Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 września 2022 r. w S.

sprawy P. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rekompensatę

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 31 stycznia 2022 r., sygn. akt IV U 703/20

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 170/22

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 16 lipca 2020r., odmówił ubezpieczonemu P. M. ponownego ustalenia prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych - w zakresie postępowania w sprawach emerytury pomostowej, stosuje się odpowiednio przepisy art. 114 i art. 116-128 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład odmówił ponownego ustalenia prawa do rekompensaty, ponieważ:

- Zakład decyzją z dnia 27 lipca 2017r. odmówił P. M. prawa emerytury wraz z rekompensatą,

- Sąd Okręgowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 14 lutego 2018r. oddalił jego odwołanie w części dotyczącej decyzji z 27 lipca 2017r. odmawiającej prawa do emerytury z rekompensatą,

- Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 24 stycznia 2019r. oddalił apelację P. M. w zakresie dotyczącym prawa do rekompensaty,

- wnioskodawca nie przedłożył nowych dowodów mających wpływ na prawo do rekompensaty, zeznania świadków nie mogą stanowić podstawy do stwierdzenia pracy w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł P. M.. Domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu wskazał, że Zakład nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych, ustalanego na potrzeby uprawnień do rekompensaty, następujących okresów zatrudnienia odwołującego, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w :

- Państwowym Ośrodku (...) z siedzibą w Z. od 1 września 1970r. do 9 sierpnia 1980r.,

- Zakładach (...) w Z. od 3 września 1980r. do 15 lutego 1994r.,

- Zakładzie (...) w Z. od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1998r.

Odwołujący podkreślił, że w wymienionych okresach pracował w pełnym wymiarze czasu, w szczególności jako ślusarz-spawacz, na hali produkcyjnej bez stałych przegród budowlanych w procesie technologicznym. Do rzeczywistych obowiązków należały prace przy szlifowaniu z użyciem szlifierek pneumatycznych oraz przy spawaniu, jak również kolejno przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego, płyt ołowianych, prace szlifierza oraz prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym. Do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych należy również zaliczyć pominięte przez organ rentowy okresy korzystania przez odwołującego z zasiłków chorobowych od 4 października 1991r. do 31 października 1991r., od 14 lutego 1992r. do 10 maja 1992r., od 1 września 1992r. do 26 stycznia 1993r., od 27 kwietnia 1993r. do 23 października 1993r. Po uwzględnieniu wszelkich okresów należnych odwołującemu, legitymuje się on większym niż 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, ewentualnie odrzucenie oraz o zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem. Uznał za udowodniony przez odwołującego okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat i 7 dni, który jest niższy niż wymagane do przyznania rekompensaty 15 lat. Wskazał, że sprawa dotycząca przyznania prawa do rekompensaty została zakończona prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 14 lutego 2018r. sygn. akt IV U 594/17, w którym oddalono odwołanie ubezpieczonego w części dotyczącej ustalenia prawa do rekompensaty. Z kolei wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 stycznia 2019r. sygn. akt III AUa 273/18 oddalono apelację ubezpieczonego.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 31 stycznia 2022 r. oddalono odwołanie i nie obciążono ubezpieczonego kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony P. M. urodził się (...) W dniu (...) ukończył wiek 60 lat uprawniający do ubiegania się o wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Powszechny wiek emerytalny dla mężczyzn ukończył w dniu (...).

P. M. w dniu 22 września 1971r. uzyskał kwalifikacje wykwalifikowanego ślusarza maszyn rolniczych. Od 12 stycznia 1978r. do 23 marca 1978r. odwołujący uczestniczył w kursie spawania elektrycznego, zorganizowanym przez Wojewódzki Zakład (...) w S.. Kurs miał na celu przygotowanie do egzaminu. Z kolei w dniu 23 marca 1978r. wydano mu książeczkę spawacza, potwierdzając uzyskanie uprawnień do spawania gazowego i elektrycznego.

W dniu 17 maja 1979r. odwołujący uzyskał tytuł mistrza w zawodzie ślusarz maszynowy.

P. M. szkołę podstawową ukończył w 1966r. Po jej ukończeniu, uczęszczał do (...) Szkoły (...) w K., gdzie po jednym roku nauki, przerwał ją. Następnie złożył wniosek o przyjęcie go do pracy w charakterze ucznia w Zakładach (...) w Z., ponieważ wyrażał chęć kontynuowania nauki.

W dniu 1 września 1968r. ubezpieczony zawarł umowę o naukę zawodu z Państwowym Ośrodkiem (...) w Z., na okres od 1 września 1968r. do 1 września 1970r. Zakład pracy przyjął go na naukę zawodu ślusarza-tokarza. Ubezpieczony odbył naukę zawodu w powyższym zakładzie pracy. Od 1 września 1970r. do 22 września 1971r. odbywał wstępny staż pracy w zawodzie ślusarz maszyn rolniczych, zakończony złożeniem egzaminu.

Zakład pracy ubezpieczonego podlegał zapisom Układu Zbiorowego pracy dla Przedsiębiorstw (...). Układ Zbiorowy Pracy przyznawał pracownikom prawo do przyznania dodatku za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych w wysokości uzależnionej od stopnia szkodliwości, uciążliwości lub niebezpieczeństwa. Dodatek przysługiwał za wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych lub uciążliwych, jeżeli była ona wykonywana przez co najmniej 4 godziny dziennie lub 100 godzin w miesiącu.

W dniu 29 października 1973r. rozpoczął odbywanie służby wojskowej. Z dniem 30 sierpnia 1974r. został zwolniony z pełnienia służby z uwagi na czasową niezdolność do jej pełnienia na okres 12 miesięcy. W dniu 19 sierpnia 1975r. ponownie stawił się do odbywania pozostałego okresu zasadniczej służby wojskowej.

Z dniem 4 października 1976r. został zwolniony z odbywania służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy.

W dniu 12 października 1976r., po powrocie z odbywania służby wojskowej, odwołujący zawarł z (...) w Z., umowę o pracę na czas nieokreślony, na stanowisku ślusarza w Wydziale Warsztatu, w pełnym wymiarze czasu pracy. Wynagrodzenie za pracę było płatne na warunkach przewidzianych w Układzie Zbiorowym Pracy dla (...). Otrzymał prawo do dodatku stażowego w wysokości 5% do wynagrodzenia zasadniczego.

Stosunek pracy z odwołującym został rozwiązany za porozumieniem stron z dniem 9 sierpnia 1980r. W świadectwie pracy wskazano, że odwołujący w okresie od 1 września 1968r. do 9 sierpnia 1980r. zajmował stanowiska ucznia zawodu, a następnie ślusarza. Wskazano, że ukończył (...) Szkołę Zawodową w zawodzie ślusarza, średnie studium zawodowe o kierunku ogólnomechanicznym.

W okresie owego zatrudnienia, ubezpieczony wykonywał zarówno prace ślusarskie i spawalnicze. W ramach prac ślusarskich, montował boki przyczep. W ramach prac spawalniczych, spawał elementy konstrukcyjne przyczep. Swoje czynności wykonywał na hali produkcyjnej. Przed uzyskaniem uprawnień spawacza w marcu 1978r., odwołujący obsługiwał narzędzia udarowe o napędzie pneumatycznym, tj. młotki do obijania zgorzeliny ze spawów i szlifierki pneumatyczne do szlifowania spawów.

Od 3 września 1980r. do 15 lutego 1994r. odwołujący był zatrudniony w Zakładzie (...) w Z., gdzie:

- od 3 września 1980r. do 15 stycznia 1984r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone w wykazie A dziale XIV poz. 25- bieżąca konserwacja agregatów, urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowisku ślusarza, wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 25 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty,

- od 16 stycznia 1984r. do 31 maja 1992r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone w wykazie A dziale XIV poz. 24- kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na wydziałach i oddziałach, w których jako podstawowe są wykonywane prace wymienione w wykazie, na stanowisku kierownik zakładu, mistrz produkcji wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 24 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty,

- od 1 czerwca 1992r. do 30 kwietnia 1993r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace określone w wykazie A dziale V poz.11- prace przy produkcji wyrobów ceramicznych, na stanowisku suszarniowy wymienionym w wykazie A dziale V poz. 11 pkt 7 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty.

W okresie owego zatrudnienia korzystał ze zwolnienia chorobowego przez okres od 4 października 1991r. do 31 października 1991r., od 14 lutego 1992r. do 10 maja 1992r., od 1 września 1992r. do 26 stycznia 1993r., od 27 kwietnia 1993r. do 23 października 1993r. Od 24 października 1993r. do 21 kwietnia 1994r. korzystał z zasiłku rehabilitacyjnego.

W okresach od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1995r., od 11 października 1995r. do 11 grudzień 1995r., P. M. był zatrudniony w Zakładzie (...) w Z. (grupa robót publicznych) na stanowisku mistrza w pełnym wymiarze czasu pracy. W tym samym zakładzie pracy w okresach od 19 kwietnia 1996r. do 18 października 1996r., 24 kwietnia 1997r. do 23 października 1997r., od 15 kwietnia 1998r. do 9 października 1998r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku robotnika gospodarczego-brygadzisty. Od 12 listopada 1998r. był ponownie zarejestrowany jako bezrobotny i za okres od 20 listopada 1998r. do 19 maja 2000r. pobrał zasiłek dla bezrobotnych w wysokości 120%.

Ubezpieczony w okresie powyższego zatrudnienia w (...) w Z., wykonywał prace sezonowe dotyczące remontów nawierzchni dróg i chodników. Nadzorował prace osób układających nawierzchnię. Odpowiadał za zapewnienie prawidłowej ilości podsypki i transport polbruku. Nie nadzorował prac wykonywanych przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu. Członkowie jego brygady byli wyposażani w pilarki, przecinaki, młotki, taczki, łopaty, zagęszczarki. Nie obsługiwali sprzętu specjalistycznego np. koparek. Sposób wykonania remontu i kontrolę zgodności jego wykonania ze sztuką budowlaną, zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy, był pod kontrolą W. J. (1). Był on osobą odpowiedzialną za to zadanie.

Od 12 listopada 1998r. do 19 maja 2000r. ubezpieczony był zarejestrowany jako bezrobotny w Powiatowym Urzędzie Pracy w D..

Organ rentowy decyzją z dnia 31 lipca 2000r. przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 lipca 2000r.

Prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przysługiwało ubezpieczonemu do dnia ukończenia obowiązującego wówczas dla ubezpieczonego powszechnego wieku emerytalnego –tj. nieprzerwanie do (...).Wtedy ubezpieczony ukończył wiek 66 lat i 2 miesięcy. Na potrzeby postępowania rentowego, odwołujący w dniu 14 stycznia 2004r. sporządził „ autobiografię” w której wskazał, że w dniu 1 września 1965r. podjął naukę zawodu . Po trzech latach nauki w zawodzie ślusarz-mechanik został zatrudniony od dnia 1 września 1968r. w (...) w Z. jako ślusarz-mechanik remontowy. Podniósł, że przez okres zatrudnienia, po ukończeniu kursów ślusarza maszyn rolniczych (1971) spawacza elektrycznego i gazowego (1978), pracował jako ślusarz-spawacz w (...) w Z..

W trakcie korzystania z prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ubezpieczony w dniu 14 listopada 2003r. złożył po raz pierwszy wniosek o ustalenie wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. Decyzją ZUS z dnia 31 marca 2006r. ustalono wysokość kapitału początkowego na kwotę 146.111,90 zł.

Kolejną decyzją ZUS z dnia 5 kwietnia 2017r. z urzędu ustalono ponownie wysokość kapitału początkowego na kwotę 146.289,55 zł. Organ rentowy w dniu 22 maja 2017r. ponownie wydał z urzędu decyzję o ustaleniu wysokości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął wcześniej ustaloną podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.162,17 zł. Do jej obliczenia przyjęto wskaźnik wysokości podstawy wymiaru o wartości 95,19 % oraz kwotę bazową w wysokości 1220,89zł. Do obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto dochody ubezpieczonego za lata 1981-1990r.

Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy składkowe w wymiarze 28 lat 2 miesięcy i 28 dni(338 miesięcy), nieskładkowe- 1 rok 11 miesięcy i 13 dni.

Współczynnik proporcjonalny stanowił wartość 88,32 %, a wysokość 24% kwoty bazowej - 293,01 zł. Do obliczenia współczynnika przyjętego powyżej zaliczono okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 30 lat 2 miesiące i 11 dni. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat wynosiło wówczas 209 miesięcy. Obliczenie wysokości współczynnika proporcjonalnego do osiągniętego wieku w 1998r. oraz przebytych okresów składkowych i nieskładkowych nastąpiło z uwzględnieniem łącznej liczby okresów składkowych i nieskładkowych przebytych do dnia 1 stycznia 1999r. liczonych w dniach(10871).

Obliczenie wartości kapitału początkowego w pkt 4 decyzji nastąpiło z uwzględnieniem przebytych okresów składkowych i nieskładkowych liczonych w miesiącach, współczynnika proporcjonalnego 88,32%, podstawy wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1162,17 zł oraz 209 miesięcy średniego dalszego trwania życia.

(...) Oddział w K. decyzją z dnia 21 czerwca 2017r. na podstawie art. 25 i 26 ustawy emerytalno-rentowej przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z urzędu, w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego w dniu (...)., poczynając od dnia (...)., tj. od dnia ukończenia powszechnego wieku emerytalnego dla mężczyzn. Jednocześnie Zakład stwierdził, że z dniem (...). ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, które pobierał odwołujący. Zakład ustalił wysokość emerytury na kwotę 2287,58 zł brutto, uwzględniając waloryzację roczną składek zgromadzonych na koncie ubezpieczonego oraz kapitału początkowego. Do ustalenia jej wysokości przyjęto kwotę składek zewidencjonowanych ma koncie z uwzględnieniem waloryzacji (4192,39 zł), kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego (475.969,89 zł), średnie dalsze trwanie życia (209,90 miesięcy).

W dniu 3 lipca 2017r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury wraz z rekompensatą z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Domagał się obliczenia rekompensaty za długoletnią pracę w warunkach szczególnych w latach 1968-1998 tj. przez 26 lat 9 miesięcy i 7 dni oraz doliczenia tak ustalonej rekompensaty do wysokości kapitału początkowego.

Wcześniej prowadził korespondencję z Zakładem Gospodarki Mieszkaniowej w Z. odnośnie wystawienia świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Pismem z dnia 19 czerwca 2017r. zakład pracy jedynie poinformował ubezpieczonego, że otrzymał on już świadectwo pracy z chwilą rozwiązania stosunku pracy. Do wniosku o przyznanie rekompensaty ubezpieczony dołączył zaświadczenie z archiwum przechowującego dokumentację pracowniczą z Państwowego Ośrodka (...) z dnia 18 lutego 2004r., w którego treści wskazano, że w okresie zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin wykonywał pracę wymienioną w Dziale XIV pkt 18 Wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze.

Ubezpieczony przed organem rentowym udowodnił wówczas staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze jedynie 12 lat i 7 dni z tytułu zatrudnienia od 3 września 1980r. do 30 kwietnia 1994r. z wyłączeniem okresów niezdolności do pracy za które pobrano zasiłek chorobowy. Zakład do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił wówczas pracę w Zakładzie (...) w Z. od 3 września 1980r. do 15 lutego 1994r.

Organ rentowy decyzją z dnia 27 lipca 2017r. odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Od powyższej decyzji odwołanie wniósł ubezpieczony.

Wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Podniósł, że w okresie zatrudnienia w (...) Z. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych: prace przy regeneracji starych akumulatorów, ich ładowaniu, montażu i ładowaniu nowych akumulatorów (od 1 września 1968r. do 31 sierpnia 1970r.), prace przy obsłudze narzędzi udarowych i wibracyjnych- szlifowanie szlifierkami pneumatycznymi pospawanych konstrukcji produkowanych przyczep (od 1 września 1970r. do 22 marca 1978r.), prace przy spawaniu elektrycznym i gazowym- wycinanie palnikiem gazowym elementów konstrukcji produkowanych przyczep(od dnia 23 marca 1978r. do 9 sierpnia 1980r.) Prace te są wymienione w wykazie prac w warunkach szczególnych stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniósł wówczas o oddalenie odwołania ubezpieczonego od decyzji.

Sąd Okręgowy w Koszalinie prawomocnym wyrokiem z dnia 14 lutego 2018r. sygn. akt IV U 594/17 oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji odmawiającej przyznania mu prawa do rekompensaty. Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 24 stycznia 2019r. sygn. akt III AUa 273/18 oddalił apelację odwołującego od powyższego wyroku w zakresie orzeczenia Sądu I instancji o przyznaniu prawa do rekompensaty.

W dniu 6 lipca 2020r. P. M. złożył ponownie wniosek o przyznanie rekompensaty za wykonywanie pracy w szczególnych warunkach. Do wniosku przedłożył:

- pismo Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Z. z dnia 19 czerwca 2017r. w sprawie wydania świadectw pracy w szczególnych warunkach;

- oświadczenie o braku dokumentów potwierdzających zatrudnienie w szczególnych warunkach od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1998r. w Zakładzie (...) w Z.,

- oświadczenie o braku dokumentów potwierdzających zatrudnienie w szczególnych warunkach od 1 września 1968r. do 9 sierpnia 1980r. w Państwowym Ośrodku (...) w Z.,

- oświadczenie o wykazaniu za pomocą świadków wykonywania pracy w szczególnych warunkach w (...) w Z. (świadek W. P. (1), świadek W. Z. (1)), w Zakładzie (...) w W. (świadek W. J. (1), świadek W. P. (1)),

- legitymację ubezpieczeniową.

Zakład decyzją z dnia 13 lipca 2020r. ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. na kwotę 147.395,16 zł. Za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. uznał okres składkowy w wymiarze 28 lat 2 miesięcy i 12 dni oraz okres nieskładkowy w wymiarze 1 rok 11 miesięcy i 13 dni.

Decyzją z dnia 16 lipca 2020r., Zakład ponownie ustalił wysokość emerytury odwołującego na kwotę 2697,88 zł brutto miesięcznie, poczynając od dnia 1 września 2020r.

Jednocześnie zaskarżoną decyzją z dnia 16 lipca 2020r., po rozpatrzeniu wniosku z 6 lipca 2020r., Zakład odmówił ponownego ustalenia prawa do rekompensaty.

Po ustaleniu powyższego stanu faktycznego, Sąd I instancji uznał, że odwołanie ubezpieczonego podlegało oddaleniu.

Przedmiotem sporu było ustalenie, czy Zakład zasadnie po raz kolejny odmówił P. M. prawa do przyznania rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego, w realiach faktycznych niniejszej sprawy, nie było możliwe przyznanie odwołującemu prawa do rekompensaty.

Wstępnie zaznaczyć należy, że przedmiotowy rodzaj świadczenia został wprowadzony do porządku prawnego na podstawie przepisów Ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity - Dz.U z 2018 r., poz. 1924).

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych (1 stycznia 2009 roku) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat, przy czym w myśl ustępu 2 tegoż artykułu, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W świetle zaś regulacji art. 2 ust. 5 ustawy, rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Przesłanką negatywną przyznania prawa do rekompensaty, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1924 t.j.) jest brak możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. R. legis takiej regulacji jest przyznanie odszkodowania za rzeczywistą utratę określonych uprawnień, co dotyczy tylko tych ubezpieczonych, którzy ze względu na niespełnienie choćby jednego ustawowego warunku (wieku lub ogólnego stażu emerytalnego) nie mogli skorzystać z dotychczasowych lub intertemporalnych uprawnień nabycia prawa do emerytury w niższym wieku niż powszechny wiek emerytalny, a także nie mogą skorzystać z regulacji przewidzianych w ustawie o emeryturach pomostowych.

Dlatego sporna rekompensata nie przysługuje ubezpieczonym, którzy po spełnieniu wszystkich ustawowych warunków nabycia możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę, nie skorzystali, tj. nie zrealizowali tego uprawnienia pomimo przysługiwania nabytego ex lege prawa do wcześniejszej emerytury. Skoro rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu szczególnego zatrudnienia uprawnionych, które nie jest już takim zatrudnieniem według przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, i nie nabędą oni emerytury pomostowej, to „odszkodowawcza” rekompensata nie przysługuje za nieskorzystanie z prawa do wcześniejszej emerytury po spełnieniu wszystkich warunków jej przysługiwania pod rządem korzystniejszych poprzednio obowiązujących albo intertemporalnych regulacji prawnych (art. 32, art. 46 lub art. 184 ustawy emerytalnej). Taką wykładnię prawa do spornej rekompensaty potwierdza art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, który nie tylko reguluje pozytywną przesłankę nabycia prawa do rekompensaty, którą jest legitymowanie się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która kreowała podstawę do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym według dotychczas obowiązujących przepisów łącznie ze spełnieniem wszystkich pozostałych warunków nabycia tego prawa, ale także przesłankę negatywną, zgodnie z którą, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła na podstawie przepisów ustawy emerytalnej prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu szczególnego zatrudnienia. Prowadzi to do łącznego odkodowania dyspozycji art. 2 pkt 5 oraz art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych w taki sposób, że tylko utrata możliwości skorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury stanowi szkodę, którą rekompensata ma naprawić przez przyznanie odpowiedniego dodatku o charakterze odszkodowawczym do kapitału początkowego (art. 23 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych). Rozstrzygnięcie kluczowej kwestii, kto może skutecznie ubiegać się o prawo do rekompensaty, a komu rekompensata nie przysługuje, zależy od dokonania prawidłowej wykładni pojęcia „nabycie prawa do emerytury”. W tym zakresie w doktrynie oraz w judykaturze wymienia się nabycie prawa do emerytury in abstracto wskutek kształtującego działania norm prawnych na sferę prawną ubezpieczonych, które aktualizuje się wskutek spełnienia wszystkich ustawowych warunków kształtujących ex lege to prawo, a także nabycie tego prawa in concreto, co następuje po wydaniu deklaratoryjnej decyzji emertytalnej. W ubezpieczeniach społecznych regułą jest przysługiwanie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego po spełnieniu wszystkich ustawowych warunków jego przysługiwania z zastosowaniem mechanizmu ich nabywania ex lege. Wynika to z powszechnej ustawowej zasady, zgodnie z którą prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia (art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej. Jeżeli wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury (lub renty) zostają spełnione, to prawo do świadczenia powstaje nawet wtedy, gdy nie został złożony wniosek o jego przyznanie (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 listopada 2014 r., I UK 100/14, LEX nr 1567460 oraz z dnia 18 lutego 2015 r., I UK 225/14, OSNP 2016 nr 11, poz. 141). Nabycie w taki sposób prawa do emerytury nie zobowiązuje wszakże organu ubezpieczeń społecznych do działania z urzędu w celu ustalenia i realizacji przysługującego nabytego ex lege uprawnienia, chyba że ustawa wyraźnie stanowi inaczej, ponieważ organ ten działa co do zasady na wniosek uprawnionego, który ujawnia swoje nabyte ustawowe uprawnienie i jest zainteresowany jego realizacją. Dlatego wniosek o świadczenie (art. 116 ust. 1 ustawy emerytalnej) nie jest elementem układu warunkującego nabycie prawa do emerytury, gdyż ten jest zawarty w przepisach ustawy określających warunki do przysługiwania świadczenia, a wniosek stanowi jedynie żądanie realizacji prawa wykreowanego ex lege (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2000 r., III ZP 2/00, OSNAPiUS 2001 nr 12, poz. 418). Data złożenia tego wniosku uruchamia tylko wypłatę przysługującej z mocy prawa po spełnieniu wymaganych warunków ustawowych emerytury, ponieważ zgodnie z ustawy emerytalnej przysługujące świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do nich, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Przyznanie świadczenia potwierdza zatem jedynie prawo do wypłaty nabytego ex lege świadczenia (por. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1989 r., III UZP 11/89, OSNCP 1990 nr 6, poz. 72 czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2006 r., III UK 95/06, LEX nr 950628). Prawo do emerytury przysługuje zatem ex lege, ale uprawnienie do jego pobierania i wypłaty wymaga złożenia wniosku emerytalnego i jedynie deklaratoryjnego potwierdzenia w decyzji emerytalnej lub w wyroku sądowym spełnienia ustawowych warunków jego przysługiwania, które co do zasady wypłaca się od miesiąca złożenia wniosku emerytalnego.

W rezultacie więc, przesłanką negatywną przyznania prawa do rekompensaty jest brak możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Spełnienie warunku rozwiązania stosunku pracy, nota bene nieobowiązującego od 1 stycznia 2013 r., oraz warunku złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – w przypadku przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego – uzależnione jest wyłącznie od woli ubezpieczonego. Natomiast, jak wskazano wyżej, rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Jeśli więc ubezpieczony ma taką możliwość (legitymując wymaganym stażem pracy – ogólnym i w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej), lecz z niej nie korzysta - po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 ustawy emerytalnej, rekompensata mu nie przysługuje (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 lutego 2021r. sygn. akt I USKP 13/21).

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy, wskazać należy, że według oceny Sądu Okręgowego, przy założeniu, że odwołujący faktycznie legitymowałby się okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat, na dzień 1 stycznia 1999r., ubezpieczony z chwilą ukończenia 60 roku życia, spełnił in abstracto wszystkie warunki do przyznania wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o której mowa w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1999r. o emeryturach i rentach z FUS. Odwołujący na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał wymagany co najmniej 25 letni okres składkowy i nieskładkowy, nie pozostawał w stosunku pracy (był na rencie z tytułu niezdolności do pracy od 2000r.) i jeżeli faktycznie uważał, że przez 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to mógł w 2011r. złożyć wniosek o przyznanie emerytury z tego tytułu i zakończyć pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy. W 2011r. P. M. osiągnął wcześniejszy wiek emerytalny. Nie pozostawał w stosunku pracy. Legitymował się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym co najmniej 25 letnim okresem składkowym i nieskładkowym, co jasno wynika z decyzji o ustaleniu wysokości kapitału początkowego.

Ubezpieczony z możliwości przyznania wcześniejszej emerytury nie skorzystał, stąd sporna rekompensata nie może mu przysługiwać i jest to już wystarczający zdaniem Sądu I instancji warunek do oddalenia jego odwołania. Nie utracił on bowiem w żaden sposób możliwości ubiegania się o emeryturę wcześniejszą z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Nie pozostaje on zatem w kręgu osób uprawnionych do ubiegania się o to świadczenie, gdyż z własnej woli nie skorzystał z przysługujących mu uprawnień emerytalnych, stąd trudno się zgodzić ze stwierdzeniem, że na skutek działań ustawodawcy, wynikających z wprowadzenia ustawy o emeryturach pomostowych, wystąpiła u niego szkoda, którą należy zrekompensować, poprzez przyznanie rekompensaty. Przyznanie mu rekompensaty postawiłoby ubezpieczonego w sytuacji znacznie uprzywilejowanej, ponieważ doszłoby do nieuzasadnionego wzrostu wysokości kapitału początkowego, a przez to i wysokości emerytury.

Niezależnie od powyższego, nawet jeżeliby przyjąć inną wykładnię powyższych przepisów i co najważniejsze sprzeczną z wykładnią dokonaną przez Sąd Najwyższy, czego Sąd nie aprobuje, to odwołujący w przekonaniu Sądu Okręgowego nie wykazał się odpowiednim do przyznania rekompensaty 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych, liczonym na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych.

Przede wszystkim należy podkreślić, że przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, warunkującego prawo do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1924), nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.). Powyższe stanowisko Sądu Najwyższego zostało wyrażone w uchwale z dnia 29 października 2020r. sygn. akt III UZP 3/20. Dlatego słusznie Zakład przy ustalaniu okresu zatrudnienia odwołującego w warunkach szczególnych, wyłączył z wymiaru tych okresów okresy korzystania przez wnioskodawcę ze świadczeń chorobowych, wymienionych w zaświadczeniu znajdującym się w aktach rentowych (tj. słusznie wyłączył okresy od 4 października 1991r. do 31 października 1991r., od 14 lutego 1992r. do 10 maja 1992r., od 1 września 1992r. do 26 stycznia 1993r., od 27 kwietnia 1993r. do 23 października 1993r.). Ponadto należy zauważyć, że art. 12 cytowanej ustawy o emeryturach pomostowych wprost wskazuje, że przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 4-11 cytowanej ustawy, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Słusznie zatem Zakład za udowodniony uznał jedynie okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat i 7 dni z tytułu zatrudnienia od 3 września 1980r. do 30 kwietnia 1994r. z wyłączeniem okresów niezdolności do pracy za które pobrano zasiłek chorobowy i inne świadczenia związane z chorobą. Zakład do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnił wówczas pracę w Zakładzie (...) w Z. od 3 września 1980r. do 15 lutego 1994r. Okres zatrudnienia w wymiarze 12 lat i 7 dni jest niewystarczający do przyznania rekompensaty, bo jest niższy niż wymagane 15 lat.

W ocenie Sądu Okręgowego do stażu pracy w warunkach szczególnych, uwzględnianego przy ustaleniu uprawnień do rekompensaty, nie można również uwzględnić okresów zatrudnienia odwołującego w Zakładzie (...) w Z. ( 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1995r., od 11 października 1995r. do 11 grudzień 1995r., od 19 kwietnia 1996r. do 18 października 1996r., od 24 kwietnia 1997r. do 23 października 1997r., od 15 kwietnia 1998r. do 9 października 1998r. Wbrew przekonaniu odwołującego, wykonywanej wówczas pracy nie można zakwalifikować jako pracy w warunkach szczególnych, wymienionej w wykazie A dziale XIV poz. 24 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze (Dz.U nr 8 poz. 43). Zgodnie z poz. 24, za prace w warunkach szczególnych uważa się, kontrolę międzyoperacyjna, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Ubezpieczony uważał, że pełnił w/w nadzór nad pracownikami budowlanymi wykonującymi pracę wymienioną w Dziale V wykazu A stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia. Zakwalifikowanie danej pracy do wskazanej kategorii wymaga odniesienia owej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego do konkretnych, określonych rodzajowo stanowisk pracy, kontrolowanych przez osobę sprawującą dozór, na których wykonywało się prace wymienione w wykazie jako prace w warunkach szczególnych i wykonywanych stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie chodzi zatem o jakiekolwiek prace wykonywane w miejscu zatrudnienia osoby sprawującej dozór, choćby były to prace wykonywane w szczególnych warunkach, lecz wyłącznie o prace, nad którymi dozór był faktycznie sprawowany przez domagającego się świadczenia. Dodatkowo, te podlegające dozorowi prace w szczególnych warunkach powinny mieć charakter podstawowy dla wydziału, w którym były wykonywane, czyli mieć kluczowe znaczenie dla jego funkcjonowania. O takim charakterze prac nie przesądza zaś zatrudnienie przeważającej liczby pracowników przy pracach w szczególnych warunkach, lecz to, czy dla osiągnięcia celu postawionego danemu wydziałowi konieczne było wykonywanie prac wymienionych w rozporządzeniu. W tym ujęciu termin „podstawowe” koncentruje zatem uwagę nie na zbiorowości pracowników, ale na funkcji przypisanej wyodrębnionej strukturze pracodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 czerwca 2018 r. sygn. akt III AUa 824/18).

Osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nad pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, gdyż co do zasady w zakresie obowiązków takiego pracownika nadzorującego z reguły są przewidziane dodatkowe czynności, jak sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07, i z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07, OSNP 2009 nr 7-8, poz. 105 - na które powołano się w skardze - a także przykładowo wyroki z dnia 8 stycznia 2009 r., I UK 201/08, i z dnia 11 marca 2009 r., II UK 243/08). W utrwalonym orzecznictwie zwraca się jednocześnie uwagę, że zachodzi potrzeba odróżnienia czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowanym dozorem inżynieryjno-technicznym, od czynności, które nie pozostają w żadnym związku z tym dozorem i stanowią dodatkowe obowiązki. Czym innym jest mianowicie wykonywanie czynności administracyjno-biurowych immanentnie związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków służbowych również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad danym procesem produkcji. Wówczas, gdy wykonywanie takich „pozostałych" czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie jest możliwe zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2011 r., II UK 48/11, oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 marca 2013 r., III AUa 1093/12). A contrario zatem, gdy obowiązki administracyjne wiążą się z zakresem zadań wykonywanych przez kontrolowanych pracowników, prowadzi to do możliwości zaliczenia czasu wykonywania takich obowiązków do czasu sprawowanego nadzoru.

W wyroku z dnia 3 grudnia 2013 roku (I UK 184/13, Lex nr 2008690) Sąd Najwyższy uznał, że dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - aby mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - musi odpowiadać łącznie następującym warunkom:

1) musi być dozorem inżynieryjno - technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem „jakimkolwiek" (nie może być „zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);

2) musi być sprawowany „na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;

3) powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;

4) musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);

5) powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

Przenosząc wyżej przedstawione poglądy na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy uznał, że dozór wykonywany przez odwołującego, wszystkich powyższych kryteriów nie spełniał. Był to zwykły dozór wykonywany w ramach pracowniczego podporządkowania. Ubezpieczony nie miał kwalifikacji by wykonywać dozór typu specjalistycznego, nie posiadał uprawnień związanych z budownictwem drogowym i remontami chodników. Za organizację prac na budowie i przestrzegania zasad bhp i sztuki budowlanej odpowiadał nie wnioskodawca, lecz zeznający przed Sądem świadek W. J. (1). To raczej on sprawował dozór typu specjalistycznego, a nie ubezpieczony, nie posiadający kwalifikacji budowlanych. Ponadto należy zważyć, że odwołujący wykonywał swoje prace w ramach grup interwencyjnych a nie w ramach pracy pracownika budowlanego, zatrudnionego do prac budowlanych.

W świetle powyższego, wskazane okresy zatrudnienia w Zakładzie (...) w Z. nie mogły zostać uwzględnione do stażu pracy w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Okręgowego, do stażu pracy w warunkach szczególnych nie można również uwzględnić okresu zatrudnienia odwołującego w (...) w Z. oraz okresu nauki zawodu, realizowanej w tym przedsiębiorstwie.

Wskazać należy, że zgodnie z poglądami orzecznictwa i linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, okres nauki zawodu połączonej z kształceniem w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowi pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2009 r., II UK 334/08; wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2017 r., II UK 176/16). Dlatego okres nauki zawodu odwołującego (od 1 września 1968r. do 1 września 1970r.) nie może zostać uwzględniony do stażu pracy w warunkach szczególnych, uwzględnianego do rekompensaty.

W ocenie Sądu Okręgowego, wykonywanej przez ubezpieczonego pracy w (...) w Z. nie można uwzględnić do stażu pracy w warunkach szczególnych. Nie były to prace wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności polegających na:

- obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych, tj. prac wymienionych w wykazie A dziale XIV poz. 18 stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia z 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze,

- pracach w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych, tj. prac wymienionych w wykazie A dziale XIV poz. 13 stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia z 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze,

- pracach przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym, tj. prac wymienionych w wykazie A dziale XIV poz. 12 stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia z 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Ubezpieczony w przebiegu zatrudnienia w (...) Z. łączył wykonywanie prac ślusarskich i spawalniczych, w ramach obowiązującego go dnia pracy. Czyli nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prac w warunkach szczególnych. Prace ślusarskie nie są wymienione jako prace w warunkach szczególnych, za wyjątkiem prac ślusarskich przy remoncie wewnątrz cystern, których to odwołujący niewątpliwie nie wykonywał. Ponadto w sprawie IV U 594/17 (k.70), ubezpieczony wyjaśniał, , że w latach 1968-1970 pracował przy ładowaniu i regeneracji starych akumulatorów, ale czynił to w ramach nauki zawodu, a więc nie czynił tego na pewno stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Skoro tak, to okres zatrudnienia odwołującego w (...) w Z. w latach 1968-1980 również nie mógł zostać uwzględniony do stażu pracy w warunkach szczególnych, od których zależy prawo do rekompensaty.

Sąd Okręgowy w tym zakresie podzielił wcześniejszą ocenę dokonaną przez Sąd I i II instancji w ramach sprawy rozpatrywanej pod sygnaturą akt IV U 594/17. Nowo przedstawione przez wnioskodawcę dowody i okoliczności, nie były w stanie zmienić tego stanowiska.

Kategorycznie jednak stwierdził Sąd Okręgowy, że głównym powodem oddalenia odwołania jest to, że odwołujący mógł zrealizować swoje prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, ale z tego uprawnienia nie skorzystał, być może dlatego, że miał zapewnione środki utrzymania w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie ma to w zasadzie znaczenia. Pobieranie renty nie przeszkadzało w żaden sposób złożeniu wniosku o emeryturę wcześniejszą. Dlatego właśnie nie można w jego sytuacji mówić o jakiejkolwiek szkodzie, która powinna podlegać rekompensacie, poprzez przyznanie mu wnioskowanego świadczenia. Odwołujący nie utracił na skutek wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych, uprawnień do ubiegania się o wcześniejszą emeryturę z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a jedynie z nich nie skorzystał, wtedy kiedy mógł to uczynić, co miało miejsce co najmniej od ukończenia 60 roku życia, a więc od 2011r. Wtedy spełnił wszystkie warunki do otrzymania świadczenia w postaci emerytury wcześniejszej z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się ubezpieczony, który w apelacji zarzucił naruszenie:

1. Przepisów postępowania cywilnego poniżej wskazanych, co miało wpływ na wynik postępowania, tj.:

a. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że mimo posiadania przez ubezpieczonego wymaganych ustawą okresów składkowych i nieskładkowych nie posiada on prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych,

b. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że powód miał świadomość oraz wiedzę o możliwości skorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, ale z tego uprawnienia nie skorzystał, w przypadku, gdy powód nie miał wiedzy ani świadomości o możliwości skorzystania z przedmiotowego uprawnienia, tym bardziej nie miał wiedzy co do faktu, że nie skorzystanie z w/w uprawnienia spowoduje brak możliwości uzyskania rekompensaty,

c. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że nie można uwzględnić okresów zatrudnienia odwołującego w Zakładzie (...) w Z. od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1995r., od 11 października 1995r. do 11 grudzień 1995r., od 19 kwietnia 1996r. do 18 października 1996r., od 24 kwietnia 1997r. do 23 października 1997r., od 15 kwietnia 1998r. do 9 października 1998 r. za prace w warunkach szczególnych, w przypadku, gdy powód w tym okresie wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy wymienioną w wykazie A dziale XIV poz. 24 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze (Dz.U nr 8 poz. 43).,

d. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że zatrudnienie powoda w Zakładzie (...) w Z. od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1995r., od 11 października 1995r. do 11 grudzień 1995r., od 19 kwietnia 1996r. do 18 października 1996r., od 24 kwietnia 1997r. do 23 października 1997r., od 15 kwietnia 1998r. do 9 października 1998 r. nie może być uznane za pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i nie spełnia wymagań kontroli oraz dozoru inżynieryjno — technicznego do konkretnych, określonych rodzajowo stanowisk pracy, kontrolowanych przez osobę sprawującą dozór, w przypadku gdy powód pełnił w w/w okresie kontrolę oraz dozór inżynieryjno-techniczny nad pracownikami zgodnie z wykazem A działem XIV poz. 24 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze (Dz.U nr 8 poz. 43),

e. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wdaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że zatrudnienie powoda w Zakładzie (...) w Z. od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1995r., od 11 października 1995r. do 11 grudzień 1995r., od 19 kwietnia 1996r. do 18 października 1996r., od 24 kwietnia 1997r. do 23 października 1997r., od 15 kwietnia 1998r. do 9 października 1998 r. było nadzorem nie kwalifikującym powoda do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w przypadku, gdy kontrola oraz dozór były wykonywane bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, oraz dotyczyły prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór,

f. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że zatrudnienie powoda w Państwowym Ośrodku (...) z siedzibą w Z. przy ul. (...) w okresie od 1 września 1970 r. do 9 sierpnia 1980 r., nie może być uwzględnione do stażu pracy w warunkach szczególnych oraz, że nie były to prace wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w przypadku gdy powód w okresie od 1 września 1970 r. do 9 sierpnia 1980 r. wykonywał prace w wykazie A dziale XIV poz. 12, 13 i 18 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

g. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że praca w Państwowym Ośrodku (...) z siedzibą w Z. od 1 września 1968 r. do 30 września 1970 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w przypadku gdy powód wykonywał pracę przy opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowiowych w formie przyuczenia do zawodu, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (skrócony protokół z rozprawy z dnia 15 listopada 2021 r. - 00:16:03),

h. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, gdyż Sąd I instancji błędnie ustalił, że praca w Państwowym Ośrodku (...) z siedzibą w Z. w latach od 1 września 1968 r. do 30 września 1970 r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, w przypadku gdy powód w wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (skrócony protokół z rozprawy z dnia 15 listopada 2021 r. - 00:16:03),

i. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, tj. przesłuchania powoda - skrócony protokół z rozprawy z dnia 15 listopada 2021 r. - 00:16:03 - co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, na którym Sąd I instancji oparł rozstrzygnięcie, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, w przypadku, gdy powód wskazuje „Pracowałem 6 dni w tygodniu od poniedziałku do piątku po 8 godzin i 6 godzin w soboty. Pracowałem 46 godzin tygodniowo i 184 godziny w miesiącu”

j. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, tj. zeznań świadka W. P. (1)- skrócony protokół rozprawy z dnia 23 sierpnia 2021 r. 00:42:37 - co miało wpływ na ustalenie stanu faktycznego sprawy, na którym Sąd I instancji oparł rozstrzygnięcie, w konsekwencji skutkowało wydaniem wadliwego rozstrzygnięcia, w przypadku, gdy W. P. (1) wskazał, iż „Moim głównym zadaniem był nadzór nad pracownikami i materiałami i na końcu robiłem tzw. BZ czyli wyliczenie godzin pracy i były opisane obmiary wykonanej pracy. M. musiał robić to samo co ja czyli te same prace.”

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a. art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na obniżeniu przysługującego mu świadczenia emerytalnego w tym prawa do rekompensaty, co narusza zasadę ochrony praw nabytych i zasadę sprawiedliwości społecznej, a także zasadę zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa oraz niedziałania prawa wstecz, wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego,

b. art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, polegające na nieuwzględnieniu i obniżeniu przysługującego mu świadczenia emerytalnego w tym prawa do rekompensaty, co stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione naruszenie przysługującego mu prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego,

c. art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, poprzez przyjęcie, że w świetle stanu faktycznego powód posiada okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jednakże braku uwzględnienia tejże przesłanki i nieprzyznania prawa powodowi.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez uwzględnienie odwołania złożonego przez powoda w zakresie przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Ponadto, wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego w I i II instancji według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ponowne ustalenie, czy ubezpieczonemu przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W pierwszej kolejności należy mieć na uwadze, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Koszalinie w sprawie akt IV U 594/17, a następnie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie w sprawie III AUa 273/18 odmówiono ubezpieczonemu prawa do rekompensaty. Sąd Apelacyjny w tamtej sprawie stwierdził, że ubezpieczony nie wykazał, że legitymuje się co najmniej 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

W niniejszej sprawie ubezpieczony ponownie wniósł o ustalenie, że pracę w szczególnych warunkach wykonywał w:

- Państwowym Ośrodku (...) z siedzibą w Z. od 1 września 1970r. do 9 sierpnia 1980r.,

- Zakładach (...) w Z. od 3 września 1980r. do 15 lutego 1994r.,

- Zakładzie (...) w Z. od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1998r.

Praca w tych samych zakładach była przedmiotem oceny w poprzednim postępowaniu. Należy przypomnieć że okres pracy w Zakładach (...) w Z. od 3 września 1980r. do 15 lutego 1994r. jest bezsporny albowiem właśnie ten okres organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach, z wyłączeniem okresów niezdolności do pracy, za które pobrano zasiłek chorobowy, przyjmując za udowodnione 12 lat i 7 dni.

W obecnym postępowaniu ubezpieczony poza tożsamymi twierdzeniami nie przedłożył żadnych nowych dowodów z dokumentów, które miałyby zmienić ustalenia poczynione zarówno w poprzednim postępowaniu, jak i tym obecnym. Powołał natomiast nowe dowody z zeznań świadków.

Należy również zwrócić uwagę, że przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być uwzględniane przede wszystkim dokumenty z przebiegu zatrudnienia - świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności, dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia. Nie jest natomiast dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 22 września 2020 r. w sprawie III AUa 1207/20). To samo dotyczy ustalania, czy dane zatrudnienie było pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Zarzuty przedstawione przez apelującego stanowią li tylko polemikę z zaskarżonym orzeczeniem, a która to nie może automatycznie prowadzić do zmiany zaskarżonego orzeczenia i poprzedzającej go decyzji organu rentowego.

Sąd Odwoławczy wskazuje, że wbrew zarzutom apelacyjnym nie można na podstawie zeznań świadków W. P. (1) i W. Z. (1) uznać, że ubezpieczony w Państwowym Ośrodku (...) z siedzibą w Z. od 1 września 1970r. do 9 sierpnia 1980r. pracował w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy i stale tzn. codziennie przez 8 godzin dziennie. Sam ubezpieczony twierdził, że jako spawacz pracował w tym zakładzie od 1978 r. do 1980 r. Z zeznań świadka W. P. wynika, że ubezpieczony pracował tam jako spawacz i świadek miał z ubezpieczonym kontakt jako ze spawaczem od 1975 do 1980r. Zatem już z tego wynika, że zeznania tego świadka nie są w całości wiarygodne albowiem wskazują inny okres niż ubezpieczony (przed 1978 r. ubezpieczony nie miał uprawnień do spawania -k.128v. akt). Ponadto świadek zeznał, że ubezpieczony czasami wykonywał roboty ślusarskie.

Podkreślić należy również, że z nadesłanych akt osobowych ubezpieczonego z (...) w tym ze świadectwa pracy nie wynika, aby ubezpieczony był zatrudniony jako spawacz a tym bardziej w pełnym wymiarze i stale (akta osobowe k.116. akt sądowych).

Z zeznań świadka W. Z. wynika, że ubezpieczony w (...) pracował jako brygadzista ślusarz – spawacz, w ocenie świadka prac ślusarskich było 30%, a prac spawalniczych 70%. Zatem z tych zeznań także nie można wyciągnąć wniosku, że ubezpieczony wykonywał pracę spawacza w pełnym wymiarze i stale.

Nie sposób przyjąć, że dla przyznania prawa do rekompensaty w związku z pracą w szczególnych warunkach wystarczającym byłoby przyjęcie, że ubezpieczony taką pracę podejmował bez wykazania, że była to praca wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy(wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 9 lipca 2021 w sprawie III AUa 143/21).

Natomiast co do pozostałych prac w szczególnych warunkach w (...) a mianowicie – prace w akumulatorowniach i obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych, oraz praca młodocianych w warunkach szczególnych wypowiedział się już Sąd Apelacyjny w poprzedniej sprawie - „Zwrócono uwagę, że ubezpieczony wskazywał, iż w omawianym okresie pracował przy ładowaniu i regeneracji starych akumulatorów. Tymczasem jedynymi pracami związanymi z obsługą akumulatorów wymienionymi w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są prace opisane w pkt 13, dział XIV, wykaz A do rozporządzenia: - „Prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych”. W tym miejscu należy zatem stwierdzić, że nie każda praca przy obsłudze akumulatorów to praca w akumulatorowni w rozumieniu pkt 13 działu XIV wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Czym innym jest obsługa akumulatorów polegająca na ładowaniu i regeneracji starych akumulatorów i czym innym jest praca stała i w pełnym wymiarze w akumulatorowniach polegająca na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Praca w warunkach szczególnych w akumulatorowni to wyłącznie rodzajowo określone czynności, polegające na opróżnianiu, oczyszczaniu i wymianie stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych. Wymiana, demontaż akumulatorów albo uzupełnienie płynu w akumulatorach nie jest równoważne z pracą w warunkach szczególnych. Innymi słowy wymiana, demontaż akumulatorów albo uzupełnienie płynu w akumulatorach to nie to samo co wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych w akumulatorach w akumulatorowni (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 17 kwietnia 2014 r. I UK 384/13). W sprawie nie ustalono, że w spornym okresie apelujący wykonywał prace w akumulatorowni. Ubezpieczony nie wykazał również, aby w okresie spornym wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace przy obsłudze narzędzi udarowych i wibracyjnych (wykaz A dział XIV pkt 18 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.)”.

W niniejszej sprawie nie przedstawiono nowych dowodów na te okoliczności.

Nie mogły również zmienić poprzednich ustaleń zeznania w niniejszej sprawie świadka W. J. na okoliczność zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) w Z. od 10 kwietnia 1995r. do 9 października 1998r. Według tych zeznań ubezpieczony nadzorował prace ludzi często z przypadku, nie byli wykształceni w tym kierunku. Ubezpieczony musiał pilnować, aby była wystarczająca ilość podsypki pod pol-bruk, kontrolował transport pol-bruku. Te brygady obsługiwały zagęszczarki, pilarkę do cięcia pol-bruku. Świadek W. P. nie pracował razem z ubezpieczonym, byli jedynie pracownikami tego samego zakładu, w tym samym czasie. Z jego zeznań nie wynika również, aby ubezpieczony nadzorował pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach.

Nie można na podstawie tych zeznań uznać, że ubezpieczony w tym zakładzie wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A dziale XIV poz. 24 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub charakterze (Dz.U nr 8 poz. 43). Zgodnie z poz. 24, za prace w warunkach szczególnych uważa się, kontrolę międzyoperacyjna, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Ubezpieczony uważał, że pełnił w/w nadzór nad pracownikami budowlanymi wykonującymi pracę wymienioną w Dziale V wykazu A stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia. Zakwalifikowanie danej pracy do wskazanej kategorii wymaga odniesienia owej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego do konkretnych, określonych rodzajowo stanowisk pracy, kontrolowanych przez osobę sprawującą dozór, na których wykonywało się prace wymienione w wykazie jako prace w warunkach szczególnych i wykonywanych stale oraz w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie chodzi zatem o jakiekolwiek prace wykonywane w miejscu zatrudnienia osoby sprawującej dozór. Przy ocenie, czy dozór stanowi pracę w warunkach szczególnych istotne jest bowiem narażenie ubezpieczonego na czynniki istniejące na stanowiskach pracy pracowników podwładnych, zatrudnianych w warunkach szczególnych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2018 r. III UK 83/17).

Należy zatem najpierw ustalić, czy podlegli ubezpieczonemu pracownicy świadczyli pracę w szczególnych warunkach wymienioną w Dziale V wykazu A, jak twierdzi ubezpieczony. Na podstawie zebranego materiału dowodowego nie można ustalić, że pracownicy z brygady ubezpieczonego świadczyli prace wymienione w tym dziale, ponieważ układanie pol-bruku nie jest pracą kamieniarską wskazaną pod poz.10, zaś pozostałe prace z tego działu nie są na pewno tymi wykonywanymi przez tę brygadę. Nie można tych prac zakwalifikować również jako prace brukarzy z Działu IX poz. 6 ponieważ chodzi tam o układanie bruku kamiennego połączonego z jego obróbką. Natomiast układanie pol-bruku polega na układaniu gotowej kostki najczęściej betonowej, niepodlegającej obróbce przed położeniem.

Nie można również uznać, że ubezpieczony nadzorował prace operatorów ciężkiego sprzętu budowlanego, ponieważ ani sam tak nie twierdził, ani nie wynika to z zeznań świadka W. J., który zeznał, że brygada ubezpieczonego obsługiwała zagęszczarki a sprzęt specjalistyczny typu koparki obsługiwali wykwalifikowani operatorzy.

Zatem nie ma podstaw do przyjęci, że ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach skoro pracownicy, których nadzorował nie wykonywali prac w szczególnych warunkach wymienionych w załączniku do cyt. wyżej rozporządzenia.

Mając powyższe ustalenia i rozważania na uwadze Sąd Apelacyjny uznał, że ubezpieczony nie legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, a zatem nie spełnia przesłanek do przyznania mu prawa do rekompensaty.

Wobec takich ustaleń, co zresztą wynika również z ustaleń Sądu Okręgowego błędne jest stanowisko tegoż Sądu, że powodem odmowy prawa do rekompensaty jest po pierwsze fakt, iż ubezpieczony nie skorzystał z możliwości przyznania mu wcześniejszej emerytury. Sąd Apelacyjny zauważa, że ubezpieczony nie mógł uzyskać prawa do wcześniejszej emerytury albowiem jak wynika z niniejszego postępowania również na dzień 1 stycznia 1999r, nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego uznając zarzuty apelacyjne za nieuzasadnione.