Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2022 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Andrzej Kurzych

Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Czerniawska

po rozpoznaniu w dniu 20 października 2022 r. w Toruniu na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. P.

przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu

o odszkodowanie i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od powoda Ł. P. na rzecz pozwanego Polskiego Związku Łowieckiego kwotę 2.880,00 zł (dwa tysiące osiemset osiemdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem kosztów procesu,

III.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Toruniu kwotę 631,00 zł (sześćset trzydzieści jeden złotych) tytułem brakującej części opłaty od pozwu.

sędzia Andrzej Kurzych

IV P 123/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 maja 2022 r. powód Ł. P. skierowanym przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu „o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę zawartej w dniu 1 sierpnia 2008 r., przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach, zasądzenie odszkodowania za czas pozostawania bez pracy zgodnie z art. 47 k.p. oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 9 maja 2022 r. pozwany – Polski Związek Łowiecki doręczył mu oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę na podstawie art. 53 k.p. Powód zaznaczył, że jego kłopoty zdrowotne rozpoczęły się 24 czerwca 2021 r. i są bezpośrednio związane z wykonywaną pracą Kierownika (...) oraz konsekwencją wypadku w przy pracy. Decyzja podjęta przez Łowczego Krajowego – Przewodniczącego Zarządu Głównego (...) jest krzywdząca. Ujęte w k.p. terminy były jedynie formalnym pretekstem do zakończenia współpracy. Tryb postępowania Łowczego Krajowego i ogłoszona już w dniu 13 maja 2022 r. rekrutacja praktycznie zamyka możliwość powrotu na stanowisko zajmowane do rozwiązania umowy. Ogłoszona w tym dniu rekrutacja wskazuje wyraźnie, że wypowiedzenie umowy o pracę było zaplanowane znaczenie wcześniej i jeśli tylko nie doszłoby do skutku z powodów o jakich się mówi w uzasadnieniu i podstawie prawnej, to doszłoby do niego z innych przyczyn. Zaznaczył także, że przekroczenie określonych przepisami kodeksu pracy terminów nie było przez niego zawinione i spowodowane zostało ograniczeniem dostępności usług medycznych związanym ze stanem epidemii.

Ponadto powód wskazał, że występują liczne i uzasadnione wątpliwości, czy P. L. – pełniący funkcję Przewodniczącego Zarządu Głównego (...), mógł formalnie sporządzić wypowiedzenie. W czasie, w których sporządzono pismo o rozwiązaniu stosunku pracy, nie był pracownikiem Polskiego Związku Łowieckiego, gdyż został dyscyplinarnie zwolniony z pracy. Nie mógł zatem wykonywać czynności w sprawach z zakresu prawa pracy. W dniu 22 marca 2022 r. z rąk Prezesa (...) przyjął bowiem zwolnienie dyscyplinarne.

W piśmie z dnia 8 czerwca 2022 r. (k. 43 akt) powód wskazał, że tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy domaga się kwoty 12.611,00 zł (netto).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zwrot kosztów postępowania. Wskazał, że pismo w sprawie rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. zostało powodowi doręczone w dniu 6 maja 2022 r. Powód od dnia 24 czerwca 2021 r. nieprzerwanie, aż do dnia 22 grudnia 2021 r., przebywał na zwolnieniu lekarskim (łącznie 182 dni). Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego zostało powodowi przyznane decyzją (...) Oddział w T. z dnia 22 grudnia 2021 r. za okres od 23 grudnia 2021 r. do 20 czerwca 2022 r. Do dnia sporządzenia odpowiedzi na pozew powód nie zgłosił gotowości do pracy, a ponadto jego stan zdrowia niezmiennie nie pozwala na jej podjęcie. W tych warunkach rozwiązanie z powodem umowy o pracę na podstawie wskazanego przepisu było zgodne z prawem. Nie zmienia tego kwestia dostępności usług medycznych w okresie epidemii. Ponadto wobec nieobecności powoda konieczne było podjęcie szybkich działań sanacyjnych.

Odnosząc się do zagadnienia umocowania P. L. do podpisania pisma w sprawie rozwiązania z powodem umowy o pracę pozwany powołał się na art. 32a ust. 5 pkt 1 ustawy Prawo łowieckie. W myśl tego przepisu Łowczego Krajowego powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw środowiska. Łowczy Krajowy został desygnowany na podstawie aktu powołania, a nie poprzez zawarcie z nim umowy o pracę. Stosunek pracy stanowi dopełnienie tegoż ustawowo uregulowanego aktu powołania. Pozwany powołał się także na § 87 ust. 2 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego, w myśl którego czynności w zakresie umowy o pracę z Łowczym Krajowym, w ty, zawieranie, aneksowanie, rozwiązywanie umów dokonuje Prezes (...). Uprawnienia ta mieszczą się wyłącznie w sferze działań faktycznych. Prezes (...) może zatem dokonywać jedynie aktów formalnych, natomiast nie podejmuje on decyzji z zakresu treści złożonych oświadczeń woli.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód Ł. P. podjął pracę w Polskim Związku Łowieckim w dniu 1 maja 2008 r. jako kierownik Ośrodka (...) w M.. Od dnia 1 sierpnia 2008 r. został zatrudniony na czas nieokreślony.

(dowody:

⚫

umowa o pracę z 01.05.2008 r. – k. 11A akt osobowych,

⚫

umowa o pracę z 01.08.2008 r. – k. 3B akt osobowych)

Zgodnie z § 87 ust. 1 Statutu Polskiego Związku Łowieckiego do zadań łowczego krajowego należy:

1)  wykonywanie uchwał Zarządu Głównego,

2)  składanie oświadczeń woli w imieniu Zarządu Głównego na podstawie stosownej uchwały tego Zarządu,

3)  wykonywanie czynności kierownika jednostki w zakresie prawa pracy w stosunku do pracowników Zrzeszenia,

4)  zwoływanie i prowadzenie posiedzeń Zarządu Głównego,

5)  kierowanie pracą biura Zarządu Głównego.

W myśl ust. 2 czynności w zakresie umowy o pracę z łowczym krajowym, w tym zawieranie, aneksowanie, rozwiązanie umów dokonuje prezes (...).

(dowody:

⚫

statut – k. 214 akt)

Aktem z dnia 7 lutego 2020 r. Minister Klimatu powołał P. L. na stanowisko Łowczego Krajowego.

W dniu 27 marca 2020 r. Prezes (...) działając w imieniu Polskiego Związku Łowieckiego zawarł z P. L. umowę o pracę na stanowisku Łowczego Krajowego.

Pismem z dnia 22 marca 2022 r. Prezes (...) wręczył Łowczemu Krajowemu P. L. oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. P. L. nadal wykonywał obowiązki Łowczego Krajowego.

(dowody:

⚫

akt powołania – k. 167 akt,

⚫

umowa o pracę z 27.03.2020 r. – k. 165-166 akt,

⚫

pismo z 22.03.2022 r. – k. 174-175 akt)

W dniu 22 czerwca 2021 r. powód doznał wypadku przy pracy podczas polowania z myśliwymi dewizowymi. Od dnia 24 czerwca 2021 r. powód był niezdolny do pracy. Z dniem 22 grudnia 2021 r. wykorzystał okres zasiłkowy. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 22 grudnia 2021 r. powód uzyskał prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 23 grudnia 2021 r. do 20 czerwca 2022 r. Powód po tej dacie był nadal niezdolny do pracy (aż do daty rozprawy, 20 października 2022 r.).

(dowody:

⚫

protokół powypadkowy – k. 10-14 akt,

⚫

zwolnienie lekarskie – k. 19-23 akt,

⚫

decyzja z 22.12.2021 r. – k. 25-27 akt,

⚫

dokumentacja lekarska – k. 28-30 akt)

Oświadczeniem z dnia 25 kwietnia 2022 r. pozwany rozwiązał z powodem umowę o pracę na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 1 lit. b k.p. Jako przyczynę pozwany wskazał niezdolność do pracy trwającą dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku (art. 182 dni) oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące. Pismo zostało podpisał Łowczy Krajowy P. L..

Oświadczenie zostało powodowi doręczone w dniu 6 maja 2022 r. przez Łowczego Okręgowego (...) P. O.. Powód odmówił przyjęcia pisma. W dniu 9 maja 2022 r. zdecydował się jednak na osobisty odbiór pisma.

(dowody:

⚫

pismo z 25.04.2022 r. – k. 7 akt,

⚫

notatka – k. 7C akt osobowych,

⚫

upoważnienie – k. 5C akt osobowych)

Sąd zważył, co następuje:

Zasadnicze dla rozstrzygnięcia fakty nie były sporne. Zostały one ustalone na podstawie dokumentów, których prawdziwość nie wywoływała żadnych kontrowersji. Należy zaznaczyć, że w ten sposób ustalona faktografia była wystarczającą dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Dlatego Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków M. P. i P. L. oraz przesłuchania stron. Zaproponowane tezy dowodowe, niezależnie od tego, że P. L., jako osoba działająca za pozwanego, nie mógłby być przesłuchany w charakterze świadka, nie nawiązywały do przyczyny rozwiązania umowy o pracę. Gdy chodzi zaś o kwestię dotyczącą umocowania P. L. do działania za pozwanego w trybie art. 3 ¹ k.p., to miała ona charakter prawny. Pod względem faktycznym nie budziła ona żadnych wątpliwości.

Odnosząc się do kwestii zgodności z prawem dokonanego wobec powoda rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika, a więc w trybie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. Pozwany jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę wskazał niezdolność do pracy trwającą dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku (art. 182 dni) oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące. Przyczyna ta miała oparcie w ustalonym stanie faktycznym.

Powód wykorzystał 182-dniowy okres zasiłkowy z dniem 22 grudnia 2021 r. Decyzją ZUS z dnia 22 grudnia 2021 r. uzyskał prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres od 23 grudnia 2021 r. do 20 czerwca 2022 r. W dacie doręczenia oświadczenia w sprawie rozwiązania umowy o pracę, tj. w dniu 6 maja 2022 r. upłynął już okres trzymiesięczny okres świadczenia rehabilitacyjnego, a powód był nadal niezdolny do pracy.

Taki stan rzeczy odpowiadał dyspozycji art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. Zgodnie z tym przepisem pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową. W myśl § 3 wskazanego przepisu rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Stosownie do cytowanego art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. prawo pracodawcy do niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę (bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika) powstaje wówczas, gdy niezdolność pracownika do pracy trwa dłużej niż określone w tym przepisie okresy pobierania wynagrodzenia, zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Upływ tych okresów wyznacza najwcześniejszy dopuszczalny termin, w którym pracodawca może złożyć oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika (niezdolność do pracy z powodu choroby jest traktowana jako przyczyna niezawiniona przez pracownika). Uprawnienie do niezwłocznego rozwiązania stosunku pracy ustaje dopiero wówczas, gdy pracownik stawi się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności, czyli po odzyskaniu zdolności do pracy, i wyrazi gotowość podjęcia pracy, czyli przystąpienia do wykonywania obowiązków pracowniczych. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca.

Pozwany miał zatem prawo rozwiązać z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p. W żaden sposób nie ograniczał tego uprawnienia fakt, iż niezdolność do pracy spowodowana była wypadkiem przy pracy, czy utrudnienia w zakresie możliwości uzyskania pomocy medycznej w okresie epidemii Covid-19. Okoliczności te nie mają bowiem żadnego znaczenia prawnego w kontekście możliwości zastosowania wskazanego przepisu.

Wyjaśniająco należy też podnieść, że nic nie wskazywało na to, aby pracodawca rozwiązując z powodem umowy o pracę kierował się innymi powodami niż te, które zostały wyrażone w piśmie z dnia 25 kwietnia 2022 r. Gdyby jednak nawet tak było, to przecież doszło do wyczerpania dyspozycji art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p., co uprawniało pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę na podstawie tego przepisu.

Wskazać też trzeba, że nie cechuje się żadną nadzwyczajnością sytuacja, w której pracodawca w okresie długotrwałej niezdolności do pracy pracownika, zwłaszcza pracownika zajmującego samodzielne stanowisko kierownicze, w przypadku którego nie ma perspektywy szybkiego powrotu do pracy, poszukuje innego kandydata w celu obsadzenia wakującego etatu. Jest to wyraz zwykłej zapobiegliwości.

Oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu z powodem umowy o pracę nie było także dotknięte wadliwością podlegającą na złożeniu tego oświadczenia przez osobę nieumocowaną do działania za pozwanego, a więc z naruszeniem art. 3 ¹ § 1 k.p. Przepis ten stanowi, że za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Powód twierdził, że P. L., zajmujący na podstawie wydanego przez Ministra Klimatu aktu powołania z dnia 7 lutego 2020 r. stanowisko Łowczego Krajowego, nie był umocowany do reprezentacji pozwanego w sprawach z zakresu prawa pracy, a tym samym do złożenia w imieniu pracodawcy oświadczenia w sprawie rozwiązania z powodem umowy o pracę, gdyż pismem z dnia 22 marca 2022 r. Prezes (...) wręczył Łowczemu Krajowemu P. L. oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Poza sporem było, że mimo rozwiązania umowy o pracę P. L. nadal wykonywał obowiązki Łowczego Krajowego. Nie został bowiem odwołany z tej funkcji przez Ministra.

Zgłoszone przez powoda zarzuty obligują do zbadania usytuowania Łowczego Krajowego w strukturze Polskiego Związku Łowieckiego oraz trybu jego powoływania i odwołania.

Zgodnie z art. 32a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2022 r., poz. 1173) organami Polskiego Związku Łowieckiego są:

1)  Krajowy Zjazd Delegatów Polskiego Związku Łowieckiego, jako najwyższa władza Polskiego Związku Łowieckiego, który ustala kierunki działania Polskiego Związku Łowieckiego oraz realizuje inne zadania przewidziane statutem;

2)  (...), do zadań której należy nadzór nad działalnością Zarządu Głównego oraz realizacja innych zadań przewidzianych statutem;

3)  Zarząd Główny jako organ zarządzający i reprezentujący Polski Związek Łowiecki na zewnątrz, nadzorujący działalność zarządów okręgowych, a także realizujący inne zadania przewidziane statutem;

4)  Główny Sąd Łowiecki i okręgowe sądy łowieckie jako organy orzekające w postępowaniu dyscyplinarnym;

5)  Główny Rzecznik Dyscyplinarny i okręgowi rzecznicy dyscyplinarni jako organy prowadzące dochodzenia dyscyplinarne;

6)  Kapituła Odznaczeń Łowieckich jako organ nadający odznaczenia łowieckie;

7)  okręgowe zjazdy delegatów Polskiego Związku Łowieckiego, które realizują zadania przewidziane statutem;

8)  zarządy okręgowe jako organy terenowe Zarządu Głównego.

Stosowanie do ust. 3 Krajowy Zjazd Delegatów Polskiego Związku Łowieckiego tworzą, wyłonieni w wyborach pośrednich, przedstawiciele kół łowieckich i przedstawiciele członków niezrzeszonych w kołach łowieckich, zaś ust. 4 w skład (...) wchodzą członkowie wybrani przez okręgowe zjazdy delegatów - po jednym z każdego okręgu.

Zgodnie zaś z ust. 5 w skład Zarządu Głównego wchodzą:

1)  Łowczy Krajowy - powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw środowiska;

2)  członkowie w liczbie od 2 do 4 - powoływani i odwoływani przez ministra właściwego do spraw środowiska na wniosek Łowczego Krajowego.

Z cytowanych przepisów wynika po pierwsze, że Zarząd Główny jest organem zarządzającym i reprezentującym Polski Związek Łowiecki na zewnątrz, a po drugie, iż w skład tego organu wchodzą Łowczy Krajowy i członkowie powoływani i odwoływani przez ministra właściwego do spraw środowiska. Przepisy te nie precyzują, czy akt powołała i odwołania Łowczego Krajowego jest jednocześnie zdarzeniem relewantnym w płaszczyźnie prawnopracowniczej. W szczególności nie określa wprost, czy akt powołania na stanowisko Łowczego Krajowego skutkuje jednocześnie nawiązaniem stosunku pracy z powołania w rozumieniu art. 68 § 1 k.p. Przepis ten stanowi, iż stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

Z postanowień statutu Polskiego Związku Łowieckiego wynika natomiast, że podstawą zatrudnienia Łowczego Krajowego jest umowa o pracę. Zgodnie bowiem z § 87 ust. 2 Statutu czynności w zakresie umowy o pracę z łowczym krajowym, w tym zawieranie, aneksowanie, rozwiązanie umów dokonuje prezes (...).

W ocenie Sądu, na gruncie niniejszej sprawy nieoperatywne byłoby roztrząsanie, czy akt powołania na stanowisko Łowczego Krajowego kreuje stosunek pracy, o którym mowa w art. 68 k.p., czy też jest to wyłącznie akt powierzenia określonego stanowiska (funkcji), zaś zatrudnienie odbywa w trybie określonym § 87 ust. 2 Statutu. Nie budzi bowiem wątpliwości, że Minister Klimatu i Środowiska dotychczas nie skorzystał z kompetencji do odwołania Łowczego Krajowego, a zgodnie z art. 32a ust. 5 pkt 1 ustawy – Prawo Łowieckie jest to jego wyłączna prerogatywa. Wskazany przepis ma charakter kategoryczny ( ius cogens). Nie jest możliwe scedowanie tego uprawnienia na inne podmioty (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 11.04.2013 r., I PK 259/12, OSNP 2014, nr 2, poz. 22). W konsekwencji, działania polegające na złożeniu w dniu 22 marca 2022 r. przez Prezesa (...) oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. nie mogły wywołać skutku w postaci odwołania Łowczego Krajowego ze stanowiska. Jeszcze raz należy wskazać, taka kompetencja przysługuje wyłącznie ministrowi ds. środowiska.

Stanowisko to jawi się jako oczywiste w przypadku, w którym akt powołania jest aktem inwestytury na określoną funkcję. Pozostaje jednak ono aktualne także przy założeniu, iż akt powołania, o którym mowa w art. 32a ust. 5 pkt 2 ustawy – Prawo Łowieckie kreuje stosunek pracy z powołania. W tym kontekście pracodawcą P. L. nadal pozostawałby Polski Związek Łowiecki, zaś minister ds. środowiska wyposażony byłby w „wycinkową” zdolność do rozwiązania z nim stosunku pracy poprzez odwołanie (art. 70 k.p.). W tym układzie pismo z dnia 22 marca 2022 r. w sprawie rozwiązania stosunku pracy nie mogło jednak wywołać skutku w postaci rozwiązania stosunku pracy z powołania, skoro kompetencje w tym zakresie, zgodnie z przepisami ustawy – Prawo łowieckie, posiada wyłącznie minister ds. środowiska. Jak już wskazano uprawnienie to ma charakter kategoryczny i niezbywalny. Nie jest zatem możliwe przyjęcie, że Prezes (...) działał w tym zakresie jako osoba wyznaczona do dokonywania czynności za Polski Związek Łowieckiej w sprawach z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 3 ¹ k.p. W myśl § 1 tego przepisu za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Taki stan rzeczy prowokował do rozważań, czy oświadczenie złożone przez Prezesa (...), mimo swej wadliwości, mogło skutkować ustaniem stosunku pracy z powołania. Ten kierunek analizy prawnej wynika z generalnej tendencji do zachowywania skuteczności czynności prawnych dokonywanych z naruszeniem art. 3 ¹ k.p., co wiąże się z niestosowaniem sankcji ustanowionych w prawie cywilnym (np. art. 104 k.c. Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania). Przykładowo Sąd Najwyższy w wyroku z 16.06.1999 r., I PKN 117/99, OSNP 2000/17/646 wskazał, że wypowiedzenie umowy o pracę powoduje jej rozwiązanie także wtedy, gdy oświadczenie to złożył niewłaściwy organ osoby prawnej, jeżeli pracodawca podjął później czynności potwierdzające ustanie stosunku pracy. Z kolei w orzeczeniu z 9.05.2006 r., II PK 270/05, OSNP 2007/9-10/125 Sąd Najwyższy przyjął, że niezgodność z prawem rozwiązania umowy o pracę wynikająca z niewłaściwej reprezentacji pracodawcy nie powoduje nieważności wypowiedzenia. W takim przypadku sąd, na żądanie pracownika, może orzec o bezskuteczności wypowiedzenia, przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu (art. 45 k.p.), a zastosowanie sankcji określonych w Kodeksie cywilnym może nastąpić tylko w wyjątkowych przypadkach, w których wypowiedzenia dokonano niezgodnie z wolą pracodawcy i nie zostało ono przez niego potwierdzone.

W przedmiotowej sprawie (o ile przyjąć, że Łowczy Krajowy zatrudniony jest na podstawie powołania) Minister Klimatu i (...) nie potwierdził czynności Prezes (...), co wprost wynika z pisma pozwanego z dnia 7 października 2022 r. (k. 189-190 akt). Nic też nie wskazuje na to, aby odpowiadały one woli Ministra Klimatu i (...), co przejawia się choćby w tym, iż P. L. nadal wykonuje obowiązki Łowczego Krajowego (dowodzi tego choćby analizowane oświadczenie o rozwiązaniu z powodem umowy o pracę).

Reasumując, mimo złożenia przez Prezesa (...) oświadczenia o rozwiązaniu z P. L. umowy o pracę dotyczącej stanowiska Łowczego Krajowego na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., w żadnym układzie nie skutkowało ono pozbawieniem P. L. funkcji Łowczego Krajowego. W tym zakresie konieczne byłoby władcze działanie Ministra Klimatu i (...), które w sprawie nie zostało podjęte.

Należy też zauważyć, że P. L., jako osoba zajmująca stanowisko Łowczego Krajowego, był umocowany do podejmowania czynności z zakresu prawa pracy wobec pracowników Polskiego Związku Łowieckiego, co wynikało z § 87 ust. 1 pkt 3 Statutu W myśl tego postanowienia do zadań łowczego krajowego należy m.in. wykonywanie czynności kierownika jednostki w zakresie prawa pracy w stosunku do pracowników Zrzeszenia. Taka delegacja kompetencji w tym przypadku była dopuszczalna, skoro art. 32 ust. 3 ustawy - Prawo łowieckie stanowi, że Polski Związek Łowiecki oraz koła łowieckie działają na podstawie ustawy oraz statutu uchwalonego przez Krajowy Zjazd Delegatów Polskiego Związku Łowieckiego i zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw środowiska, zaś art. 32 ust. 4 pkt 6 i 9 tej ustawy, iż statut Polskiego Związku Łowieckiego określa w szczególności tryb działania organów Polskiego Związku Łowieckiego oraz organów koła łowieckiego i zasady postępowania wewnątrzorganizacyjnego. Zamieszczone w § 87 ust. 1 pkt 3 Statutu postanowienie należało zatem potraktować jako wyznaczenie do dokonywania za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 3 ¹ k.p. Odnotować trzeba, że wskazana kompetencja nie została w Statucie powiązana z kwestią pozostawania przez Łowczego Krajowego w stosunku pracy z (...) Związkiem (...).

Resumując, powództwo o przywrócenie do pracy, a w konsekwencji także powództwo o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, podlegało oddaleniu na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b i art. 57 § 1 ( a contrario) k.p.

Wobec niejednolitej terminologii występującej w aktach osobowych powoda i P. L., Sąd wyjaśnia, iż w wyroku oznaczył pozwanego (zgodnie z żądaniem pozwu) jako Polski Związek Łowiecki. Taka denominacja wynika wprost z treści art. 32 ust. 1-2 ustawy – Prawo łowieckie.

O kosztach orzeczono w myśl zasady odpowiedzialności stron za wynik postępowania (art. 98 § 1 k.p.c.). Wobec przegranej powoda, należało zasądzić od niego na rzecz pozwanego kwotę 2.880,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Orzeczenie to miało umocowanie w § 9 ust. 1 pkt 1 i § ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.; odpowiednio 180,00 zł i 2.700,00 zł).

Wyjaśnić należy zgodnie z poglądem przedstawionym w uchwale Sądu Najwyższego z 7 marca 2018 r. (III PZP 5/17, OSNP 2018/7/88) w sprawie o przywrócenie do pracy i łącznie z nim dochodzone wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy stronie reprezentowanej w postępowaniu apelacyjnym przez radcę prawnego ustanowionego z wyboru należne są koszty zastępstwa procesowego, które obejmują zarówno stawkę minimalną za prowadzenie sprawy o przywrócenie do pracy (§ 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych;), jak i stawkę minimalną za prowadzenie sprawy o wynagrodzenie za pracę (§ 9 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia).

Pełnomocnik powoda na rozprawie wniósł o zastosowanie wobec powoda art. 102 k.p.c. Wskazał, że powód nie był w stanie właściwie rozpoznać okoliczności dotyczących umocowania P. L. do złożenia w imieniu pozwanego oświadczenia o rozwiązaniu z nim umowy o pracę. W ocenie Sądu, kwestia ta nie uzasadniała zastosowania w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. Nie można jej bowiem potraktować jako wypadku szczególnie uzasadnionego.

W piśmiennictwie wskazuje się przykłady szczególnych sytuacji uzasadniających skorzystanie z możliwości przewidzianej przez ten przepis powołując się między innymi na znaczną zawiłość sprawy, wyjątkową sytuacja osobistą lub majątkową strony, niemożność doprowadzenia do określonej sytuacji prawnej inaczej jak poprzez uzyskanie wyroku. Podkreśla się zarazem, że skorzystanie z przewidzianej w tym przepisie możliwości pozostawione zostało do uznania Sądu, który – mając na względzie całokształt okoliczności związanych z daną sprawą - powinien dokonać oceny czy w danej sytuacji zasada słuszności przemawia za nie obciążaniem strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 1975 r., III PZ 10/75, LEX nr 7745; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1976 r., IV PZ 61/76, LEX nr 7856; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1981 r., IV PZ 11/81, LEX nr 8307; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 września 1998 r., III APz 29/98, OSA 2000/4/17).

Zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, nie publ.). O tym, czy w konkretnej sprawie zachodzi „szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 102 k.p.c. decyduje także sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą sprawę. Jeżeli prowadzi ona proces w sposób nielojalny, np. przez usiłowanie wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dąży do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów, to taka strona nie zasługuje na potraktowanie jej w uprzywilejowany sposób i na zwolnienie od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).

W ocenie Sądu Rejonowego, sposób prowadzenia sporu przez powoda, jego postawa, przemawiał przeciwko temu, by zwolnić go z obowiązku zwrotu poniesionych przez pozwanego kosztów procesu. Wypada zauważyć, że strona powodowa wszczynając spór sądowy podejmuje pewne ryzyko (także finansowe) związane z przegraniem procesu, którego nie powinna przerzucać na przeciwnika procesowego, zwłaszcza wtedy, gdy nie dał on wystarczających podstaw do wytoczenia określonego powództwa (za taką podstawę nie można przecież uznać samej odmowy spełnienia świadczenia, które pozwany uważa za nienależne). Osoba zamierzająca złożyć pozew - licząc się z ewentualnymi konsekwencjami wszczęcia i przegrania procesu - winna zatem rozważyć wszystkie aspekty danej sprawy i dopiero wówczas powinna podjąć decyzję co do składania pozwu. A nawet wówczas nie zwalania ją to z powinności analizowania wszelkich argumentów przedstawianych przez jej przeciwnika procesowego, w szczególności tych w świetle których powództwo może okazać się bezzasadne. Strona, która dokonuje pochopnej i pobieżnej oceny, a także w sposób jednostronny oraz tendencyjny podchodzi do przedmiotu sporu i nie uwzględnia (a nawet nie stara się dostrzec) racji przedstawionych przez stronę przeciwną, nie powinna korzystać w pełni z dobrodziejstwa przewidzianego przez omawianym przepis.

Tak właśnie należy oceniać zdaniem Sądu Rejonowego postawę powoda. Powód miał świadomość, że dochodzone przez niego roszczenie może być niezasadne, zwłaszcza w kontekście bezspornej okoliczności, iż w dacie doręczenia pisma w sprawie rozwiązania umowy o pracę powód był nadal niezdolny do pracy. Powód dysponując całą tą wiedzą, wyposażony również w wiedzę, która pochodziła od jego pełnomocnika, jednak zdecydował się na prowadzenie sporu sądowego. W tej sytuacji powód powinien ponieść konsekwencje swojej decyzji procesowej co do dalszego prowadzenia procesu, co wyraża się nie tylko w jego przegraniu, ale też w obowiązku uiszczenia kosztów sądowych.

Wymiar sprawiedliwości służyć ma ochronie porządku prawnego i pomagać w dochodzeniu i egzekwowaniu należnych świadczeń. Osoba, która stara się nadużyć służącego jej prawa do sądu, winna ponieść wszelkie związane z tym negatywne konsekwencje, łącznie ze skutkami finansowymi. Obciążenie takiej osoby kosztami procesu strony przeciwnej wydaje się w takiej sytuacji sprawiedliwie. Ma przy tym wymiar prewencyjny. Dzięki takiemu postępowaniu może bowiem dojść do zniechęcenia danej osoby w podejmowaniu w przyszłości podobnych działań, jak też do powstrzymania innych osób w zbyt pochopnym, a nawet nacechowanym złą wiarą kierowaniu sprawy do sądu i niesłusznym pozywaniu innej osoby.

Nie można zarazem zapominać - zdaniem Sądu I instancji, że jak zaznaczono w doktrynie „...przepis art. 102 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik sprawy (w zakresie kosztów procesu) i może być stosowany wyłącznie w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Przerzucanie ciężaru ponoszenia części kosztów sądowych (wynagrodzenie pełnomocnika) na stronę wygrywającą proces w omawianej sytuacji byłoby właśnie sprzeczne z zasadami słuszności, a co gorsza, godziłoby w konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP)” (zob. A. Zieliński, glos do uchwały SN z dnia 23 listopada 2000 r., III CZP 40/00, M. Prawn. 2001/16/842). Właśnie jako naruszające zasadę słuszności winno się uznać - przy uwzględnieniu przedstawionych wyżej okoliczności - zwolnienie powoda od obowiązku zwrotu kosztów procesu, i obciążenie tymi kosztami strony wygrywającej, która swoją postawą i zachowaniem nie dała żadnego zasadnego pretekstu do zainicjowania przedmiotowego sporu.

Na marginesie należy również zauważyć, iż powód w sposób niezrozumiały swoim własnym działaniem wygenerował tak znaczącą wartość przedmiotu sporu. Doprowadziło do tego zgłoszenie przez powoda roszczenia o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy łącznie z roszczeniem o przywrócenie do pracy. Taka konstrukcja roszczeń oczywiście dozwolona, lecz z przyczyn fiskalnych zupełnie nieoperatywna, skoro roszczenie o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy może być dochodzone również odrębnie, po prawomocnym przywróceniu pracownika do pracy i podjęciu przez niego pracy. Wówczas pracownik w zasadzie ma pewność, iż roszczenie to mu przysługuje. Zgłaszając to roszczenie już w pozwie o przywrócenie do pracy pracownik naraża się na przegranie sprawy co do obu roszczeń, co ma znaczący wpływ na wysokość kosztów procesu. Realia niniejszej sprawy doskonale te uwagi obrazują.

Na podstawie art. 108 ¹ k.p.c. („Jeżeli w toku postępowania sąd nie orzekł o obowiązku poniesienia kosztów sądowych lub orzeczeniem nie objął całej kwoty należnej z tego tytułu, postanowienie w tym przedmiocie wydaje sąd, przed którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji”) Sąd pobrał od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 631,00 zł tytułem brakującej części opłaty od pozwu. W toku postępowania opłata od pozwu została ustalono w odniesieniu tylko do jednego roszczenia, tj. roszczenia o przywrócenie do pracy. Omyłkowo pominięto w tym zakresie roszczenie o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w kwocie 12.611,00 zł (wartość przedmiotu sporu – 93.944,00 zł x 5% = 4 698,00 zł / uiszczona kwota – 4.067,00 zł, brakująca kwota 631,00 zł).

Sędzia Andrzej Kurzych