Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2021r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 października 2021 r. w K.

w trybie art. 148 ¹§ 1 kpc

sprawy z powództwa (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W.

przeciwko M. C.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej M. C. na rzecz powoda (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. kwotę 4 466,28 zł (cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt sześć złotych i dwadzieścia osiem groszy),

II.  w pozostałej części powództwo oddala,

III.  koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt I C 604/21

UZASADNIENIE

Powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od pozwanej M. C. kwoty 9.526,96 zł. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że pozwana M. C. w dniu 07.08.2018 r. zawarła z wierzycielem pierwotnym umowę pożyczki nr (...), na mocy której otrzymała określoną kwotę pieniężną, jednocześnie zobowiązując się do jej zwrotu na warunkach precyzyjnie określonych w tej umowie. Dalej wskazał, że pozwana pomimo upływu wyznaczonego terminu nie dokonała zapłaty, wobec czego w dniu 21.01.2020 r. (...) spółka z o.o. zawarła z (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy o nr (...). Podniósł, że w dniu 26.02.2020 r. strony zawarły na czas oznaczony umowę ugody. Zgodnie z jej treścią pozwana złożyła oświadczenie o uznaniu co do zasady jak i wysokości, wierzytelności przysługującej uprzednio wierzycielowi pierwotnemu, w wysokości 10.190,79 zł. Pozwana dokonała wpłat na łączna kwotę 780,00 zł. W związku z uchybieniem w wysokości i terminach spłat ugoda została wypowiedziana, wobec czego do zapłaty pozostała kwota dochodzona pozwem.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, iż ugoda nie tworzy nowego zobowiązania i nie zwalnia z konieczności zbadania stosunku podstawowego. Pozwana zakwestionowała istnienie roszczenia pierwotnego, tj. zawarcie umowy pierwotnej, wykonanie umowy pierwotnej, wypowiedzenie umowy pierwotnej, jak również cesję wierzytelności.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 07.08.2018 r. M. C. wystąpiła do Z..pl z wnioskiem o pożyczkę w kwocie 5.000,00 zł. Pożyczka miała być udzielona na okres 36 miesięcy i wypłacona na rachunek nr (...).

(dowód: wniosek – k. 44)

W dniu 07.08.2018 r. M. C. zawarła z Z..pl umowę Elastycznej P. Ratalnej Z.. Pożyczkodawca udzielił pożyczki w kwocie 5.000,00 zł. Prowizja wyniosła 5.000,00 zł, a całkowity koszt pożyczki 5.808,24 zł. Zgodnie z warunkami umowy M. C. miała zapłacić Z..pl łączną kwotę 10.808,24 zł w 36 miesięcznych ratach w wysokości 300,23 zł począwszy od 07.09.2018 r.

(dowód: umowa – k. 45-44)

W dniu 07.08.2018 r. pożyczka została przekazana na rachunek nr (...).

(dowód: potwierdzenie przelewu – k. 48)

Pismem z dnia 12.04.2019 r. (...) wypowiedziało umowę pożyczki oraz wezwało do natychmiastowego uregulowania całkowitej kwoty pożyczki wraz z należnymi kosztami wynikającymi z umowy, w tym prowizją oraz odsetkami umownymi w łącznej wysokości 9.169,98 zł.

(dowód: wezwanie – k. 49)

W dniu 21.01.2020 r. (...) spółka z o.o. zawarła z (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy nr (...).

(dowód: umowa przelewu – k 10-16)

W dniu 26.02.2020 r. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. zawarł z M. C. ugodę. Zgodnie z postanowieniami ugody M. C. uznała całą należność wynikającą z umowy pożyczki zawartej w dniu 07.08.2018 r. z (...) sp. z o.o. i zobowiązała się do jej spłaty w 79 miesięcznych ratach. Pierwsza rata w kwocie 130 zł płatna do dnia 20.03.2020 r., 77 kolejnych rat w kwocie 130 zł płatnych do 20 dnia miesiąca, ostatnia rata w kwocie 50,79 zł płatna do dnia 20.09.2026 r. W przypadku opóźnienia w płatnościach stanowiących równowartość dwóch pełnych rat wierzyciel zastrzegł sobie prawo rozwiązania ugody.

(dowód: ugoda – k. 8)

Pismem z dnia 23.11.2020 r. (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wypowiedział ugodę i wezwał do niezwłocznej zapłaty całej kwoty zadłużenia w wysokości 9.410,79 zł.

(dowód: wypowiedzenie – k. 9)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji czynnej po stronie powoda wskazać należy, że w myśl art. 509 §1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast stosownie do § 2 przywołanego przepisu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Przelew wierzytelności – cesja – jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel – cedent – przenosi na rzecz osoby trzeciej – cesjonariusza – ogół uprawnień przysługujących mu ze stosunku prawnego łączącego go z dłużnikiem (por. H. Ciepła, Komentarz do art. 509 k.c., w: J. Gudowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, WKP 2018). Ustawodawca nie przewidział dla tej umowy szczególnej formy, z zastrzeżeniem art. 511 k.c. Do przejścia wierzytelności dochodzi na mocy porozumienia cedenta i cesjonariusza, wobec czego data zawarcia umowy jest datą przejścia wierzytelności na nabywcę.

Umowa przelewu wierzytelności ma charakter rozporządzający. Przelew bowiem powoduje wyjście wierzytelności z majątku zbywcy i jej wejście do majątku nabywcy. Wyraża to przepis art. 510 § 1, który wyraźnie stanowi o rozporządzającym skutku umowy (Ciszewski Jerzy (red.), Nazaruk Piotr (red.), Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, opubl. LEX/el. 2021).

Przeniesienie wierzytelności odbywa się więc zgodnie z zasadą, że nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26 maja 2015 r., VI ACa 1307/13).

Sąd uznał, iż powód wykazał, przedkładając umowę przelewu wierzytelności ( k. 10-15) wraz z częścią wykazu wierzytelności – załącznika do umowy ( k. 16) , że na mocy umowy cesji z dnia 21 stycznia 2020 r. nabył wierzytelność przysługującą uprzednio pożyczkodawcy (...) sp. z o.o., obejmującą roszczenie wynikające z umowy pożyczki zawartej z pozwaną. Tym samym wstąpił w prawa dotychczasowego wierzyciela i może skutecznie wykonywać jego uprawnienia także w zakresie dochodzenia należności na drodze sądowej. Wskazać należy , iż pozwana w ugodzie z dnia 26.02.2020r. ( k. 8) nie kwestionowała nabycia przedmiotowej wierzytelności przez powoda .

W ocenie Sądu w okolicznościach sprawy powództwo zasługiwało jedynie na częściowe uwzględnienie.

Powód w niniejszej sprawie powołał się na okoliczność zawarcia z pozwaną ugody. Podpisania tej ugody pozwana nie kwestionowała. Zgodnie z treścią art. 917 k.c., cel ugody i treść ugody jednoznacznie wskazują, iż w ugodzie chodzi o zmianę istniejącego już między stronami stosunku prawnego w celu usunięcia niepewności albo zapewnienie realizacji roszczeń wynikających z tego stosunku. Tym samym oznaczenie terminów spłat, nawet na długi okres czasu, co oczywiste, nie może skutkować uznaniem, że jest to nowe zobowiązanie, oderwane od dotychczasowego (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 października 2014 r., I ACa 685/14, Lex nr 1649311). Istotą ugody jest czynienie sobie wzajemnie ustępstw w zakresie oczekiwanych rezultatów istniejącego stosunku prawnego. Wzajemne ustępstwa stron stanowią element przedmiotowo istotny tej umowy. Celem zawarcia ugody i uzasadnieniem poczynionych w niej ustępstw jest istnienie niepewności co do powstania lub potencjalnie przynajmniej możliwość powstania między stronami sporu co do roszczeń wynikających ze stosunku prawnego. (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 8 października 2013 r., I ACa 287/13, Lex nr 1403837). Podstawą ugody musi więc być zawsze łączący strony stosunek prawny. W orzecznictwie podkreśla się trwałość postanowień ugody, ich niewzruszalność, wskazując, że ugoda nie może być czynnością iluzoryczną. Skoro tak, to jej zawarcie nie może być obojętne dla oceny roszczeń, z jakimi strona występuje w procesie sądowym w ramach tego samego stosunku prawnego, który objęty był ugodą.

Wskazać należy ,iż ugoda nie tworzy nowego zobowiązania i nie zwalnia z konieczności zbadania stosunku podstawnego , którym w niniejszej sprawie jest umowa pożyczki zawarta przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym w dniu 07.08.2018 r. ( k. 45)

W ocenie Sądu powód przedkładając kopię podpisanej przez pozwaną umowy pożyczki ( k. 45-46) wykazał w sposób nie budzący wątpliwości, iż w dniu 07.08.2018 r. doszło do zawarcia między (...) Spółka z o.o. a pozwaną Umowy Elastycznej P. Ratalnej nr (...). Ponadto powód wykazał, iż pożyczkodawca w wykonaniu w/w umowy przekazał pozwanej do dyspozycji środki pieniężne w kwocie 5.000,00 zł ( potwierdzenie wykonania operacji z dnia 07.08.2018 r. – k. 48)

Istotne w niniejszej sprawie jest istnienie – w ocenie Sądu - w umowie pożyczki zawartej przez wierzyciela pierwotnego z pozwaną klauzul abuzywnych , jak też obowiązek Sądu meriti do zbadania z urzędu , czy postanowienia stosowane w umowach zawieranych z konsumentami nie stanowią nieuczciwych warunków umownych tak, by nie mogły one wywołać wiążącego skutku wobec konsumenta.

Wskazać należy , iż sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu , czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich mają nieuczciwy charakter , a także do tego, aby dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą , o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego ( podobnie wyroki : z dnia 21 kwietnia 2016 r. , R. i R., C-377/14, EU:C:2016:283, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo, z dnia 21 grudnia 2016 r. 2016 r. ., G.N. i in. , C-154/15, C- 307/15 i C – 308/15, EU : C:2016:980, pkt 58)

Ma to istotne znaczenie w kontekście wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 września 2018 r. w sprawie C 176- 17 (…) S.A. w B przeciwko M.W.

W ocenie Sądu w umowie pożyczki zawartej przez pozwaną z wierzycielem pierwotnym zostały zawarte przez pożyczkodawcę klauzule abuzywne.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Stosownie do treści art. 385 ¹ § 2 kc jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. § 3 cytowanego przepisu stanowi natomiast, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

W niniejszej sprawie bezspornym jest , iż pozwana miała przymiot konsumenta. Odnosząc się do pojęcia „główne świadczenia stron” wskazać należy , iż pojęcie to należy rozumieć wąsko i odnieść do essentialia negotii umowy , a więc takich jej elementów konstrukcyjnych , bez których uzgodnienia nie doszłoby do zawarcia umowy pożyczki . Chodzi więc o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego , stanowiące te jego elementy , które konstytuują istotę danego porozumienia. Mając na względzie treść art. 720§1 kc stwierdzić należy , iż prowizja od pożyczki nie jest świadczeniem głównym stron umowy pożyczki.

Nie ulega wątpliwości, że zapisy umowy nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty opłaty dodatkowej - prowizji nie zostały z pozwaną uzgodnione indywidulanie. Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 3 kc nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W piśmiennictwie wskazuje się, że postanowieniami indywidulanie uzgodnionymi będą tylko takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez konsumenta. Dla oceny umowy stron w kontekście nieważności postanowień umowy istotne jest również porównanie wartości świadczenia, które ze względu na wysokość ustalonej prowizji pożyczkodawca zamierzał uzyskać ze świadczeniem, jakie pozwana otrzymała w wyniku jej zawarcia .

W nieniejszej sprawie stwierdzić należy, iż opłaty dodatkowe – prowizja zostały określone we wzorcu umowy, przedłożonym stronie pozwanej do podpisu. Z definicji zawartej w § 1 pkt 21 umowy z dnia 07.08.2018 r. ( k. 45-47 ) wynika, że prowizja oznacza koszt związany z przygotowaniem oraz udzieleniem pożyczki, stanowiący wynagrodzenie pożyczkodawcy, który pożyczkobiorca zobowiązany jest uiścić w wysokości podanej w umowie. Kwota prowizji jest doliczana przez pożyczkodawcę do kwoty pożyczki. Stosownie do Załącznika nr 1 do w/w umowy – Tabeli Opłat i Prowizji prowizja za udzielenie pożyczki wynosi od 32,5% do 100% całkowitej kwoty pożyczki. Kwota ta jest wyszczególniona w indywidualnej umowie dla każdego pożyczkobiorcy.

W realiach niniejszej sprawy strona powodowa dochodziła prowizji w kwocie 5.000,00 zł, a więc stanowiącej 100% udzielonej pożyczki. W ocenie Sądu ustalenie prowizji za udzielenie pożyczki w tak dużej wysokości jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, zasadą ekwiwalentności świadczeń stron i normalnym zyskiem uczciwie prowadzącego interes przedsiębiorcy. Nie uzasadnia jej również ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej.

Wskazać przy tym należy, iż stosownie do treści art. 385 ¹ § 4 kc ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidulanie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Zatem to na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania, że postanowienia nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty prowizji zostały uzgodnione indywidualnie . Powód w niniejszej sprawie okoliczności tej nie udowodnił.

Kolejnym warunkiem uznania za abuzywne danego postanowienia umownego w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc jest kształtowanie przez sporne postanowienie umowne praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, przy czym na skutek tej sprzeczności musi dojść do rażącego naruszenia jego interesów. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, iż istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka, sprzeczne z obyczajami będą więc takie działania , które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta. Natomiast termin „interesy konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, ale również przy uwzględnieniu aspektu zdrowia konsumenta i jego bliskich oraz dyskomfortu konsumenta, spowodowanego takimi czynnikami jak strata czasu, dezorganizacja życia, niewygoda, nierzetelne traktowanie, przykrości, naruszenie prywatności, doznanie zawodu, itd.

W ocenie Sądu nałożenie na pozwaną opłat, które równe są kwocie udzielonej pożyczki jest rażącym naruszeniem dobrych obyczajów, rzetelności kupieckiej i uczciwości, przy czym godzi w interes finansowy pozwanej jako konsumenta.

W tym zakresie należy podkreślić, iż skutkiem uznania klauzuli za abuzywną nie może być jej częściowa bezskuteczność ani „miarkowanie” abuzywności. Brak mocy wiążącej dotyczy całości klauzuli niedozwolonej, nie jest więc dopuszczalne uznanie, że jest ona skuteczna w zakresie w jakim nie naruszałaby kryterium określonego w art. 385 ¹ § 1 kc. W szczególności wniosek o częściowej bezskuteczności postanowień uznanych za abuzywne nie wypływa z art. 385 ¹ § 2 kc. Przepis ten przewiduje jedynie, że jeżeli postanowienia umowy zgodnie z §1 nie wiążą konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Prawidłowa wykładnia powołanego przepisu prowadzi do wyeliminowania całej klauzuli, a nie ograniczeniu zakresu jej obowiązywania ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 lipca 2-18 r. VACa 542/17 , wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 1 marca 2019 r., IX Ca 259/19 ) .

W konsekwencji stwierdzić należy, iż umowa pożyczki wskazana w pozwie jako stosunek podstawowy wiążący strony jest ważna, natomiast te postanowienia umowy w zakresie opłat dodatkowych, bardzo wysokiej prowizji - w kwocie 5000 zł jako nieważne nie są dla strony pozwanej wiążące, a strony związane są umową w pozostałym zakresie.

Pozwana nie była zatem zobowiązana do spłaty na rzecz wierzyciela pierwotnego kwoty 5.000 zł jako prowizji. Wskazać należy , iż pozwana nie kwestionowała dokonania częściowej spłaty pożyczki – w zakresie wskazanym przez powoda, pozwana nie przedstawiła też dowodów, iż spłaciła większą część zobowiązania , niż wskazywał powód .

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że pozwana obowiązana jest zwrócić powodowi kwotę udzielonej pożyczki wraz z należnymi odsetkami pomniejszoną o dokonane wpłaty. Dlatego też Sąd kwotę dochodzoną pozwem pomniejszył o kwotę 5000 zł jako dochodzoną przez powoda tytułem prowizji , która jako wynikająca z niedozwolonych klauzul umownych nie wiąże pozwanej. Sąd zasądził zatem od pozwanej na rzecz powoda łączną kwotę 4 466,28 zł , na którą składają się kwota 4.410,79 zł z tytułu niespłaconego kapitału oraz 55,99 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek od dnia wymagalności tj. 17.12.2020 r. do dnia wniesienia pozwu w (...), zaś w pozostałej części powództwo oddalił jako nieuzasadnione.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.pc. mając na względzie , iż żądania stron zostały uwzględnione w blisko równych częściach.