Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 września 2022 r. w G.

sprawy z powództwa T. R., E. R.

przeciwko D. R., K. R.

z udziałem Gminy M. G.

o eksmisję

1.  nakazuje pozwanym aby opuścili, opróżnili i wydali powodom lokal mieszkalny w G. przy ul. (...);

2.  ustala, że pozwanym przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego;

3.  wstrzymuje wykonanie punktu 1. wyroku do czasu złożenia pozwanym przez Gminę M. G. oferty najmu lokalu socjalnego;

4.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kwotę 457 zł. (czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty;

5.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz Gminy M. G. kwotę 280 zł. (dwieście osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

Powodowie E. R. oraz T. R. wnieśli pozew przeciwko K. R. i D. R. o nakazanie im, aby opróżnili lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku przy ul. (...) w G. i wydali go w stanie wolnym powodom, a także zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podano, że powodowie są właścicielami wyżej opisanego lokalu mieszkalnego, a dnia 20 października 2003 roku oddali go do używania swojemu synowi M. R. i jego ówczesnej małżonce K. R., którzy zamieszkiwali w nim wspólnie do czasu wyprowadzenia się M. R..

W przedmiotowym lokalu pozwana zamieszkiwała z synem D. R. oraz córką z poprzedniego związku (...). Jedynymi korzystającymi z lokalu aktualnie są pozwani. Małżeństwo M. R. oraz pozwanej zostało rozwiązane przez rozwód dnia 10 lipca 2019 roku. Wyrok ten jest prawomocny. Wobec rozpadu tego małżeństwa, a przede wszystkim z uwagi na konieczność spłaty własnych długów oraz konieczność pokrywania kosztów leczenia, powodowie chcieli odzyskać swoje mieszkanie, które przez lata udostępniali pozwanym tytułem darmym. Powodowie m.in. w 2017 roku wytoczyli przeciwko pozwanym (oraz córce pozwanej) powództwo o eksmisję. Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 9 maja 2017 roku w sprawie o sygn. akt I C 94/17 powództwo zostało prawomocnie oddalone z uwagi na przekonanie Sądu, że powodowie wadliwie wypowiedzieli umowę użyczenia, a nadto, że żądanie pozwu pozostaje sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Od wydania tego wyroku okoliczności sprawy uległy istotnym zmianom. Powodowie skutecznie wypowiedzieli umowę użyczenia. Od daty wydania wyroku w 2017 roku pozwana miała wystarczająco dużo czasu na znalezienie innego lokalu dla zaspakajania potrzeb mieszkaniowych jej oraz jej syna i zawarcie np. umowy najmu. Powodowie oferowali pozwanej opuszczenie mieszkania bez żadnych dodatkowych kosztów.

Powodowie wskazali, że są w wyjątkowo trudnej sytuacji życiowej. Oboje są emerytami i uzyskują z emerytury środki niewystarczające na zaspokojenie swoich bieżących i podstawowych potrzeb. Posiadają liczne zobowiązania, w tym m.in. zawarli umowę kredytu mieszkaniowego z dnia 27 kwietnia 2016 roku zaciągniętego przez nich w celu remontu lokalu, w którym zamieszkują oraz na spłatę kredytu hipotecznego. Ponadto są zadłużeni w spółdzielni mieszkaniowej. Z tytułu prowadzonej egzekucji komorniczej zajęta została ich nieruchomość. U powódki stwierdzony został udar niedokrwienny lewej półkuli mózgu oraz inne schorzenia, do leczenia których wymagane są znaczne środki finansowe. Powódka jest całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej. Powodowie zamierzają sprzedać lokal objęty pozwem, a uzyskane środki przeznaczyć na spłatę zadłużenia oraz leczenie. Zdaniem powodów aktualnie nie istnieją podstawy do oddalenia powództwa z uwagi na zasady współżycia społecznego. Pozwana jest osobą w sile wieku, zdolną do zarobkowania na poziomie umożliwiającym wynajem innego mieszkania, tym bardziej, iż uzyskuje od syna powodów alimenty na wspólne dziecko (pozwanego).

(pozew – k. 3-5v.)

Interwencję uboczną po stronie pozwanej zgłosiła Gmina M. G. wnosząc o uwzględnienie powództwa, ustalenie, że pozwanym nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Gmina podała, że nie są jej znane okoliczności, które uzasadniałyby ustalenie, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego.

(interwencja uboczna – k. 68)

Pozwana K. R. (również w imieniu małoletniego pozwanego) wniosła o oddalenie powództwa i odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania i zastępstwa procesowego powodów.

Pozwana podała, że wyraziła wolę polubownego rozwiązania sporu i skontaktowała się w tej sprawie z pełnomocnikiem powodów. Wobec braku odpowiedzi żyła w przeświadczeniu, że nadal może zajmować sporny lokal.

Pozwana podała, że do rozwodu z M. R. doszło z jego wyłącznej winy. Zdaniem pozwanej wystąpienie powodów przeciwko pozwanej i ich wnukowi z pozwem o eksmisję, z powołaniem się na konieczność sprzedaży mieszkania na pokrycie długów, należy uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powodowie obiecali, że darują przedmiotowe mieszkanie małoletniemu pozwanemu. Z tej przyczyny pozwana przy rozwodzie wyraziła zgodę na niższe alimenty na małoletniego, tj. w kwocie, która nie uwzględnia kosztów najmu mieszkania. Dlatego nie podlegają na prawdzie twierdzenia powodów, że pozwana z chwilą rozwodu powinna liczyć się z tym, że będzie musiała opuścić z synem zajmowane mieszkanie. Z załączonych do akt sprawy dowodów nie wynika aktualny stan zadłużenia powodów, wysokość uzyskiwanych przez nich dochodów czy też, na jakie ciężkie choroby cierpią, ani też z jakiego powodu zdecydowali się na zamianę swojego trzypokojowego mieszkania na mniejsze skoro nie są w stanie go utrzymać. Pozwana jest przekonana, że powodowie zaciągali zobowiązania dla swojego syna. Pozwana wskazała, że utrzymanie małoletniego oraz jej samej wynosi średnio po 2.200 zł miesięcznie. Pozwana pracuje jako kelnerka, uzyskując dochód w średniej wysokości 2.069 zł miesięcznie. Nie otrzymuje żadnych dodatkowych świadczeń, nie posiada majątku ani oszczędności. Syn powodów aktualnie przekazuje na utrzymanie małoletniego kwotę 1.300 zł. Pozwanych nie stać na wynajęcie mieszkania. Małoletni syn powodów kontynuuje edukację.

(odpowied ź na pozew – k. 72-72v.)

Na rozprawie dnia 18 maja 2022 roku pełnomocnik pozwanej oświadczyła, że pozwani wnoszą o nie orzekanie eksmisji, ewentualnie o przyznanie pozwanym lokalu socjalnego. Oświadczyła, że nie jest kwestionowane, że pozwana otrzymała wypowiedzenie umowy użyczenia.

(protok ół rozprawy – k. 149-149v., płyta – k. 152)

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie E. R. i T. R. są właścicielami lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), położonego w G. przy ul. (...).

(dow ód: wydruk treści KW nr (...) – k. 11-25)

Dnia 20 października 2003 roku powodowie zawarli z M. R. oraz K. R. umowę użyczenia przedmiotowego lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony.

(dow ód: umowa użyczenia z dnia 20.10.2003r. – k. 26-27)

Pozwana oraz M. R. jako małżeństwo zamieszkiwali w tym lokalu wspólnie z synem D. R. (pozwanym) oraz córką pozwanej N. D.. M. R. wyprowadził się z lokalu około 8 lat temu. W 2019 roku małżeństwo M. R. i pozwanej zostało rozwiązane przez rozwód. Aktualnie lokal zajmują wyłącznie pozwani. Pozwani ponoszą koszty związane z utrzymaniem lokalu.

(dow ód: przesłuchanie powódki – k. 149v.-150, płyta – k. 152, przesłuchanie pozwanej – k. 150v., płyta – k. 152)

Pismami z dnia 1 października 2020 roku powodowie wypowiedzieli pozwanej K. R. oraz M. R. wyżej opisaną umowę użyczenia, zwracając się jednocześnie o wydanie lokalu w terminie 14 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Pozwana odebrała pismo dnia 15 października 2020 roku, natomiast M. R. dnia 19 października 2020 roku.

(dow ód: wypowiedzenie z dnia 01.10.2020r. – k. 31 wraz z potwierdzeniami odbioru oraz nadania – k. 32-35)

Powódka E. R. ma 68 lat. Uzyskuje emeryturę, która po potrąceniu egzekucyjnym wynosi 1.450 zł. Powód T. R. ma 67 lat. Uzyskuje emeryturę, która po potrąceniu egzekucyjnym wynosi 1.750 zł. Potrącenia komornicze związane są z zadłużeniem zajmowanego przez powodów lokalu mieszkalnego, wchodzącego w zasób spółdzielni mieszkaniowej, a należącego do ich syna M. R.. Aktualne zadłużenie tego lokalu wynosi około 26 tysięcy złotych. Powodowie nie uiszczają czynszu, który wynosi około 900 zł miesięcznie. Powodowie nie mają ustalonego stopnia niepełnosprawności. Powodowie nie mają innych dochodów. Powódka 2 lata temu przeszła udar mózgu. Leczy się kardiologicznie i neurologicznie, natomiast powód u specjalisty nefrologa. Powódka zażywa leki na nadciśnienie, serce, tarczycę i na uspokojenie. Powód ma zwyrodnienie kręgosłupa i lewego stawu biodrowego. Porusza się przy pomocy laski. Miesięcznie wydają na lekarstwa kwotę około 350 zł. Powodowie spłacają kredyt hipoteczny z ratą malejącą wynoszącą aktualnie około 2.400 zł. Ostatnia rata kredytu przypada na sierpień 2026 roku. Kredyt zaciągnięto na remont zajmowanego przez powodów mieszkania oraz spłatę kredytu hipotecznego. Powodowie nie korzystają z pomocy MOPS-u. Powodowie nie posiadają innych nieruchomości niż lokal objęty pozwem.

(dow ód: umowa nr (...) z dnia 27.04.2016r. – k. 36-40v., kopia tytułu wykonawczego – k. 41, pismo z dnia 29.10.2020r. – k. 42-42v., dokumentacja medyczna – k. 43-44, zaświadczenie z dnia 12.11.2020r. – k. 45, przesłuchanie powódki – k. 149v.-150, płyta – k. 152, harmonogram spłat – k. 159-159v.)

Pozwany D. R. dnia (...) ukończył 18 lat. Jego matka – pozwana – ma pełnię władzy rodzicielskiej. W dacie zamknięcia rozprawy i wydania wyroku pozwany pozostawał osobą małoletnią. Na koniec sierpnia 2023 roku planowane jest ukończenie przez pozwanego szkoły średniej na profilu technik-mechanik. Szkoła opłacała jego kurs na prawo jazdy w zamian za odbywane praktyki. Pozwany chce kontynuować naukę, pisać maturę w technikum dziennym w tej samej szkole albo pójść do szkoły sportowej. Pozwany w okresie letnim podejmował prace dorywcze, dowoził pizzę, zarabiał 150 – 300 zł. miesięcznie. Pozwana K. R. ma 46 lat. Pracuje jako kelnerka, uzyskując dochód w kwocie 2.360 zł netto. Otrzymywała świadczenie „500+” na małoletniego pozwanego. M. R. łoży na syna (pozwanego) kwotę 1.300 zł tytułem alimentów. Pozwanym pomaga w formie rzeczowej siostra pozwanej. Pozwani nie posiadają oszczędności ani żadnego majątku. Pozwani nie posiadają stopnia niepełnosprawności. Pozwana ma łagodne guzy na tarczycy i pozostaje pod opieką poradni endokrynologicznej. Pozwani nie korzystają z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Strony nie utrzymują stosunków rodzinnych.

(dow ód: odpis skrócony aktu urodzenia – k. 28, informacja z dnia 28.01.2021r. – k. 64, zaświadczenie z dnia 08.02.2021r. – k. 73, zeznania pozwanej – k. 150v., płyta – k. 152, zaświadczenie o zatrudnieniu – k. 165, zaświadczenie lekarskie – k. 166, karta zleceń – k. 167)

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów przedłożonych przez strony, przesłanych przez wezwane do tego instytucje oraz zeznania stron (za małoletniego pozwanego - matka). W ocenie Sądu złożone dokumenty są wiarygodne, tym bardziej, że nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Nadto, wskazać należało, że brak było podstaw, aby odmówić wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom stron. W ocenie Sądu zeznania te niewątpliwie były szczere, logiczne, spontaniczne i zbieżne, co w przekonaniu Sądu świadczy o ich zgodności z prawdą. Dodatkowo korelowały z treścią zgromadzonych w sprawie dokumentów, co utwierdza w tym przekonaniu.

Przed przystąpieniem do szczegółowych rozważań należało mieć na uwadze, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 9 maja 2017 roku w sprawie o sygn. akt I C 94/17 oddalono powództwo E. R. oraz T. R. przeciwko K. R. i N. D. o eksmisję z tego samego lokalu. Podstawą oddalenia powództwa było uznanie, że umowa użyczenia nie została wypowiedziana, a także Sąd uznał, ze wystąpienie z pozwem naruszyło zasady współżycia społecznego.

W niniejszej sprawie Sąd uznał, że nie istniały podstawy do odrzucenia pozwu z uwagi na powagę rzeczy osądzonej (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.), albowiem do uznania, że sprawa została prawomocnie osądzona nie wystarczy stwierdzenie, iż w obydwu sprawach chodzi o to samo roszczenie i że identyczne są strony obydwu procesów. Mimo bowiem identyczności stron i dochodzonego roszczenia stan rzeczy osądzonej nie występuje, jeżeli uległy zmianie okoliczności, których istnienie było przyczyną oddalenia pierwszego powództwa, a więc jeżeli roszczenie stało się w świetle nowego stanu faktycznego uzasadnione (por. wyrok SN z 18.04.1980r., IV CR 85/80, OSNCP 1980, Nr 11, poz. 214).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd zważył, że rozwiązanie umowy użyczenia powodowie opierali na wypowiedzeniu umowy złożonym po zakończeniu pierwszego postępowania. Poza tym uległa zmianie sytuacja majątkowa i zdrowotna powodów oraz rodzinna pozwanej. Od czasu zakończonej sprawy o eksmisję, małżeństwo pozwanej z synem powodów zostało rozwiązane przez rozwód, co spowodowało, że art. 281 k.r.io. nie mógł być brany pod uwagę. Ponadto umowa użyczenia wypowiedziana została nie tylko pozwanej, ale również jej byłemu mężowi. Co więcej dochody pozwanej są wyższe, a dodatkowo uzyskuje alimenty na rzecz syna w kwocie 1.300 zł. Do tego aktualnie pod jej opieką pozostaje tylko pozwany, a jej córka N. D. usamodzielniła się i opuściła przedmiotowy lokal. Całokształt tych okoliczności prowadzi do wniosku, że nie zachodziła jakakolwiek przeszkoda w merytorycznym rozpoznaniu żądania powodów.

Podstawę prawną roszczenia powodów stanowił przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą.

Pomiędzy stronami bezsporne było, że powodów oraz pozwaną i jej męża łączyła umowa użyczenia spornego lokalu, która wypowiedziana została pismem z dnia 1 października 2020 roku. Powodowie jako podstawę wypowiedzenia wskazali art. 716 k.c., zgodnie z którym jeżeli biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony.

W kontekście tej regulacji powodowie podnosili zarówno w wypowiedzeniu jak i wyrażonym procesowo stanowisku, że w związku z pogorszeniem się ich sytuacji finansowej i potrzebą niezwłocznej sprzedaży lokalu objętego pozwem, żądają wydania lokalu. Wskazali także, że pozwana rozwiodła się z ich synem M. R., a zatem brak jest dostatecznych podstaw do dalszego utrzymywania stosunku użyczenia. Wskazać należało, że umowa użyczenia nie wskazywała celu jej zawarcia (art. 715 k.c.). Powodowie udowodnili, że aktualnie znajdują się w niekorzystnej sytuacji finansowej. Posiadają bowiem znaczne zobowiązania finansowe, częściowo egzekwowane w drodze przymusu. Po potrąceniach komorniczych pozostaje im niewielka kwota na bieżące utrzymanie, co i tak nie pozwala na bieżące regulowanie opłat za zajmowanie przez nich, należącego do ich syna, spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, które to prawo objęte jest już zajęciem egzekucyjnym. Do tego powodowie z uwagi na stan zdrowia nie mają widoków na polepszenie swojej sytuacji majątkowej. Uzasadnia to skorzystanie z możliwości rozwiązania umowy użyczenia przez powodów z przyczyn, których nie mogli przewidzieć w momencie oddawania lokalu w użyczenie. Aktualnie zajmowany przez pozwanych lokal przedstawia znaczną wartość majątkową i jego zbycie pozwoli powodom na spłatę zadłużenia i poprawienie komfortu ich życia. Należało zwrócić uwagę, że lokal oddany został w użyczenie kilkanaście lat temu, a prognozowanie sytuacji majątkowej i zdrowotnej z tak dużym wyprzedzeniem nie jest możliwe. Dobitnie obrazuje to stan zdrowia powodów. Dwa lata temu powódka doznała udaru mózgu, co niewątpliwie ograniczyło jej zdolności do dodatkowego zarobkowania. Z kolei u powoda rozwinęła się choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa i lewego stawu biodrowego.

Sąd podziela poglądy doktryny, że jeżeli umowa zawarta na czas nieoznaczony nie określa celu użyczenia (takie określenie nie należy do essentialia negotii umowy użyczenia), co miało miejsce w niniejszej sprawie, wówczas możliwe jest wypowiedzenie w terminie uwzględniającym interesy obu stron (tak Z. Radwański, w: System, t. III, cz. 2, s. 383; J. Gudowski, w: Komentarz 2011, I, s. 497). Specyfika umowy użyczenia w której jedna strona bez żadnego ekwiwalentu zmuszona jest do rezygnacji z korzystania ze swojego prawa, powoduje, że dający w użyczenie nie może być pozbawiony możliwości rozwiązania istniejącego stosunku prawnego. Odmowa uznania za dopuszczalne rozwiązania w drodze wypowiedzenia umowy użyczenia zawartej na czas nieoznaczony i nie określającej celu użyczenia mogłoby prowadzić do niedającej się zaakceptować sytuacji, w której dający rzecz w użyczenie nigdy nie odzyskałby prawa do swojej rzeczy.

Mając powyższe na uwadze należało przyjąć, iż istnieje możliwość rozwiązania bezterminowej umowy użyczenia poprzez zgodne oświadczenia woli stron, a nadto również poprzez jednostronne wypowiedzenie umowy.

Strona pozwana ostatecznie nie kwestionowała faktu otrzymania wypowiedzenia. Fakt dysponowania lokalem przez pozwanych nie budził wątpliwości.

Sąd zważył, iż nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powodów stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną (por: orz. SN z 22.11.1994r. II CRN 127/94 LEX nr 82293; wyrok SN z 27.01.1999r. II CKN 151/98, OSNC 1999/7-8/134, wyrok SN z 22.03.2000r. I CKN 440/98, LEX nr 521753). Sąd Najwyższy trafnie stwierdził, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności (wyrok SN z dnia 25 maja 1973 roku III CRN 86/73, OSNC 1974/12/204).

Powodowie nie znajdują się w lepszej sytuacji majątkowej i zdrowotnej niż pozwani. Przeciwnie, są starsi wiekiem, schorowani, utrzymują się z emerytur, a ich możliwości uzyskania dodatkowego wynagrodzenia, z uwagi na stan zdrowia praktycznie nie istnieją. Motywacją złożenia pozwu jest chęć sprzedaży lokalu celem poprawienia swojej sytuacji materialnej, uzyskania środków na leczenie i spłatę długów, co oczywiste - odzyskanie faktycznego władztwa nad majątkiem. Powodowie nie mają względem pozwanych obowiązku alimentacyjnego. Pozwani są w stanie utrzymać się samodzielnie, a z czasem i uzyskaniem wykształcenia przez pozwanego, ich sytuacja majątkowa najprawdopodobniej ulegnie poprawie.

Z tej przyczyny powództwo na podstawie art. 222 § 1 k.c. orzeczono jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

Sąd zważył także, iż zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 i ust. 3 ww. ustawy Sąd zobowiązany jest z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do zawarcia najmu socjalnego lokalu wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Zgodnie z przepisem ust. 4 art. 14 wyżej powołanej ustawy obowiązek przyznania takiego lokalu istnieje w przypadku: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 573 i 1981) lub ubezwłasnowolnionego oraz osoby sprawującej nad nim opiekę i wspólnie z nim zamieszkałej, 3) obłożnie chorego, 4) emeryta lub rencisty spełniającego kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany lub ich sytuacja materialna pozwala na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie.

Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną (ust. 3).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, biorąc pod uwagę stan rzeczy istniejący na dzień jej zamknięcia rozprawy (art. 316 k.p.c.), uznać należało, że pozwani spełniają obligatoryjną przesłankę uprawniającą do orzeczenia wobec nich prawa do zawarcia najmu socjalnego lokalu, albowiem pozwany D. R. był wówczas małoletni. Wszedł w pełnoletność dopiero w październiku 2022 roku.

Niezależnie od powyższego pozwani spełniają także fakultatywną przesłankę do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, albowiem znajdują się w niekorzystnej sytuacji finansowej, uniemożliwiającej im wynajęcie lokalu na wolnym rynku. Pozwani utrzymują się z wynagrodzenia za pracę pozwanej w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. W chwili wyrokowania na małoletniego przysługiwało świadczenie „500+”. Alimenty na niego wynoszą około 1.300 zł miesięcznie. Dochody pozwanego są związane jedynie z okresem wakacyjnym i są bardzo niskie. Pozwany zamierza kontynuować naukę, a konieczność utrzymania gospodarstwa domowego nie powinna stanowić dla niego przeszkody w rozwoju i obniżać jego szans przy wejściu w dorosłość. Zważywszy na aktualną dynamikę cen z trendem wzrostowym (wysoki poziom inflacji bazowej), a w szczególności znaczny wzrost cen najmu lokali, przy pozostającym na stałym poziomie wynagrodzeniu minimalnym (wzrost jest prognozowany dopiero od początku 2023 roku) pozwani nie mają możliwości wynajęcia lokalu na wolnym rynku.

Z tej przyczyny na podstawie art. 14 ust. 1, 3 i 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego orzeczono jak w punkcie 2. wyroku.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3. wyroku Sąd oparł na treści art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów (...), zgodnie orzekając o uprawnieniu do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, sąd nakazuje wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gminę oferty zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 4. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.), obciążając pozwanych, jako przegrywających, całością poniesionych przez powodów kosztów procesu, na co składały się: opłata sądowa od pozwu (200,00 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa oraz opłata za czynności kwalifikowanego pełnomocnika w stawce minimalnej (240,00 zł) – łącznie 457,00 zł.

Analogiczne rozstrzygnięcie zawarto w punkcie 5. wyroku, przy czym donosiło się do kosztów procesu na rzecz interwenienta ubocznego, na którego koszty składały się: wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w stawce minimalnej identycznej jak pełnomocnika powodów (240,00 zł) oraz opłata sądowa od interwencji (40,00 zł).

Na podstawie art. 98 § 11 k.p.c. od kwot zasądzonych tytułem zwrotu kosztów procesu w punktach 4. i 5. należały się odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd nie znalazł podstaw do odstąpienia od obciążania pozwanych kosztami procesu. Zważyć należało, iż nieskonkretyzowanie w art. 102 k.p.c. „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015 roku o sygn. I ACa 2058/14 (LEX nr 1820933) Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 (LEX nr 852550) trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania, że jest ona wadliwa.

W ocenie Sądu sytuacja majątkowa pozwanych, o ile uniemożliwia im zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie, o tyle nie stanowi przeszkody do poniesienia kosztów procesu.