Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu 26 kwietnia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w G.

przeciwko Polski Fundusz Rozwoju S.A. w W.

o zapłatę

1. zasądza od Polski Fundusz Rozwoju S.A. w W. na rzecz (...) sp. z o.o. w G. kwotę 144 000,- (sto czterdzieści cztery tysiące) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 17 maja 2022 r. do dnia zapłaty;

2. oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3. zasądza od Polski Fundusz Rozwoju S.A. w W. na rzecz (...) sp. z o.o. w G. kwotę 12.617,- (dwanaście tysięcy sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSO Marian Kociołek

Sygn. akt XVI GC 1514/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 kwietnia 2021 roku (...) sp. z o.o. w G. żąda od (...) S.A. w W. kwoty 144.000,- złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 23 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty. Powołując się na przepis art. 417 KC żąda odszkodowania równego kwocie niewypłaconej części subwencji (k. 8-13).

W dniu 30 sierpnia 2021 roku Sąd Okręgowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 141).

Pozwany złożył sprzeciw, wnosząc o oddalenie powództwa w całości (k. 147-154).

Sąd Okręgowy ustalił.

Wskutek kryzysu gospodarczego spowodowanego epidemią (...)19 Komisja Europejska wydała Komunikat określający Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii (...)19 (Dz.U. UE.C.2020.91I.1 z 20.03.2020). Komisja postanowiła, że komunikat ten stosuje się od dnia 19 marca 2020 r. biorąc pod uwagę gospodarcze skutki epidemii (...)19, które wymagały natychmiastowych działań. Wskazała ponadto, że po wyraźnym i pełnym zgłoszeniu środków, o których mowa w niniejszym komunikacie, Komisja w ścisłej współpracy z zainteresowanymi państwami członkowskimi, zapewnia szybkie przyjęcie decyzji. Państwa członkowskie powinny jak najszybciej i jak najbardziej szczegółowo poinformować Komisję o swoich zamiarach i zgłosić jej plany zastosowania opisanych środków. Komisja zapewni państwom członkowskim wytyczne i pomoc w tym procesie.

W wyniku tych działań Polska podjęła kroki legislacyjne zmierzające do uregulowania zasad udzielania pomocy, bazujących na Tymczasowych ramach. Dokonano zmiany ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (Dz.U. z 2020 r. poz. 211 ze zm.), dodając art. 21a (ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju, Dz.U. z 2020 r. poz. 569), zgodnie z którym Rada Ministrów, w związku ze skutkami COVID-19, może powierzyć Polskiemu Funduszowi Rozwoju realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, w szczególności w formach, o których mowa w art. 13 ust. 1, lub w formach bezzwrotnych. Program rządowy określa w szczególności warunki i okres udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 1, sposób przygotowania i elementy rocznych planów udzielania tego finansowania oraz sprawozdawczości z ich realizacji.

Na podstawie powołanego art. 21a ustawy o systemie instytucji rozwoju Rada Ministrów podjęła 27 kwietnia 2020 r. uchwałę nr 50/2020 w sprawie programu rządowego "Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm". W Programie rządowym wskazano m.in., że Tarcza Finansowa będzie stanowić pomoc państwa, której zgodność z rynkiem wewnętrznym zostanie poddana procedurze akceptacji przez Komisję Europejską na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Kierunkowe warunki dopuszczalności dla tego rodzaju pomocy zostały określone w Tymczasowych Ramach Pomocy. Rządowy program dotyczący pomocy dla małych i średnich firm został zaakceptowany w dniu 27 kwietnia 2020 r. przez Komisję Europejską.

Polski Fundusz Rozwoju (dalej PFR) przyjął w dniu 13 maja 2020 r. Regulamin ubiegania się o udział w Programie rządowym, w którym określono podstawowe zasady, na jakich PFR rozpoznaje Wnioski o udzielenie Finansowania Programowego (subwencji finansowej). W § 2 ust. 7 Programu postanowiono, ze finansowanie programowe będzie udzielane zgodnie z zasadami regulującymi przyznawania pomocy publicznej w Polsce i Unii Europejskiej i jest udzielane przez PFR Beneficjentom w ramach programu pomocowego zatwierdzonego przez Komisję Europejską na podstawie decyzji z dnia 27 kwietnia 2020 r. W § 6 ust. 4 Programu wskazano, że subwencja finansowa udzielana jest jako pomoc przewidziana w Sekcji 3.1 Tymczasowych ram oraz dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw spełniających kryteria Mikro-, Małego i Średniego – Przedsiębiorcy w rozumieniu Programu oraz Załącznika Nr 1do Tymczasowych Ram Pomocy.

PFR to spółka strategiczna Skarbu Państwa, w której wszystkie akcje są własnością Skarbu Państwa i w której Skarb Państwa jest podmiotem dominującym posiadającym, w rozumieniu art. 4 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2021 r. poz. 275) kontrolę nad innymi przedsiębiorcami. W art. 2 pkt 8 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz.U. 2020 r. poz. 735) Polski Fundusz Rozwoju S.A. w W. został wskazany, jako spółka realizująca misję publiczną. Zatem realizacja programu rządowego, jako zadania zleconego z zakresu administracji publicznej, odbywa się z udziałem środków publicznych i polega na dysponowaniu tymi środkami. Zgodnie z § 9 ust. 5 Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym, koszty Finansowania Programowego będą pokrywane wyłącznie ze środków pozyskanych przez PFR od Skarbu Państwa w ramach Finansowania Zewnętrznego i Pożyczki, pod warunkiem, że zostanie udzielona przez Skarb Państwa, przy czym PFR nie jest zobowiązany do udzielenia Subwencji Finansowej ze środków własnych.

W ramach rządowego programu Tarcza Finansowa(...) sp. z o.o. złożyła w dniu 27 maja 2020 roku za pośrednictwem (...) Bank (...) S.A. w W. wniosek - umowę o udzielenie subwencji finansowej, w której wnioskowała o subwencję finansową w kwocie 324.000,00 zł. Zostało tam wskazane, liczba pracowników na podstawie której została wyliczona kwota subwencji wynosi 9 (wniosek – umowa z 27.05’20r. – k. 30-43).

Decyzją z dnia 28 maja 2020 roku PFR odmówił wypłaty świadczenia. PFR poinformował powoda, iż dokonał negatywnej weryfikacji spełnienia przez przedsiębiorcę warunków otrzymania kwoty subwencji finansowej określonych w umowie PFR w oparciu o oświadczenia złożone przez przedsiębiorcę i stwierdził, że: 1) odmawia wypłaty wnioskowanej przez przedsiębiorcę kwoty subwencji finansowej, PFR poinformował, że przyczyną odmowy jest fakt, iż obecnie przedsiębiorstwo posiada zaległości w opłacaniu składek ubezpieczenia społecznego; 2) umowa pomiędzy PFR i przedsiębiorcą wygasa; 3) przedsiębiorca jest uprawniony do złożenia nowego wniosku (decyzja z 28.05’20r. – k. 44).

Tego samego dnia, tj. 28 maja 2020 roku (...) sp. z o.o. złożyła reklamację, a w dniu 4 czerwca 2020 toku przekazała do PFR pismo z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych potwierdzające zasadność złożonej reklamacji. W reklamacji powód wskazał, iż nie posiada zaległości w opłacaniu składek ubezpieczenia społecznego, a jedynie część należności na rzecz ZUS została objęta układem ratalnym, co potwierdza pismo z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 04 czerwca 2020 toku, w którym organ wskazuje, iż zaległości zostały rozłożone na raty umową nr (...)r z dnia 05 sierpnia 2019 roku oraz umową nr (...)r z dnia 28 sierpnia 2019 roku (k. 45-57).

PFR odmówił uznania wniosku z dnia 27 maja 2020 roku, a jedynie wskazał w piśmie z dnia 21 sierpnia 2020 roku, że (...) sp. z o.o. ma możliwość złożenia nowego wniosku, pomimo iż zgodnie z regulaminem PFR proces składania wniosków został zakończony z dniem 31 lipca 2020 roku. Istotne jest i to, że zgodnie z Regulamin PFR, tj. z zgodnie z Załącznikiem nr 1 do Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”, Rozdziałem 3 - Warunki i okres udzielania przedsiębiorcom finansowania, 3.1. Beneficjenci Programu pkt 6: „Program są objęci przedsiębiorcy spełniający następujące kryteria (...) : Przedsiębiorca: (i) nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz na dzień składania wniosku, (ii) nie zalega z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień składania wniosku, nie zalegał na dzień 31 grudnia 2019 roku albo (iii) nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 roku, ale zalega na dzień składania wniosku, przy czym (i) rozłożenie płatności na raty lub jej odroczenie (...), nie jest uznawane za zaległość (k. 58-64).

PFR w odpowiedzi na reklamację w korespondencji mailowej z dnia 27 sierpnia 2020 roku wskazał, iż: „Podczas podejmowania decyzji Polski Funduszy (...)S.A. korzysta z różnych baz danych. Pana układ ratalnyy ZUS-em prawdopodobnie nie został wprowadzany do systemu, stąd odrzucenie Pana wniosku. PFR pozytywnie rozpatrzył Pana reklamację i udostępnił Panu możliwość ponownego wniosku. Poprzedni został zamknięty i nie ma możliwości przysłania go ponownie” (k. 66).

W związku z dalszą odmową przyjęcia wniosku z dnia 27 maja 2020 roku, (...) sp. z o.o. w dniu 9 września 2020 roku złożyła nowy wniosek — umowę o przyznanie subwencji finansowej, w którym wskazała, iż spełnia wszystkie warunki do przyznania subwencji i zawnioskowała o przyznanie kwoty 252.000,- zł. jednocześnie wskazała, iż liczby zatrudnianych pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku o udzielenie subwencji finansowej wynosiła 34, a obecnie liczba pracowników na podstawie, której została obliczona wysokość subwencji wynosi 7 (k. 80-93).

Decyzją z dnia 14 września 2020 roku PPR dokonał częściowo pozytywnej weryfikacji spełnienia przez przedsiębiorcę warunków otrzymania kwoty subwencji finansowej określonej w umowie. W związku z powyższym PFR informuje, że: 1) podjął decyzję o wypłacie subwencji finansowej w kwocie 180.000,- zł, będącą kwotą niższą niż wnioskowana przez przedsiębiorcę kwota subwencji finansowej; 2) zweryfikowana przez PFR liczba pracowników użyta do wyliczenia kwoty subwencji = 5. Zweryfikowany przez PFR spadek obrotów użyty do wyliczenia kwoty subwencji = 81; 3) umowa zachowuje pełną moc obowiązującą pomiędzy PFR i przedsiębiorcą z uwzględnieniem określonej w pkt 1) powyżej wysokości kwoty subwencji udzielonej przedsiębiorcy przez PFR na podstawie umowy. Ponadto PFR wskazał, iż: 1) w odniesieniu do pola dot. liczby zatrudnianych pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku o udzielenie subwencji finansowej, przedsiębiorca oświadczył, że zatrudniał 34 pracowników, podczas gdy PF'R ustalił, na podstawie pozyskanych danych, że przedsiębiorca zatrudniał w tej dacie 41 pracowników;

2) w odniesieniu do pola dotyczącego liczby pracowników zatrudnionych przez przedsiębiorcę na koniec miesiąca odpowiadającego nazwie miesiąca złożenia wniosku o udzielenie subwencji finansowej, przedsiębiorca oświadczył, że zatrudniał 7 pracowników, podczas gdy PFR ustalił, na podstawie danych pozyskanych przez PFR ze wskazanych powyżej źródeł, że przedsiębiorca zatrudniał w tej dacie 5 pracowników; 3) w odniesieniu do pola dot. skali spadku obrotów gospodarczych (przychodów ze sprzedaży) przedsiębiorcy w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 roku w porównaniu do odpowiednio, poprzedniego miesiąca lub analogicznego miesiąca ubiegłego roku w związku zakłóceniami w funkcjonowaniu gospodarki na skutek COVID-19, przedsiębiorca poprzez złożenie innych właściwych oświadczeń, wskazał, że spadek ten wynosił 80,00 %, podczas gdy PFR ustalił, na podstawie danych pozyskanych przez PFR ze wspomnianych wyżej źródeł, że spadek ten wynosił 81 % (k. 94-95).

Pomimo złożenia przez (...) sp. z o.o. reklamacji zgodnie z trybem określonym przez PFR oraz wezwaniem do zapłaty wystosowanym do PFR w dniu 12 kwietnia 2020 roku, PFR nie odniósł się do w/w wezwań, jak również nie wypłacił (...) sp. z o.o. kwoty 144.000,00 zł. (k. 96-98).

Ustaleń powyższych Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dokumenty złożone do akt sprawy oraz z zeznań światków: M. T. – k. 148v oraz M. A. – 148v.

Sąd Okręgowy zważył.

Roszczenie powoda wobec pozwanego jest zasadne w oparciu o przepis art. 417 §1 KC w zw. z art. 361 §1 KC i art. 363 §1 i 2 KC. Powyższe przepisy statuują następujące przesłanki powstania roszczenia o odszkodowanie, mianowicie:

1. niezgodne z prawem działanie,

2. powstałe przy wykonywaniu władzy publicznej,

3. za które ponosi odpowiedzialności osoba prawna wykonująca władzę z mocy prawa, inna aniżeli Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego,

4. powstanie szkody, związek przyczynowy.

Ad. 1 niezgodne z prawem działanie.

Na wstępie należy wskazać, że wina nie jest już przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa (jednostki samorządu terytorialnego lub innej osoby prawnej) za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Konieczne jest jednak, aby działanie lub zaniechanie sprawcy szkody były niezgodne z prawem. Przy czym przepis art. 417 § 1 KC nie różnicuje co do skali czy stopnia niezgodności działania z prawem, a w szczególności nie zastrzegł ograniczenia bezprawności działania podmiotu wykonującego władzę publiczną wyłącznie do rażącego naruszenia prawa. Szeroki kształt bezprawności, rozumianej jako wszelkie przejawy niekompetencji i uchybień, aprobowano w judykaturze już po wejściu w życie Konstytucji RP, uznając, że zachowanie niezgodne z prawem to zachowanie sprzeczne z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym (wyrok SN z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 581/99, OSNC 2002 r. nr 10, poz. 128; wyrok SN z dnia 6 lutego 2002 r. V CKN 1248/00, OSP 2002 r. nr 9, poz. 128). O obowiązkach organów wykonujących władzę publiczną rozstrzygają więc także szeroko rozumiane normy postępowania (także o charakterze deontologicznym), które składają się na ogólnie pojęty porządek prawny, a więc tym bardziej normy ustawowe nawet o procesowym charakterze, które bez wątpienia wymagają przestrzegania w toku postępowania nadzorczego (wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2012 r., IV CSK 406/11, Legalis nr 490977, wyrok SN z 17 lutego 2011 r., IV CSK 290/10, Legalis). A w okolicznościach niniejszej sprawy bezprawność działania pozwanego jest oczywista, skoro pozwany nie przyznał powodowi subwencji w pełnej kwocie, mimo spełnienia wymagań. Pozwany naruszył przepisy powszechnie obowiązującego prawa, programu rządowego, do którego powód przystąpił poprzez złożenie wniosku o przyznanie subwencji, a także zawarcie umowy zobowiązującej pozwanego do zawarcia umowy definitywnej o przyznaniu subwencji w kwocie 324.000 zł.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju (dalej: SIR) PFR udziela finansowania, w szczególności mikro przedsiębiorcom oraz małym i średnim przedsiębiorcom spełniającym warunki określone w załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.).

Z kolei zgodnie z art. 13 ust. 1 SIR PFR udziela finansowania przez: 1) obejmowanie lub nabywanie udziałów, akcji, warrantów subskrypcyjnych, obligacji, wierzytelności oraz przystępowanie do spółek osobowych; 2) udzielanie pożyczek, gwarancji oraz poręczeń. Natomiast w myśl postanowień ust. 2 tego artykułu PFR może udzielać finansowania bezpośrednio lub za pośrednictwem osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub instytucji wspólnego inwestowania mających siedzibę za granicą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, których przedmiotem działalności jest dokonywanie czynności, o których mowa w ust. 1, zwanych dalej „funduszami kapitałowymi”.

W sprawie kluczowe znaczenia ma art. 21 a SIR. Zgodnie z ustępem 1 tej regulacji Rada Ministrów, w związku ze skutkami COVID-19, może powierzyć PFR realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, w szczególności w formach, o których mowa w art. 13 ust. 1, lub w formach bezzwrotnych. Z kolei zgodnie z ustępem 2 tego przepisu program rządowy określa w szczególności warunki i okres udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 1, sposób przygotowania i elementy rocznych planów udzielania tego. finansowania oraz sprawozdawczości z ich realizacji. Jak wynika z art. 21 a ust. 2b SIR w celu uzyskania wsparcia finansowego, o którym mowa w ust, 1, przedsiębiorca zobowiązany jest do złożenia PFR oświadczeń wymaganych do ustalenia przez PFR możliwości objęcia przedsiębiorcy wsparciem finansowym.

Na podstawie art. 21 a SIR wydano uchwałę Rady Ministrów nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm". Zgodnie z § 2 ust. 1 tej uchwały realizację Programu powierza się PFR. Z kolei koordynację i monitorowanie realizacji Programu powierza się ministrowi właściwemu do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych (§ 2 ust. 2 ww. uchwały).

Realizując program rządowy, PFR prowadzi wyodrębnioną ewidencję zgodnie z art. 11 ust, 4 i 5 (art. 21b ust 3 SIR). Minister właściwy do spraw gospodarki przekazuje środki na pokrycie wynagrodzenia oraz kosztów poniesionych przez PFR wskutek realizacji programu rządowego (art. 21 b ust. 4 SIR). Minister właściwy do spraw gospodarki, działając w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, zawiera z PFR umowę określającą warunki i tryb przekazywania środków, o których mowa w ust. 4 (art. 21b ust. 5 SIR).

Powód na dzień złożenia wniosku z dnia 27 maja 2020 roku spełniał wszelkie wymogi do otrzymania subwencji w kwocie 324.000 zł, a tym samym nabył do niej prawo i brak wypłaty stanowi naruszenie prawa. Powód wykazał bowiem fakt istnienia układu ratalnego z ZUS, a tym samym potwierdził fakt spełnienia przesłanek do uzyskania tej subwencji. W konsekwencji, decyzja pozwanego odmawiająca wypłaty subwencji w kwocie 324.000 zł w uzasadnieniu której pozwany powołał się na posiadanie przez powoda zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne, była bezprawna. Pozwany, powziąwszy wiadomość o piśmie ZUS z dnia 4 czerwca 2020 r., potwierdzającym rozłożenie zadłużenia powoda względem ZUS na raty winien na podstawie wniosku złożonego w dniu 27 maja 2020 roku niezwłocznie dokonać wypłaty na rzecz powoda subwencji w kwocie 324.000 zł. Pozwany nie miał podstaw prawnych do domagania się od powoda składania nowego wniosku, zwłaszcza, że wniosek z dnia 27 maja 2020 roku został złożony prawidłowo, a wszelkie przesłanki do nabycia praw do subwencji we wnioskowanej kwocie zostały spełnione.

Nadto, zgodnie z Załącznikiem nr 1 do regulaminu, rozdziałem 3 - Warunki i okres udzielania przedsiębiorcom finansowania, 3.1. Beneficjenci Programu, pkt 6: „Programem są objęci przedsiębiorcy spełniający następujące kryteria (...): Przedsiębiorca: (i) nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 roku oraz na dzień składania wniosku, (ii) nie zalega z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień składania wniosku, ale zalegał na dzień 31 grudnia 2019 roku albo (iii) nie zalegał z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne na dzień 31 grudnia 2019 roku, ale zalega na dzień składania wniosku, przy czym (i) rozłożenie płatności na raty lub jej odroczenie lub (ii) zaleganie z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne nieprzekraczające trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez wyznaczonego operatora w rozumieniu ustawy prawo pocztowe za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej, nie jest uznawane za zaległość (...)”. Tym samym, jedynie zaleganie z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne zarówno na dzień 31 grudnia 2019 r. jak i na datę złożenia wniosku (27 maja 2020 r.) uniemożliwiało uzyskanie subwencji. Podkreślenia wymaga, że rozłożenie płatności na raty lub jej odroczenie nie jest uznawane za zaległość w rozumieniu powyższych regulacji.

W dodatku, fakt niezalegania z płatnością składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów dotyczących udzielania subwencji został potwierdzony oświadczeniem ZUS z dnia 4 czerwca 2020 roku, w którym organ jednoznacznie wskazał, że zaległości zostały rozłożone na raty umową nr (...)r z dnia 5 sierpnia 2019 roku oraz umową nr (...)r z dnia 28 sierpnia 2019 roku.

Zaznaczyć przy tym należy, że dla oceny przesłanki zalegania względem ZUS z płatnościami podatków i składek na ubezpieczenia społeczne znaczenie mają jedynie okoliczności takie jak: brak zaległości w obu wskazanych wyżej datach, wobec faktu, że układ ratalny, czy odroczenie płatności, nie stanowią o istnieniu zaległości. Bez znaczenia dla sprawy historia rozliczeniowa pomiędzy powodem a ZUS, wysokość zaległości rozłożonych na raty, okoliczność składania przez powoda do ZUS wniosków o umorzenie części należności, bądź rozłożenie na raty, wniosków o zmianę warunków umowy, czy też wniosków o odroczenie terminu płatności konkretnej raty.

Należy zauważyć, że pomiędzy stronami w dniu 27 maja 2020 r. wskutek złożenia wniosku z tego samego dnia, w W. została zawarta umowa subwencji finansowej Nr (...). Nie bez znaczenia w niniejszej sprawie jest to, że § 14 regulaminu dopuszczał możliwość przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego już po wygaśnięciu umowy subwencji finansowej. Na mocy w/wym. postanowienia regulaminu, każdy Beneficjent był uprawniony do złożenia zapytania do PFR dotyczącego otrzymanej przez Beneficjenta odmowy udzielenia subwencji finansowej w odpowiedzi na wniosek, pod warunkiem udokumentowania przez Beneficjenta różnic w treści odmowy a rzeczywistym stanem faktycznym. Przedmiotowa regulacja stwarzała zatem sposobność do podjęcia działań przez PFR względem pierwotnego wniosku powoda i zawartej w następstwie jego złożenia umowy.

Powód przedstawił do PFR dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań potrzebnych do uzyskania subwencji — pismo z ZUS z 4 czerwca 2020 r. Udokumentował zatem różnice wynikające z treści decyzji o odmowie udzielenia subwencji a rzeczywistym stanem faktycznym, o czym mowa w powołanej regulacji. Konsekwencją tego PFR winien zweryfikować swą uprzednią decyzję wobec powoda. Inne procedowanie wobec powoda było bezprawne.

Ad. 2 przy wykonywaniu władzy publicznej oraz Ad. 3 ponoszenie odpowiedzialności przez inną osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Pojęcie władzy publicznej, obejmując przede wszystkim działania władcze, zawiera w sobie również zadania o charakterze publicznym realizowane w innych formach niż bezpośrednie władcze kształtowanie sytuacji jednostki. Są to mianowicie takie zadania, których niewłaściwe wykonywanie może pozbawić obywatela należnych mu świadczeń gwarantowanych przez prawo publiczne, a więc w efekcie postawić go w sytuacji przymusowej. Co więcej, w literaturze podkreśla się, że podmiotami wykonującymi władzę publiczną są Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna, które działają w opisanej sferze imperium. Władzę tę wykonują zatem organy państwowe zarówno centralne, jak i terenowe, jednostki samorządu terytorialnego (gminy, związki międzygminne, powiaty, związki powiatów, województwa), a także osoby prawne wykonujące zadania publiczne przede wszystkim w formach władczych (np. NBP, NFZ, ZUS, agencje państwowe). Kompetencje do wykonywania czynności należących do władzy publicznej mogą wynikać z przepisów prawa albo z porozumienia, które na podstawie właściwych przepisów zostało zawarte między organem władzy publicznej a jednostką samorządu terytorialnego albo inną osobą prawną. Przy czym, jak wskazują komentatorzy, przez owe porozumienia należy rozumieć uzgodnienia czynione na podstawie przepisów prawa publicznego, których celem jest przekazanie określonych zadań publicznych oznaczonemu podmiotowi (nie są to umowy w sensie prawa cywilnego).

PFR to spółka założona przez Skarb Państwa m.in. w celu koordynacji i realizacji programów rozwojowych. Jej działalność została uregulowana ustawą SIR. Kompetencja PFR do wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej, w tym realizacji programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm” wynika z przepisów powszechnie obowiązującego prawa.

Po pierwsze, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy SIR: „Do zadań Polskiego Funduszu Rozwoju należy ponadto: 1) wykonywanie zadań powierzonych przez organy administracji rządowej, inne jednostki wykonujące zadania publiczne lub jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności w związku z sytuacjami kryzysowymi, w tym rozprzestrzenianiem się choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2, zwanej dalej “COVID-19; (...) 6) podejmowanie działań służących zapobieganiu lub łagodzeniu skutków sytuacji kryzysowych w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o Zarządzaniu kryzysowym (Dz U. z 2019 r. poz 1398 oraz Z 2020 r. poz 148, 284, 374 i 695), w tym skutków rozprzestrzeniania się C0V1D-19, w szczególności poprzez a) udzielanie wsparcia finansowego przedsiębiorcom i innym podmiotom dotkniętym tymi sytuacjami, w tym bezzwrotnego lub w formie gwarancji lub poręczeń, b)naprawienie lub pokrycie, w całości lub w części, szkód lub strat spowodowanych tymi sytuacjami - z wykorzystaniem środków własnych Polskiego Funduszy (...) lub środków z innych źródeł”.

Z kolei w myśl art. 21 a ust. 1 ustawy SIR, Rada Ministrów, w związku ze skutkami COVID-19, może powierzyć Polskiemu Funduszowi Rozwoju realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, w szczególności w formach, o których mowa w art. 13 ust. 1, lub w formach bezzwrotnych. Natomiast, jak stanowi art. 21a ust. 4 ustaw}' SIR, minister właściwy do spraw gospodarki przekazuje środki na pokrycie wynagrodzenia oraz kosztów poniesionych przez Polski Fundusz Rozwoju wskutek realizacji programu rządowego.

Tak też, na podstawie art. 21a SIR uchwalą nr 50/2020 z dnia 27 kwietnia 2020 r. w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm” Rada Ministrów przyjęła przedmiotowy program rządowy, zaś jego realizację powierzyła PFR. Dodatkowo, co istotne, zauważyć należy, że zadania powierzone pozwanej przez Radę Ministrów, w tym przede wszystkim możliwość decydowania o przyznaniu dofinansowania, w ramach pomocy publicznej, nie mogłyby być realizowane przez pomioty prywatne. PFR jest podmiotem specyficznym któremu przekazano na mocy ustawy (art. 11 w zw. z art. 21 a ust. 1 SIR) kompetencję do realizację rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego. Przeciętna spółka prawa handlowego nie jest uprawniona do realizacji programu rządowego, a tym bardziej do podejmowanie władczych decyzji dotyczących środków publicznych.

Środki na realizację programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm” są de facto środkami publicznymi. Na potwierdzenie powyższego, obok w/wym. przepisu SIR, można przytoczyć postanowienia zawarte w Rozdziale 3. pkt 3.4 „Rola Polskiego Funduszu Rozwoju” Załącznika do uchwały RM. Zgodnie z przywołanym postanowieniem: „W związku z powierzeniem realizacji Programu Polskiemu Funduszowi Rozwoju (art. 21 a ust. 1 SIR) oraz w związku z art. 21 a ust. 5 SIR, Polski Fundusz Rozwoju oraz Powierzający zawrą Umowę, która określi warunki i tryb przekazywania środków na pokrycie Wynagrodzenia PFR, przekazywania PFR Transz oraz dokonania na rzecz PFR zwrotu Kosztów Programowych. Umowa określi ponadto przekazanie Powierzającemu przez PFR potencjalnych Przychodów Programowych. Budżet Państwa zachowuje w ten sposób rolę podmiotu zapewniającego najwyższą wiarygodność finansową PFR jako udzielającego Finansowania Programowego oraz podmiotu zaciągającego zobowiązania na poczet realizacji Programu.”

Ponadto, charakter wykonywanych przez pozwaną zadań związanych z realizacją programu rządowego „Tarcza finansowa dla małych i średnich firm” był rozważany również w orzecznictwie sądowo-administracyjnym. W uzasadnieniu postanowienia WSA we Wrocławiu z dnia 3 marca 2021 r., III SA/Wr 27/21, wskazano, że: „ W ocenie Sądu analiza obowiązujących regulacji prawnych pozwala przyjąć, że PFR, załatwiając sprawy z wniosków o udzielenie subwencji finansowej przewidzianej w programie rządowym “Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm ”, działa w znaczeniu funkcjonalnym jako organ administracji publicznej, wykonując zadanie powierzone z zakresu administracji rządowej. ”. W dalszej części uzasadnienia WSA podniósł, iż: „ Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że PFR to niewątpliwie spółka strategiczna Skarbu Państwa, w której wszystkie akcje są własnością Skarbu Państwa i w której Skarb Państwa jest podmiotem dominującym posiadającym, w rozumieniu art. 4 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275) kontrolę nad innymi przedsiębiorcami. W art. 2 pkt 8 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz. U. 2020 r., poz. 735) Polski Fundusz Rozwoju S.A. w W. został wskazany, jako spółka realizująca misję publiczną. Niewątpliwie zatem realizacja programu rządowego, jako zadania zleconego z zakresu administracji publicznej, odbywa się z udziałem środków publicznych i polega na dysponowaniu tymi środkami. Wskazać także należy, że zgodnie z § 9 ust. 5 Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym, koszty Finansowania Programowego będą pokrywane wyłącznie ze środków pozyskanych przez PF R od Skarbu Państwa w ramach Finansowania Zewnętrznego i Pożyczki, pod warunkiem, że zostanie udzielona przez Skarb Państwa, przy czym PFR nie jest zobowiązany do udzielenia Subwencji Finansowej ze środków własnych.”.

Ad. 4 powstanie szkody, związek przyczynowy.

Pozwany bezpodstawnie odmówił powodowi wypłaty pełnej kwoty subwencji finansowej, o którą wnioskował powód w dniu 27 maja 2020 roku, czym wyrządził powodowi szkodę.

Po pozytywnym zakończeniu postępowania wyjaśniającego, wniosek powoda z dnia 27 maja 2020 roku powinien zostać przyjęty do ponownego rozpoznania. Pozwany ewidentnie wydał błędną decyzję (co zresztą sam przyznał) i oczywistym jest, że był zobowiązany wypłacić powodowi pełną kwotę wnioskowanej subwencji. Tymczasem powodowi „jedynie otworzono możliwość złożenia nowego wniosku”, co w efekcie skutkowało brakiem wzięcia pod uwagę stanu faktycznego z momentu składania pierwotnego wniosku z dnia 27 maja 2020 r. W konsekwencji, w związku z upływem czasu oraz sytuacją gospodarczą w kraju, powód musiał zwolnić część pracowników, a co za tym idzie - warunki otrzymania subwencji były weryfikowane w oparciu o mniejszą liczbę osób zatrudnionych u powoda. Gdyby bowiem powód dysponował wówczas „dodatkowymi” środkami, które mogłyby zostać przeznaczone na wynagrodzenia, z pewnością do tylu zwolnień by nie doszło.

Wysokość przyznawanej subwencji uzależniona była od liczby pracowników zatrudnionych na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku. Nieprawidłowe rozpatrzenie wniosku o subwencję z daty 27 maja 2020 r. zachwiało integralnością majątku powoda, gdyż pozwany przy wypłacie subwencji kierował się danymi na dzień złożenia drugiego wniosku z 9 września 2020 r., a miał obowiązek uwzględnić dane na dzień wniosku z 27 maja 2020 r. Mając zaś na względzie fakt przyznania powodowi subwencji wskutek złożenia wniosku z dnia 9 września 2020 r., w ramach tego samego programu rządowego, w kwocie 180.000 zł szkoda w majtku powoda odpowiadała różnicy pomiędzy subwencją, jaką powinien otrzymać powód wskutek złożenia pierwszego wniosku z 27 maja 2020 r., a subwencją jaką faktycznie otrzymał w następstwie złożenia kolejnego wniosku z dnia 9 września 2020 r. (324.000 zł - 180.000 zł=144.000 zł).

W tym przedmiocie istotne jest, że liczba pracowników powoda na koniec kwietnia 2020 r. wynosiła 54. Jednak, zgodnie z § 2 ust. 4 i 5 umowy maksymalna liczba pracowników branych pod uwagę dla wyliczenia należnej subwencji wynosiła 9.

Z kolei zgodnie z § 2 ust. 4 umowy, bazową kwotę subwencji finansowej dla mikro przedsiębiorców ustala się według stanu zatrudnienia na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o wypłatę subwencji finansowej. Na tej podstawie powód wnioskował pierwotnie o przyznanie subwencji w maksymalnej kwocie 324.000 zł liczonej od maksymalnej dozwolonej liczby pracowników branych pod uwagę — 9. W decyzji z dnia 28 maja 2020 r. nie zakwestionowano wskazanej przez powoda liczby pracowników. Powołano się wówczas jedynie na zaległości w opłacaniu składek ubezpieczenia społecznego oraz 81% spadek obrotów gospodarczych w stosunku do 80% spadku zadeklarowanego przez powoda we wniosku (różnica tych wartości w świetle § 2 ust. 6 umowy nie miała znaczenia dla ustalenia kwoty subwencji).

Przepis art. 363 § 2 KC wskazuje wprost dwa rodzaje szkody: straty rzeczywiste oraz utracone korzyści, oba te rodzaje podlegają ustaleniu w oparciu o skutek bezprawnego działania w majątku poszkodowanego. Niemniej nie są to wyłączne rodzaje szkody. Przyjmuje się, że w pewnych sytuacjach szkoda może powstać jako samoistny skutek naruszenia. W doktrynie wskazuje się, że powyższe znajduje uzasadnienie normatywne w art. 361 § 1 KC, w którym odrębnie wymieniono „następstwa” działania bądź zaniechania oraz „szkodę”. Naruszenie jest w tej konwencji terminologicznej następstwem zdarzenia szkodzącego, a zarazem poprzedza szkodę. Argument ten ulega dalszemu wzmocnieniu w art. 471 KC oraz wielu innych przepisów, gdzie jest mowa o „szkodzie wynikłej z niewykonania (tak: M. Kaliński. Szkoda na mieniu i jej naprawienie. Legalis). Także w orzecznictwie ugruntowała się koncepcja, iż „odpowiedzialność deliktowa wchodzi co do zasady w rachubę tylko w razie ziszczenia się przesłanki bezprawności rozumianej jako naruszenie obowiązku o charakterze powszechnym (…)”, a „szkodą jest już samo nieotrzymanie świadczenia publicznoprawnego w należnej wysokości, tak jak ocenia się to w relacjach prywatnoprawnych (jest jasne, że co do zasady nieotrzymanie świadczenia pieniężnego stanowi szkodę, niezależnie od tego, co wierzyciel uczyniłby z tym świadczeniem)”. (wyrok SN z dnia 9 lipca 2020 r., V CSK 502/18, Legalis nr 2483340 oraz wyrok SN z dnia 9 czerwca 2021r., V CSKP 74/21, Legalis nr 2666810). W przypadku szkody wynikającej z samego naruszenia adekwatny związek przyczynowy ma łączyć zdarzenie szkodzące z naruszeniem, a nie ze szkodą, natomiast między naruszeniem i szkodą musi zachodzić związek typu conditio sine qua non. W niniejszym przypadku szkodą jako skutkiem naruszenia będzie naruszenie integralności majątku poszkodowanego wskutek nieotrzymanie pełnej, należnej kwot subwencji.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał za zasadne zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 144.000,- złotych tytułem odszkodowania wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia wyrokowania, stosownie do treści art. 363 § 2 KC, który mówi o ustaleniu wysokości odszkodowania z daty ustalenia odszkodowania. Orzeczono w tym przedmiocie w pkt 1 i 2 sentencji.

O kosztach orzeczono w pkt 3 sentencji na zasadzie określonej w art. 98 k.p.c., iż strona przegrywająca obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw. Mając zatem na uwadze, że powód przegrał sprawę w całości Sąd obciążył go całością kosztów procesu. W skład zasądzonej kwoty wchodzi: kwota 5.400 zł wynagrodzenia adwokackiego oraz 7.200 opłaty od pozwu oraz 17 zł opłaty od pełnomocnictwa.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

(...)

Warszawa, dn. 7 czerwca 2022 roku