazana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która dokonując oceny stanu zdrowia wnioskodawcy nie podzieliła stanowiska Lekarza Orzecznika ZUS i orzeczeniem z dnia 24.10.2018 r. ustaliła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy.

U wnioskodawcy rozpoznano cukrzycę typu 1 o chwiejnym przebiegu powikłaną mikroangiopatią cukrzycową, polineuropatię cukrzycową oraz retinopatię cukrzycową.

Aktualnie cukrzyca typu 1 z powikłaniami o charakterze mikroangiopatii ogranicza zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy zgodnie z wykształceniem. Postępujący charakter schorzenia i powikłań powoduje ograniczenie możliwości wykonywania pracy, nie czyni go jednak całkowicie niedolnym do pracy.

W zakresie diabetologii A. G. jest częściowo niezdolny do pracy. Niezdolność ma charakter okresowy, na 3 lata od dnia ostatniego badania przez lekarza orzecznika.

Z powodu schorzeń neurologicznych wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy. Ubezpieczony zgłasza bóle kończyn dolnych, ma rozpoznaną i potwierdzoną badaniem (...) polineuropatię, jednak stopień zaawansowania tych schorzeń nie uzasadnia uznania go za częściowo niezdolnego do pracy.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu A. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres 3 lat od dnia 24.07.2018r.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy wskazał, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było, czy odwołujący A. G. po dniu 30.06.2018 r. był nadal chociażby częściowo niezdolny do pracy, a jeżeli tak – to na jaki okres.

W dalszej części uzasadnienia Sąd I instancji przytoczył treść przepisów art. 12 ust. 1 i 2, art. 13 ust. 1, art. 57 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji stwierdził, że wnioskodawca jest osobą częściowo niezdolną do pracy na okres 3 lat. Niezdolność ta po dniu 30.06.2018 r., a niezdolność ta istnieje od dnia złożenia wniosku o przyznanie prawa do renty na dalszy okres.

Tak o stanie zdrowia ubezpieczonego – w kontekście jego zdolności do pracy – wypowiedział się biegły diabetolog, a więc specjalista właściwy dla oceny głównych dolegliwości zgłaszanych przez wnioskodawcę.

W ocenie Sądu Okręgowego, opinia biegłego stanowi pełnowartościowy materiał dowodowy. Biegły lekarz diabetolog na podstawie przeprowadzonego badania wnioskodawcy oraz na podstawie przedstawionej dokumentacji medycznej jednoznacznie stwierdził, że odwołujący jest osobą częściowo niezdolną do pracy, od daty złożenia wniosku i niezdolność ta ma charakter okresowy – na 3 lata. Biegły przedstawił swoje stanowisko i wyjaśnił na czym polega jego odmienna od pozwanego ocena. Wskazał, że niezdolność ta jest spowodowana rozpoznaną cukrzycą typu 1 z powikłaniami o charakterze mikroangiopatii. Wyjaśnił, że jest to choroba wieloletnia o postępującym charakterze, która wymaga stałej uwagi pacjenta i okresowego nadzoru lekarskiego. Postępujący charakter schorzenia i powikłań powoduje u wnioskodawcy ograniczenie w możliwości wykonywania pracy. Natomiast powołany w sprawie biegły neurolog nie stwierdził takiego nasilenia objawów chorobowych, które powodowałyby, z przyczyn neurologicznych, niezdolność do pracy zarobkowej.

Uznaniu wnioskodawcy za częściowo niezdolnego do pracy, okresowo na 3 lata, nie sprzeciwia się z kolei opinia biegłego lekarza neurologa, który w zakresie swojej specjalności nie stwierdził u odwołującego niezdolności do pracy. Sąd Okręgowy podkreślił, że dla ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nie jest konieczne, aby wnioskodawca był niezdolny do pracy w ocenie powołanych biegłych wszystkich specjalności. Ustalenie przede wszystkim przez biegłego lekarza diabetologa, a więc o specjalności odpowiadającej zasadniczemu schorzeniu rozpoznanemu u odwołującego, że jest on częściowo niezdolny do pracy, jest wystarczającą przesłanką przyznania prawa do renty z tego tytułu.

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku, przyznając wnioskodawcy A. G. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 24.07.2018 r. na okres 3 lat. Początek niezdolności do pracy wnioskodawcy wskazał biegły lekarz sądowy diabetolog, stwierdzając: „niezdolność ma charakter okresowy, na okres trzech lat od dnia ostatniego badania przez lekarza orzecznika” (k. 29 akt). To badanie odbyło się 24.07.2018 r. Strony tego stwierdzenia biegłego nie zakwestionowały w związku z czym od tego dnia przyznano wnioskodawcy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów oraz naruszenie granic swobodnej oceny dowodów przez przyjęcie, iż A. G. jest częściowo niezdolny do pracy od 24.07.2018r. na okres 3 lat, podczas gdy okoliczność ta nie została dostatecznie potwierdzona w zebranym materiale dowodowym,

2.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego art. 278 k.p.c. w związku z art. 286 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego lekarza sądowego internisty-diabetologa oraz opinii zespołu biegłych lekarzy sądowych urologa oraz specjalisty medycyny pracy w sytuacji gdy nie wyjaśniono istotnych rozbieżności w ocenie stanu zdrowia Wnioskodawcy w tym także w związku z aspektem socjalnym niezdolności do pracy,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie tj. art. 12 w zw. z art. 13 ust. 1 i w zw. z art. 57 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyznanie Wnioskodawcy prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres 3 lat od 24.07.2018r. podczas gdy Sąd, poza niezdolnością do pracy, nie badał pozostałych przesłanek do przyznania prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy,

4.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 61 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez jego niezastosowanie i przyznanie prawa do renty od 24.07.2018r., podczas gdy przedmiotem niniejszej sprawy było przywrócenie prawa do renty.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Ponadto, w przypadku uznania, że postępowanie dowodowe nie powinno być powtórzone w całości organ rentowy wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów wnioskowanych przez organ rentowy, które zdaniem organu rentowego Sąd I instancji niezasadnie oddalił.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się uzasadniona.

Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c. poza wypadkami określonymi w § 2 i 3 sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Analiza zgromadzonego materiału oraz zarzutów organu rentowego doprowadziła Sąd Apelacyjny do przekonania, że należy uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania albowiem koniecznym jest przeprowadzenie postępowania dowodowego w całości.

Przypomnieć należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który został uznany za niezdolnego do pracy, jeżeli spełni on warunek tzw. czasu zajścia ryzyka (niezdolności do pracy) oraz posiada wymagany staż ubezpieczeniowy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określa, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z kolei art. 12 ust. 2 definiuje całkowitą niezdolność do pracy jako utratę zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś art. 12 ust. 3 jako częściową niezdolność do pracy wskazuje utratę zdolności do pracy powodującą w znacznym stopniu utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Z kolei art. 13 wyżej wymienionej ustawy określa kryteria oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania tej zdolności. Są to: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

W rozpoznawanej sprawie spór ograniczał się do ustalenia, czy schorzenia ubezpieczonego A. G. powodują u niego w jakimkolwiek stopniu, czy to częściową lub całkowitą niezdolność do pracy.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.) Sąd powinien w tym zakresie dopuścić dowód z opinii biegłych, a tym samym nie może - wbrew opinii biegłych - opierać ustaleń w tym zakresie ani na własnym przekonaniu ani na przekonaniu strony (por. wyroki Sądu Najwyższego z 14.03.2007r., III UK 130/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 113; z 08.05.2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 238; z 14.05.2009 r., II UK 211/08). Z kolei zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c. w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych Sąd może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia opinii. Nie budzi wątpliwości, że w sprawie, której przedmiotem jest prawo do renty, warunkująca powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy - w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonego (wyroki SN z: 12.04.2000 r., II UKN 498/99, OSNAP 2001 nr 19, poz. 597; 07.07.2005 r., II UK 277/04, OSNP 2006 nr 56, poz. 97).

Zakres postępowania dowodowego wyznacza potrzeba procesowa, która stanowi dostateczne wyjaśnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Ta ogólna reguła wyznacza zakres postępowania, w tym także czas jego trwania oraz dobór środków dowodowych. Postępowanie dowodowe służy dostatecznemu wyjaśnieniu okoliczności spornych i temu celowi jest podporządkowane. Jego dysponentem jest Sąd w takim znaczeniu, że to on decyduje o potrzebie przeprowadzenia dowodu zarówno wskazanego przez stronę, jak i z urzędu.

Wbrew twierdzeniom Sądu Okręgowego, opinie biegłych sądowych diabetologa i neurologa (w szczególności opinia biegłego sądowego lekarza internisty-diabetologa M. O.), na których oparto ustalenia będące podstawą zmiany zaskarżonej decyzji, w ocenie Sądu Apelacyjnego - nie stanowią dostatecznego materiału dowodowego, na którym Sąd mógł oprzeć swoje rozstrzygnięcie.

Spór dotyczył prawa ubezpieczonego do renty z tytułu niezdolności do pracy. Przedmiotem rozstrzygnięcia był zatem stan zdrowia odwołującego, ubiegającego się
o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, na dzień wydania zaskarżonej decyzji.

Rzeczą Sądu I instancji było zatem poczynienie właściwych ustaleń pozwalających na jednoznaczne rozstrzygnięcie spornej kwestii.

W zakresie rozważenia słuszności decyzji z dnia 15.11.2018r., istotne było stwierdzenie, czy odwołujący ze względu na zgłaszane schorzenia jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podkreślić należy, że określenie stanu zdrowia odwołującego wymaga wiedzy specjalistycznej, a zatem zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c., Sąd winien powołać biegłych sądowych lekarzy odpowiadających schorzeniom odwołującego i na podstawie wydanych przez nich opinii rozstrzygnąć istotę sporu. Jednocześnie wskazać należy, że dla pełnego wyjaśnienia sporu, Sąd w miarę wydawania kolejnych opinii winien uwzględniać rozbieżności pomiędzy nimi oraz zgłaszane przez strony zastrzeżenia, a postępowanie dowodowe winno ewoluować wraz z kolejno pojawiającymi się wnioskami dowodowymi i okolicznościami mającymi wpływ na przedmiot sporu.

W niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy co prawda powołał biegłych lekarzy sądowych (internistę-diabetologa i neurologa), którzy wydali stosowne opinie na okoliczność niezdolności odwołującego do pracy, jednak nie wyjaśnił w dostateczny sposób dlaczego właśnie opinia biegłego diabetologa zasługiwała na uwzględnienie i to w sytuacji kiedy organ rentowy kwestionował tę opinię (podawał zarzuty merytoryczne dotyczące stanu zdrowia odwołującego).

Podstawę orzeczenia Sądu Okręgowego stanowiła opinia biegłego lekarza sądowego internisty-diabetologa, który w opinii z 15.03.2019r. stwierdził, iż odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy a niezdolność ma charakter okresowy, na okres 3 lat od dnia ostatniego badania przez lekarza orzecznika.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że organ rentowy w piśmie procesowym 08.10.2020r. formułował zastrzeżenia do opinii biegłego, wskazywał też, że opis badania przedmiotowego opinii biegłego, nie potwierdził znacznego naruszenia sprawności organizmu w przebiegu cukrzycy, w tym nie zawierał stwierdzenia ograniczenia sprawności lokomocji, zaników mięśniowych w przebiegu rozpoznanej polineuropatii cukrzycowej, ostatnie badanie (...) potwierdzało zaburzenia przewodnictwa czuciowego bez cech uszkodzenia włókien ruchowych a nadto opinia biegłego, zawierająca ogólne stwierdzenie „Dno Oka-zmiany cukrzycowe" nie potwierdzała istotnego ograniczenia funkcji narządu wzroku i nie podważała ustaleń okulisty konsultanta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 25.09.2018r, który badając odwołującego stwierdził prawidłową ostrość wzroku po korekcji. Organ rentowy wskazywał nadto, iż A. G. w trakcie badania przez Komisję Lekarską O/ZUS nie zgłaszał zaburzeń oddawania moczu a konsultacja urologiczna z ostatniego pobytu szpitalnego w grudniu 2017r. z powodu cukrzycy wyklucza rozpoznanie pęcherza neurogennego. Biegły lekarz sądowy nie uwzględnił także, iż pomimo leczenia cukrzycy odwołujący (osoba z wykształceniem średnim ogólnokształcący, pracował jako pracownik ochrony) pozostaje w zatrudnieniu jako pracownik ochrony niewątpliwie po dopuszczeniu do pracy przez lekarza medycyny pracy, ze sporadyczną koniecznością leczenia w ramach zwolnienia lekarskiego z powodu cukrzycy tj.: 12 dni w 2014r., 28 dni w 2017r., 52 dni w 2019r, 36 dni w 2020r.

Organ rentowy zwracał się do Sądu I instancji o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego lekarza sądowego internisty-diabetologa na okoliczność uzasadnienia swojego stanowiska w sposób wyczerpujący z uwzględnieniem wykazanych zastrzeżeń organu, a następnie o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii zespołu biegłych lekarzy sądowych neurologa, urologa oraz specjalisty medycyny pracy na okoliczność jak w postanowieniu Sądu Okręgowego z 22.01.2019r. oraz odniesienia się do opinii biegłego lekarza sądowego dotychczas wydanych w sprawie.

Sąd I instancji wnioski te oddalił wskazując, że zmierzają one do przedłużenia postępowania. Ze stanowiskiem Sądu I instancji w ocenie Sądu Apelacyjnego nie sposób się zgodzić, albowiem swoim zachowaniem doprowadził do naruszenia art. 278 k.p.c. w związku z art. 286 k.p.c. poprzez niedopuszczenie dowodu z opinii biegłych innych specjalności (okulisty, urologa, lekarza medycyny pracy), które były konieczne do prawidłowego ustalenia stanu zdrowia odwołującego (w tym wpływu cukrzycy i powikłania z nią związane).

Poza dowodem z opinii biegłego lekarza diabetologa Sąd Okręgowy dopuścił także dowód z opinii biegłego lekarza sądowego neurologa, który w opinii z 28.10.2020r. nie stwierdził niezdolności do pracy odwołującego A. G. spowodowanej schorzeniami neurologicznymi. Sąd I instancji uznał, że choć biegły neurolog nie stwierdził niezdolności do pracy odwołującego z przyczyn neurologicznych, to jego opinia nie była sprzeczna z opinią biegłego diabetologa, który uznał odwołującego za częściowo niezdolnego do pracy na okres 3 lat.

Po zapoznaniu się z opinią biegłego neurologa organ rentowy w dalszym ciągu podtrzymał wnioski sformułowane w piśmie procesowym organu rentowego z 08.10.2020r. tj. o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego lekarza sądowego internisty-diabetologa na okoliczność uzasadnienia swojego stanowiska w sposób wyczerpujący z uwzględnieniem wykazanych www. piśmie procesowym zastrzeżeń organu a także opinii biegłego lekarza sądowego neurologa, a następnie o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii zespołu biegłych lekarzy sądowych urologa oraz specjalisty medycyny pracy na okoliczność jak w postanowieniu Sądu z 22.01.2019r. oraz odniesienia się do opinii biegłych lekarzy sądowych dotychczas wydanych w sprawie.

Wyrok Sądu I instancji zapadł w oparciu o opinię biegłego lekarza sądowego internisty-diabetologa, pomimo zastrzeżeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do ww. opinii oraz pomimo rozbieżnej opinii biegłego lekarza sądowego neurologa podważającej zasadność uznania niezdolności do pracy odwołującego z powodu powikłań cukrzycy w zakresie układu nerwowego, opinia biegłego lekarza sądowego internisty-diabetologa została przez Sąd I instancji uznana za wnikliwą i rzetelną.

Podkreślenia wymaga, iż postępowanie przed sądem ma charakter kontradyktoryjny, czego wyrazem jest przede wszystkim dyspozycja art. 232 k.p.c., określająca obowiązek stron do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co z kolei jest potwierdzeniem reguły zawartej w art. 6 k.c., wyznaczającej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Zauważyć przy tym należy, że art. 6 k.c. i 232 k.p.c., nie określają jedynie zakresu obowiązku zgłaszania dowodów przez strony, ale rozumiane muszą być przede wszystkim i w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Organ rentowy kwestionował opinie biegłych, wskazywał też wnioski dowodowe na poparcie swoich twierdzeń, natomiast Sąd I instancji je pominął, nie mając ku temu uzasadnienia.

Sąd I instancji nie przeprowadził także dowodu z opinii biegłego lekarza sądowego okulisty, dopuszczonego postanowieniem z 22.01.2019r. Zgodzić się należy z organem rentowym, że biegły okulista z racji specjalności jest najbardziej upoważniony do oceny wpływu powikłania cukrzycy na funkcję narządu wzroku oraz na zdolność do pracy, taka ocena była szczególnie ważna z uwagi na ocenę dokonaną przez konsultanta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz ogólnikową ocenę narządu wzroku dokonana przez biegłego lekarza sądowego diabetologa. Ponadto ocena biegłego lekarza sądowego okulisty w zakresie zmian w narządzie wzroku w przebiegu cukrzycy uzasadniona była rozbieżnościami w ocenach biegłych sądowych diabetologa oraz neurologa w zakresie układu nerwowego.

Z kolei oddalenie przez Sąd I instancji dowodu z opinii biegłego lekarza sądowego medycyny pracy uniemożliwiło możliwość pełnej oceny aspektu socjalnego niezdolności do pracy u osoby pracującej w pełnym wymiarze czasu pracy, po wymaganym dopuszczeniu do pracy.

Wskazać bowiem należy, że z treści opinii biegłej lekarza internisty-diabetologa M. O. wynika, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy na okres 3 lat od dnia ostatniego badania przez lekarza orzecznika. Natomiast powołany w sprawie biegły neurolog M. D. nie stwierdziła takiego nasilenia objawów chorobowych, które powodowałyby, z przyczyn neurologicznych, niezdolność do pracy zarobkowej. Sąd I instancji, orzekając w niniejszej sprawie, oparł się na korzystnej dla odwołującego opinii biegłej diabetolog M. O., nie podzielając zarzutów organu rentowego zgłoszonych do opinii oraz wniosków o powołanie biegłych innych specjalności do wyjaśniania stanu zdrowia odwołującego. Opinia główna jak i opinie uzupełniające w dalszym ciągu są zbyt ogólnikowe, biegła diabetolog wprost nie wskazuje na czym polegają powikłania po cukrzycy i jak ta choroba bezpośrednio wpływa na stan zdrowia odwołującego oraz jakie powoduje dysfunkcje (jak wpływa na wzrok, czy też zdolność do pracy w charakterze portiera lub inne).

Sąd Apelacyjny wskazuje na celowość przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego diabetologa wyjaśniającego rozbieżności w ocenie stanu zdrowia odwołującego. Brak oparcia rozstrzygnięcia na jednoznacznym materiale dowodowym powoduje konieczność uchylenia tego rozstrzygnięcia i dalszego badania stanu faktycznego.

Polemizując z wnioskami opinii biegłego w sferze wymagającej wiadomości specjalnych, bez zasięgnięcia opinii innego biegłego lub w drodze uzupełnienia stanowiska biegłych, którzy wydali odmienne orzeczenie, Sąd orzekający naruszył art. 278, 286 oraz art. 233 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.12.2008r., sygn. I UK 133/08). Sąd wprawdzie przeprowadził dowód z opinii biegłego reumatologa, który orzekł, ze odwołujący jest niezdolny do pracy (częściowo na okres 3 lat) i biegłego zobowiązał do ustosunkowania się do zarzutów organu rentowego, natomiast biegły ten nie udzielił wyczerpującej odpowiedzi.

Nie można pomijać, że o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami.

Wobec powyższego, stwierdzić należy, że Sąd I instancji oparł rozstrzygnięcie na niepełnym materiale dowodowym, naruszając w ten sposób art. 233 § 1 k.p.c.,
a jego stwierdzenie, że sprawa jest dojrzała do rozstrzygnięcia jest błędne.

Powyższe prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, bowiem wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w znacznej części, biorąc pod uwagę, że Sąd Okręgowy nie rozpoznał istoty sprawy. Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd I instancji winien ustalić ostatecznie czy odwołujący jest niezdolny do pracy w związku ze zgłaszanymi schorzeniami.

W tym celu niezbędne jest przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego diabetologa (na okoliczność uzasadnienia swojego stanowiska w sposób wyczerpujący z uwzględnieniem wykazanych w piśmie z 08.10.2020 r. organu rentowego) lub też opinii kolejnego biegłego z tej dziedziny, także przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego neurologa, biegłego okulisty, urologa, lekarza medycyny pracy. Sąd winien mieć na uwadze wnioski zgłaszane przez odwołującego oraz stronę przeciwną. Ewentualnie Sąd Okręgowy przeprowadzi inne dowody, które uzna za konieczne do wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy. Zebrany tak materiał dowodowy Sąd podda ocenie zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów zawartej w art. 233 §1 k.p.c. i na tej podstawie rozważy zasadność odwołania.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

sędzia Marta Sawińska