Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2021 roku, znak: (...)-2020 o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w związku z wnioskiem z dnia 20 maja 2021 roku ponownie ustalił wartość kapitału początkowego G. P. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia wartości kapitału początkowego, Zakład przyjął: podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 658,55 zł. W decyzji wskazano, iż do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 53,94%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 53,94% przez kwotę 1.220,89 zł tj. kwotę bazową określoną w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (53,94% x 1.220,89 zł = 658,55 zł). Ponadto, organ rentowy przyjął: okresy składkowe – 24 lata, 2 miesiące, 7 dni tj. 290 miesięcy, okresy nieskładkowe – 8 miesięcy, 26 dni tj. 8 miesięcy, jak również współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego, który dla G. P. wynosi 73,60 %. Według decyzji, średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynosi 209 miesięcy. Jak zawarto w treści decyzji, kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 88.967,12 zł.

W informacji do decyzji wskazano, iż kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 roku podlega waloryzacji według zasad określonych w art. 173 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zwaloryzowany kapitał początkowy uwzględniany jest w podstawie obliczenia emerytury ustalanej według nowych zasad (z zastosowaniem art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

/decyzja z dnia 15 czerwca 2021 roku – k. 20-21 załączonych akt rentowych/

W dniu 11 sierpnia 2021 roku wnioskodawca G. P., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika złożył odwołanie od powyższej decyzji

Wnioskodawca zaskarżonej decyzji zarzucał:

1)  Naruszenie prawa materialnego tj. § 10 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz.U.1989.11.63 t.j.) poprzez jego błędne niezastosowanie w stanie faktycznym sprawy i, co za tym idzie, przez przyjęcie dla okresu obejmującego zatrudnienie ubezpieczonego na terenie Niemiec (NRD) w latach 1977-1980 tylko obowiązującego wtedy minimalnego wynagrodzenia w j.g.u. w sytuacji, gdy podstawę takiego wyliczenia powinno stanowić wynagrodzenie zastępcze, obliczone jak dla pracownika zatrudnionego w kraju w takim samym lub podobnym charakterze.

W konsekwencji, odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości oraz rozstrzygnięcie sprawy, co do istoty poprzez ustalenie właściwej wartości kapitału początkowego, a ponadto o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 3-6/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 26 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania.

Organ rentowy wskazywał, iż do obliczenia kapitału początkowego Zakład uwzględnił 24 lata, 2 miesiące okresów składkowych oraz 8 miesięcy okresów nieskładkowych. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitał początkowego organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych tj. z lat 1973-1975, 1980-1983, 1985-1989, 1991-1998 ze wskaźnikiem wysokości kapitału początkowego wynoszącym 53,94%. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego za okresy zatrudnienia od dnia 15 stycznia 1977 roku do dnia 31 sierpnia 1977 roku, od dnia 24 października 1977 roku do dnia 6 lutego 1980 roku, od dnia 3 maja 1982 roku do dnia 31 stycznia 1985 roku przyjęto minimalne wynagrodzenie w j.g.u. Zakład w decyzji z dnia 16 czerwca 2021 roku pouczył wnioskodawcę, iż za okres pracy za granicą należy przedłożyć zaświadczenie o zarobkach innej osoby zatrudnionej na takim samym lub podobnym stanowisku, na jakim był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił G. P. wysokość emerytury przyznanej z urzędu od dnia 25 listopada 2020 roku. Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wnioskodawcy w wysokości 422.963,73 zł oraz kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 174.258,06 zł została podzielona przez średnie dalsze trwanie życia tj. 217,60 zł miesięcy. Wysokość emerytury wyniosła 2.744,59 zł, po waloryzacji od dnia 1 marca 2021 roku – 2.866,86 zł.

/odpowiedź na odwołanie – k. 23-24/

Decyzją z dnia 16 czerwca 2021 roku, znak (...), o ponownym ustaleniu wysokości emerytury z urzędu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20 maja 2021 roku oraz zgodnie z oświadczeniem z dnia 22 kwietnia 2021 roku przeliczył G. P. emeryturę od dnia 25 listopada 2020 roku tj. od dnia spełnienia wymaganych warunków. Zakład ustalił termin płatności świadczenia na 25 dzień każdego miesiąca.

W decyzji wskazano, iż podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 174.258,06 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 422.963,73 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 217,60 m-cy, wyliczona kwota emerytury wynosi 2.744,59 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26c ustawy emerytalnej: 174.258,06 + 422.963,73 / 217,60 = 2.744,59 zł. Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie: od 1 marca 2021 roku – 2.866,86 zł. Należność za okres od dnia 25 listopada 2020 roku do dnia 31 maja 2021 roku w kwocie 10,17 zł wraz ze świadczeniem za czerwiec – 2.866,86 zł po odliczeniu zaliczki na podatek odprowadzanej do urzędu skarbowego w kwocie 222,00 zł, liczonej od podstawy opodatkowania 2.877,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne w łącznej kwocie 258,93 zł, w tym odliczanej od podatku 222,97 zł, z kwoty świadczenia 35,96 zł, Zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 2.396,10 zł. Od dnia 1 lipca 2021 roku obliczona emerytura z urzędu brutto wynosi 2.866,86 zł. Od dnia 1 lipca 2021 roku podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 2.867,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 221,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 258,02 zł, w tym odliczana od podatku wynosi 222,18 zł, odliczana z kwoty świadczenia wynosi 35,84 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 2.387,84 zł.

W decyzji wskazano, iż za okres zatrudnienia na terenie Niemiec (NRD) tj. od dnia 24 października 1977 roku do dnia 6 lutego 1980 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął minimalne wynagrodzenie obowiązujące w j.g.u.

/decyzja z dnia 16 czerwca 2021 roku – k. 71-73 załączonych akt rentowych/

W dniu 11 sierpnia 2021 roku wnioskodawca G. P., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, złożył odwołanie od powyższej decyzji.

Wnioskodawca zaskarżonej decyzji zarzucał:

1)  Naruszenie prawa materialnego tj. § 10 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz.U.1989.11.63 t.j.) poprzez jego błędne niezastosowanie w stanie faktycznym sprawy i, co za tym idzie, przez przyjęcie dla okresu obejmującego zatrudnienie ubezpieczonego na terenie Niemiec (NRD) w latach 1977-1980 tylko obowiązującego wtedy minimalnego wynagrodzenia w j.g.u. w sytuacji, gdy podstawę takiego wyliczenia powinno stanowić wynagrodzenie zastępcze, obliczone jak dla pracownika zatrudnionego w kraju w takim samym lub podobnym charakterze.

W konsekwencji, odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości oraz rozstrzygnięcie sprawy, co do istoty poprzez ustalenie podstawy wymiaru przyznanej ubezpieczonemu emerytury przy uwzględnieniu wynagrodzenia zastępczego przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w kraju w latach 1977-1980 w takim samym lub podobnym charakterze, jak ubezpieczony G. P. za granicą, a ponadto o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 3-6 akt połączonej sprawy VIII U 2066/21/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 26 sierpnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc argumenty, jak w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia 15 czerwca 2021 roku.

/odpowiedź na odwołanie – k. 23-25 akt połączonej sprawy VIII U 2066/21/

Postanowieniem z dnia 16 września 2021 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VIII U 2066/21 ze sprawą o sygn. akt VIII U 2065/21 celem łącznego rozpoznania.

/postanowienie z dnia 16 września 2021 roku – k. 28 akt połączonej sprawy VIII U 2066/21/

Na rozprawie w dniu 23 września 2022 roku pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

/oświadczenie pełnomocnika organu rentowego – e – protokół z dnia 23 września 2022 roku – 00:01:52 i dalej/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca G. P. urodził się w dniu (...).

/bezsporne/

Wnioskodawca posiada łącznie 24 lata i 2 miesiące okresów składkowych oraz 8 miesięcy okresów nieskładkowych.

/bezsporne/

W okresie od dnia 4 października 1973 roku do dnia 21 stycznia 1975 roku oraz w okresie od dnia 7 lutego 1980 roku do dnia 30 kwietnia 1982 roku G. P. zatrudniony był w Fabryce (...) S.A. z siedzibą w P..

W posiadaniu dokumentacji kadrowo – płacowej pracowników zatrudnionych w powyższym zakładzie pracy jest (...) S.A. z siedzibą w O., która zmieniła firmę z (...) S.A. z siedzibą w O.. Spółka jest następcą prawnym (...) Zakładów (...). W jej zasobach zachowały się listy płac dla stanowisk pokrewnych (bez wskazania jakich) w stosunku do stanowiska pracy wnioskodawcy z roku 1979 (od stycznia do grudnia) i z roku 1980 (od stycznia do kwietnia). Na listach płac z 1980 roku (w miesiącach luty - kwiecień) znajdują się dane wnioskodawcy G. P.

/zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 8 załączonych akt rentowych, informacja (...) S.A. – k. 108, kserokopie list płac – k. 109-124/

Na podstawie umowy o pracę zawartej w dniu 1 listopada 1977 roku pomiędzy (...)de a G. P., wnioskodawca został zatrudniony od dnia 24 października 1977 roku na okres trzech lat w Wydziale Radialnym w charakterze konfekcjonera opon.

Umowa o pracę została zawarta na podstawie umowy pomiędzy R. Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a R. Niemieckiej Republiki Demokratycznej z dnia 25 maja 1971 roku, w ujęciu z dnia 18 października 1973 roku w sprawie czasowego zatrudnienia pracowników polskich w przedsiębiorstwach NRD.

Wnioskodawca zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu pracy, a zatrudnienie to trwało od dnia 24 października 1977 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku.

Według zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę w dniu 16 listopada 1978 roku, przeciętna wysokość miesięcznego wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie zatrudnienia wynosiła 1.870 marek.

/umowa o pracę – k. 30a-30e załączonych akt rentowych, zaświadczenie – k. 30f załączonych akt rentowych, oświadczenie – k. 30 załączonych akt rentowych, kserokopia duplikatu zaświadczenia nr (...) – k. 15/

W dniu 25 września 2020 roku G. P. złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

/wniosek – k. 1-2 załączonych akt rentowych/

Decyzją z dnia 12 października 2020 roku, znak: (...)-2020, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił G. P. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 83.010,62 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 659,77 zł.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 54,04%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 54,04% przez kwotę 1.220,89 zł tj. kwotę bazową określoną w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (54,04% x 1.220,89 zł = 659,77 zł). Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął 21 lat, 10 miesięcy i 22 dni okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych, współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawcy, który wyniósł 70,59%. Średnie dalsze trwanie życia – wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wyniosło 209 miesięcy.

W decyzji wskazano, iż za okres od dnia 15 stycznia 1977 roku do dnia 31 sierpnia 1977 roku, od dnia 3 maja 1982 roku do dnia 31 stycznia 1985 roku ze względu na brak zaświadczenia o wynagrodzeniu i zatrudnieniu (Rp-7) przyjęto minimalne wynagrodzenie obowiązujące w j.g.u.

/decyzja z dnia 12 października 2020 roku – k. 7-8 załączonych akt rentowych/

Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące dochody stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy:

- 1973 roku – 6.559,10 zł;

- 1974 roku – 27.413,30 zł;

- 1975 rok – 3.436,40 zł;

- 1980 rok – 41.946,00 zł;

- 1981 rok – 59.748,00 zł;

- 1982 rok – 57.025,00 zł;

- 1983 rok – 64.800,00 zł;

- 1985 rok – 110.200,00 zł;

- 1986 rok – 129.600,00 zł;

- 1987 rok – 168.000,00 zł;

- 1988 rok – 216.000,00 zł;

- 1989 rok – 861.300,00 zł;

- 1991 rok – 11.053.956,00 zł;

- 1992 rok – 17.614.800,00 zł;

- 1993 rok – 25.879.200,00 zł;

- 1994 rok – 34.467.000,00 zł;

- 1995 rok – 4.637,20 zł;

- 1996 rok – 5.967,52 zł;

- 1997 – 6.467,12 zł;

- 1998 – 7.863,98 zł.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 9 załączonych akt rentowych/

Decyzją z dnia 26 listopada 2020 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał G. P. emeryturę od dnia 25 listopada 2020 roku tj. od osiągniecia wieku emerytalnego. Organ rentowy ustalił termin płatności świadczenia na 25 dzień każdego miesiąca.

W decyzji wskazano, iż podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 174.258,06 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 394.645,65 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 217,60 m-cy, wyliczona kwota emerytury wynosi 2.614,45 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: 174.258,06 + 394.645,65 / 217,60 = 2.614,45 zł. Na poczet należności od dnia 25 listopada 2020 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku w kwocie 3.137,35 zł Zakład zaliczył kwotę 304,43 zł z tytułu wypłaconej renty, pozostała należność w kwocie 2.832,92 zł po odliczeniu zaliczki na podatek odprowadzanej do urzędu skarbowego w kwocie 218,00 zł, liczonej od podstawy opodatkowania 2.833,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne w łącznej kwocie 254,96 zł, w tym odliczanej od podatku 219,55 zł, z kwoty świadczenia 35,41 zł, Zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 2.359,96 zł. Od dnia 1 stycznia 2021 roku obliczona emerytura z urzędu brutto wynosi 2.614,45 zł. Od dnia 1 stycznia 2021 roku podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 2.614,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 198,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 235,30 zł, w tym odliczana od podatku wynosi 202,62 zł, odliczana z kwoty świadczenia wynosi 32,68 zł, wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 2.181,15 zł.

/decyzja z dnia 26 listopada 2020 roku – k. 54-56 załączonych akt rentowych/

W dniu 4 lutego 2021 roku wnioskodawca G. P. złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno – rentowego z uwzględnieniem zarobków uzyskanych w latach 1977 – 1979 podczas pracy w NRD.

/wniosek – k. 57-57v załączonych akt rentowych/

Decyzją z dnia 22 kwietnia 2021 roku, znak: (...)-2020, o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych – po otrzymaniu nowych dowodów mających wpływ na wysokość kapitału początkowego – ponownie ustalił wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 88.893,97 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 659,77 zł.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 54,04%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 54,04% przez kwotę 1.220,89 zł tj. kwotę bazową określoną w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (54,04% x 1.220,89 zł = 659,77 zł). Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął 24 lata i 1 miesiąc okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych, współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego dla wnioskodawcy, który wyniósł 73,60%. Średnie dalsze trwanie życia – wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wyniosło 209 miesięcy.

/decyzja z dnia 22 kwietnia 2021 roku – k. 13-14 załączonych akt rentowych/

Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące dochody stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy:

- 1973 roku – 6.559,10 zł;

- 1974 roku – 27.413,30 zł;

- 1975 rok – 3.436,40 zł;

- 1980 rok – 41.946,00 zł;

- 1981 rok – 59.748,00 zł;

- 1982 rok – 57.025,00 zł;

- 1983 rok – 64.800,00 zł;

- 1985 rok – 110.200,00 zł;

- 1986 rok – 129.600,00 zł;

- 1987 rok – 168.000,00 zł;

- 1988 rok – 216.000,00 zł;

- 1989 rok – 861.300,00 zł;

- 1991 rok – 11.053.956,00 zł;

- 1992 rok – 17.614.800,00 zł;

- 1993 rok – 25.879.200,00 zł;

- 1994 rok – 34.467.000,00 zł;

- 1995 rok – 4.637,20 zł;

- 1996 rok – 5.967,52 zł;

- 1997 – 6.467,12 zł;

- 1998 – 7.863,98 zł.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 15 załączonych akt rentowych/

Decyzją z dnia 23 kwietnia 2021 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku G. P. z dnia 4 lutego 2021 roku oraz zgodnie z oświadczeniem z dnia 22 kwietnia 2021 roku przeliczył emeryturę od dnia 25 listopada 2020 roku tj. od dnia spełnienia wymaganych warunków. Zakład ustalił termin płatności świadczenia na 25 dzień każdego miesiąca.

W decyzji wskazano, iż podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 174.258,06 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 422.615,92 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 217,60 m-cy, wyliczona kwota emerytury wynosi 2.742,99 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26c ustawy emerytalnej: 174.258,06 + 422.615,92 / 217,60 = 2.742,99 zł. Po doliczeniu składek od 02/2021 r. kwota emerytury przed przeliczeniem wynosi: 2.742,99 zł, przyrost składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 1.224,35 zł, średnie dalsze trwanie życia na dzień wniosku o przeliczenie wynosi 216,20 m-cy, wyliczona kwota emerytury wynosi 2.748,65 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26c ustawy emerytalnej: 2.742,99 + (1.224,35/216,20) = 2.748,65 zł. Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie: od 1 marca 2021 roku – 2.865,19 zł. Należność za okres od dnia 25 listopada 2020 roku do dnia 30 kwietnia 2021 roku w kwocie 696,74 zł wraz ze świadczeniem za maj – 2.865,19 zł po odliczeniu zaliczki na podatek odprowadzanej do urzędu skarbowego w kwocie 286,00 zł, liczonej od podstawy opodatkowania 3.562,00 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne w łącznej kwocie 320,57 zł, w tym odliczanej od podatku 276,05 zł, z kwoty świadczenia 44,52 zł, Zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 2.955,36 zł. Od dnia 1 czerwca 2021 roku obliczona emerytura z urzędu brutto wynosi 2.865,19 zł. Od 1 czerwca 2021 roku podstawę opodatkowania stanowi miesięcznie kwota 2.865,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 221,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi łącznie 257,87 zł, w tym odliczana od podatku wynosi 222,05 zł, odliczana z kwoty świadczenia wynosi 35,82 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 2.386,32 zł. Świadczenie wyliczone jest z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia.

W decyzji wskazano, iż za okres od dnia 24 października 1977 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku organ rentowy przyjął minimalne wynagrodzenie obowiązujące w j.g.u.

/decyzja z dnia 23 kwietnia 2021 roku – k. 65-67 załączonych akt rentowych/

W dniu 20 maja 2021 roku G. P. złożył kolejny wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno – rentowego z uwzględnieniem zarobków uzyskanych w latach 1977 – 1979 podczas pracy w NRD.

/wniosek – k. 68-68v załączonych akt rentowych/

W konsekwencji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję z dnia 15 czerwca 2021 roku oraz decyzję z dnia 16 czerwca 2021 roku.

/decyzja z dnia 15 czerwca 2021 roku – k. 20-21 załączonych akt rentowych, decyzja z dnia 16 czerwca 2021 roku – k. 71-73 załączonych akt rentowych/

Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął następujące dochody stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawcy:

- 1973 roku – 6.559,10 zł;

- 1974 roku – 27.413,30 zł;

- 1975 rok – 3.436,40 zł;

- 1980 rok – 44.346,00 zł;

- 1981 rok – 59.748,00 zł;

- 1982 rok – 57.025,00 zł;

- 1983 rok – 64.800,00 zł;

- 1985 rok – 110.200,00 zł;

- 1986 rok – 129.600,00 zł;

- 1987 rok – 168.000,00 zł;

- 1988 rok – 216.000,00 zł;

- 1989 rok – 861.300,00 zł;

- 1991 rok – 11.053.956,00 zł;

- 1992 rok – 17.614.800,00 zł;

- 1993 rok – 25.879.200,00 zł;

- 1994 rok – 34.467.000,00 zł;

- 1995 rok – 4.637,20 zł;

- 1996 rok – 5.967,52 zł;

- 1997 – 6.467,12 zł;

- 1998 – 7.863,98 zł.

/obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 22 załączonych akt rentowych/

Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego za okres zatrudnienia od dnia 24 października 1977 roku do dnia 6 lutego 1980 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął minimalne wynagrodzenie w jednostkach gospodarki uspołecznionej.

/bezsporne/

Dokumentacja płacowa pracowników (...) Zakładów (...) (wcześniej (...) Fabryki (...)) J. P. oraz Z. M. w postaci list płac z roku 1979 roku (miesiące od stycznia do grudnia) oraz z roku 1980 (miesiące od stycznia do kwietnia) nie wskazuje, by pracownicy ci w okresie od 1977 roku do 1979 roku zatrudnieni byli w kraju w taki samym lub podobnym charakterze, jak G. P. przed wyjazdem do NRD.

/listy płac – k. 139-154/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składała się dokumentacja załączona do akt niniejszego postępowania oraz znajdująca się w aktach organu rentowego.

W przedmiotowej sprawie przeprowadzone postępowanie dowodowe miało na celu ustalenie, czy przy wyliczeniu kapitału początkowego G. P., a w konsekwencji należnej mu emerytury, dopuszczalne jest uwzględnienie rzeczywiście uzyskiwanych przez niego zarobków w latach 1977-1979 w ramach świadczenia pracy w zakładzie (...)-de w NRD na podstawie umowy o pracę, bądź też wynagrodzenia zastępczego tj. wynagrodzenia przysługującego w wyżej wymienionym okresie pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim wnioskodawca zatrudniony był przed wyjazdem za granicę.

Zaświadczenie pracodawcy (...)de o wynagrodzeniu otrzymywanym przez skarżącego w okresie pracy w NRD zawierało jedynie informację o „przeciętnej wysokości miesięcznego wynagrodzenia” przysługującej G. P.. Wobec powyższego, wysokość wynagrodzenia wskazana w treści zaświadczenia nie była dla Sądu miarodajna, ponieważ nie obrazowała konkretnej wielkości wynagrodzenia w poszczególnych miesiącach zatrudnienia wnioskodawcy w NRD.

W ocenie strony skarżącej, przy wyliczeniu kapitału początkowego wnioskodawcy organ rentowy winien wziąć pod uwagę wynagrodzenie zastępcze tj. wynagrodzenie, jakie otrzymywali J. P. oraz Z. M. – pracowników, według odwołującego się, zatrudnionych na stanowisku, jakie zajmował G. P. przed wyjazdem za granicę w 1977 roku. Wnioskodawca podnosił, iż wyżej wymienione osoby pracowały w tej samej brygadzie, przy wykonywaniu dokładnie tych samych czynności pracowniczych, z kolei po udaniu się przez G. P. poza granice kraju, mieli dalej pozostawać w zatrudnieniu w przedsiębiorstwie Fabryka (...) S.A. z siedzibą w P..

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy zwrócił się do (...) S.A. z siedzibą w P. – następcy prawnego (...) Zakładów (...) o nadesłanie akt osobowych pracowników J. P. oraz Z. M.. Wymieniony podmiot, jak wynika z pisma złożonego w dniu 11 lipca 2022 roku nie dysponuje dokumentacją kadrowo – płacową rzeczonych pracowników poza listami płac z roku 1979 roku (miesiące od stycznia do grudnia) oraz z roku 1980 (miesiące od stycznia do kwietnia). Jak zważył Sąd Okręgowy, ograniczony zasób dokumentacji osobowej J. P. oraz Z. M. nie pozwolił na udowodnienie w niniejszym postępowaniu, iż pracownicy ci zatrudnieni byli w spornym okresie w takim samym lub podobnym charakterze, jak wnioskodawca G. P. przed wyjazdem z Polski. Listy płac, de facto obejmujące jedynie kilka miesięcy roku 1979 oraz 1980, nie zawierały żadnych danych w tym zakresie i nie mogły stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Twierdzenia wnioskodawcy w tych granicach okazały się również niewystarczające. Dopiero bowiem akta osobowe J. P. oraz Z. M. zawierające odpowiednie umowy o pracę, aneksy do umów o pracę, zakresy czynności, jak również listy płac obejmujące pełne lata, w czasie których wnioskodawca przebywał poza granicami kraju, pozwoliłyby na ustalenie, czy wyliczenie kapitału początkowego i emerytury wnioskodawcy winno uwzględniać wynagrodzenie zastępcze przewidziane przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy emerytur i rent. Należy przy tym zwrócić uwagę, że wnioskodawca nie pracował w spornym zakładzie tuż przed wyjazdem za granicę, więc budzi wątpliwość w ogóle możliwość zastosowania wynagrodzenia zastępczego.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie i podlegały oddaleniu, jako bezzasadne.

Stosownie do treści art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r. , poz. 504 ze zm., dalej: ustawa emerytalna), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli, m.in

po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Jak wskazuje art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej, wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)  z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)  z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)  z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Jak normuje ust. 2 i ust. 3 powołanego przepisu, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia, a podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Na mocy art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Według ustępu 2 powołanego artykułu, kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

W oparciu o przepis art. 174 ust. 1, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (ust. 3).

Natomiast w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury
i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei, na podstawie ust. 6 omawianego przepisu, na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z tym że przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia dotychczas przysługującej emerytury z Funduszu (art. 26c ust. 2).

Stosownie do art. 116 ust. 5 powyższej ustawy do wniosku o emeryturę lub rentę powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo i wysokości tego świadczenia, co oznacza, że ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 roku II UK 297/00).

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia
7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca zakwestionował wysokość przyjętego za podstawę obliczeń emerytury wynagrodzenia otrzymywanego za pracę w Przedsiębiorstwie Państwowym (...)-de w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej. ZUS uwzględnił bowiem wynagrodzenie za pracę w latach 1977 – 1980 w wysokości minimalnej.

Zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c.
i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Mając to na uwadze, Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawcy.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać
w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonej. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe ma m.in. na celu ustalić taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawca rzeczywiście i niewątpliwie otrzymywał podczas zatrudnienia na terenie NRD w spornym okresie.

W znajdującym się aktach sprawy zaświadczeniu pracodawcy (...)de z dnia 16 listopada 1978 roku wskazano, iż przeciętna wysokość miesięcznego wynagrodzenia G. P. wynosiła 1.870 marek. Zapis ten nie obrazował faktycznej wielkości wynagrodzenia otrzymywanego przez wnioskodawcę w poszczególnych miesiącach pracy w NRD. W związku z powyższym, w ocenie Sądu Okręgowego, kwota rzeczonego wynagrodzenia nie mogłaby zostać przyjęta do wyliczenia kapitału początkowego wnioskodawcy, a ostatecznie – jego emerytury.

Zgodnie z § 10 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (t.j. Dz. U. Nr 11, poz. 63) jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia:

1) kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo

2) jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

Cytowany § 10 określa dwa rozłączne przypadki:

- pierwszy, dotyczący sytuacji gdy odprowadzone zostały składki na ubezpieczenie społeczne w kraju, chociaż pracownik świadczył pracę za granicą. W takim wypadku pierwszeństwo, niezależnie od okresu, w którym to zatrudnienie miało miejsce, przypada wysokości rzeczywistych zarobków.

- drugi – jeśli składki nie zostały odprowadzone lub brak dowodów na ten fakt, a zatrudnienie przypada przed 1991 rokiem – wynagrodzenia zastępcze.

Praca wnioskodawcy w spornym okresie odbywała się w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej. Ubezpieczony nie został tam skierowany przez jakiekolwiek polskie przedsiębiorstwo, ale jego praca wykonywana była w oparciu o umowę międzynarodową.

Zgodnie z art. 9 punkt 9 umowy z 25 maja 1971 roku przedłużonej następnie na mocy kolejnych protokołów, świadczenia rentowe, do których polscy pracownicy mają prawo, będą wypłacane przez właściwe instytucje PRL według obowiązujących przepisów i na ich koszt. Okresy zatrudnienia oraz zarobki z tytułu pracy NRD będą uwzględniane tak, jak okresy zatrudnienia w PRL. Pkt. 10 określał zasady ustalania i przekazywania składek ubezpieczeniowych stronie polskiej.

W art. 1 protokołu przedłużającego obowiązywanie tej umowy określono zasady naliczania i przekazywania kwot podatków oraz składek ubezpieczeniowych stronie polskiej na pokrycie wydatków z tytułu udzielania świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Biorąc pod uwagę, iż na podstawie zaświadczenia pracodawcy (...)de z dnia 16 listopada 1978 roku Sąd nie mógł ustalić wysokości rzeczywistych zarobków wnioskodawcy w czasie zatrudnienia w NRD w każdym konkretnym miesiącu (w zaświadczeniu mowa jest o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu), w stosunku do wnioskodawcy należało rozważyć zaistnienie przypadku drugiego wskazanego w treści § 10 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent.

W ramach drugiego przypadku można (ale tylko w odniesieniu do zarobków uzyskanych do końca 1990 r.) wziąć pod uwagę wysokość zarobków innego pracownika, zatrudnionego w tym czasie w kraju na porównywalnym stanowisku (tj. ustalić hipotetycznie, ile dany ubezpieczony zarabiałby, a więc i od jakich kwot byłyby za niego odprowadzane składki na ubezpieczenia, gdyby w tym czasie pracował w kraju, a nie za granicą).

W tym miejscu należy dokonać wykładni celowościowej przepisu §10 rozporządzenia. Przepis §10 nakazuje przyjęcie, jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 roku – kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę. Zamiar ustawodawcy wydaje się w tym zakresie oczywisty. Okresy pracy za granicą przed dniem 1 stycznia 1991 roku zostały potraktowane jako okresy składkowe. Jednocześnie najczęściej za te okresy pracy nie były odprowadzane składki od realnie otrzymywanych wynagrodzeń przez pracowników za granicą, które to wynagrodzenia były znacznie wyższe niż wynagrodzenia pracowników porównywalnych w kraju. W związku z powyższym, ustawodawca wprowadził fikcję prawną, która miała na celu uwzględnienie wynagrodzeń dla tych pracowników, jednakże nie w wysokościach faktycznie otrzymywanych (brak odprowadzania składek), ale w wysokościach otrzymywanych w tym czasie przez pracowników zatrudnionych na takich samych lub podobnych stanowiskach w kraju. Powyższe dawało pewność, że osoby pracujące za granicą będą miały uwzględnione wynagrodzenie przynajmniej w takiej wysokości. Jednocześnie przyjmowanie wynagrodzeń pracowników porównywalnych dawało pewność, iż wynagrodzenia te będą uwzględnione ze wszystkimi ich zmianami. A zatem, jeżeli w danym zakładzie wynagrodzenia rosły, a pracownik przebywał na kontrakcie dłuższy okres czasu, to nie będzie on stratny, gdyż uzyska jako podstawę wymiaru wynagrodzenie pracownika w kraju, które w tym czasie również wzrastało. Ustawodawca nie zdecydował się na przyjęcie za cały okres pracy za granicą tylko wynagrodzenia otrzymywanego przez danego pracownika przed wyjazdem na kontrakt, z tego względu, iż takie obliczenie wynagrodzenia byłoby dla tego pracownika krzywdzące. W tym czasie bowiem następowały podwyżki wynagrodzeń w kraju, zaś dany pracownik pozostawałby z wynagrodzeniem, jakie otrzymywał przed wyjazdem za granicę, bez żadnych podwyżek. Nadto najczęściej wynagrodzenie składało się z kilku elementów, a tylko jednym z nich było wynagrodzenie zasadnicze. Pracownicy otrzymywali również premie. Zwłaszcza byłoby to krzywdzące dla pracowników zatrudnionych za granicą przez dłuższy okres. A zatem niewątpliwie celem ustawodawcy było zapewnienie wskazanym osobom, jako podstawy wymiaru wynagrodzenia przynajmniej takiego, jakie otrzymywali w tym czasie pracownicy zatrudnieni na porównywalnym stanowisku w kraju, ze wszystkim podwyżkami tego wynagrodzenia i dodatkami.

W niniejszej sprawie, wnioskodawca jako okresy, z których ma być obliczona podstawa wymiaru jego kapitału początkowego, wskazał okres pracy za granicą wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy. Niekwestionowanym było, że za pracę wykonywaną za granicą w wymiarze pełnego etatu wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie. Tym samym, biorąc pod uwagę regulacje prawne zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku, Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie, czy w stosunku do wnioskodawcy dopuszczalnym stało się zastąpienie jego rzeczywistego wynagrodzenia, wynagrodzeniem innego pracownika zatrudnionego w tym okresie w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim G. P. był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

Sąd Okręgowy, zgodnie ze stanowiskiem strony skarżącej, zwrócił się do (...) S.A. z siedzibą w O. o przedłożenie akt osobowych J. P. oraz Z. M.. Według wnioskodawcy, osoby te w okresie od 1977 roku do 1979 roku zatrudnieni byli w kraju w (...) Fabryce (...) w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim wnioskodawca przed wyjazdem za granicę. Wyżej wymieniona spółka udostępniła jedynie dokumentację płacową ww. osób w postaci list płac za miesiące styczeń – grudzień 1979 roku oraz styczeń – kwiecień 1980 roku wskazując, iż nie dysponuje innymi dokumentami kadrowo – płacowymi rzeczonych osób. Załączona dokumentacja nie pozwoliła Sądowi na powzięcie wiedzy, czy w stosunku do wnioskodawcy przy wyliczeniu kapitału początku oraz emerytury można było przyjąć w spornym okresie wynagrodzenie zastępcze. Strona skarżąca nie przedstawiła żadnych dowodów, które potwierdzałyby powyższą okoliczność. Sąd nie mógł zatem ustalić, czy w okresie od 1977 roku do 1979 roku na rzecz zakładu pracy, w którym zatrudniony był wnioskodawca przed wyjazdem za granicę, świadczyły pracę osoby zatrudnione na stanowiskach takich samych lub podobnych do stanowiska G. P. podczas świadczenia przez niego pracy w Polsce. Sąd nie miał sposobności zapoznania się ani z umowami o pracę takowych pracowników, ani z zakresami obowiązków przez nich wykonywanych, ani też dokumentami o charakterze płacowym za cały sporny okres. Na podstawie tak znikomej ilości informacji, Sąd nie był zatem uprawniony do przyjęcia, iż przy ustalaniu podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy na podstawie zarobków z okresu zatrudnienia za granicą, należy oprzeć się na wynagrodzeniu zastępczym. Należy zwrócić uwagę, że wnioskodawca w swoich informacyjnych wyjaśnieniach w ogóle nie wspominał nazwisk tych dwóch pracowników. Poza tym wnioskodawca nie był zatrudniony w spornym zakładzie bezpośrednio przed wyjazdem za granicę.

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa, Sąd Okręgowy nie znalazł przesłanek do uwzględnienia odwołań, bowiem zaskarżone decyzje zostały oparte na istniejących podstawach faktycznych, jak i prawnych.

Ostatecznie, Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

I.S.