Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR del. Dariusz Podyma

Protokolant : sekretarz sądowy Marta Kluźniak

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2021 r. w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M., J. M. (1) (M.)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki K. M. 100.000 zł (sto tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia14 października 2019 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki K. M. kwotę 10.417 zł (dziesięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku;

3.  zasądza od pozwanego(...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda J. M. (1) (M.) 100.000 zł (sto tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia 14 października 2019 roku do dnia zapłaty;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda J. M. (1) (M.) kwotę 10.417 zł (dziesięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku;

5.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie kwotę 104 zł (sto cztery złote) tytułem kosztów sądowych tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

I C 509/19

UZASADNIENIE

W dniu 25 października 2019 r J. M. (1) i K. M. wnieśli pozew przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. o zapłatę na rzecz każdego z nich po 100.000 zł. (sto tysięcy złotych) zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 października 2019 r do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od pozwanego na każdego z powodów kosztów procesu.

W uzasadnieniu żądania podniesiono, że w dniu 1.12. 1999 r. w Ł. doszło do wypadku drogowego, w przebiegu, którego kierujący pojazdem marki F. (...) o nr rej. (...) K. C. umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że znajdując się w stanie nietrzeźwości nie zachował należytej ostrożności w czasie przejeżdżania obok przystanku autobusowego potrącając przechodzącą przez jezdnię pieszą J. M. (2), która w konsekwencji odniesionych obrażeń ciała zmarła. Pismem z dnia 05.09.2019 roku powodowie zgłosili stronie pozwanej roszczenie w kwocie po 100 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę pozostającą w związku ze śmiercią córki – J. M. (2). Decyzją z dnia 16.09.2019 roku pozwany odmówił wypłaty na rzecz powodów tytułem zadośćuczynienia, wskazując na zawartą w dniu 03.12.2001 roku ugodę, zgodnie z treścią, której rzekomo wszelkie roszczenia związane ze szkodą zostały zaspokojone. Pomimo upływu prawie 20 lat tęsknota i pustka po stracie córki trwa niezmiennie przez cały czas. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, iż więzi łączące rodziców z dziećmi są wyjątkowo silne. Zawarta przez powoda ugoda z dnia 03.12.2001 roku nie mogła obejmować zadośćuczynienia za krzywdę, gdyż w dacie jej zawarcia w orzecznictwie nie przyjmowano istnienia roszczenia o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej linia orzecznicza dotycząca istnienia takiego roszczenia w oparciu o art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. ukształtowała się dopiero później. Uznanie, że kwota 7.000,00 zł dotycząca rekompensaty związanej z utratą córki w całości zaspokaja roszczenie poszkodowanej powoda niewątpliwie stanowi nadużycie prawa oraz sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego. Żądanie zasądzenia od pozwanej odsetek za opóźnienie, liczonych od kwoty 100 000,00 zł, że począwszy od dnia 14.10.2019 roku, uzasadnione jest faktem, ze pozwany odebrał zgłoszenie szkody w dniu 12.09.2019 roku a zatem po upływie 30 dni roszczenie stało się wymagalne.

W odpowiedzi na pozew z dnia 27 grudnia 2019 r wniesiono, o oddalenie powództwa w całości i zasadzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnienie stanowiska, podniesiono, powód i powódka zawarli z pozwanym ugody, na mocy, których pozwany przyznał i wypłacił na ich rzecz kwoty po 7000 zł która w pełni zaspokaja roszczenia powodów, oraz że dochodzone przez powodów kwoty zadośćuczynienia są rażąco zawyżone. Uznać zdaniem pozwanego należy, że podstawową przesłanką przyznania zadośćuczynienia powinno być doznanie krzywdy przez osobę zgłaszającą roszczenie. O ile powodowie wskazali na fakt śmierci córki i naruszenie ich dobra osobistego w postaci utraty więzi rodzinnych w wyniku czynu niedozwolonego, o tyle nie udowodnili, że poznana przez nich krzywda przejawiała się negatywnymi zjawiskami w ich psychice, dalszej egzystencji czy relacjami pomiędzy nimi a pozostałymi członkami rodzimy, znajomymi, bądź społeczeństwem.

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

W dniu grudnia 1999 roku w Ł., kierujący samochodem osobowym marki (...) K. C. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że znajdując się w stanie nietrzeźwości nie zachował należytej ostrożności w czasie przejeżdżania obok przestanku autobusowego potrącił przechodzącą z lewej strony na prawą pieszą J. M. (2) lat 12 w wyniku, czego piesza J. M. (2) po przewiezieniu do szpitala zmarła. Wypadek miał miejsce po zakończeniu lekcji w szkole J. M. (2) wracała do domu autobusem. Przystanek autobusowy, przy którym doszło do wypadku znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie domu powodów. K. M., widziała przez okno jak przejeżdża autobus. Po upływie krótkiego czasu do jej domu przybiegli sąsiedzi informując, że J. M. (2) miała właśnie wypadek. Powódka pobiegła na miejsce wypadku widziała leżącą córkę, która dawała jeszcze oznaki życia. O wypadku powód J. M. (1) dowiedział się telefonicznie od swojej siostry. Kiedy przyjechała na miejsce wypadku córka leżała w rowie, a jego żona trzymała ją na kolanach. Córka powodów miała konwulsje. Powódka trzymała ją za ręce do przyjazdu pogotowie, po przewiezieniu do szpitala reanimacja J. M. (2) nie powiodła się. Powódką zaopiekowali się lekarze podano jej środki uspakajacie. Zdarzenie wypadkowe całkowicie zmieniło życie powodów. Powodowie w pierwszym okresie żałoby znajdowali się praktycznie poza kontaktem z otoczeniem, zajmowała się i opiekowała nimi najbliższa rodzina.

J. M. (2) była najstarszym z trzech dzieci powodów. Do dnia wypadku, była to rodzina, w której istniały bardzo silne i serdeczne więzi. Członkowie rodziny lubili swoje towarzystwo i chętnie wspólnie spędzali czas. J. M. (2) była dzieckiem uczuciowym , emocjonalnie związanymi z rodzicami. Bardzo często wyjeżdżała z rodzicami na wycieczki rowerowe, od powódki uczyła się haftowania, lubiła aktywnie spędzać czas. Była też osobą, która lubiła pomagać rodzicom, w miarę swoich możliwości. Rodzice byli bardzo dumni z córki, która bardzo dobrze się uczyła i nie przysparzała żadnych kłopotów wychowawczych. Relacje matki i córki miały również charakter przyjacielski, J. M. (2) lubiła rozmawiać z matką, lubiła jej się zwierzać i pytać o jej zdanie na różne tematy. Rodzice wiązali z nią wielkie nadzieje, J. M. (2) chciała zostać lekarzem. Powodowie do wypadku nie mieli żadnych problemów zdrowotnych, nie korzystali z pomocy lekarzy specjalistów.

Po śmierci J. M. (2) życie rodziny dramatycznie się zmieniło. Powód nie radził sobie ze śmiercią córki, przez okres 1 miesiąca przebywał na urlopie, nie był w stanie wrócić do pracy. Korzystał z leków upajających. U powoda wystąpiła powikłana postać żałoby wynikająca z niepowodzenia przejścia żałoby ostrej w zintegrowaną. W efekcie żałoba ostra nadmiernie się przedłuża. Powód nie radził sobie z myślą o utracie córki, pojawiły się problemy alkoholowe. Nadal utrzymuje się cierpienie związane z utratą córki z nawracającymi falami bolesnych emocji oraz nasiloną tęsknotą za nią. Co przejawia się niedowierzaniem, rozgoryczeniem, powracającymi myślami dotyczącymi jej śmierci. Powód unika wspomnień związanych z bolesną utratą córki poprzez zastosowanie mechanizmu chroniącego ego, który polega na wyparciu negatywnych uczuć i emocji. Wskazanym jest, by J. M. (1) podjął kompleksowe leczenie psychoterapeutyczne w warunkach ambulatoryjnych. Powód w wyniku nagłego, niespodziewanego zerwania więzi rodzinnej doznał naruszenia dobrostanu emocjonalnego i psychicznego. Zrezygnował z uczestniczenia w kontaktach społecznych, rozrywkowych. Systematycznie odwiedza grób córki. Jest obecnie człowiekiem bardziej zgorzkniałym. Śmierć córki wywołała u J. M. (1) powikłaną reakcję żałoby, która ma przewlekły i trwa.

K. M. nie pogodziła się z utratą córki, nadal utrzymuje się ból i cierpienie związane z nawracającymi falami bolesnych emocji i pragnieniem odzyskania zmarłej oraz nasiloną tęsknotą za nią, co przejawia się niedowierzaniem, rozgoryczeniem, natrętnymi myślami dotyczącymi jej śmierci oraz unikaniem wspomnień związanych z bolesną jej utratą. Pragnienie „odzyskania” zmarłej córki i tęsknota za nią jest głównym motywem jej życia, mimo że towarzyszy temu smutek, frustracja i lęk. K. M. ukojenia po śmierci córki szuka w modlitwie, uczestniczeniu w mszach w intencji zmarłej córki, odwiedzaniu grobu córki nawet codziennie. Po śmierci córki wystąpiła u niej powikłana postać żałoby wynikająca z niepowodzenia przejścia żałoby ostrej w zintegrowaną. Od chwili dowiedzenia się o śmierci córki korzysta z pomocy lekarskiej, regularne leczenie u lekarza POZ-u, a ten zalecał przyjmowanie leku przeciw depresyjnego o nazwie handlowej Asertin. W 2001 roku lekarz psychiatra z pomocy, którego skorzystała rozpoznawał depresję reaktywną, na podłożu powikłanej reakcji żałoby. Leki powódka ma zapisywane do chwili obecnej. Pomimo stałego leczenia, brak jest poprawy funkcjonowania K. M. powinna podjąć kompleksowe leczenie farmakologiczne i psychoterapeutyczne w warunkach ambulatoryjnych. Po śmierci córki K. M. zrezygnowała z życia towarzyskiego, z imprez rozrywkowych. Stan zdrowia psychicznego K. M. daje podstawy do stwierdzenia, że śmierć córki wywołała u niej powikłaną reakcję żałoby, która ma przewlekły uporczywy charakter.

dowód: wyrok Sądu Rejonowego w O. z dnia 12 grudnia 2000 r syg. akt II K (...) k- 13, 14, zeznania świadków M. K. zapis nagrania 00.04.27 do 00.21.39, E. R. zapis nagrania 00.25.15 do 00.39.57, opina biegłej psychiatry dotycząca J. M. (1) k- 136 – 139 , opina biegłej psychiatry dotycząca K. M. k- 140 -143, zeznania powódki zapis nagrania 00.03.11 do 00.11.53 , zeznania pozwanego zapis nagrania 00.13.55 do 00.20.52.

W dniu 3 grudnia 2001 r J. M. (1) i K. M. zawarli z (...) SA Oddział w P. ugodę w której Towarzystwo w ramach odszkodowania z tytułu ubezpieczenia OC za szkodę zobowiązało się do zapłaty odszkodowania w wysokości po 7000 zł. Powodowie oświadczyli, że wypłata odszkodowania w pełni zaspokaja dalsze roszczenia, które mogą wynikając z tytułu szkody z dnia 1 grudnia 1999 r.

dowód: ugoda k- 21, oraz k- 20 akt I C (...) SO połączonych do wspólnego rozpoznania.

Ustalenia faktycznie wynikają z zeznań świadków i stron, oraz z opinii biegłych. Żaden ze wskazanych dowodów nie był kwestionowany przez pozwanego, w szczególności nie były kwestionowane opinie biegłych. Pozwany nie zgłosił i nie przedstawił dowodów przeciwnych, poza ugodą z dnia 3 grudnia 2001 r i kwestionowaniem wysokości żądanych kwot zadośćuczynienia inne okoliczności nie były kwestionowane. Zeznania świadków i strony powodowej były proste, rzeczowe i spójne. Zeznania powód miały również emocjonalny charakter, zdaniem Sądu należy je ocenić, jako bardzo wiarygodne. Uzupełnieniem o wiedzę specjalistyczną i potwierdzeniem zeznań, była treść opinii biegłego psychiatry. Biegła w logiczny i wszechstronny sposób oceniła wszystkie okoliczności mające wpływ na stan zdrowia powodów. Dokonała w oparciu o wiedzę specjalistyczną wyraźnego wskazania skutków wypadku w sposób rzeczowy uzasadniając swoje wnioski. Sąd przyjął opinie, jako mogące stanowić podstawę do dokonania oceny wysokości żądań zawartych w pozwach.

Zdaniem Sądu zarzut dotyczący treści zawartej ugody w dniu 3 grudnia 2001, która to zdaniem pozwanego w pełni zaspokojenia wszelkie roszczenia powodów związanych z wypadkiem jest nietrafne i chybione.

Najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. – uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 r. III CZP 76/10, LEX nr 604152, www.sn.pl, OSP 2011/9/96, OSNC-ZD 2011/2/42, Biul.SN 2010/10/11. We wskazanej dacie do kodeksu cywilnego wprowadzony został art. 446 § 4 kc - Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

W dacie zawierania ugody 3 grudnia 2001 r przepis art. 446 § 3 kc stanowił, że Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. W tym samym czasie istniała regulacja prawna określona w art. 448 kc - w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się., wprowadzona do polskiego porządku prawnego 28 grudnia 1996 r. W tym czasie istniała również regulacja prawna określona w art. 24 § 1 kc - ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

Zgodzić należy się ze stanowiskiem powodów, że treść ugody przygotowana przez profesjonalistę, jakim jest Towarzystwo Ubezpieczeniowe, literalnie dotyczyła odszkodowania. To określenie prawne należy odczytać precyzyjnie, szczególnie, jeżeli uwzględni się fakt, że powodowie z całą pewnością nie posiadali żadnej wiedzy czy doświadczenia, co do zawierania ugód w analogicznych sytuacjach w przeciwieństwie do Towarzystwa Ubezpieczeniowego. Jeżeli intencją Towarzystwa Ubezpieczeniowego było uzgodnienie rezygnacji przez powodów z roszczeń wynikających z roszczenia o zadośćuczynienie, to w ugodzie elementem koniecznym winien być zapis rozróżniający odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne, bowiem obie instytucje istniały i obowiązywały w dacie zawarcia ugody. W tej sytuacji Sąd uznał, że strony doszły do porozumienie tylko i wyłącznie, co do odszkodowania w rozumieniu art. 446 § 3 kc , natomiast roszczenie wynikające z art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. nie było przedmiotem ugody. Jeżeli nawet przyjąć, że linia orzecznicza dotycząca istnienia roszczenia w oparciu o art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. ukształtowała się dopiero później, to nic nie zwalniało Towarzystwa Ubezpieczeniowego, aby w czytelny i jasny sposób opisać, co jest przedmiotem ugody i z jakich roszczeń rezygnują powodowie. Na marginesie wskazać należy jedynie, że gdyby kwota 7000 zł miałaby stanowić również zadośćuczynienie do ugodę taką nalazłoby ocenić, jako nieważna – art. 58 § 2 kc - nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jej wysokość stanowiłaby również, zaprzeczenie istniejącej linii orzecznictwa sądów powszechnych.

Przechodząc do rozważań dotyczących ustalenia przez Sąd wysokości nieprzedawnionego ( przestępstwo) zadośćuczynienia przysługującego powodom, należy wskazać, że bardzo istotną okolicznością, jest fakt oceny stanu zdrowia powodów dokonano po upływie 20 lat od zdarzania wypadkowego. Jeżeli biegła po tak długim upływie czasu potwierdza istnienie nadal medycznych negatywnych następstw w zdrowiu powodów, to oznacza, że ból i cierpienia powód były i są bardzo duże. Okoliczności wpływające na wysokość zadośćuczynienia uwzględnione to przede wszystkim dramatyzm doznań osób bliskich zmarłej, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola, jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, charakter i rodzaj zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny oraz stopień, w jakim pozostali członkowie będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy. Zadośćuczynienie ma jednocześnie kompensacyjny charakter, wobec czego powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną wartość – wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 marca 2016 r. I ACa 1015/15, LEX nr 2016278.

Sąd podziela stanowisko orzecznicze, które z uwagi na indywidualne cechy każdego człowieka, wskazuje na konieczność dokonania oceny żądań zarówno pod względem subiektywnych odczuć poszkodowanego, jaki i przy zastosowaniu obiektywnych kryteriów. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 marca 2016 r. I ACa 800/15, LEX nr 2017670, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2015 r. II CSK 595/14 LEX nr 1809874) . Powodowie to osoby najbliższe dla zmarłej. Jest oczywiste, że w sposób dramatyczny i gwałtowny doszło do przerwania więzi rodzinnej, ale również, że powodowie zostali pozbawieni dalszego nawiązywania więzi z osoba najbliższą – córką, z którą niewątpliwe wiązała swoją przyszłość. Nie ma wątpliwości, że ta szczególna więź jest objęta ochroną przez art. 23 i 24 k.c. – wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2014 r. I ACa 212/14, LEX nr 1506246, podobnie z uzasadnienia wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 20 lutego 2014 r. I ACa 1586/13, LEX nr 1563512.

Rozmiar poczucia krzywdy, bólu i poczucia straty, był jest bardzo duży. Więź emocjonalna wywołała zabrudzenia psychiczne w zdrowiu powodów – kryterium obiektywne, opinia biegłej.

Z oczywistych powodów nie można w sposób matematyczny dokonać wyliczenia należnego powodom zadośćuczynienia. Ustawodawca wprowadzając do art. 448 kc klauzuli "odpowiedniej sumy" pozostawia sądowi orzekającemu margines uznaniowości, co do wysokości zasądzanej kwoty. Raz jeszcze należy podkreślić, że upływ czasu w tej sytuacji nie doprowadził do wygaszenia i osłabienia emocji i poczucia krzywdy.

W utrwalonym orzecznictwie sądów powszechnych dominuje taki pogląd, oznacza on, iż wysokość zadośćuczynienia nie może stanowić kwoty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość - wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu 8 listopada 2005 roku, I ACa 329/05,LEX nr 186505. Zadośćuczynienie nie może doprowadzić z drugiej strony do bezpodstawnego wzbogacenia, dlatego też Sąd musiał uwzględnić i ten aspekt ustalana wysokości zadośćuczynienia. Kwota 100 000 zł zadośćuczynienia, dla każdego z powodów nie jest kwotą symboliczną, będzie dla powodów ekonomicznie odczuwalna i nie spowoduje jej nieuzasadnionego wzbogacenia w dramatycznej sytuacji utraty dziecka.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowi art. 448 kc i art. 24 § 1 kc. O żądaniu zapłaty odsetek orzeczono zgodnie z zasadą wyrażona w art. 481 kc. od dnia zgłoszenia szkody 12 września 2019 r i upływu 30 dniowego terminu do jej likwidacji.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 98 §§ 1i 1 ¹ kpc w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Zasądzono od pozwanego na rzecz powodów po 10417 zł ( 5000 zł opłata sądowa, 5417 zł koszty zastępstwa procesowego) kosztów procesu.

O kosztach tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa ( opinia biegłej 104 zł) orzeczono na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakazując je pobrać od strony przegrywającej proces.