Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2022r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 marca 2022r. w Kaliszu

sprawy z powództwa K. C. (PESEL (...)) i P. J. (PESEL (...))

przeciwko pozwanemu R. J. (PESEL (...))

o naruszenie posiadania

1.  oddala powództwo w całości,

2.  zasądza od powódki K. C. na rzecz pozwanego R. J. kwotę 320,00zł (trzysta dwadzieścia złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

3.  zasądza od powoda P. J. na rzecz pozwanego R. J. kwotę 320,00zł (trzysta dwadzieścia złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 38/22

UZASADNIENIE

W dniu 29 grudnia 2021r. powodowie K. C. i P. J. skierowali do tut. Sądu w stosunku do pozwanego R. J. żądanie nakazania pozwanemu, aby zaprzestał naruszania ograniczonego prawa rzeczowego polegającego na prawie przejazdu i przejścia w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości działki nr (...) położonej przy ul. (...) w K. wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), położonej przy ul. (...) w K., które to prawo jest wpisane w dziale III księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kaliszu dla nieruchomości obciążonej o nr 92/3 będącej własnością pozwanego w szczególności poprzez przywrócenie stanu zgodnego z prawem i demontaż bramy wjazdowej ograniczającej dostęp do szlaku służebnego oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż pozwany jest właścicielem nieruchomości mieszczącej się w K. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą nr (...). W/w nieruchomość jest obciążona służebnością gruntową polegającą na bezpłatnym i bezterminowym prawie przejazdu i przechodu przez działkę nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej jej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...) oraz prawie wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych wraz z możliwością dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie.

(...) władającymi z tego tytułu są nieruchomości należące do powodów, a oznaczone nr 92/4, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą nr (...) (własność powódki K. C.) oraz 92/6, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą nr (...) (własność powoda P. J.).

Powodowie podali, iż pozwany pomimo znajomości treści służebności wzniósł na początku szlaku drogowego bramę, która w znaczny sposób ogranicza powodom dostęp do własnych nieruchomości. Wzniesienie infrastruktury nastąpiło wbrew ustanowionemu prawu i bez konsultacji z powodami, pozbawiając ich z dnia na dzień możliwości swobodnego przejazdu i przechodu na teren własnych nieruchomości gruntowych, na których wzniesione są budynki mieszkalne. Uciążliwość ta dotyczy również osób trzecich odwiedzających powodów oraz ogranicza dostęp różnego typu służb oraz dostawców.

W odpowiedzi na pozew pozwany R. J. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podniósł, iż nie naruszył posiadania służebności powodów. Pozwany odniósł się w tym zakresie do literalnego brzmienia tego ograniczonego prawa rzeczowego oraz wskazał na konieczność zabezpieczenia swojej nieruchomości przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich. Pozwany podał także, że udostępnił powodom piloty do bramy, dokonał takiego zaprogramowania bramy, że pozostaje ona zamknięta jedynie w godzinach nocnych, zaproponował powodom zainstalowanie skrzynek pocztowych na własnym płocie, możliwość konfiguracji domofonów, aby nie wychodząc z domu mogli obserwować kto chce wejść na teren nieruchomości, możliwość skorzystania z bezpłatnej aplikacji sterującej bramą przy użyciu smartphona oraz bezpłatne udostępnienie kluczy do furtki.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powódka K. C. jest właścicielem w udziale 1/1 nieruchomości zabudowanej stanowiącej działkę o nr (...) położonej w K., powiat K., woj. (...) o pow. 0,1757ha, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W dziale I – Sp w/w księgi wieczystej ujawnione jest uprawnienie bezpłatnego prawa przejazdu i przejścia przez działkę nr (...) zapisaną w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kaliszu za nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych instalacji oraz możliwości dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie, natomiast w dziale III w/w księgi wieczystej wpisane jest ograniczone prawo rzeczowe polegające na bezpłatnej i bezterminowej służebności gruntowej dla nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) zapisanej w księdze wieczystej nr (...) polegającej na prawie przejazdu i przejścia przez działkę nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), oraz prawie wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych instalacji wraz z możliwością dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie.

Powód P. J. jest właścicielem w udziale 1/1 nieruchomości zabudowanej stanowiącej działkę o nr (...) położonej w K., powiat K., woj. (...) o pow. 0,2917ha, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W dziale I – Sp w/w księgi wieczystej ujawnione są:

- uprawnienie bezpłatnego i bezterminowego prawa przejazdu i przejścia przez działkę nr (...) zapisaną w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kaliszu za nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych instalacji oraz możliwości dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie,

- uprawnienie bezpłatnego i bezterminowego prawa przejazdu i przejścia przez działkę nr (...) zapisaną w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Kaliszu za nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych instalacji oraz możliwości dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie.

Pozwany R. J. jest właścicielem w udziale 1/1 nieruchomości zabudowanej stanowiącej działkę o nr (...) położonej w K., powiat K., woj. (...) o pow. 0,1756ha, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W dziale III w/w księgi wieczystej wpisane jest ograniczone prawo rzeczowe polegające na:

- bezpłatnej i bezterminowej służebności gruntowej dla nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) zapisanej w księdze wieczystej nr (...) polegającej na prawie przejazdu i przejścia przez działkę nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), oraz prawie wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych instalacji wraz z możliwością dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie,

- bezpłatnej i bezterminowej służebności gruntowej dla nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) zapisanej w księdze wieczystej nr (...) polegającej na prawie przejazdu i przejścia przez działkę nr (...) w pasie gruntu o szerokości 4 metrów, na całej długości wzdłuż z sąsiadującą działką nr (...), oraz prawie wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej, wodociągu, gazu, prądu, telefonu, kanalizacji sanitarnej i deszczowej i innych niezbędnych instalacji wraz z możliwością dokonywania konserwacji, napraw względnie wymiany tych mediów zgodnie z zasadami i przepisami prawa obowiązującymi w tym zakresie.

Opisane wyżej nieruchomości są zabudowane budynkami mieszkalnymi. Powodowie K. C. i P. J. wraz z rodzinami zamieszkują przedmiotowe nieruchomości. Każda z nieruchomości powodów jest ogrodzona oraz wyposażona w bramę wjazdową.

Wskazane ograniczone prawa rzeczowe stanowią obecnie jedyny dostęp nieruchomości powodów do drogi publicznej, tj. dojazdu od ul. (...) w K.. Powodowie czynnie korzystają z możliwości przejścia i przejazdu zgodnie z treścią obowiązujących służebności. W przyszłości istnieje perspektywa innego zorganizowania połączenia w/w nieruchomości z drogą publiczną przez budowaną drogę Powstańców Kościuszkowskich.

( wydruk Kw (...) k. 9-12, wydruk Kw (...) k. 13-15, wydruk Kw (...) k. 16-18, wydruki map k. 19-20, zeznania świadka R. C. k. 72v 00:51:18-01:00:32, przesłuchanie powoda P. J. k. 72-72v 00:04:55-00:32:26, przesłuchanie powódki K. C. k. 72v 00:32:26-00:36:21, przesłuchanie pozwanego R. J. k. 72v 00:36:21-00:51:18)

W chwili obecnej pozwany R. J. przebywa i pracuje poza granicami kraju. W miejscu zamieszkania bywa okazjonalnie, w czasie wolnym, w okresach świątecznych oraz z uwagi na wydarzenia rodzinne.

Na stanowiącej jego własność nieruchomości pozwany rozpoczął i kontynuuje inwestycję budowlaną, która będzie stanowiła dla niego i jego rodziny dom mieszkalny.

W związku z powyższym w 2021r. pozwany zamontował bramę wjazdową, która znajduje się od frontu jego nieruchomości – na zjeździe w z drogi publicznej w część nieruchomości stanowiącą obszar służebności gruntowej. Przedmiotowa brama wyposażona jest w elektroniczne i manualne urządzenia sterujące, które służą do jej zamykania i otwierania. Pozwany dokonał zaprogramowania czasowego pozostawania bramy otwartej, co ma miejsce w porze dziennej i jej zamykania na noc. Pozwany udostępnił powodom piloty sterujące do bramy oraz kluczyki umożliwiające jej mechaniczne otworzenie w przypadku usterki elektronicznej. Ponadto brama jest wyposażona w dostęp wideodomofonem, który znajduje się na jej filarze nośnym oraz umożliwia zamontowanie wideodomofonów do każdego z budynków powodów, który daje możliwość sterowania bramą z ich miejsca zamieszkania. Dodatkowo system techniczny bramy umożliwia jej sterowanie poprzez skorzystanie z aplikacji dostępnej na smartphony. Ponadto infrastruktura bramy zawiera również system kamer, które dają możliwość przy wykorzystaniu opisanych wcześniej rozwiązań podgląd na obszar przed i za bramą, tak aby obserwować i reagować na zachowania osób trzecich chcących dostać się z zewnątrz. Ponadto brama reaguje na sygnały dźwiękowe pochodzące z pojazdów służb medycznych, straży pożarnej i policji, co w sytuacjach nagłych powoduje jej automatyczne otwieranie się.

Zamontowanie przedmiotowej bramy spowodowało konflikt pomiędzy stronami. Powodowie odmówili współpracy z pozwanym przy wdrożeniu tego typu rozwiązań. Pozwany komunikował powodom motywację swojego działania, której źródło wynika z woli wprowadzenia systemu podnoszącego bezpieczeństwo jego nieruchomości dla osób i mienia w związku z prowadzoną tam inwestycją budowlaną oraz ograniczenie nieautoryzowanego dostępu osób trzecich.

Pomimo, że pozwany zaproponował powodom szeroki dostęp do wszelkich udogodnień związanych z obsługą bramy, powodowie odmówili ich przyjęcia, domagając się jedynie fizycznego demontażu bramy.

( wezwanie do zaprzestania naruszania k. 21, 22, 47, odpowiedź na wezwanie k. 23, zapis obrazu i dźwięku – płyta Cd k. 24, 50, list adwokacki k. 43-44, przesłuchanie powoda P. J. k. 72-72v 00:04:55-00:32:26, przesłuchanie powódki K. C. k. 72v 00:32:26-00:36:21, przesłuchanie pozwanego R. J. k. 72v 00:36:21-00:51:18)

Sąd nie oceniał depozycji stron i zeznań świadka R. C. przez pryzmat nadania im atrybutu wiarygodności, bądź odmowy tej cechy albowiem w zasadniczej części pozostawały one zbieżne w zakresie przedstawienia faktów i okoliczności odnoszących się do ograniczonego prawa rzeczowego, jego treści i sposobu wykonywania, a także faktu zamontowania bramy wjazdowej przez pozwanego i obecnej sytuacji faktycznej z tego wynikającej, natomiast pozostawały rozbieżne w zakresie oceny skutków prawnych, w tym stwierdzenia czy powyższe zachowanie stanowiło akt naruszenia posiadania służebności i ograniczenia dostępu powodów do należących do nich nieruchomości, co nie stanowi sfery wiedzy, a jedynie zapatrywania prawne stron, które wyłączają możliwość ich weryfikacji pod kątem uznania za prawdziwe bądź fałszywe.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo jako niezasadne podlegał oddaleniu.

Zgodnie z art. 352 § 1 kc posiadanie służebności polega na faktycznym korzystaniu z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Zgodnie zaś z art. 352 § 2 kc do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.

W procesie o ochronę posiadania ocena zasadności roszczenia sprowadza się do uprawdopodobnienia spełnienie trzech przesłanek: faktu istnienia posiadania, faktu naruszenia posiadania i faktu samowolności (przy czym samowolność naruszenia wyłącza zgoda posiadacza lub ustawa) naruszenia tego posiadania, a także uprawdopodobnienia braku istnienia przesłanek negatywnych (istnienia prawomocnego orzeczenia sądu lub innego organu, że stan powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem).

Stosownie do treści art. 344 § 1 kc przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem, natomiast na podstawie art. 478 kpc w sprawach o naruszenie posiadania sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego.

Przepis art. 342 kc wprowadził zakaz samowolnego naruszania posiadania. Zakaz ten dotyczy każdego posiadania. Samowolne naruszenie należy rozumieć szeroko, czyli jako każde zachowanie, które prowadzi do utrudnienia posiadaczowi wykonywania jego władztwa nad rzeczą. Naruszenie to jednak musi prowadzić do bezpośredniego zagrożenia lub spowodować utratę władztwa (całkowitą lub częściową). Obojętne jest, czy to zachowanie będzie miało charakter działania fizycznego, czy psychicznego.

Naruszenie posiadania musi być samowolne, czyli zabronione. Samowolne naruszenie posiadania następuje wtedy, gdy odbywa się bez zgody posiadacza oraz jest sprzeczne z prawem.

Celem roszczenia o przywrócenie posiadania (restytucyjnego) jest przywrócenie posiadaczowi władztwa nad rzeczą w dotychczasowym zakresie.

Proces posesoryjny ma na celu ustalenie przez sąd, czy posiadanie należy lub należało do powoda oraz czy pozwany samowolnie naruszył posiadanie. Sąd bada w tym postępowaniu jedynie stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego. Taka koncepcja procesowa ochrony posiadania jest zbieżna z przyjętą w art. 344 § 1 kc zasadą, że roszczenia posesoryjne przysługują posiadaczowi niezależnie od tego, czy jest on w dobrej wierze, czy złej, oraz czy posiadanie jest zgodne z prawem, czy bezprawne.

Roszczenia posesoryjne mogą być dochodzone jedynie w terminie roku od dnia naruszenia posiadania (art. 344 § 2 kc). Po upływie tego terminu roszczenie posesoryjne wygasa. Termin z art. 344 § 2 kc ma charakter terminu zawitego. Początek biegu tego terminu liczy się od samowolnego naruszenia posiadania, w tym pozbawienie władztwa nad rzeczą.

W związku z tym, że tylko właściciel może korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób w dowolny sposób w granicach określonych przez ustawy, zasady współżycia społecznego oraz zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem własności, uprawniony z tytułu służebności gruntowej może korzystać z nieruchomości obciążonej tylko w zakresie określonym w sposób pozytywny przez czynność prawną lub ustawę. Stąd zachodzi konieczność możliwie precyzyjnego ustalania treści służebności gruntowej. Konieczność precyzyjnego określania treści służebności gruntowej w obecnym stanie prawnym jest dodatkowo uzasadniona w świetle art. 285 § 1 kc. W myśl tego przepisu właściciel nieruchomości władnącej może korzystać z nieruchomości służebnej jedynie w oznaczonym zakresie, a właściciel nieruchomości obciążonej może być ograniczony w dokonywaniu w stosunku do niej jedynie ściśle określonych działań. Stąd wydaje się, że poza wyjątkami przewidzianymi w ustawie, takimi jak np. art. 151 kc, nie jest możliwe generalne wyłączenie uprawnienia właściciela do jakiegokolwiek gospodarczego wykorzystania nieruchomości obciążonej poprzez ustanowienie służebności gruntowej

Uprawnienie do wykonywania służebności gruntowej przysługuje bez wątpienia zawsze właścicielowi nieruchomości władnącej lub jej użytkownikowi wieczystemu. Dyskusyjna, w świetle art. 285 kc, może wydawać się możliwość wykonywania służebności gruntowej przez posiadacza nieruchomości władnącej, który nie jest jej właścicielem ani użytkownikiem wieczystym. Wydaje się, że nie można wykluczyć możliwości wykonywania służebności gruntowej w szczególności przez posiadaczy samoistnych nieruchomości władnącej, którzy posiadają ją w zakresie prawa własności. W doktrynie i orzecznictwie uznaje się za dopuszczalne wykonywanie służebności gruntowej także przez posiadaczy zależnych nieruchomości władnącej, takich jak np. dzierżawcy.

Zatem wynikające z art. 140 kc ograniczenia korzystania przez właściciela z jego rzeczy nie są tak daleko idące, by zmuszały go do nieograniczonego, poza treścią służebności znoszenia zachowań osób uprawnionych. Służebność gruntowa musi mieć węższy zakres treści i tym samym ochrony niż własność. Ta cecha służebności stanowi argument przemawiający za niedopuszczalnością ustanowienia takiej służebności gruntowej, w wyniku której mogłoby dojść do zupełnego wyłączenia uprawnienia do gospodarczego wykorzystania nieruchomości obciążonej.

Instytucja służebności nie może bowiem służyć wygodzie właściciela nieruchomości władnącej nieograniczonym kosztem naruszenia prawa właściciela działki obciążonej. Przy ustanowieniu drogi koniecznej musi więc być brane pod uwagę najmniejsze ograniczenie praw majątkowych właścicieli działki obciążonej, a nie wygoda właściciela działki władnącej.

Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 232 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc).

Dobór dowodów należy do strony, to ona powinna wskazywać wyłącznie takie, które są dopuszczalne i wiarygodne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia spraw.

Przepis prawa materialnego – art. 6 kc określa na czyje ryzyko idzie nieudowodnienie określonego faktu. Z kolei art. 232 kpc stanowi procesowe narzędzie za pomocą, którego strony mogą osiągnąć skutek w postaci udowodnienia dla nich korzystnych faktów istotnych z punktu widzenia dochodzonego roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym. Art. 6 kc zawiera normę decyzyjną, pozwalającą ocenić wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Obowiązkiem stron było przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc), czemu powódka nie sprostała.

Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc, art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Należy bowiem zwrócić uwagę, że sądy cywilne orzekają w granicach określonego przez stronę powodową żądania (art. 187 § 1 pkt 1 kpc), a elementem uzupełniającym owo żądanie są okoliczności faktyczne je uzasadniające (art. 187 § 1 pkt 2 kpc).

Zakaz orzekania ponad żądanie, będący przejawem zasad dyspozycyjności i kontradyktoryjności, oznacza, że o treści wyroku zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym decyduje żądanie strony. Sąd nie może zasądzać czego innego od tego, czego żądał powód ( aliud), więcej niż żądał powód ( super), ani na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Zakaz orzekania ponad żądanie odnosi się zatem, bądź do samego żądania ( petitum), bądź do jego podstawy faktycznej ( causa petendi) – por. wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 12 marca 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1365/14, opubl. LEX nr 1755242, wyrok SN z dnia 25 czerwca 2015r. w sprawie o sygn. akt V CSK 612/14, opubl. LEX nr 1771393.

Mając na względzie przytoczone argumenty należy stwierdzić, iż z materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu wynika, że na nieruchomości pozwanego ustanowiona została nieodpłatnie służebność gruntową. Nadto z tego materiału dowodowego wynika, że doszło do montażu przez pozwanego bramy wjazdowej na należącej do niego działce, co miało utrudnić i/lub uniemożliwić powodom posiadanie służebności w dotychczasowy sposób. Zachowany został również termin na wystąpienie z niniejszym powództwem.

W niniejszym postępowaniu Sąd nie znalazł argumentów ku temu by nakazać pozwanemu rozebranie postawionej bramy. Należy mieć na względzie, że pozwany jest właścicielem nieruchomości obciążonej. Przysługują mu zatem wszelkie prawa i obowiązki właścicielskie wynikające z art. 140 kc – w tym prawo do ograniczenia ruchu przez osoby postronne na swojej nieruchomości, zapewnienie bezpieczeństwa, ograniczanie dostępu osób postronnych.

Zdaniem Sądu, pozwany jako właściciel nieruchomości mógł na niej zamontować sporną bramę właśnie w celu zwiększenia bezpieczeństwa przed nieuprawnionym dostępem osób trzecich, w celu ograniczenia możliwości korzystania z przejazdu przez osoby postronne – byleby tylko umożliwić uprawnionym wykonywanie służebności, co nie zostało w żaden sposób zakłócone.

W ocenie Sądu, działanie pozwanego polegające na postawieniu bramy wjazdowej oraz bezpłatne udostępnienie powodom pilotów do tej bramy – i jako alternatywne zarejestrowanie numerów telefonów, które to rozwiązanie jest dla powodów aktualnie dostępne (dostępne było przed procesem, jak również w trakcie), tak aby mogli korzystać z przejazdu, nie wykracza poza zasady współżycia społecznego przyjęte w stosunkach tego rodzaju. Pozwany ma prawo zabezpieczyć swoją nieruchomość. Przy tym nie znajduje racjonalnego wytłumaczenia żądanie powodów, by pozwany zdemontował bramę, aby udostępnić niekrępujący w jakikolwiek sposób przejazd wszystkim osobom. Pas gruntu przeznaczony pod przejazd pozostaje własnością pozwanego i jego prawo do tego gruntu winno być respektowane. Skoro powodowie korzystają jedynie ze służebności, powinni tolerować możliwość korzystania z tej drogi również przez pozwanego, a co więcej powinni dążyć do zgodnego i jak najmniej uciążliwego dla pozwanego użytkowania tej drogi. Posiadacze służebności winni ingerować w sferę własności nieruchomości obciążonej w sposób jak najmniej kolidujący z działaniami na nieruchomości obciążonej przez jej właściciela (por art. 288 kc). Przyjęcie rozwiązań proponowanych przez powodów pozbawiałoby faktycznie pozwanego możliwości sprawowania realnego władztwa nad wskazanym terenem stanowiącym jego własność. Należy też wskazać, że zakres uprawnień wynikających ze służebności przejazdu i przechodu nie pokrywa się z uprawnieniami, jakie niesie za sobą możliwość korzystania z drogi publicznej. Przez ustanowienie służebności właściciel nie wyzbywa się władztwa nad nieruchomością i praw do niej, a jedynie jest w swych prawach właścicielskich ograniczony. Właściciel może postawić na nieruchomości bramę, byleby zapewnił przejazd przez niego uprawnionym. W wykonywaniu służebności gruntowych niezbędne jest zatem wypośrodkowanie celu, w jakim służebność tę ustanowiono oraz interesu nieruchomości obciążonej. Sąd ma przy tym na uwadze, iż posadowienie przedmiotowej bramy z pewnością powoduje pewne niedogodności dla powodów, którzy poprzednio żadnej bramy nie musieli otwierać ani zamykać, należy jednak wskazać, że ich uprawnienie wywodzi się z treści służebności i z pewnością nie narusza go posadowienie przedmiotowej bramy z doręczeniem im pilotów do tego urządzenia. Powodowie zresztą mają możliwość korzystania bramy za pomocą modułu GSM i sterowania na bramie, a jeśli z tego prawa nie skorzystają, to za pomocą pilotów udostępnionych bezpłatnie.

Zresztą podkreślić należy, że posiadaczami służebności (uprawnionymi) byli jedynie powodowie jako właściciele nieruchomości władnących, a nie inne osoby, w tym goście lub znajomi, czy też osoby trzecie. Ich interesy nie zasługują na ochronę posesoryjną. Nie może jednak bowiem tak, aby interesy osób postronnych zostały postawione powyżej interesu pozwanego jako właściciela nieruchomości.

Zresztą samo ustanowienie służebności nie powoduje, że prawo to powstaje na zawsze, skoro jest możliwość jego zmiany lub zniesienia (por. art. 294 i art. 295 kc).

W ocenie Sądu także poruszana kwestia przejazdu przez sporną bramę karetki lub straży, czy też kuriera nie może spowodować konieczności jej całkowitego zdemontowania. Jak wskazały strony, dotychczas nie zdarzyła się taka sytuacja, aby przejazd utrudnił dojazd, nadto pozwana zapewnił, iż brama ma zabezpieczenie, które pozwala ją otwierać na dźwięk sygnału tych służb. Zresztą w przypadkach losowych nie jest potrzebne nakazanie rozebrania bramy pozwanego, gdyż służby te w razie stanu wyższej konieczności mogą naruszać cudzą własność (por. orzeczenie SN z dnia 2 grudnia 2009 roku, sygn. I CSK 144/09).

Należy zatem podnieść, iż w przypadku gdy naruszenie nie spowodowało wyzucia posiadacza z władztwa faktycznego, co nie nastąpiło w warunkach przedmiotowej sprawy, to żądanie przywrócenia posiadania powinno odpowiadać dokonanemu naruszeniu, przy czym żądanie posiadacza musi jednoznacznie określać obowiązek naruszającego (zob. E. Gniewek, Kodeks, s. 808; uchw. SN z 20.9.1988 r., III CZP 37/88, OSNCP 1989, Nr 3, poz. 40).

Sąd może zatem badać jedynie stan ostatniego spokojnego posiadania oraz fakt jego naruszenia.

W tym miejscu trzeba przywołać, że żądanie procesowe powodów, sprowadzało się jedynie do żądania demontażu bramy wjazdowej przez pozwanego.

Przy tak ukształtowanym żądaniu pozwu i jego konfrontacji z ustalonym przez Sąd stanem faktycznym oraz rzeczywistym obecnie zakresem posiadania i korzystania przez powodów ze spornej nieruchomości bez stosownego doprecyzowania żądania i nie wykazania przez powodów niemożliwości korzystania z nieruchomości władnących, nie pozwoliło Sądowi na wyodrębnienie takich negatywnych zachowań pozwanego, których miałyby mu być zakazane, czy też takich zaniechań, które wymuszałyby spowodowanie jego aktywności w taki sposób aby doprowadzić do niezakłóconego posiadania i korzystania z nieruchomości przez powodów.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 3 kpc i art. 105 § 1 i 2 kpc a contrario oraz w oparciu o treść § 5 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2021.1923 – j.t. ze zm.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.