Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 grudnia 2021 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2021 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko H. M.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz pozwanej H. M. kwotę 3.617zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Pobrano opłatę kancelaryjną

w kwocie zł – w znakach

opłaty sądowej naklejonych

na wniosku.

Sygn. akt I C 435/21

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł pozew przeciwko H. M. o zapłatę kwoty 35.798,37 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 7 lipca 2021 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 26 czerwca 20195 roku pozwana zobowiązała się – poprzez podpisanie weksla – do zapłaty w dniu 6 lipca 2021 roku kwoty 36.998,37 zł. Powód podkreślił, iż w dniu 6 czerwca 2021 roku wezwał pozwaną do wykupu weksla. Strona pozwana wpłaciła na konto powoda 1.200 zł., jednak zaprzestała spłacania reszty roszczeń. Wyjaśniono, że weksel został wystawiony przez pozwaną na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez (...) SA z siedzibą w B. na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 26 czerwca 2019 r. Na dochodzoną pozwem należność składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 2 k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Pozwana podpisując własnoręcznie kalendarz spłat, znała doskonale wysokość swojego zobowiązania i termin spłaty.

W dniu 24 września 2021 r. Referendarz Sądowy stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, albowiem powód dochodził w niniejszej sprawie należności z tytułu weksla. Oprócz żądania sumy wekslowej powód domagał się zasądzenia odsetek umownych przekraczających ustawowe odsetki za opóźnienie na podstawie weksla niezawierającego zastrzeżeń o odsetkach. W związku z powyższym brak było podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 listopada 2021 r. pozwana H. M. wniosła o oddalenie powództwa w całości jako nieuzasadnionego. Podniosła zarzuty; nieudowodnienia i bezpodstawności dochodzonego roszczenia, zarzut nieważności umowy, zarzut braku wezwania pozwanej do zapłaty zaległej należności z tytułu zawartej umowy pożyczki, zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy oraz zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją. Podniesiono także zarzut częściowego spełnienia świadczenia. Pozwana powołała się na przepis art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. i wynikające z nich obowiązki. Podkreśla, ze strona przeciwna wypełniła weksel in blanco w sposób sprzeczny z umową pożyczki oraz deklaracją wekslową. Podkreślono, ze zgodnie z pkt 8.1. umowy pożyczkodawca może wypełnić weksel w przypadku gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, a także w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy. Pozwana podkreślała, ze nie została spełniona żadna przesłanka, która umożliwiała powódce, zgodnie z deklaracją, wypełnienie weksla, na który się powołała. Z ostrożności procesowej wskazano, że jeżeli powódka uważa, że do udowodnienia jej twierdzeń wystarczy określony dowód (w tym przypadku sama umowa pożyczki oraz weksel in blanco) i dlatego nie przytacza innych dowodów, to jej błąd nie jest usprawiedliwiony, a sama ponosi winę niezgłoszenia dalszych dowodów i nie może zarzucać nieuzasadnionego uniemożliwienia wykazania jej praw ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2011 r. I PK 183/10, LEX nr 84980)".

Zdaniem pozwanej nie udowodniono również należycie rzeczywistej wysokości rzekomo przysługującej powódce wierzytelności. Podkreślono, że zarówno pozwana, jak i Sąd powinni mieć możliwość zweryfikowania, w jaki sposób powódka obliczyła wysokość dochodzonej należności, w tym także zbadanie prawidłowości zarachowania wpłat dokonanych przez pozwaną zgodnie z umową oraz harmonogramem spłaty pożyczki. Pozwana wskazała, że powódka na poparcie swoich twierdzeń przedłożyła wyłącznie kserokopie treści zawartej w dniu 26 czerwca 2019 r. pomiędzy stronami umowy pożyczki gotówkowej nr (...) ze wskazaniem całkowitej kwoty pożyczki w łącznej wysokości 60.864,00 zł oraz kserokopię wypełnionego weksla in blanco na kwotę 36 998,37 zł. Kwoty te w żaden sposób nie są ze sobą powiązane. Wskazano, że przedłożone do akt sprawy dokumenty nie mogą zostać uznane za dowód w sprawie, albowiem nie zostały one opatrzone klauzulą „za zgodność z oryginałem." Powołano się na Sąd Apelacyjny w Szczecinie, wyrok z dnia 25 lipca 2017 r. sygn. akt: I ACa 279/16. Podkreślono również, że pozwana zawarła umowę pożyczki gotówkowej w charakterze konsumenta, wobec czego stan sprawy należy ocenić przede wszystkim przez pryzmat ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2011 ^{r., Nr 126, poz. 715, dalej jako u.k.k.) oraz przepisów kodeksu cywilnego.

Przyznano, że podmioty świadczące usługi pożyczkowe, oprócz roszczenia o zwrot udzielonej kwoty pożyczki, posiadają również prawo dochodzenia pozaodsetkowych kosztów kredytu. Określenie przez ustawodawcę górnej granicy omawianych kosztów ma na celu – zdaniem pozwanej - przede wszystkim ochronę interesów pożyczkobiorców, a nie przyzwolenie pożyczkodawcy na zwiększanie swoich zysków za pomocą wątpliwych wydatków, który może żądać kosztów udzielonego kredytu wyłącznie w takiej wysokości, w jakiej faktycznie je poniósł. Według pełnomocnika pozwanej nałożenie na stronę obowiązku zapłaty kosztów kredytu w wysokości 25 000,00 stanowiących 100% udzielonej kwoty pożyczki jest niegodne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jej interesy jako konsumenta. Nałożenie na konsumenta obowiązku poniesienia kosztów, których powódka nie poniosła lub których poniesienie jest wątpliwe, jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Wysokość opłaty przygotowawczej, prowizji oraz opłaty za usługę „Twój Pakiet" jest zupełnie oderwana od kosztów ogólnie ponoszonych przez podmioty udzielające pożyczek i powinny być niedopuszczalne. Ponadto, postanowienia umowne dotyczące opłaty za „Twój pakiet" nie zostały ^{( ,)} indywidualnie uzgodnione z pozwaną. Są one częścią standardowej umowy, którą powódka stosuje do wszystkich klientów. Usługa „Twój pakiet" za kwotę 2 600,00 zł jest rażąco niekorzystna dla konsumenta albowiem nie daje realnych korzyści wartych choćby ułamka tej ceny. Koszt przesunięcia dwóch rat jest równy tym ratom. Dodatkowo, koszt wiadomości SMS w obecnych czasach kształtuje się na takim poziomie, że pobieranie za nie 2 600,00 zł jest zupełnie nieuzasadnione. Uzasadnienia także nie znajduje uzależnienie szybkości wypłacania pożyczki od uiszczenia kwoty 2 600,00 zł. Postanowienia umowne dotyczące spornych opłat są sprzeczne z zasadami uczciwości kupieckiej, zasadami współżycia społecznego oraz kształtują obowiązki pożyczkobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Określone przez powódkę koszty nie mają jakiekolwiek uzasadnienia i powiązania ekonomicznego z poniesionymi przez nią rzeczywiście kosztami.

Podkreślono również, że zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 05 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich „warunki umowy zostaną zawsze uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał wpływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie sformułowanej uprzednio urnowy standardowej" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r. I CK 297/05 Wokanda 2006 nr 7-8). Powołano również orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 lutego 2015 r., sygn. akt C 143/13, w którym Trybunał rozpatrując charakter prawny prowizji wskazał, iż obowiązkiem przedsiębiorcy udzielającego kredytu jest udowodnienie, że stosowana przez niego opłata (np. prowizja) w ramach danego stosunku obligacyjnego, co do której zapłaty zobowiązany jest dłużnik, ma charakter ekwiwalentny. Uiszczenie prowizji powinno pociągać za sobą uzyskanie świadczenia wzajemnego, ekwiwalentnego. Powołano się również na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Warszawie, z dnia 14 stycznia 2015 r., sygn. akt: VI ACa 467/14 w którym słusznie stwierdzono, że prawidłowa wykładnia art. 4 ust. 2 ustawy z 2001 r. o kredycie konsumenckim prowadzi do wniosku, że obligatoryjne postanowienia (essentialia negotii) umowy o kredyt konsumencki, które zostały wymienione w tym przepisie, powinny być w umowie uzgodnione literalnie, wyraźnie, bezpośrednio i wyczerpująco, czego nie gwarantuje odesłanie w całości lub w części tych postanowień do informacji zawartych w abstrakcyjnych wzorcach umownych, regulaminach lub inaczej nazwanych ogólnych warunkach stosowanych przy zawieraniu umów kredytowych. Konsument ma prawo do przejrzystej, kompletnej i jednoznacznej informacji w sprawach mających istotne znaczenie dla zabezpieczenia jego interesu prawnego w warunkach globalizacji (masowości) obrotu prawnego i wielości ofert na rynku, które nie zawsze posługują się prawdziwymi i pełnymi informacjami i niekiedy wprowadzają w błąd lub w sposób ukryty godzą w indywidualny i zbiorowy interes konsumentów". Powołano się również na stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 15 września 2020 r. sygn. akt: HI CZP 87/19 w którym stwierdzono, że „w implementującym dyrektywę art. 385 ¹ § 2 k.c. ustawodawca określił skutki wprowadzenia do umowy niedozwolonego postanowienia. Stwierdził mianowicie, że sankcją mającą zastosowanie w takim przypadku jest bezskuteczność ex lege niedozwolonego postanowienia, przy założeniu, że postanowienia określające główne świadczenia stron podlegają kontroli pod kątem abuzywności tylko wtedy, gdy nie zostały sformułowane jednoznacznie. Pozostałe postanowienia umowne podlegają tego rodzaju kontroli w każdym przypadku, gdy sąd ma wiedzę, że umowa zawarta została w relacji między przedsiębiorcą i konsumentem."

Ostatecznie podkreślono, że postanowienia umowne nie zostały z pozwaną uzgodnione w sposób indywidualny, były niezgodne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszały jej interesy, a także były niezgodne z zasadami współżycia społecznego, wobec czego sankcja nieważności z art. 58 k.c. ma pierwszeństwo nad sankcją niezwiązania postanowienia umowny z art. 385 ¹ k.c. (pow. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19.07.2019 r. III Ca 435/19).

W piśmie procesowym z dnia 19 listopada 2021 r powódka wskazała, że dołączony do pozwu weksel in blanco z klauzulą „nie na zlecenie" wystawiony został i podpisany przez pozwaną jako weksel gwarancyjny zabezpieczający ww. umowę pożyczki, którą pozwana podpisała. W umowie zobowiązała się do zapłaty na rzecz Pożyczkodawcy kwoty 60.864,00 zł. Na kwotę zobowiązania składa się całkowita kwota pożyczki w wysokości 25.000,00 zł oraz koszty, które pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść w związku z umową tj. całkowity koszt pożyczki podany w 1.4 umowy, na który składają się odsetki umowne określone w pkt 1.2 umowy oraz koszty opisane w pkt 1.4. a-c umowy (opłata przygotowawcza — 129,00 zł; prowizja 22.271,00 zł; Twój Pakiet 2.600,00 zł.). Całkowita kwota do zapłaty miała zostać spłacona w 48 ratach po 1.268,00 zł, do dnia 06-go każdego miesiąca, począwszy od sierpnia 2019 r. — co wynika z pkt 2.1. umowy a także kalendarza spłat stanowiącego jej integralną część. Powołano się na pkt 8.1 umowy. Wyjaśniono również, że jak wynika z karty klienta pozwana zaprzestała regularnej spłaty rat, wobec czego powodowa spółka pismem z dnie 07.05.2021 r. wezwała ją do spłaty zaległości wyznaczając 7 dniowy termin do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia pożyczki. Wobec bezskuteczności wezwania, na podstawie pkt 8.2 umowy, pismem z dnia 06.06.2021 r. zatytułowanym „wypowiedzenie umowy pożyczki", powodowa spółka postawiła pożyczkę w stan wymagalności i naliczyła należne jej zgodnie z umową kwoty. Pisma zostały wysłane na adres pozwanej podany w umowie, za pośrednictwem publicznego operatora pocztowego Poczta Polska S.A. listem poleconym tak, że mogła zapoznać się z jego treścią (art.61§1 k.c.). Wobec kwestionowania przez pozwaną odbioru ww. przesyłek listownych, zdaniem strony należy mieć na względzie orzecznictwo sądów, zgodnie z którym oświadczenie woli uznaje się za skutecznie złożone również wtedy, gdy adresat mógł zapoznać się z jego treścią. Zdaniem powódki weksel został wypełniony w sposób prawidłowy — zgodnie z deklaracją wekslową, nie został on wykupiony w terminie.

Z ostrożności procesowej gdyby Sąd uznał, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy powódka wniosła o zasądzenie wymagalnych na dzień orzekania rat. jednocześnie wskazując że pozwana na dzień wystosowania niniejszego pisma dokonała wpłat w łącznej wysokości 23.564.00 zł. Wobec czego wskazuje. że pozwana nie zwróciła powódce nawet przekazanego mu kapitału pożyczki, który wynosił 25.000,00 zł. Odnosząc się do zarzutu pozwanej w przedmiocie naruszenia zasad współżycia społecznego przez powódkę, wskazano, że za naruszenie zasad współżycia społecznego należałoby uznać taką pożyczkę, której skutkiem było by powstanie sytuacji zagrażającej egzystencji pozwanej, co jednak w niniejszej sprawie nie zachodzi, gdyż to właśnie pozwana została wzbogacona przez powódkę, która przekazała jej w ramach zawartej umowy 25.000,00 zł. W ocenie powódki sama nierównomierność świadczeń, nawet taka jak w niniejszej sprawie nie stanowi podstawy do przyjęcia, że zawarta pomiędzy stronami umowa narusza zasady współżycia społecznego.

Odnosząc się do kwestii nieuzgodnionych indywidualnie warunków umowy z pozwaną, wskazano że faktycznie powódka korzysta z wzoru umownego i bazuje zawsze na tych samych warunkach w stosunku to każdego klienta. Jej zdaniem ciężko byłby znaleźć na polskim rynku finansowym instytucje finansową, która za każdym razem dostosowuje warunki pożyczek czy kredytów lub innych produktów finansowych do każdego klienta z osobna, po prostu jeżeli komuś nie odpowiadają zaproponowane warunki nie zawiera on zobowiązania finansowego z tym podmiotem. Wyjaśniono, że powódka zawsze skrupulatnie bada zdolność finansową potencjalnego pożyczkobiorcy przed zawarciem umowy, skrupulatnie wyjaśnia warunki umowy. Ponadto sama umowa jest tak skonstruowana, że już na pierwszej stronie widoczne są wszystkie informacje pozwalające potencjalnemu pożyczkobiorcy ustalić jaką kwotę otrzymuje i jaką kwotę będzie zobowiązany spłacić. Ponadto nawet powołując się na fakt, że pozwana jest jedynie konsumentem i że nie zna się na zapisach umowy to pozwana wraz z umową otrzymuje harmonogram spłat z którego mogła w prosty sposób wyliczyć wysokość swojego zobowiązania zwyczajnie mnożąc liczbę rat przez wysokość jednej raty. Poznając tą kwotę i stwierdzając że jest ona wygórowana można zrezygnować i nie dopuścić do zawarcia umowy, jednakże z pełną świadomością obowiązków płynących z umowy, umowę tą podpisała.

Podkreślono również, że funkcja prowizji nie jest tożsama z funkcją odsetek. Z jednej strony prowizja częściowo pokrywa koszty uruchomienia pożyczki a opłaty tego typu są stosowane niemal powszechnie w działalności banków i przedsiębiorstw pożyczkowych. Z drugiej strony wysokość prowizji jest znana już w chwili zawierania umowy. Pożyczkobiorca jest zatem w pełni świadomy wysokości tych kosztów i już w chwili zawierania umowy może dokonać analizy, czy koszt pożyczki nie jest dla niego zbyt wysoki. Każdy świadomie działający obywatel jest w stanie oszacować wysokość zobowiązania jeśli ma wysokość raty oraz okres, na jaki zawiera umowę pożyczki. W podpisanej przez pozwanej umowie brak jest śladów jakichkolwiek zabiegów mających na celu wprowadzenie w błąd, co do rzeczywistego poziomu obciążenia kredytowego. Tym samym ustalenie wygórowanej opłaty za udzielenie pożyczki, nawet jeżeli częściowo stanowi ona wynagrodzenie za korzystanie z kapitału faktycznie wypłaconego pożyczkobiorcy, nie stanowi obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych i nie jest nieważne w świetle art. 58 § 1 k.c. Zaznaczono także, że polskie prawo przewidziało sposób określania maksymalnej wysokości tzw. kosztów pozaodsetkowych za pomocą wzoru matematycznego z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Powołano się na orzecznictwo Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi z dnia 27.01.2021 r. sygn. akt II C 1063. Podkreślono, że pożyczkodawca prowadzi działalność gospodarczą i musi pokrywać koszty tej działalności np. wynajmu pomieszczeń, zatrudnienia pracowników, działań marketingowych, windykacyjnych, obsługi teleinformatycznej, ponoszenia ciężarów publicznoprawnych, zakupu koniecznego wyposażenia, materiałów biurowych, wysyłki korespondencji. Opłaty, marże i prowizje nie wiążą się zatem jedynie z obsługą i kosztami danego stosunku zobowiązaniowego, lecz — w stosownej części — wszelkich kosztów ponoszonych przez przedsiębiorcę i stanowią należne zryczałtowane wynagrodzenie za przeprowadzenie całego procesu, składającego się zarówno z czynności faktycznych, jak i prawnych, mających na celu udzielenie pożyczki. Wskazano, że w przypadku instytucji pożyczkowych występuje większe niż w przypadku banków ryzyko związane z niewywiązaniem się dłużników z zobowiązań, w związku z czym prowizja stanowi również rekompensatę ryzyka ewentualnego braku spłaty zaciągniętej przez pożyczkobiorcę pożyczki. Skoro racjonalny ustawodawca starał się dokonać wyważenia ogółu praw i obowiązków obu stron umowy, to gdy postanowienia danej umowy są zgodne z prawem i respektują przewidziane nim ograniczenia, to nie mogą zostać uznane za nieważne czy abuzywne. Podkreślono również, że ustawodawca nie wprowadził wymogu określania, w jaki sposób pobrana prowizja została wyliczona.

Zdaniem strony powodowej koszty zawarte w umowie pożyczki nie przekraczają limitu pozadosetkowych kosztów kredytu określonych w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Ponadto naliczone w umowie pożyczki koszty pozaodsetkowe nie są dochodem, a jedynie przychodem powódki, a na ich wysokość wpływają zarówno koszty stałe powódki (takie jak koszty opodatkowania podatkiem CIT kosztów pozaodsetkowych pożyczki, koszt wynagrodzenia pośrednika finansowego oraz koszty pozyskania kapitału), jak i ryzyko związane z jej udzieleniem (wysokie prawdopodobieństwo ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez Pożyczkobiorców bądź bezskuteczności egzekucji komorniczych).

Odnosząc się natomiast do poszczególnych składników pozaodsetkowych kosztów to wskazano, ze na wysokość wynagrodzenia prowizyjnego składa się m.in.

- zapłacona przez powódkę kwota podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), o którym mowa w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych , a który został zapłacony od kwoty pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 3a w/w ustawy, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Momentem powstania przychodu podatkowego z tytułu pozaodsetkowych kosztów pożyczki — w myśl art. 12 ust. 3a updop — jest data wykonania usługi, tj. data udzielenia pożyczki przez powódkę. Wobec powyższego należy stwierdzić, że podatek CIT powódka uiszcza od całości pozaodsetkowych kosztów pożyczki — a zatem łącznie od opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za „Twój pakiet”. W niniejszej sprawie stawka procentowa podatku wyniosła 19 %.

- wynagrodzenie za pośrednictwo w zawieraniu umów wypłacane na rzecz pośrednika\ doradcy finansowego w oparciu o umowę łączącą doradcę z powodową spółką, które wynosi odpowiednio 5 % od całkowitej kwoty do zapłaty w przypadku pierwszej zawartej umowy z klientem oraz odpowiednio 2,5 % od całkowitej kwoty do zapłaty w przypadku każdej kolejnej umowy zawartej z ww. osobą

- koszt pozyskania kapitału pożyczek. Charakter działalności powódki, w odróżnieniu od banków czy innych instytucji finansowych, wyklucza bowiem przyjmowanie depozytów, powódka zatem pozyskuje środki na rynku finansowym od następujących podmiotów: P. (...), S. (...), N. (...) Powódka pożycza każdorazowo kwoty kapitału udzielanych pożyczek, które to kwoty obciążone są stopą zwrotu w wysokości co najmniej 8,9%. Oprocentowanie to stanowi koszt stały pożyczki i stanowi koszt pozyskania kapitału pożyczki przekazywanej następnie pożyczkobiorcy.

Odnośnie wysokości prowizji wskazano, ze umowa pożyczki stanowi umowę o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ust 1 oraz ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Wzorzec aktualnej umowy, podpisanej pomiędzy powódką a pozwanym został stworzony już po wprowadzeniu zmian do ustawy o kredycie konsumenckim w dniu 11 marca 2016 r., a konkretnie wprowadzeniu art. 36a określającego maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu. Wyżej wspomniana zmiana ustawy o kredycie konsumenckim, podyktowana dobrem konsumenta, jasno określiła limit maksymalnych kosztów pozaodsetkowych kredytu (pożyczki ) i powódka do tych limitów się stosuje. W zakres kosztów kredytu wchodzą takie opłaty jak prowizja, przedłużenie terminu spłaty, rozpatrzenie wniosku, zapłata za obsługę domową i ewentualnie ubezpieczenie kredytu. Zdaniem powoda przedmiotowa umowa pożyczki respektuje wszystkie prokonsumenckie ograniczenia wynikające z ww. ustawy.

Uzasadniając koszt opłaty przygotowawczej, powódka wskazała, że naliczana jest ona jako koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym zgromadzeniem koniecznych dokumentów i dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, uruchomieniem środków.

Co do usługi „Twój Pakiet" to według powódki jest to możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich czasowego obniżenia, przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz pakietu powiadomień klienta, szczegółów opisanych w umowie. Przy czym „Twój Pakiet" stanowi fakultatywny element umowy pożyczki, a opłata z tytułu wyboru „Twojego Pakietu" jest pobierana tylko i wyłącznie od konsumentów, którzy wyrazili na to zgodę we wniosku. Innymi słowy, w sytuacji gdy konsument nie podejmuje decyzji o wyborze „Twojego Pakietu", powód nie pobiera od konsumenta przedmiotowej opłaty. Powyższa okoliczność wynika wprost z treści umowy pożyczki. Umowa pożyczki w żadnym postanowieniu nie przewiduje ani obowiązku zakupu „Twojego Pakietu" ani automatycznej zgody konsumenta na wybór „Twojego Pakietu". Zgodnie z umową pożyczki, pożyczkobiorca, który zdecydował się na wybór „Twojego Pakietu" jako elementu umowy pożyczki, ma do dyspozycji dodatkowe udogodnienia, w tym możliwość skorzystania z odroczenia bądź obniżenia rat pożyczki, po spełnieniu następujących warunków: (1) złożył pożyczkodawcy pisemną dyspozycję, (2) spłacił co najmniej dwie pierwsze raty oraz (3) pożyczkobiorca nie opóźniał się ze spłatą którejkolwiek z dotychczasowych rat. Powyższe kryteria uzależniające możliwość skorzystania z „Twojego Pakietu" zostały sformułowane w sposób jasny, transparentny, a ich spełnienie nie jest związane z żadnymi nieuzasadnionymi trudnościami ani kosztami po stronie pożyczkobiorcy.

Powód podkreślał, ze pozwana nie zakwestionowała faktu zawarcia umowy. Podkreślił, ze obowiązujący system prawny chroni konsumenta w większym stopniu, a ostrożny konsument winienem zaciągać takie zobowiązania, które byłyby w stanie spłacać nawet w przypadku utraty dochodów przez co najmniej kilka miesięcy. Zdaniem strony powodowej nie można także przyjąć, że umowa została zawarta pod presją faktycznej przewagi kontrahenta. Pozwana miała bowiem możliwość wyboru instytucji finansowej, u której zaciąga zobowiązanie. Podkreślono, że wysokość należnych kosztów udzielania pożyczki była znana pozwanej i wynikała wprost z umowy. W ocenie powódki przepis art. 385 (1) § 1 k.c. nie może służyć do uchylania się przez pozwanego od spłaty zobowiązania, którego rodzaj i wysokość była mu od początku znana i akceptowana. Ponadto wskazano, że nakładając w ustawie o kredycie konsumenckim na pożyczkodawcę szereg obowiązków ustawodawca nie wprowadził jednak wcale wymogu specyfikowania w jaki sposób wyliczona została pobierana prowizja, czy tez inne rodzaje wynagrodzenie poprzez wyliczenie konkretnych kosztów jakie mają pokryć, określenie ryzyka jakie ma zabezpieczać czy tez wreszcie planowanego zysku.

Powód podkreślał, ze wniósł pozew na podstawie podpisanego przez pozwaną weksla, którego dokument został do pozwu dołączony w oryginale. Powódka nie miała obowiązku wykazywać w pozwie treści stosunku podstawowego, który weksel zabezpiecza. Nie miała także obowiązku załączać umowy ani deklaracji wekslowej. Zobowiązanie wekslowe jest bowiem zobowiązaniem abstrakcyjnym, także w wypadku weksla gwarancyjnego. Dochodzący roszczenia z weksla winien jedynie legitymować się dokumentem wekslowym. Pozostaje to w zgodzie z poglądem, iż przesłanką skutecznego ukształtowania wierzytelności wekslowej z weksla in blanco jest jedynie jego uzupełnienie w taki sposób, aby odpowiadał wymaganiom z art. 1 lub 101 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) /A. Szpunar, M. Kaliński, Komentarz..., s. 87, 88; tak wyraźnie w uzasadnieniu wyroku SN z 9 grudnia 2004 r., II CK 170/2004, Lexis.pl nr 405125). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem i doktryną, ciężar dowodu zawarcia umowy regulującej sposób wypełnienia weksla oraz wypełnienia weksla niezgodnie z umową ciąży na wekslowo zobowiązanym ( orzeczenia SN: z dnia 24 lutego 1928 r., IC 2161/27, Zb. Orz. SN 1928, poz. 40; z dnia 12 stycznia 1934 r., C 2217/33, MPHiW 1935, s. 207; T. Komosa, W. Opalski, Prawo..., s. 46; I. Rosenblath, Prawo..., s. 203; A.D. Szczygielski, Instytucja..., s. 295, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 września 2013 r. I ACa 450/13). Ciężar wykazania, że weksel in blanco wypełniony został w sposób sprzeczny z umową (art. 10 i 17 ustawy z 1936 r.- Prawo wekslowe) spoczywa na dłużniku, który podniósł tego rodzaju zarzut ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2014 r. VI ACa 1292/13 LEX nr 1506316, OSA 2015/2/67-80), orzeczenie SN z dnia 27 marca 2014 r., III CSK 100/13, LEX nr 1489244, uchwała SN z dn. 7 stycznia 1967,IIICZP 19/66, OSNCP 1968, poz. 79).

Odnośnie formy przedłożonych dokumentów, w tym wypowiedzenia umowy pożyczki oraz ostatecznego wezwania do zapłaty oświadczono, to zdaniem strony spełniają one wymogi dotyczące dokumentu i formy dokumentowej określone w art. 77 k.c. i art. 77 ³ k.c. w brzmieniu obowiązującym od 08.09.2016 r. (nadanym art. 1 ustawy z dnia 10.07.2015 r. o zmianie ustawy — Kodeks cywilny, ustawy — Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw — Dz. U. 2015 r. 1311). Przedłożone przez powódkę pisma zawierają informację w postaci oświadczenia o wezwaniu pozwanego do zapłaty, wypowiedzeniu umowy, wezwaniu do wykupu weksla oraz dane umożliwiające ustalenie danych osób, które te oświadczenia złożyły. Przyjęcie zatem, iż dowody, które zostały złożone w niniejszej sprawie nie stanowią dokumentów w rozumieniu art. 243 (1) k.p.c. stoi w sprzeczności z definicją dokumentu o której mowa w art. 77 (3) k.c. W świetle tego przepisu dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jego treścią. Przepis art. 243(l) k.p.c. regulujący postępowanie dowodowe w zakresie dokumentów wymaga przy tym jedynie, aby dokument zawierał tekst i umożliwiał ustalenie jego wystawcy. Przepis ten znajduje zastosowanie do wszystkich dokumentów zawierających tekst, sporządzonych w postaci tradycyjnej (papierowej) lub w postaci elektronicznej. Zdaniem powódki ww. dokumenty, w tym wypowiedzenie umowy pożyczki, będące wydrukiem skanów zamieszczonych w jej systemie informatycznym, te wymagania spełniają, w związku z czym uznać je należy za dokumenty prywatne w rozumieniu art. 243 (1) k.p.c. i art. 245 k.p.c. pozwalające na dokonanie ustaleń w niniejszej sprawie.

Wskazano również, że odpis dokumentu prywatnego jest również dokumentem i stanowi dowód istnienia oryginału dokumentu ( Jakubecki Andrzej Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego, Opublikowano: LEX/el. 2016). W razie niezłożenia oryginału dokumentu, sąd dokona oceny dowodów, posługując się treścią odpisu dokumentu. Brak dostarczenia oryginału dokumentu nie jest bowiem obwarowany żadnymi sankcjami. Wobec braku odpisu dokumentu lub odmowy jego złożenia ma zastosowanie art. 233 § 2 ( por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 5 czerwca 2014 r., I ACa 150/14, LEX nr 1480398).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 czerwca 2019 roku pozwana H. M. zawarła z powodem (...) S.A. z siedzibą w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) na podstawie której powód wypłacił pozwanej pożyczkę w wysokości 25.000 zł., natomiast pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz powoda łącznej kwoty 60.864 zł. Spłatę zobowiązania rozłożono na 48 miesięcznych rat w wysokości po 1.268,00 zł każda. Dodatkowo na zabezpieczenie zwrotu pożyczki udzielonej w ramach przedmiotowej umowy, pozwana złożyła weksel in blanco, upoważniając pożyczkodawcę do wypełnienia weksla.

bezsporne, nadto dowód: umowa pożyczki gotówkowej k. 99-106, harmonogram spłaty k. 107, deklaracja wekslowa k. 5, wniosek o udzielnie pożyczki k. 92—98

Zgodnie z art. 8.1 umowy pożyczki powód mógł wypowiedzieć umowę pożyczki, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty w terminie 7 dni. Zgodnie z deklaracją wekslową weksel był wystawiony tylko na zabezpieczenie zwrotu ww. pożyczki. Weksel mógł być wypełniony tj. uzupełniony na kwotę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy. Weksel mógł być wypełniony gdy:

a) opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu do zapłaty w terminie 7 dni,

b) po upływie 14 dni od wypowiedzenia w trybie natychmiastowym w wyniku złożenia nieprawdziwych oświadczeń

c) w razie złożenia oświadczenia o odstąpienia od umowy i w przypadku braku zaksięgowania zwrotu środków w terminie 30 dni.

bezsporne, nadto dowód: umowa pożyczki gotówkowej k. 99-106, , deklaracja wekslowa k. 5,

H. M. w dniu 3 lipca 2019 r oraz w dniu 5 września wpłaciła dwie pierwsze raty po 1268 zł., Pozwana pismem z dnia 14 września 2019 r wniosła do powoda o obniżenie o 50 % kwoty przyszłej i nieopóźnionej raty na podstawie harmonogramu spłat nr 3,4,5,6. Wniosek został uwzględniony i powódka w miesiącu październik, listopad , grudzień 2019 i styczeń 2020 r. wpłaciła 50% uzgodnionej w umowie raty tj. po 634 zł. Następnie regulowała raty do lutego 2021 r., czasami zdarzały się kilkudniowe opóźnienia w płatności poszczególnych rat. Następnie lutową ratę spłaciła w dniu 9 marca 2021 w wysokości 1088 zł., a marcową 8 kwietnia 2021 r., następnie wpłaciła 1000 zł. w dniu 11 czerwca 2021 r. oraz kwotę 200 zł. w dniu 9 lipca 2021 r.

bezsporne, pismo k. 109, tabela spłat k. 90

Powód pismem z dnia 10 maja 2021 roku wezwał pozwaną do zapłaty zaległych dwóch rat pożyczki wymagalnych w dniach 06.04.2021, 06.05.2021 w łącznej wysokości 2.455 zł. w terminie 7 dni od otrzymania pisma, pod rygorem wypowiedzenia umowy. Z uwagi na brak zapłaty pismem z dnia 7 czerwca 2021 roku pożyczkodawca wypowiedział umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu. Jednocześnie zawiadomił pozwaną, że zgodnie z postanowieniami umowy oraz deklaracji wekslowej wystawiony przez pozwaną weksel in blanco został wypełniony i w przypadku nieotrzymania zapłaty w ciągu 30 dni, sprawa zostanie skierowana na drogę sądową.

dowód: pismo wezwanie k. 111, wypowiedzenie umowy pożyczki k. 113, potwierdzenie nadania k. 114, 112

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z weksla, który zabezpieczał wierzytelności związane z zawartą w dniu 26 czerwca 2019 roku umową pożyczki. Nie budzi wątpliwości, że weksel stanowił zabezpieczenie spłaty pożyczki, był on wystawiony in blanco nie na zlecenie, a zasady wypełnienia weksla regulowała deklaracja wekslowa. Zgodnie z deklaracją wekslową pożyczkodawca został upoważniony do wypełnienia weksla wyłącznie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy wynikającemu z umowy pożyczki. Roszczenie powstało – zdaniem powoda - w związku z niewywiązaniem się przez pozwaną z zobowiązania. Przedmiotem powództwa było roszczenie wekslowe, jednakże w związku z zarzutami dłużnika Sąd miał obowiązek rozstrzygnąć, czy i w jakim zakresie podniesione przez niego zarzuty, oparte na stosunku cywilnoprawnym, czynią roszczenie powoda bezzasadnym. Nie budzi wątpliwości, że wręczeniu weksla in blanco towarzyszy porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla. Istnienie porozumienia co do uzupełnienia weksla jest obligatoryjne, związane jest z wystawieniem i wydaniem weksla in blanco. Zgodnie z art. 10 ustawy prawo wekslowe jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. W związku z powyższym należy stwierdzić, że zarzutów dotyczących wadliwego wystawienia weksla nie można podnosić gdy weksel został zbyty przez indos, ale a contrario wynika, że gdy weksel nie został zbyty – zarzuty takie podnosić można. Z brzmienia ww. art. 10 wynika konieczność istnienia porozumienia stron. Jeżeli wystawca wydał weksel in blanco, to tym samym upoważnił otrzymującego weksel do wypełnienia go zgodnie z umową

W ocenie Sądu nie budziły żadnych wątpliwości twierdzenia powoda co do zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki, kwoty przelanej pozwanej, brak spłaty rat pożyczki zgodnie z harmonogramem umowy pożyczki oraz wysłanie pism zatytułowanych wezwanie do zapłaty i wypowiedzenie umowy. Powyższe wynika z dowodów przedłożonych przez strony. Pomimo to, że strona pozwana kwestionowała wartość dowodową przedłożonych przez powoda dowodów, albowiem nie zostały one potwierdzane przez pełnomocnika za zgodność z oryginałem to, w ocenie Sądu biorąc pod uwagę wydruk pism jak i potwierdzenie nadania przesyłek kierowanych do pozwanej za pośrednictwem Poczty Polskiej Sąd uznał, że dowody są wiarygodne (art. 232 § 2 k.p.c.). Nadmienić należy, że wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym. Powszechnie przyjmuje się, ze wydruki komputerowe stanowią, bowiem "inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku ( por. wyrok SA w Krakowie z dnia 8 lutego 2013r., I ACa 1399/12, LEX nr 1362755, postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 12 października 2012r., I ACz 1810/12, LEX nr 1223511 ). Podkreślić należy, że walor dowodowy przyznaje się wydrukom z poczty elektronicznej (wiadomość e-mail zawarta w wydruku komputerowym, nie jest dokumentem w rozumieniu art. 244 k.p.c. i art. 245 k.p.c., natomiast może być uznana za "inny środek dowodowy" w rozumieniu art. 309 k.p.c.).

W ocenie Sądu pozwana niewątpliwie zawarła z powodem umowę pożyczki i podpisała weksel in blanco, stanowiący zabezpieczenie powyżej opisanej umowy i podpisała deklarację wekslową. Niewątpliwie podpisała dokumenty związane z udzieloną jej pożyczką. Pozwana zakwestionowała jednak zasadność i wysokość dochodzonego roszczenia wskazując, iż przedmiotowa umowa pożyczki zawiera klauzule, które są sprzeczne z przepisami prawa (nieważność umowy). Podniosła również zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy oraz zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją. W tym zakresie Sąd podzielił stanowisko pozwanej.

Podkreślić należy, ze pozwana występowała jako konsument. Ustawodawca wprowadził szczególną ochronę tej grupy uczestników obrotu cywilnego jako słabszej strony stosunków zobowiązaniowych zapewniając im ochronę przed stosowaniem przez silniejszego przedsiębiorcę, profesjonalnie działającego w obrocie, postanowień kształtujących ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i wywierający szkodliwy wpływ na ich interesy, ustawodawca wprowadził szczególne regulacje prawne chroniące konsumenta. Powyższe wynika zarówno z art. 76 Konstytucji RP, zgodnie z którym władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi jak i przepisów ustawowych . Również z godnie z prawem unijnym TSUE (por. wyr. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 września 2018 r. (C-176/17) , Sąd ma obowiązek zbadać czy w umowach z konsumentami nie występują niedozwolone klauzule umowne lub inne postanowienia naruszające prawa konsumentów.

Umowy zawarte z konsumentem podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ § 1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez oferenta. W ramach sądowej kontroli umów należy dokonać oceny, czy określone postanowienie umowne zawiera cechy postanowienia niedozwolonego, a mianowicie czy jest ono nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem i czy kształtuje jego prawa oraz obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Podkreślić należy, ze powód dochodził – oprócz spłaty kapitału pożyczki wraz z odsetkami również dodatkowych kosztów w postaci – opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł., prowizji 22.271zł. oraz 2600 zł. z tytułu „Twojego pakietu”. Zdaniem powoda oplata przygotowawcza naliczana jest jako koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym zgromadzeniu koniecznych dokumentów i dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, uruchomieniem środków. Prowizja stanowi wynagrodzenie za fakt udzielenia pożyczki pożyczkobiorcy, pokrywa koszty uruchomienia pożyczki, a koszt Twojego Pakietu stanowi wynagrodzenie za dodatkowe uprawnienia pozwanej w związku z zawartą umową, które przewidywały usługę polegającą na przyznaniu dodatkowych uprawnień w postaci m.in możliwości skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich obniżenia, przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz powiadomień klienta. Podkreślić należy, ze suma ww. opłat stanowi kwotę 25.000 zł. czyli opłaty te były równowartością udzielonej przez powoda pożyczki Wątpliwość Sądu wzbudziły wskazane w umowie: wysokość należności 22.271 zł. z tytułu prowizji oraz 2600 zł z tytułu przyznania Twojego Pakietu.

Nie ulega wątpliwości, że strony postępowania łączyła umowa pożyczki. Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są: po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków (tak zwany depozyt nieprawidłowy). Umowa pożyczki została przy tym ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Zwyczajowo formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Ustawodawca, aby przeciwdziałać ocenianemu negatywnie w świetle zasad współżycia społecznego zjawisku lichwy oraz aby chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci, wprowadził przy tym do kodeksu cywilnego instytucję odsetek maksymalnych, których wysokość winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny ekwiwalentności wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie. Stopa tych odsetek ustalana jest w odniesieniu do aktualnej stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego i odzwierciedla bieżący układ stosunków gospodarczych, „cenę” pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji, zapewnia więc pożyczkodawcom godziwy zysk. Z drugiej strony jej wprowadzenie nie pozwala podmiotom uprzywilejowanym, jakim zwykle w obrocie z konsumentami znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej, niewykształconymi lub mającymi trudności intelektualne z rozeznaniem konsekwencji swojego działania, są pożyczkodawcy, na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy. Odsetki, obok prowizji za udzielenie pożyczki, stanowią wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie przez kredytobiorcę z jego środków finansowych. Trzeba też podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Te ostatnie powinny zostać przy tym określone w wysokości rzeczywiście ponoszonej przez pożyczkodawcę tak, aby nie stanowiły ukrytego źródła zysku. Ponadto z istotą pożyczki sprzeczne jest „ przeniesienie” na rzecz biorącego pożyczkę sum pieniężnych, których w rzeczywistości nigdy on nie otrzymuje, a które automatycznie zostają zaliczone na poczet związanych z pożyczką kosztów i opłat lub umów dodatkowych. W wyniku tego pożyczkobiorca byłby bowiem zobowiązany do spłaty znacznego zobowiązania, nie otrzymując przy tym na własność żadnych środków pieniężnych. Taką konstrukcję umowy pożyczki należy więc uznać za sprzeczną z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zgodnie bowiem z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Przy czym pod pojęciem konsumenta kodeks cywilny w art. 22 ¹ k.c. wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Obie wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c. formuły prawne służą ocenie tego, czy klauzule umowne przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta ( porównaj: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04).

W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

Abuzywne postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, która to sprzeczność rażąco narusza jego interesy. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania ( porównaj: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011 roku VI ACa 262/11).

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie, dodatkowe koszty pożyczki obejmujące prowizje i Twój Pakiet, jak słusznie podkreślała pozwana, zostały określone na zawyżonym, nieznajdującym żadnego uzasadnienia, poziomie. Opłaty te zostały ustalone w stałej zryczałtowanej wysokości, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co dochodzi do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkuje bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej. Wprowadzenie przez powoda opłat w wysokości wskazanej w umowie godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanej jako konsumenta.

W tym miejscu zauważyć należy, iż za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy uznać takie postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

Przenosząc zatem powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu należy stwierdzić, iż zawarte w umowie stron postanowienia dotyczące prowizji stanowią niedozwolone klauzule umowne, przede wszystkim z uwagi na jej wysokości. Zaznaczyć należy, ze prowizja stanowi ponad 89% kwoty udzielonej pożyczki i brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia w tym zakresie. W ocenie Sądu brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia aby przyjąć wysokość tak wysokiej prowizji 22.271 zł. (przy pożyczce 25.000 zł). Podkreślić należy, ze zgodne z treścią umowy (część C1 pożyczkodawca udziela pożyczki w kwocie 50.000 zł., natomiast powyżej (część B umowy) wskazana jest całkowita kwota pożyczki, rzeczywiście wypłacona pozwanej 25.000 zł., który to zapis jest wytłuszczony, zapisany większa czcionką. Natomiast zapis pożyczka 50.000 zł. wpisany jest drobnym drukiem w dole kartki, który to zapis nie jest czytelny dla strony – konsumenta i może wprowadzać w błąd albowiem pożyczkobiorca nie ma świadomości, że pożyczka jakiej udziela powód w rzeczywistości wynosi 50.000 zł., albowiem z wcześniejszego pogrubionego zapisu wynika, ze całkowita kwota pożyczki to 25.000 zł. Wprawdzie strona powodowa podkreśla, że wysokość należnych kosztów udzielania pożyczki była znana pozwanej i wynikała wprost z umowy i mogła wyliczyć jakie ponosi koszty, to podkreślić również należy, że pozwana nie jest profesjonalistą, jest konsumentem, który zawiera umowę z firmą, która legalnie działa na rynku, a w związku z tym uzasadnione jest jej przekonanie, że wszystkie zapisy umowy są zgodne z prawem i zgodne z uczciwością i rzetelnością kupiecką. Podkreślić należy, że umowa zapisana jest drobnym drukiem na kilku stronach w sposób mało czytelny dla osoby, która nie ma na co dzień do czynienia z tego rodzaju dokumentami. W ocenie Sądu już zapis na pierwszej stronie „całkowita kwota pożyczki 25.000 zł.” oraz zapis „ pożyczka 50.000 zł.”, niewątpliwie wprowadzają w błąd i budzą trudności interpretacyjne, zapewne nie tylko dla pozwanej. Powód podkreślał, ze przedmiotowe opłaty pozaodsetkowe są zgodne z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Jednakże w ocenie Sadu nie budzi wątpliwości, że okoliczność że są one zgodne z art. 36a ww. ustawy nie stanowi jedynego kryterium zgodności z prawem W rozpoznawanej sprawie umowa pożyczki została zawarta na 4 lata co oznacza, że maksymalne pozaodsetkowe koszty nie mogą przekroczyć kwoty pożyczki przekazanej pozwanej czyli 25.000 zł. Koszty pozaodsetkowe przewidziane w umowie zostały ustalone na łączną sumę 25.000 zł, czyli nie przekraczają kosztów maksymalnych, zostały ustalone przez powoda na poziomie wartości maksymalnej. W ocenie Sądu pomimo gołosłownych twierdzeń powoda złożonych na potrzeby niniejszego procesu, brak jest uzasadnienia dla wysokości tak dużej, w maksymalnej wysokości prowizji. Nie ma żadnych dowodów potwierdzających, czy uprawdopodabniających okoliczność, że pożyczkodawca poniósł jakiekolwiek koszty uzasadniające taką prowizję, którą powinna być obciążona pozwana w związku z zawarciem przedmiotowej umowy. Powód nie wykazał przy tym w żaden sposób wyliczenia ww. kwoty, która jest całkowicie dowolna i nie wynika z jakichkolwiek wyliczeń.

Ponadto brak jest uzasadnienia pobrania od pozwanej kwoty z tytułu opłaty za Twój Pakiet, który gwarantował jej m.in. możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich obniżenia. Nie budzi wątpliwości, ze koszt związany z Twoim pakietem musi być równoważny czyli odpowiadać korzyściom uzyskiwanym przez konsumenta. Niewątpliwe koszty poniesione przez pozwaną aby nabyć uprawnienia wynikające z ww. pakietu muszą pozostawać w ekonomicznym związku z korzyścią jaką otrzymała. Jak wynika z wyjaśnień powódki jest to możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich czasowego obniżenia, przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz pakietu powiadomień klienta, szczegółów opisanych w umowie. Z umowy wynika, że ponosząc opłatę w wysokości 2.600 zł. pozwana nabyła prawo do jednorazowego w całym okresie kredytowania, według swojego wyboru, skorzystania z bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów płatności rat albo bezpłatnego obniżenia o 50 % maksymalnie czterech kolejnych rat. Zaznaczyć należy, że odroczone raty lub części obniżonych rat muszą być spłacone w dodatkowym okresie kredytowania. Ponadto pozwanej przysługiwało prawo do przyspieszonej wypłaty oraz pakiet powiadomień klienta za pośrednictwem SMS-a.

Podkreślić należy, ze ww. uprawnienia jakie otrzymała pozwana za koszt 2600 zł. nie są adekwatne do ceny. Za możliwość zapłaty z opóźnieniem dwóch rat lub obniżenie o 50% czterech rat ( wysokość maksymalnie 2 pełnych rat) to należało ponieść opłatę w wysokości 2600 zł, czyli w wysokości przekraczającej wysokość dwóch rat, które wynikały z harmonogramu pożyczki. Niewątpliwe jest to bardzo niekorzystne dla pozwanej i godzi w jej interes, albowiem musi ona dodatkowo ponieść koszty w wysokości wyższej niż dwie raty wynikające z harmonogramu za to, że być może skorzysta z możliwości, że dwie raty zapłaci później albo wysokość 4 rat będzie obniżona o 50%. Z punktu widzenia ekonomicznego takie unormowanie jest niecelowe. Nawet w przypadku skorzystania z ww. przewidzianych uprawnień, z czego pozwana skorzystała, koszty nigdy nie zostaną zrekompensowane. Brak jest również jakiegokolwiek uzasadnienia aby ponosić tak wysokie koszty w celu przyspieszenia wypłaty bądź uzyskania sms-a. Za ww. usługi banki czy inne firmy pożyczkowe zazwyczaj nie pobierają dodatkowych opłat, bądź są one minimalne związane z kosztem ponoszonej usługi np. u operatora. Nadmienić należy, ze z zapisów umowy dotyczących Twojego Pakietu wynika, że pozwanej przysługuje prawo do „odroczenia rat” jak i „obniżenia rat” bezpłatnie, a tym samym są to kolejne zapisy umowy, które wprowadzają pozwaną w błąd. W ocenie Sądu wątpliwość wywołuje stwierdzenie „bezpłatność” skorzystania z ww. uprawnień, jeżeli opłata za taką możliwość wynosi 2600 zł. Możliwość odroczenia płatności lub obniżenia wysokości rat nie jest bezpłatna, a określenie „bezpłatne” ma tylko na celu ewidentnie wprowadzenie pozwanej w błąd.

Konsekwencją uznania części umowy, dotyczącej obciążenia pozwanej prowizją i opłatą za Twój Pakiet, za niedozwolone postanowienie umowne, jest to że pożyczkobiorca nie jest więc zobowiązany do zwrotu ww. opłat, a tym samym nie ma obowiązku ponosić ww. kosztów. W ocenie Sądu wyeliminowanie z treści umowy ww. pozaodsetkowych kosztów skutkuje obniżeniem kwoty pożyczki, a tym samym obniżeniu ulegają poszczególne raty, którymi powód obciążył pozwaną w harmonogramie spłat. Podkreślić należy, ze łączny koszt ww. opłat wynosił 24.871 zł, to jest kwota zbliżona do całkowitej kwoty pożyczki (99.484%). Biorąc pod uwagę wysokość miesięcznej raty z tytułu pożyczki do dnia wezwania do zapłaty z informacją o wezwaniu do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia tj do maja 2021 r., to należy podkreślić, ze uwzględniając wszystkie wpłaty jakie uiściła pozwana do maja 2021 r. to niewątpliwe miała nadpłatę biorąc pod uwagę, że spłata pożyczki była rozłożona na 48 miesięcznych rat. Biorąc pod uwagę, ze ustalona w umowie miesięczna rata wynosiła 1.268 zł. to pozwana miała obowiązek zapłaty ok. ½ miesięcznej raty. Biorąc pod uwagę, ze pozwana nie zapłaciła zgodnie z twierdzeniami powoda dwóch rat , a zapłaciła 20 rat (niewielkie opóźnienia w płatności nie wpływają zdaniem Sądu na obliczenia), to niewątpliwie nie była opóźniona w płatnością z żadną rat z tytułu pożyczki, którą powinna płacić. W związku z powyższym zarówno w dniu 10 maja 2021 r., jak i w dniu 07.06.2021 r. brak było podstaw do wezwania pozwanej do zapłaty zaległych rat jak i do wypowiedzenia umowy. W związku z powyższym należy stwierdzić, że nie zostały spełnione warunki wypełnienia weksla wskazane w deklaracji wekslowej. Brak było podstaw do wypowiedzenia umowy w czerwcu 2021 r. Nadmienić należy, że na dzień wyrokowania pozwana miał obowiązek zapłaty 29 rat. Biorąc pod uwagę wysokość udzielonej pożyczki 25.000 zł. oraz obowiązek zapłaty opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł, pozwana do tego dnia miała obowiązek zapłaty 15.182,10 zł. ( 25.129 zł :48 rat = 523,52 zł. (miesięcznie) x 29 rat = 15.182,10 zł. ). Biorąc pod uwagę wysokość odsetek, ustalonych w umowie to do dnia 31 grudnia 2021 pozwana miała obowiązek zapłaty z tego tytułu 6.275,35 zł. W związku z powyższym łącznie 21.457,45 zł. Jak wynika z pisma powoda z dnia 19 listopada 2021 r. pozwana zapłaciła 23.564 zł. W związku z powyższym przedmiotowe powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach w pkt 2 wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.