Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód (...) w W. w pozwie przeciwko J. S. wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 154.613,17 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 19 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty, a ponadto zasądzenia zwrotu kosztów sądowych oraz kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że w wyniku niewykonania przez pozwanego zobowiązań wynikających z umowy kredytu powodowy Bank wypowiedział powyższą umowę. Powód wyjaśnił, że na dochodzoną należność składa się wymagalne zobowiązanie w postaci: kapitału w kwocie 146 777,96 zł, odsetek umownych w kwocie 1 707,25 zł, opłat i prowizji w kwocie 1 333,22 zł, a także odsetek za zwłokę w kwocie 4 794,74 zł. Pomimo wezwania zadłużenie nie zostało zapłacone.

Postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2019 r. wydanym w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, sprawę przekazano do rozpoznania sądowi właściwości ogólnej dla pozwanego, tj. Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa, a także o zasądzenia od powoda kosztów procesu.

Pozwany oświadczył, że zaprzecza wszystkim twierdzeniom pozwu, o ile nie zostaną przez niego wprost przyznane. Nie kwestionował, aby zawarł z powodem umowę kredytu na warunkach podanych w pozwie, jednak – zdaniem pozwanego – przedmiotowa umowa została wypowiedziana z naruszeniem jej postanowień. Pozwany zarzucił, że powód nie przedstawił wpłat pozwanego za miesiące poprzedzające wypowiedzenie kredytu. Twierdził, że wadliwość wypowiedzenia powoduje, że umowa kredytu nadal obowiązuje.

W piśmie przygotowawczym z dnia 11 wrzesnia 2020 r. powód, podtrzymując dotychczasowe stanowisko, wniósł dodatkowo o zasądzenie od pozwanego odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu od prawomocności wyroku do dnia zapłaty.

Powód przy tym piśmie przedstawił historię spłat przedmiotowego kredytu wraz z ich alokacją na poszczególne składniki zadłużenia, a także tabele z wyliczeniem dochodzonych odsetek, opłat i prowizji. Jednocześnie powód przedstawił skierowane do pozwanego wezwanie do zapłaty wraz z informacją o możliwości restrukturyzacji (art. 75c Prawa bankowego) na okoliczność wypełnienia procedury upomnienia przed wypowiedzeniem umowy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 kwietnia 2016 r. powodowy Bank (działający poprzednio pod firmą: (...)) i pozwany, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...), zawarli umowę Nr (...) o udzielenie kredytu gotówkowego „Kredyt dla Profesjonalistów” m.in. na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej kredytobiorcy, na łączną kwotę 200 215,93 zł.

Oprocentowanie kredytu było zmienne i stanowiło sumę stawki referencyjnej WIBOR 3M i marży banku. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie naliczonych od zadłużenia z tytułu zaległej kwoty kredytu nie mogła w stosunku rocznym przekroczyć dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (§ 5 ust. 4 i 5 pkt 5 umowy kredytu).

Pozwany zobowiązał się do spłaty raty kredytu w terminach określonych w Harmonogramie Spłat przesłanym kredytobiorcy na wskazany przez niego adres mailowy - po uruchomieniu kredytu (§ 4 ust. 1 i 2 umowy kredytu).

W przypadku braku spłaty raty w terminach wskazanych w Harmonogramie powód mógł obciążyć pozwanego kosztami czynności windykacyjnych – określonymi Tabelą Opłat i Prowizji (§ 6 ust. 1 i 2 umowy kredytu). W przypadku gdy kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania, Bank przed skorzystaniem z uprawnienia do wypowiedzenia umowy wzywa kredytobiorcę do uregulowania zaległej płatności, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych, informując jednocześnie o możliwości złożenia w tym terminie, wniosku o restrukturyzację zadłużenia (§ 13 ust. 4 umowy kredytu).

dowód: umowa na k. 15-19 akt, Tabela Opłat i Prowizji – k. 60-63v. akt, odpis pełny z KRS powoda – k. 23-28v. akt

Pozwany nie spłacał zadłużenia wobec powoda zgodnie z ww. umową kredytu. Pismem z dnia 28 listopada 2018 r. powodowy Bank skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty zaległych należności w łącznej kwocie 3 233,80 zł (w tym 1 815,13 zł z tytułu kapitału, 1 229,97 zł z tytułu odsetek umownych, 158,11 zł z tytułu odsetek karnych, 10,59 zł z tytułu odsetek karnych, wraz z kwotą 20 zł tytułem opłaty za wezwanie) - w terminie 14 dni. Poinformowano jednocześnie pozwanego, że w ciągu 14 dni roboczych istnieje możliwość złożenia wniosku o przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużenia.

okoliczności bezsporne, a ponadto : historia spłat wraz z alokacją - k. 55-55v. akt, raporty dekretów – k. 56-59v. akt, wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 64-67v. akt.

Pismem z dnia 18 stycznia 2019 r. powód wypowiedział pozwanemu ww. umowę kredytową i wezwał go do spłaty w terminie 30 dni całego zadłużenia z tego tytułu wynoszącej kwotę 155 776,08 zł (w tym kapitał: 152 102,06 zł, odsetki umowne: 3 097,84 zł, opłaty i prowizje: 570 zł, odsetki karne: 6,18 zł). Decyzję o wypowiedzeniu powód uzasadnił niedotrzymaniem terminów płatności rat.

Powód wskazał w ww. piśmie, że w przypadku uregulowania przez pozwanego kwoty 10 376,50 zł, wynikającej z niedotrzymania terminów płatności rat, w terminie 30 dni od daty otrzymania pisma, spowoduje, że wypowiedzenie nie wywoła żadnych skutków prawnych (Bank będzie je traktował jako niebyłe i niezłożone).

dowód: pismo powoda z dnia 18.01.2019 r. - k. 20-21 akt, potwierdzenie odbioru przesyłki - k. 22 akt.

Na dzień 19 czerwca 2019 r. zobowiązanie pozwanego z tytułu ww. umowy kredytu wyniosło kwotę 154 613,17 zł, w tym kapitał w kwocie 146 777,96 zł, odsetki umowne w kwocie 1 707,25 zł, opłaty i prowizje w kwocie 1 333,22 zł, a także odsetek za zwłokę w kwocie 4 794,74 zł – naliczone do dnia 18 czerwca 2019 r.

okoliczności bezsporne, a ponadto : historia spłat wraz z alokacją - k. 55-55v. akt, raporty dekretów – k. 56-59v. akt.

Sąd zważył, co następuje:

Na wstępie należy wyjaśnić, że w niniejszej sprawie, do dnia wyrokowania, zastosowanie znajdowały przepisy w brzmieniu sprzed dnia 7 listopada 2019 r. (dotychczasowe), skoro została ona wszczęta przed tym dniem w elektronicznym postępowaniu upominawczym (art. 11 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2019 r., poz. 1469 ze zm.).

Stan faktyczny niniejszej sprawy został ustalony na podstawie uznanych za wiarygodne dokumentów prywatnych dostarczonych przez powoda. Ich autentyczność oraz prawdziwość zawartych tam danych nie została zakwestionowana przez stronę przeciwną i nie budziła również wątpliwości Sądu. Wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania pozwanego Sąd oddalił, ze swojej natury bowiem dowód z przesłuchania stron ma charakter subsydiarny (art. 299 k.p.c.), a w niniejszej sprawie fakty istotne dla rozstrzygnięcia nie były przedmiotem sporu.

Zważyć należało, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 1896 ze zm. - dalej jako „Pr. bank.”) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Pozwany nie zaprzeczył, że zawarł z powodowym Bankiem umowę kredytową, na warunkach wskazanych w pozwie. Kwestionując żądanie pozwu pozwany ograniczył się wyłącznie do ogólnikowego twierdzenia zgodnie z którym umowa została przez powoda wypowiedziana „z naruszeniem postanowień umowy”. Pozwany nie wskazał jednak konkretnych postanowień umownych, jakie miałyby zostać naruszone, a jedynie wniósł o zobowiązanie powoda do przedłożenia informacji o wpłatach „za miesiące poprzedzające wypowiedzenie kredytu” ( k. 44 akt).

Natomiast po złożeniu przez powoda dokumentów w postaci historii spłat wraz z informacją o alokacji, tabelą opłat i prowizji oraz raportami dekretów – obrazującymi sposób i podstawy naliczenia opłat (zob. k. 54-63 v. akt) – pozwany nie podniósł jakichkolwiek zarzutów i dowodów dotyczących błędnego określenia w złożonych przez powoda dokumentach wysokości faktycznie istniejącej zaległości w spłacie kredytu (zob. zobowiązanie do złożenia pisma przygotowawczego – k. 76-77, protokół rozprawy – k. 78 akt).

W kontekście niezakwestionowanych przez pozwanego dowodów przedstawionych przez powoda wraz z pozwem, a także w odpowiedzi na zarzuty pozwanego, nie mogło odnieść zamierzonego skutku ogólnikowe oświadczenie pozwanego, iż zaprzecza wszelkim twierdzeniom pozwu, o ile wprost ich nie przyzna. Nie może bowiem budzić wątpliwości, że jeśli pozwany nie zgadzał się z okolicznościami podniesionymi dla uzasadnienia żądania pozwu powinien je wskazać i ustosunkować się do twierdzeń strony powodowej (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., III CSK 341/08, LEX nr 584753). Zgodnie bowiem z art. 210 § 2 k.p.c. każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych. Gdy zaś nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane, a przez to nie wymagające dowodu (art. 230 w zw. z art. 229 k.p.c.).

W ocenie Sądu taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie. Pozwany nie zakwestionował skutecznie twierdzeń powoda odnośnie rozmiaru zadłużenia wynikającego z przedstawionych przez niego dokumentów.

Należy zwrócić uwagę, że reguła dotycząca ciężaru dowodu (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.) nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli bowiem powód udowodni fakty uzasadniające powództwo – bądź też możliwie jest ustalenie ich, jak w niniejszej sprawie, na podstawie domniemań z art. 229 i art. 230 k.p.c. – to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających, jej zdaniem, oddalenie powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, LEX nr 8416).

Dokumenty złożone przez powoda miały oczywiście charakter wyłącznie dokumentów prywatnych w rozumieniu art. 245 k.p.c., stanowiących dowód tego, że osoby, która je podpisały złożyły oświadczenia zawarte w tych dokumentach. W orzecznictwie wskazuje się jednak, że moc dowodowa tego rodzaju dokumentów nie ogranicza się jedynie do konsekwencji wynikających wprost z art. 245 k.p.c., lecz podlegać musi ocenie przez sąd zgodnie z regułami zawartymi w art. 233 § 1 k.p.c., tak jak każdego innego dowodu (zob. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r., III CSK 66/13, LEX nr 1463871 i z dnia 12 września 2014 r., I CSK 634/13, LEX nr 1504324, a także Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 grudnia 2018 r., I AGa 159/18, LEX nr 2630433 i Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 7 lutego 2018 r., I ACa 278/18, LEX nr 2493663).

Skoro więc w rozpoznawanym przypadku pozwany nie podważył wiarygodności ani rzetelności ww. dokumentów to – w ocenie Sądu – należało przyjąć, że stanowią one wiarygodne źródło informacji o zadłużeniu pozwanego. Pozwany nie twierdził, ani też nie wykazał, że spłacił zadłużenie w całości bądź w innej części niż przedstawił to powód, zarówno w odniesieniu do kapitału, jak i do odsetek, względnie że ustalone przez Bank zadłużenie jest niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Nie ma w związku z tym podstaw aby formułować wniosek, że saldo wzajemnych rozliczeń przedstawia się odmiennie niż w dowodach zgłoszonych przez powoda. W konsekwencji nie można też zanegować twierdzenia pozwu, że raty kredytu były przez pozwanego spłacane nieterminowo.

Nie budziła wątpliwości Sądu skuteczność dokonanego przez powoda wypowiedzenia umowy kredytu.

Kwestię tę należało zbadać i ocenić w świetle odpowiedniej regulacji (art. 75 i art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe; tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 ze zm. – dalej jako „Pr. bank.”), a także uzgodnionych pomiędzy stronami przesłanek wygaśnięcia przedmiotowego stosunku (§ 13 ust. 4 umowy kredytu). Powołany zapis umowny przewidywał możliwość rozwiązania ww. umowy za wypowiedzeniem w przypadku, gdy kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu kredytu, z jednoczesnym zastrzeżeniem, aby wypowiedzenie poprzedzone zostało wezwaniem kredytobiorcy do uregulowania zaległej płatności, w wyznaczonym terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych, z koniecznością jednoczesnego poinformowania w wezwaniu o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia ( zob. k. 16 v. akt).

Wskazać trzeba, że przytoczone postanowienie umowy łączącej strony zgodne jest z dyspozycją art. 75c ust. 1 Pr. bank., który to przepis przewiduje, że jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W ust. 2 art. 75c przewidziano natomiast, że w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Z powyższego wynika, że procedura upominawcza przewidziana w art. 75c Pr. bank. w każdym przypadku winna poprzedzać wypowiedzenie umowy kredytu z powodu zaległości w spłacie, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania. Procedura ta ma charakter obligatoryjny. Nie wiąże się ona natomiast z bezwzględnym obowiązkiem dokonania restrukturyzacji zadłużenia, o czym przekonuje ust. 3 art. 75c, który uprawnia bank do uprzedniego dokonania oceny sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy (zob. wyrok SN z dnia 27 listopada 2019 r., II CSK 723/18, LEX nr 2763432).

W niniejszej sprawie powód dopełnił związanych z tym formalności, skoro przed dokonaniem wypowiedzenia skierował do pozwanego w dniu 28 listopada 2018 r. pismo odpowiadające wymogom art. 75c Pr. bank. ( k. 64 -67 v. akt).

W ocenie Sądu w sprawie nie doszło także do naruszenia regulacji art. 75 Pr. bank., gdzie mowa o co najmniej 30-dniowym terminie wypowiedzenia. Powód w treści wypowiedzenia z dnia 18 stycznia 2019 r. zastrzegł bowiem taki właśnie termin na dokonanie spłaty całości zadłużenia z tytułu kredytu. Za dopuszczalne należało ponadto uznać dokonanie w niniejszej sprawie wypowiedzenia pod warunkiem rozwiązującym (art. 89 k.c.), tj. z zastrzeżeniem, że utraci ono moc, jeśli dłużnik spłaci zadłużenie w terminie wypowiedzenia. Brak jest bowiem ustawowego zakazu wypowiedzenia umowy o kredyt pod warunkiem, a zatem – co do zasady – możliwe jest zastrzeżenie w takim wypowiedzeniu warunku potestatywnego, czyli uzależniającego skutki czynności prawnej od zachowania drugiej strony umowy, w tym też od spełnienia przez nią świadczenia (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 stycznia 2018 r., V AGa 49/18, LEX nr 2447608, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 listopada 2019 r., V ACa 501/19, LEX nr 3077127).

Wypowiedzenie umowy przez bank w wyniku jej naruszenia przez kredytobiorcę, m.in. poprzez zaniechanie lub nieterminowe dokonywanie spłaty kredytu, ma charakter sankcyjny. Uprawnienie to realizowane jest przez dokonanie jednostronnej czynności prawnej prawo-kształtującej i powoduje, z upływem terminu wypowiedzenia, nie tylko następcze wygaśnięcie zobowiązania w zakresie praw i obowiązków kontraktowych ciążących na obu stronach (skutek ex nunc) ale i ukształtowanie dalszych stosunków prawnych. Ich przedmiot i zakres wyznaczają zasady ogólne prawa zobowiązań oraz, w oznaczonym zakresie, treść dotychczasowej umowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2017 r., II CSK 281/16, Glosa 2018/2/74).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe orzekł jak w punkcie I. Wyroku. Podstawę rozstrzygnięcia o odsetkach za czas opóźnienia stanowiły przepisy art. 481 § 1 i 2 ¹ k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c., tj. w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty poniesione przez wygrywającego w sprawie powoda złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 7 731 zł, wydatek w postaci opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł, a także wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 5 400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Nie było natomiast podstaw do przyznania powodowi odsetek od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu, skoro stanowiąca o tym regulacja art. 98 § 1 ¹ k.p.c. znajduje zastosowanie wyłącznie w postępowaniach wszczętych po dniu 7 listopada 2019 r. (art. 9 ust. 6 w zw. z art. 17 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. z 2019 r. poz. 1469 ze zm.)