Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 23.09.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 17.09.2021 r., odmówił P. D. prawa do przeliczenia emerytury poprzez uwzględnienie w wysokości kapitału początkowego okresu pracy w (...) w P.. Zakład argumentował, że wysokość kapitału początkowego w decyzji o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z 3 września 2021 r. wynosi 22477,95 zł. Wartość współczynnika proporcjonalnego została wyliczona w wysokości 32,62%. Najkorzystniejszym wariantem jest 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r. przyjętych z okresu ubezpieczenia przed 1999 r. i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 15,08%. Jednocześnie Zakład poinformował, że przedłożone dokumenty nie są wystarczającym dowodem na zaliczenie do stażu pracy okresu od 1.06.1982 r. do 31.12.1982 r. oraz od 1.01.1984 r. do 11.05.1984 r. ponieważ brak na nich informacji o wysokości zaliczki za jedną dniówkę obrachunkową.

(decyzja k. 28 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, wnosząc o jej zmianę poprzez uwzględnienie do stażu pracy okresu zatrudnienia od 1.06.1982 r. do 11.05.1984 r. w (...) w P., argumentując, że złożone w ZUS dokumenty pozwalają ustalić powyższy okres zatrudnienia.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że złożone przez wnioskodawcę dokumenty nie potwierdzają ilości dni pracy jako członka (...) w P..

(odpowiedź na odwołanie k. 4)

Na rozprawie z 27.04.2022 r. wnioskodawca poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(e-prot. z 27.04.2022 r.: 00:00:45)

Na ostatnim terminie rozprawy z 10.10.2022 r. wnioskodawca poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie odwołania.

(e-prot. z 10.10.2022 r.: 00:00:54)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca - P. D. urodził się (...)

(okoliczność niesporna)

Decyzją z 23 września 2019 r. Zakład ustalił kapitał początkowy dla wnioskodawcy na dzień 1.01.1999 r. o wartości 19 863,36 zł. Wartość kapitału początkowego zostało obliczona przy przyjęciu podstawy wymiaru kapitału początkowego w kwocie 184,11 zł. Wartość współczynnika proporcjonalnego została wyliczona w wysokości 15,08%. Najkorzystniejszym wariantem było 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r. przyjętych z okresu ubezpieczenia przed 1999 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został obliczony przy uwzględnieniu następujących zarobków rocznych wnioskodawcy:

- 1989 r. - 0 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 2 481 096 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1990 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 12 355 644 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1991 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 21 240 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1992 r. - 0 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 35 220 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1993 r. – 14 532 000 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 47 940 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 36,38%,

- 1994 r. – 14 132 000 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 63 936 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 29,47%,

- 1995 r. – 2068,40 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 8431,44 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 32,71%,

- 1996 r. – 2 594,40 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 10.476 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 24,77%,

- 1997 r. – 3204,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 12743,16 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 27,43%,

- 1998 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 14873,88 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%.

Do wyliczenia kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w łącznej ilości 4 lat, tj. 48 miesięcy, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 29,17%, wysokość 24% kwoty bazowej 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek wnioskodawcy w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 43 lata, łączny staż ubezpieczeniowy do 31.12.1998 r. określony w dniach 1440. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173).

Obliczenie wartości kapitału początkowego dokonano w następujący sposób:

293,01 zł x 29,17% (współczynnik proporcjonalny) = 85,47 zł

(48 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 184,11 (podstawa wymiaru) = 9,57 zł

Razem 96,04 zł

96,04 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 19 863,36 zł.

Jednocześnie Zakład poinformował, że przedłożone dokumenty nie są wystarczającym dowodem na zaliczenie do stażu pracy okresu od 1.06.1982 r. do 11.05.1984 r. ponieważ brak na nich informacji o dniówkach obrachunkowych.

(decyzja k. 11 akt kapitałowych)

W dniu 1.06.2021 r. P. D. złożył wniosek o emeryturę.

(okoliczności niesporne)

W związku z powyższym decyzją z 3.09.2021 r. ZUS ponownie ustalił kapitał początkowy dla wnioskodawcy na dzień 1.01.1999 r. Do obliczenia kapitału początkowego przyjęto podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 184,11 zł ustaloną w decyzji z 23.09.2019 r. o ustaleniu kapitału początkowego. Okresy składkowe przyjęto w łącznej ilości 5 lat, tj. 60 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do – osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi 32,62%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Do obliczenia współczynnika przyjęto okresy składkowe i nieskładkowego w łącznej ilości 5 lat. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173). Zakład podał, że obliczenie wartości kapitału początkowego zostało dokonane w następujący sposób:

293,01 zł x 32,62% (współczynnik proporcjonalny) = 96,58 zł

(60 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 184,11 (podstawa wymiaru) = 11,97 zł

Razem 107,55 zł

107,55 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 22 477,95 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 22 477,95 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów:

- od 1.06.1982 r. do 31.12.1982 r. – okres pracy w (...) z powodu braku dniówek obrachunkowych, dodając, że po dostarczeniu kart ewidencyjnych z wykazanymi dniówkami kapitał zostanie ponownie przeliczony,

- od 1.01.1984 r. do 11.05.1984 r. - okres pracy w (...) z powodu braku dniówek obrachunkowych, dodając, że po dostarczeniu kart ewidencyjnych z wykazanymi dniówkami kapitał zostanie ponownie przeliczony.

Do wyliczenia w ww. decyzji kapitału początkowego ZUS na podstawie złożonych przez wnioskodawcę list wypłat w (...) w P. uwzględnił okres od 1.01.1983 r. do 31.12.1983 r.

( decyzja z 3.09.2021 r. k. 16 akt kapitałowych, listy k. 12 akt ZUS)

Wnioskodawca ma przyznane na mocy decyzji ostatecznej z dnia 6.09.2021 r. prawo do emerytury od dnia 25.05.2021 r. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 81.101,77 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 107.409,17 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 204,30 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 922,72 zł i została wyliczona w związku z przeliczeniem kapitału początkowego na koncie ubezpieczonego w następujący sposób:

(81101,77 zł + 107.409,17 zł)/ 204,30 = 922,72 zł.

Emerytura przyznana od 25.05.2021 r. w kwocie 922,72 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1250,88 zł. Emerytura nie została podwyższona, gdyż zgodnie z art. 87 ust. 5 a ustawy emerytalnej prawo do podwyższenia nie przysługuje w razie zbiegu prawa do emerytury z Funduszu z prawem do emerytury rolniczej określonej przepisami prawa o ubezpieczeniu społecznym rolników.

(decyzja k. 19 akt ZUS)

W dniu 17 września 2021 r. odwołujący złożył wniosek o ponowne wyliczenie kapitału początkowego przy przyjęciu również okresów pracy w (...) w P. od 1.06.1982 r. do 31.12.1982 r. oraz od 1.01.1984 r. do 11.05.1984 r. na podstawie znajdujących się już w aktach emerytalnych list zaliczek pieniężnych, listy wypłaty należności spółdzielców z tytułu rozliczenia wyniku i podziału dochodu, dodatkowo załączając do w/w wniosku odpis prawa jazdy i zaświadczenie o odbyciu szkolenia z zakresy bhp pochodzących z w/w okresów zatrudnienia.

(wniosek k. 25 akt ZUS, odpis prawa jazdy i zaświadczenie k. 26-27 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z 23 września 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 17 września 2021 r., odmówił P. D. prawa do przeliczenia emerytury poprzez uwzględnienie w wysokości kapitału początkowego okresu pracy w (...) w P.. Zakład argumentował, że wysokość kapitału początkowego w decyzji o ponownym ustaleniu kapitału początkowego z 3 września 2021 r. wynosi 22477,95 zł. Wartość współczynnika proporcjonalnego została wyliczona w wysokości 32,62%. Najkorzystniejszym wariantem jest 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1989 r. do 31.12.1998 r. przyjętych z okresu ubezpieczenia przed 1999 r. i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 15,08%. Jednocześnie Zakład poinformował, że przedłożone dokumenty nie są wystarczającym dowodem na zaliczenie do stażu pracy okresu od 1.06.1982 r. do 31.12.1982 r. oraz od 1.01.1984 r. do 11.05.1984 r. ponieważ brak na nich informacji o wysokości zaliczki za jedną dniówkę obrachunkową.

(decyzja k. 28 akt ZUS)

P. D. był członkiem (...) w P. w okresie od 1.06.1982 r. do 11.05.1984 r. i w tym czasie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca ciągnika. W oryginalnych dokumentach w postaci oryginalnej karty nr 30/85 ewidencji pracy i dochodów wnioskodawcy za lata 1982-1984 z akt płacowych zbiorczych za 1984 r. wynika ilość dni pracy z tytułu członkostwa wnioskodawcy w (...) oraz uzyskany z tego tytułu dochód w tej spółdzielni. Listy zaliczek wypełniała czasem kierowniczka księgowości, a czasem prezes spółdzielni. Karty pracy były dostarczane przez kierowników produkcji do księgowości na koniec miesiąca. Z kart pracy wynikało co dana osoba danego dnia robiła i przez ile godzin. Z regulaminu spółdzielni wynikało, że za pracę za 1 godzinę mogła być dniówka obrachunkowa w wysokości 1,10 zł albo 1,80 zł. Godziny pracy były przeliczane na dniówki obrachunkowe. Następnie godziny pracy były dzielone na 8 godzinny dzień pracy – dawało to nawet 40 dni w ciągu jednego miesiąca. Lista wypłat należności z tytułu rozliczenia wyniku i podziału dochodu za 1982 r. dotyczyła wypłat wyrównania po uchwaleniu bilansu.

( świadectwo pracy k. 7 akt rentowych, odpis prawa jazdy i zaświadczenie k. 26-27 akt ZUS, karta nr 30/85 ewidencji pracy i dochodów wnioskodawcy za lata 1982-1984 k. 88, akta płacowe zbiorcze za 1984 r. – 34- 87, zeznania świadka B. W. e-prot. z 23.07.2022 r.: 00:11:59, lista zaliczek za październik 1982 r. k. 12 akt ZUS)

Zawarte w oryginalnej karcie nr 30/85 ewidencji pracy i w aktach płacowych ze spornych okresów dane potwierdzają ilość dni pracy wnioskodawcy z tytułu członkostwa wnioskodawcy w (...) wymaganą do uwzględnienia całego stażu pracy od 1.06.1982 r. do 11.05.1984 r. w tej spółdzielni oraz potwierdzają uzyskany przez odwołującego z tego tytułu dochód w spółdzielni. Łączny dochód osiągnięty w danym roku kalendarzowym po podzieleniu przez przeciętny miesięczny dochód będący podstawą wymiaru składek daje liczbę miesięcy przepracowanych przez wnioskodawcę w spółdzielni: 7 miesięcy (196 dni pracy), 12 miesięcy (365 dni pracy), 5,5 miesiąca (151 dni pracy).

Hipotetyczny kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r. przy uwzględnieniu w/w dokumentów wyniósł 29 280,90 zł, a po waloryzacji na dzień przyznania emerytury, tj. 25.05.2021 r., wynosi 139.916,58 zł.

Do wyliczenia hipotetycznego kapitału początkowego przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 37,72%, który został obliczony z 10 lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1982 r. do 31.12.1991 r. przy uwzględnieniu następujących zarobków rocznych wnioskodawcy:

- 1982 r. - 102515 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 139572 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 125,91%,

- 1983 r. - 202704 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 173700 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 116,70%,

- 1984 r. - 113310 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 202056 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 134,59%,

- 1985 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 240060 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1986 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 289140 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1987 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 350208 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1988 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 637080 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1989 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 2 481 096 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1990 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 12 355 644 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

- 1991 r. - 0,00 zł, kwota rocznego przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy 21 240 000 zł, stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia za rok kalendarzowy w % - 0%,

Do wyliczenia hipotetycznego kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe w łącznej ilości 5 lat, 11 miesięcy, 11 dni, tj. 71 miesięcy, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 35,73%, wysokość 24% kwoty bazowej 293,01 zł. Do ustalenia współczynnika przyjęto wiek wnioskodawcy w dniu 31.12.1998 r. po zaokrągleniu do pełnych lat wynoszący 43 lata, łączny staż ubezpieczeniowy po zaokrągleniu do pełnych lat 6 lat. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z 25.03.1999 r. w sprawie tablic średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. Nr 12, poz. 173).

Obliczenie wartości hipotetycznego kapitału początkowego dokonano w następujący sposób:

293,01 zł x 35,37% (współczynnik proporcjonalny) = 014,69 zł

(71 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 480,62 (podstawa wymiaru) = 35,41 zł

Razem 140,10 zł

140,10 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 29 280,90 zł.

Hipotetyczna wysokość emerytury obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wynosi:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 81101,77 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 139.916,58 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 204,30 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1081,83 zł a po waloryzacji od 1.03.2022 r. 1157,56 zł.

(hipotetyczne wyliczenia ZUS k. 99-106, karta nr 30/85 ewidencji pracy i dochodów wnioskodawcy za lata 1982-1984 k. 88-89, akta płacowe zbiorcze za 1984 r. – 34- 87)

Powyższy stan faktyczny Sąd odtworzył na podstawie oryginalnych dokumentów płacowych pochodzących z badanego okresu, które zostały nadesłane przez archiwum w toku postępowania odwoławczego, a których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron a i Sąd nie miał powodów by czynić to z urzędu. Podnieść należy, że niekwestionowane przez pozwanego zeznania świadka B. W. w pełni potwierdziły wiarygodność złożonych dokumentów, bowiem świadek uczestniczyła w sporządzaniu list zaliczek i miała wiedzę na temat tego w jaki sposób były sporządzane karty pracy i jak obliczano dniówki obrachunkowe w spółdzielni. Dokumenty te posłużyły do dokonania hipotetycznych obliczeń kapitału początkowego dla wnioskodawcy przez pozwanego. Wyliczeń pozwanego nie kwestionował skarżący, wprost oświadczając, że zgadza się z nimi. Jednocześnie należy podkreślić, że pełnomocnik ZUS oświadczył wprost, że dopiero po złożeniu przedmiotowych dokumentów przez archiwum, a w szczególności karty ewidencji pracy (karta 48 akt sprawy) możliwe było wyliczenie dni pracy wnioskodawcy z tytułu członkostwa w spółdzielni. (e-prot. z 10.10.2022 r.: 00:00:54).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 504 ze zm.) w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość

W art. 116 ust. 1 w/w ustawy postanowiono, że postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Zgodnie zaś z ust. 5 art. 116 cyt. ustawy do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Stosownie do treści art. 173 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy na dzień wejścia w życie ustawy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (ust. 2).

Zgodnie z art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przepis ust. 2 art. 174 stanowi, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, to jest w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku.

Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r.

Z kolei z mocy art. 15 ust. 1 analizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Ust. 6 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i 5 w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty,

oraz

4)  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można zatem stwierdzić, że kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Natomiast stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie do art. 25 analizowanej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko­wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę - art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4).

Zatem w przypadku osób, dla których ustalany jest kapitał początkowy, wysokość emerytury uzależniona jest od kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego, zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowanych od dnia 1 stycznia 1999 roku na koncie ubezpieczonego oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie zaś z art. 6 ust. 2 pkt 12 cytowanej ustawy, za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, tj. okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i w innych spółdzielniach zrzeszonych w (...) Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych, w zespołowych gospodarstwach rolnych spółdzielni kółek rolniczych zrzeszonych w Krajowym Związku (...) oraz pracy na rzecz tych spółdzielni:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tego tytułu.

Stosownie natomiast do art. 4 pkt 3 dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 1983 r., Nr 27, poz.135 ze zm.) w związku z treścią art. 6 ust. 2 pkt 12 lit. a powyższej ustawy zaliczenie okresu pracy członka w rolniczej spółdzielni produkcyjnej do okresu zatrudnienia wymaga wykazania ilości przepracowanych dniówek w spornym okresie.

Według art. 4 pkt 1 - 3 wspomnianego dekretu za dzień pracy uważa się 8 godzin pracy, a przed dniem 1 lipca 1962 roku dzień, który stanowił podstawę do obliczenia dniówki obrachunkowej; do dni pracy zalicza się również dni urlopu wypoczynkowego oraz dni pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub opiekuńczego (pkt 1), za miesiąc pracy uważa się 20 dni pracy dla mężczyzny oraz 13 dni pracy dla kobiety, a jeżeli ubezpieczony użytkuje działkę przyzagrodową lub dostarcza spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym - 18 dni pracy dla mężczyzny oraz 11 dni pracy dla kobiety (pkt 2), za rok pracy uważa się rok obrachunkowy, w którym mężczyzna przepracował w spółdzielni co najmniej 240 dni pracy, kobieta 150 dni pracy, a jeżeli użytkuje działkę przyzagrodową lub dostarcza spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym - to co najmniej: mężczyzna 220 dni pracy, a kobieta 130 dni pracy (pkt 3).

Wyznacznikiem pracy w spółdzielni nie był zatem dzień pracy, ale szczególny miernik nakładu pracy, którym była dniówka obrachunkowa (dniówka inwentarzowa, także złoty obrachunkowy).

Sąd podziela w niniejszej sprawie pogląd Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w stosunku do członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej istotne dla zaliczenia roku pracy do okresu składkowego jest przepracowanie w tym roku wymaganej ilości dniówek obrachunkowych, a nie faktyczny okres pozostawania w ubezpieczeniu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1979 r., sygn. akt: II UR 7/79, N. Prawo z 1981 r., nr 6, s. 87; z dnia 12 maja 1999 r., sygn. akt: II UKN 624/98, OSNAPiUS z 2000 r. Nr 14, poz. 556; oraz z dnia 1 września 2010 r., sygn. akt: II UK 80/10, niepublikowany).

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył zaliczenia nieuwzględnionych dotychczas okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w P. oraz jego wynagrodzeń w tych okresach przy obliczaniu wartości kapitału początkowego. Przyczyną, dla której organ rentowy nie uwzględnił spornych okresów był brak informacji w listach płac o liczbie przepracowanych dni w spornych latach w (...) w P., a także brak w listach wpłat w (...) w P. informacji o wysokości zaliczek za jedną dniówkę obrachunkową (wykazana została na etapie postępowania przed organem emerytalnym tylko zaliczka 220 zł w 1982 r.).

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. obowiązuje od 23 listopada 2011 r. i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak, zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. są zgodne co do tego, że regulacja zawarta w § 20 rozporządzenia wyznacza jedynie kierunek postępowania dowodowego, natomiast nie oznacza, że wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być ustalona w inny sposób tak przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, a nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego / por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1998, Nr 11, poz. 342; wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06, niepubl./.

W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych kieruje się bowiem regułami dowodzenia określonymi w art. 227 i n. kpc nie jest zaś związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 kpc. Sprawia to, że wysokość uzyskiwanych dochodów może być ustalana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, które Sąd uznał za celowe i pożądane.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2012 r. w sprawie II UK 255/11 (Legalis nr 536745) jednoznacznie wskazał, że podleganie ubezpieczeniu społecznemu z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej przed dniem 1 stycznia 1999 r., na podstawie dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 27, poz. 135 z późn. zm.), może być wykazane na podstawie zeznań świadków.

Mając powyższe na uwadze Sąd w niniejszej sprawie przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę oryginalnej dokumentacji płacowej pochodzącej ze spornego okresu dotyczącej ubezpieczonego przesłanej przez archiwum oraz przesłuchał jako świadka B. W., co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność żądań wnioskodawcy.

Z niekwestionowanych przez pozwanego dokumentów, które zostały złożone przez archiwum w trakcie postępowania odwoławczego wynika, że w okresie od 1.06.1982 r. do 11.05.1984 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) w P. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy ciągnika. Należy podkreślić, że pełnomocnik ZUS na ostatnim terminie rozprawy wprost przyznał, że dopiero złożenie tych dokumentów przez archiwum, a zwłaszcza karty ewidencji pracy, umożliwiło uwzględnienie żądań wnioskodawcy i zaliczenie do okresów składkowych pominiętych dotąd okresów od 1.06.1982 r. do 31.12.1982 r. oraz od 1.01.1984 r. do 11.05.1984 r. a także uwzględnienie wynikających z tych dokumentów wynagrodzeń odwołującego. Odwołujący z kolei nie tylko nie zgłosił do hipotetycznych wyliczeń pozwanego jakichkolwiek zastrzeżeń, ale wprost oświadczył, że w pełni się z nimi zgadza. Sąd z urzędu również nie dostrzegł pod względem rachunkowym jakichkolwiek mankamentów hipotetycznych wyliczeń pozwanego.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe skutkowało ustaleniem, że w załączonych przez archiwum dokumentach w postaci oryginalnej karty nr 30/85 ewidencji pracy i dochodów wnioskodawcy za lata 1982-1984 z akt płacowych zbiorczych za 1984 r. wynika ilość dni pracy z tytułu członkostwa wnioskodawcy w (...) wymagana do uwzględnienia stażu pracy od 1.06.1982 r. do 11.05.1984 r. oraz uzyskany z tego tytułu dochód w tej spółdzielni. Łączny dochód osiągnięty w danym roku kalendarzowym po podzieleniu przez przeciętny miesięczny dochód będący podstawą wymiaru składek daje liczbę miesięcy przepracowanych przez wnioskodawcę w spółdzielni: 7 miesięcy (196 dni pracy), 12 miesięcy (365 dni pracy), 5,5 miesiąca (151 dni pracy). Hipotetyczny kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r. przy uwzględnieniu w/w dokumentów wyniósł 29 280,90 zł, a po waloryzacji na dzień przyznania emerytury, tj. 25.05.2021 r., wynosi 139.916,58 zł. Do wyliczenia hipotetycznego kapitału początkowego przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 37,72%, który został obliczony z 10 lat kalendarzowych, tj. od 1.01.1982 r. do 31.12.1991 r. i jest on korzystniejszy dla wnioskodawcy od dotychczas przyjmowanego przez pozwany organ rentowy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 23 września 2021 roku o przeliczenie emerytury i przeliczył emeryturę wnioskodawcy od 1 września 2021 r. przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszącego 37,72%, orzekając, jak w sentencji wyroku.

A.P.

z/odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. ZUS, wypożyczając akta ZUS

03.11.22r.