Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 grudnia 2022 r. w Szczecinie

sprawy Z. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o wysokość świadczenia, wysokość kapitału początkowego i podjęcie wypłaty świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 marca 2022 r., sygn. akt VI U 2044/18

1.  oddala apelację,

2.  przyznaje radcy prawnemu M. F. od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Szczecinie kwotę 120 (sto dwadzieścia złotych) powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym oraz kwotę 60,50 (sześćdziesiąt złotych i 50/100) tytułem zwrotu wydatków.

Sygn. akt III AUa 342/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 czerwca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w W. Wydział (...) działając na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustalił dla Z. L. kapitał początkowy
na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 76.997,69 złotych. Do ustalenia kapitału początkowego przyjęto 15 lat, 5 miesięcy i 4 dni okresu składkowego oraz 4 miesiące okresu nieskładkowego. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego obliczony został od zarobków z lat 1983-1992 i wyniósł 74,98%.

Następnie w dniu 21 czerwca 2018 r. organ rentowy, działając na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
z uwzględnieniem postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - wydał decyzję o ustaleniu prawa Z. L. do polskiej emerytury kapitałowej (w kwocie zaliczkowej) począwszy od dnia 16 maja 2018 r. tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego.

Decyzją z dnia 26 lipca 2018 r. organ rentowy z urzędu, działając na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
z uwzględnieniem postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004
z dnia 29 kwietnia 2004 r.– zawiesił wypłatę emerytury Z. L. od sierpnia
tj. od najbliższego terminu płatności.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zawieszenie wypłaty świadczenia nastąpiło na skutek zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia, a może być wypłacane tylko jedno – wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego. Nadto organ dodał, że wypłata świadczenia podlega zawieszeniu do czasu zakończenia postępowania z KRUS.

Z powyższymi decyzjami nie zgodził się ubezpieczony Z. L..
W piśmie z dnia 5 września 2018 r., uzupełnionym następnie pismem procesowym z dnia 7 listopada 2018 r. wniósł o ponowne przeliczenie kapitału początkowego i ponowne wyliczenie emerytury kapitałowej, a nadto wypłatę emerytury powszechnej
wraz ze świadczeniem pobieranym przez ubezpieczonego z KRUS. Ubezpieczony zarzucił m.in. wadliwe wyliczenie kapitału początkowego tj. z pominięciem niektórych okresów składkowych (pomimo złożonych dokumentów), jak i z pominięciem okresów pracy poza granicami kraju. Ubezpieczony podniósł, że przez cały okres prowadzenia gospodarstwa rolnego opłacał składki na KRUS, a prowadząc działalność gospodarczą, czy podejmując zatrudnienie opłacał składki na ubezpieczenia społeczne.
Jednocześnie ubezpieczony wniósł o zwolnienie go z kosztów sądowych i przyznanie pełnomocnika z urzędu.

W odpowiedzi na odwołanie powyższych decyzji organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, że odwołujący nie przedstawił żadnych okoliczności,
które uzasadniałyby zmianę którejkolwiek z zaskarżonych decyzji.

W piśmie procesowym z dnia 22 stycznia 2019 r. pełnomocnik ubezpieczonego podtrzymał dotychczasowy zakres zaskarżenia. Precyzując stanowisko wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonej decyzji w sprawie ustalenia kapitału początkowego z dnia 20 czerwca 2018 r. i zobowiązanie organu rentowego do ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego Z. L., przy uwzględnieniu do stażu okresu pracy od 13 października1980 r. do 11 lipca 1983 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) w Ł.,

2)  zmianę zaskarżonej decyzji o przyznaniu emerytury w kwocie zaliczkowej z 21 czerwca 2018 r. i zobowiązanie organu rentowego do ustalenia wysokości emerytury Z. L., przy przyjęciu wartości kapitału początkowego uwzględniającego ww. okres pracy w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) M. w Ł.

3)  przyznanie od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie opłaty z tytułu nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej Z. L. z urzędu w wysokości 150 % stawki minimalnej w 3 sprawach z jego odwołania od decyzji ZUS, powiększonych o podatek VAT oraz o zwrot wydatków zgodnie załączonym spisem wydatków w kwocie 120,50 zł.

Dodatkowo pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o przeprowadzenie dowodu
z zeznań wskazanych w piśmie świadków.

Wyrokiem z dnia 24 marca 2022 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił odwołanie od decyzji z dnia 21 czerwca 2018 r. znak (...) (pkt I), zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 20 czerwca 2018 r. znak (...)-2015 w ten sposób, że nakazał organowi rentowemu ponowne obliczenie wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem dodatkowego okresu pracy ubezpieczonego w Rolniczej Spółdzielni produkcyjnej im. „(...) (...) w Ł. w okresie od 13 października 1980 do 11 lipca 1983 r. (pkt II), oddalił odwołanie od decyzji z dnia 26 lipca 2018 r. znak (...) (pkt III), zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (w części dotyczącej odwołania od decyzji z dnia 20 czerwca 2018 r. znak (...)-2015 – pkt IV), przyznał radcy prawnemu M. F. kwotę 648,40 złotych tytułem zwrotu koszów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (pkt V).

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Z. L. urodził się (...)

W okresie od 13 października 1980 r. do 11 lipca 1983 r. Z. L. zatrudniony był w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. „(...) M." w Ł.
na stanowisku kierowcy ciągnika. Ubezpieczony jeździł beczkowozem i traktorem.
We wskazanym okresie ubezpieczony pracował w wymiarze nie mniejszym niż pełny wymiar czasu pracy (w porze żniw często więcej). Wynagrodzenie zależało od liczby godzin pracy. Z. L. był członkiem spółdzielni. Ubezpieczony nie pamięta
z jaką stawką rozpoczął pracę i jakie otrzymywał wynagrodzenie. W świadectwie pracy wystawionym ubezpieczonemu w dniu 12 lipca 1983 r. przez Spółdzielnię wpisano, że Z. L. na ostatnio zajmowanym stanowisku otrzymywał wynagrodzenie 48 zł/godz. tj. 0,138 dniówki obrachunkowej.

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że ubezpieczony jest uprawniony do emerytury
z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych i renty rolniczej, jednakże nie złożył dotąd oświadczenia co do wyboru jednego ze świadczeń. Ponadto, Sąd meriti wskazał,
iż ubezpieczony nie otrzymał ostatecznej decyzji o wysokości emerytury powszechnej.

Z. L. z dniem 1 lutego 2013 r. zaczął pobierać rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, do której prawo ustalono w oparciu
o okresy pracy w gospodarstwie rolnym, zatrudnienia poza rolnictwem (pracownicze) oraz okres odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej.

W dniu 30 maja 2018 r. Z. L. wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. Wydział (...) (...) decyzją z dnia 20 czerwca 2018 r., wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustalił dla Z. L. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 76.997,69 złotych.

Do ustalenia kapitału początkowego przyjęto 15 lat, 5 miesięcy i 4 dni okresu składkowego oraz 4 miesiące okresu nieskładkowego. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego obliczony został od zarobków z lat 1983-1992 i wyniósł 74,98%.

Przy ustalaniu kapitału początkowego nie uwzględniono:

-

okresu od 13 października 1980 r. do 11 lipca1983 r. tj. okresu zatrudnienia w (...)im. (...) M." w Ł. z uwagi na brak zaświadczenia o pracy i dochodach ubezpieczonego spółdzielcy potwierdzającego liczbę dni pracy w poszczególnych latach kalendarzowych,

-

okresów urlopu bezpłatnego od 11 czerwca 1990 r. do 22 czerwca 1990 r. i od 10 maja 1991 r. do 31 października 1991 r.,

-

okresu prowadzenia własnej działalności gospodarczej od 25 marca 1999 r. do 31 grudnia 2001 r.,

-

okresów zatrudnienia poza granicami kraju od 10 lipca 1992 r. do 31 października 1992 r. w Niemczech oraz lata 2007-2009 w Irlandii.

Decyzją z dnia 21 czerwca 2018 r. organ rentowy na podstawie przepisów
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z uwzględnieniem postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – ustalił prawo Z. L. do emerytury w kwocie zaliczkowej, począwszy od dnia 16 maja 2018 r. tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość obliczonego zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej świadczenia wyniosła 1420 zł m-nie, a po należnych potrąceniach 1193,20 zł.

Decyzją z dnia 26 lipca 2018 r. organ rentowy z urzędu, na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z uwzględnieniem postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 – zawiesił wypłatę emerytury Z. L. od sierpnia 2018 r. tj. od najbliższego terminu płatności. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zawieszenie wypłaty świadczenia nastąpiło na skutek zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia. Wypłata świadczenia podlega zawieszeniu do czasu zakończenia postępowania z KRUS.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie Z. L. złożone od trzech kolejno wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. Wydział (...) (...) decyzji (z dnia: 20 czerwca 2018 r., 21 czerwca 2018 r. i 26 lipca 2018 r.) - podlegało uwzględnieniu tylko w odniesieniu do decyzji kapitałowej z 20 czerwca 2018 r.

Sąd meriti wskazał, że zgodnie z art. 15zzs2 ustawy z dnia ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U.2020.1842) „jeżeli w sprawie rozpoznawanej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone
w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym
po uprzednim odebraniu od stron lub uczestników postępowania stanowisk na piśmie”.

Jednocześnie Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawał fakt, że Z. L. uprawniony był do renty rolniczej. Ubezpieczony nabył także prawo do emerytury z ZUS od dnia 16 maja 2018 r. tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość obliczonego zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej świadczenia wyniosła 1420 zł miesięcznie, a po należnych potrąceniach była to kwota 1193,20 zł, przy czym wydana w tym zakresie przez organ rentowy decyzja z dnia 21 czerwca 2018 r. miała charakter zaliczkowy. Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, a w toku postępowania przyznał, że decyzji ostatecznie ustalającej wysokość świadczenia, jeszcze nie otrzymał.

Zgodnie z treścią art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z FUS, jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany
nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia w kwocie zaliczkowej zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że decyzja zaliczkowa jest wyjątkowym rodzajem orzeczenia i mimo swojej nazwy nie kończy postępowania w sprawie, jak inne decyzje. Dlatego też nie ma do niej zastosowania art. 83 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym od decyzji organu rentowego w sprawie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości przysługuje odwołanie do sądu okręgowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W decyzji tej bowiem organ rentowy ustala jedynie wstępną wysokość świadczenia. Poddanie takiego wstępnego ustalenia kontroli sądu byłoby bezcelowe, skoro ZUS może w decyzji ostatecznej ustalić wysokość świadczenia w innej, już prawidłowej wysokości.

Sąd pierwszej instancji podzielił jednocześnie stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z 26 kwietnia 1994 r., sygn. akt II URN 2/94 zgodnie, z którym przyznanie świadczenia emerytalnego w kwocie zaliczkowej nie kończy postępowania w sprawie, a ostateczne ustalenie wysokości świadczenia, po przedłożeniu dowodów niezbędnych do jej określenia, następuje na podstawie tego samego wniosku, na podstawie którego przyznane zostało świadczenie w kwocie zaliczkowej. Skoro do czasu wydania decyzji ustalającej ostateczną wysokość świadczenia trwa postępowanie przed organem rentowym wszczęte na podstawie wniosku osoby zainteresowanej, odwołanie do sądu może ona wnieść dopiero od tej decyzji - kończącej postępowanie.

Mając na względzie przytoczone argumenty, Sąd meriti uznał, że odwołanie wniesione od decyzji zaliczkowej z dnia 21 czerwca 2018 r. należało odrzucić
jako niedopuszczalne zgodnie z art. 83 ust 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych – o czym Sąd orzekł w punkcie I sentencji.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z przepisem art. 24
ust. 1 ww. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie zaś do treści art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej
w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem
ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, ze wiek ubezpieczonego w dniu przejścia
na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3).
Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie
w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury,
o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem art. 185.

Stosownie natomiast do treści art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej dla osób objętych nowymi zasadami obliczania emerytur, które podlegały ubezpieczeniu przed wejściem w życie ustawy, kiedy nie było jeszcze obowiązku ewidencjonowania składek
na indywidualnych kontach, ustalany jest kapitał początkowy.

Powyższy kapitał ustala się według zasad określonych w art. 174 ustawy,
który modyfikuje w stosunku do zasad ogólnych reguły ustalania podstawy wymiaru
oraz liczby okresów składkowych i nieskładkowych.

W myśl art. 174 ust. 1 cyt. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z brzmieniem ust. 3 cyt. art. podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że podstawę uwzględniania okresów składkowych i nieskładkowych dla potrzeb ustalania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych stanowi art. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowiący w ust. l, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, okresy składkowe, o których mowa w art. 6 (pkt l) i okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 (pkt 2).

Mając natomiast na uwadze treść art. 6 ust. 1 okresami składkowymi
są m.in. następujące okresy ubezpieczenia (pkt 1); opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych, w przepisach wymienionych w art. 195 pkt 1-4 i 8, w przepisach o adwokaturze, w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
oraz w przepisach o pomocy społecznej (pkt 2), czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby (pkt 3).

W myśl art. 6 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. (pkt 3), pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia,
za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie
od opłacania składki (pkt 14 a), prowadzonej przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli prowadzenie działalności gospodarczej odpowiadało warunkom ubezpieczenia (14 b).

Zgodnie z treścią art. 7 ust. 1 pkt 1a okresami nieskładkowymi są następujące okresy pobierania: wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłaconego
na podstawie przepisów Kodeksu pracy (pkt 1a); zasiłków z ubezpieczenia społecznego: chorobowego lub opiekuńczego (pkt 1b).

Jednocześnie Sąd meriti podkreślił, iż – stosownie do treści przepisu § 21 ust. 1 rozporządzenia ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r.
w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - przed organem rentowym środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty
są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, iż postępowanie w sprawach o ustalenie wartości kapitału początkowego, jak i postępowanie w sprawie ustalenia wysokości emerytury składa się z dwóch etapów. Postępowanie przed organem rentowym ma charakter administracyjnoprawny, w ramach wyznaczonych przez k.p.a. Organ rentowy ma zatem ograniczoną swobodę prowadzenia postępowania dowodowego. Przepisy proceduralne wskazują jakie środki dowodowe stanowią podstawę ustalenia konkretnych okoliczności. Po wniesieniu jednak odwołania od decyzji organu rentowego, zostaje wszczęte postępowanie sądowe prowadzone w oparciu o przepisy k.p.c. Podstawowym celem tego postępowania jest rozstrzygnięcie sprawy po dostatecznym, wszechstronnym wyjaśnieniu okoliczności spornych. Według 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Wynika z tego, iż każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane i celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984 r., III UZP 48/84; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999 r., II UKN 619/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r.,sygn. akt II URN 3/95).

Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z przepisem art. 233 k.p.c.,
sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Swobodna ocena dowodów dokonywana jest przez pryzmat własnych przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego zasobu doświadczeń życiowych, ale powinna także uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., sygn. akt II UKN 685/98). W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. akt II UKN 186/97).

Sąd meriti przenosząc powyższe rozważania na kanwę niniejszej sprawy wskazał, że kolejną okolicznością sporną w niniejszej sprawie była wysokość ustalonego decyzją z dnia 20 czerwca 2018 r. kapitału początkowego. Po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska – odwołujący wnioskował o zmianę tej decyzji i zobowiązanie organu rentowego do ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego Z. L., przy uwzględnieniu do stażu okresu pracy okresu pracy od 13 października 1980 r. do 11 lipca 1983 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) M. w Ł., którego to okresu bezsprzecznie organ rentowy nie uwzględnił, uznając go za niewystarczająco udowodniony. Jednocześnie wskazał, że brak przy tym rozstrzygnięcia organu rentowego o tym, by odmówił uwzględnienia podstawy wymiaru składek w tym okresie.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż ubezpieczony zatrudniony był w ww. spółdzielni na stanowisku kierowcy ciągnika i w okresie od 13 października 1980 r. do 11 lipca 1983 r. gdzie świadczył pracę w wymiarze niemniejszym niż pełny wymiar czasy pracy. Okoliczność tę potwierdzili w szczególności świadkowie: K. B., R. M. i Z. N., którzy także byli pracownikami Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Wymienieni świadkowie zgodnie podali, że ubezpieczony jeździł w spółdzielni ciągnikiem niemniej niż 8 godzin dziennie (a w porze żniw znacznie dłużej).

W ocenie Sądu pierwszej instancji zeznania tych świadków korelują z twierdzeniami ubezpieczonego w tym zakresie. W związku z powyższym, Sąd wskazał, że wykazanie (zeznaniami tychże świadków) wymiaru czasu pracy odwołującego - determinowało odstąpienie od przesłuchania pozostałych, wskazywanych przez odwołującego świadków. Sąd meriti podkreślił jednocześnie, że żaden ze świadków – podobnie zresztą jak i ubezpieczony – nie był jednak w stanie podać wysokości otrzymywanego przez ubezpieczonego w spornym czasie wynagrodzenia. W sprawie nie przedłożono także żadnych angaży za ten okres zatrudnienia (jak to miało miejsce w sprawie VI U 1476/14 - na którą wskazywał odwołujący), ani innych dokumentów poświadczających czy to wysokość stawek czy liczbę przepracowanych godzin. Jedyna informacja na temat wysokości uposażenia ubezpieczonego wynika z przedłożonego świadectwa pracy wystawionego przez Spółdzielnię. Zapisano w nim, że ostatnią stawką jaką ubezpieczony miał przyznaną to stawka 48 złotych na godzinę.

W ocenie Sądu Okręgowego, przy tak okrojonym materiale dowodowym niezasadnym było powoływanie biegłego z zakresy wyliczania wynagrodzeń, bowiem nie przedłożono w sprawie dokumentacji pracowniczej w oparciu o którą biegły mógłby wyliczyć wynagrodzenie ubezpieczonego.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że jedynymi możliwymi ustaleniami, jakie mógł poczynić w oparciu tak wąski materiał dowodowy to to, że ubezpieczony pracował w wymiarze nie mniejszym niż 8 godzin dziennie i że na ostatnio zajmowanym stanowisku miał stawkę 48 zł/godzinę.

W rezultacie Sąd meriti zmienił zaskarżoną decyzję kapitałową z dnia 20 czerwca
2018 r. w sposób określony w punkcie II sentencji orzeczenia.

Sąd Okręgowy wskazał, że kolejną kwestią sporną w sprawie pozostawała kwestia konieczności dokonania przez ubezpieczonego wyboru pomiędzy dwoma świadczeniami tj. pomiędzy rentą rolniczą i emeryturą, która wobec zbiegu tego prawa z rentą pobieraną przez ubezpieczonego z KRUS została zawieszona z urzędu począwszy od sierpnia 2018 r. Ubezpieczony nie zgodził się ze stanowiskiem organu i zaskarżył wydaną w tym zakresie decyzję z 26 lipca 2018 r., deklarując jednocześnie, że chce korzystać z obu świadczeń. Spór sprowadzał się zatem do ustalenia, czy organ rentowy zasadnie wstrzymał wypłatę świadczenia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych twierdził bowiem, że w związku ze zbiegiem prawa do dwóch świadczeń - wypłacane może być tylko jedno - wyższe lub wybrane przez wnioskodawcę.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że zgodnie z treścią art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.504 t.j.) w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Zgodnie zaś z art. 96 ust. 2 tej ustawy odrębne przepisy określają prawo do pobierania świadczeń w razie zbiegu u jednej osoby prawa do emerytury lub renty z prawem do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.

Stosownie do art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2021.266 t.j.), w razie zbiegu prawa do emerytury z prawem do renty na podstawie ustawy, uprawnionemu przyznaje się jedno świadczenie - wyższe lub wybrane przez uprawnionego, z zastrzeżeniem art. 22 ust. 3 i 4. Zgodnie zaś z art. 33 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty przysługującej na podstawie ustawy z prawem do emerytury lub renty z innego ubezpieczenia społecznego, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie, z zastrzeżeniem ust. 4.

Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób uprawnionych jednocześnie do emerytury rolniczej oraz do emerytury przyznanej na podstawie art. 24 ust. 1, art. 24a lub art. 184 przepisów emerytalnych (ust. 2a).

Uprawniony do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy albo renty rodzinnej z ubezpieczenia i do emerytury na podstawie art. 24 lub art. 24a przepisów emerytalnych traci prawo do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy albo renty rodzinnej z ubezpieczenia, chyba że zanim wystąpi z wnioskiem o prawo do emerytury
na podstawie art. 24 lub art. 24a przepisów emerytalnych złoży oświadczenie, że wybiera rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy albo rentę rodzinną z ubezpieczenia. W przypadku złożenia tego oświadczenia środki zgromadzone na jego rachunku w otwartym funduszu emerytalnym są przekazywane przez ten fundusz,
za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa. Oświadczenie o wyborze świadczenia jest ostateczne i nie przysługuje od niego prawo odstąpienia (ust. 2b).

Sąd meriti stwierdził wobec powyższego, że w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty z FUS z prawem do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników, uprawnionemu wypłaca się jedno wybrane przez niego świadczenie (lub świadczenie korzystniejsze).

Sąd Okręgowy wskazał, że w realiach przedmiotowej sprawy ubezpieczony Z. L. uprawniony był do dwóch świadczeń - emerytury z powszechnego systemu ubezpieczeń i renty rolniczej, a zatem słusznie organ rentowy zawiesił wypłatę jednego ze świadczeń. Nie ma bowiem podstawy prawnej by ubezpieczonemu wypłacać jednocześnie dwa świadczenia.

W związku z powyższym Sąd pierwszej instancji oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji ZUS z dnia 26 lipca 2018 r. o czym orzekł
w punkcie III sentencji orzeczenia.

Rozstrzygając w zakresie kosztów sądowych Sąd meriti instancji wskazał, że kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.) i tak w punkcie IV zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (w części dotyczącej odwołania od decyzji z dnia 20 czerwca 2018 roku) – ustaloną w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. 2018.265 t.j.). W punkcie V sentencji Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikowi ubezpieczonego - radcy prawnemu M. F. kwotę 648,40 złotych (332,10 zł tytułem wynagrodzenia powiększonego o podatek VAT i 316,30 złotych tytułem zwrotu poniesionych wydatków) tytułem zwrotu koszów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Powyższe rozstrzygnięcie zapadło stosownie do treści § 15 ust. 2 w zw. z § 2 w zw. z § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U.2019.68 t.j.).

Apelację od powyższego wyroku Sądu Okręgowego – na polecenie ubezpieczonego – wywiódł jego pełnomocnik z urzędu, zaskarżając go w części II sentencji wyroku zmieniającej zaskarżoną decyzję. Apelujący przedstawił następujące zarzuty:

1)  nierozpoznanie istoty sprawy poprzez pominięcie kwestii zbadania i weryfikacji wyliczenia wartości kapitału początkowego, naliczenia wysokości emerytury, wyliczenie okresów zatrudnienia, pracy w szczególnych warunkach,

2)  naruszenie przepisów postępowania – art. 217 § 1 k.p.c., art. 217 § 3 k.p.c.
poprzez pominięcie wniosku dowodowego ubezpieczonego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości wynagrodzenia uzyskanego przez ubezpieczonego w okresie od 13 października 1980 r. do 11 lipca 1983 r.
z tytułu zatrudnienia ubezpieczonego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej
im. (...) M. 2 w Ł..

W związku z powyższym, ubezpieczony wniósł o:

1)  uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądu Okręgowemu w Szczecinie,

2)  zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Z. L. w postępowaniu apelacyjnym od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Szczecinie oraz o przyznanie zwrotu wydatków w kwocie 60,50 złotych stanowiących sumę opłat pocztowych poniesionych w postępowaniu międzyinstancyjnym, oświadczając że koszty nieodpłaconej pomocy prawnej nie zostały zapłacone w całości lub w części.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, iż w piśmie ubezpieczonego z dnia 7 listopada 2018 r. (w aktach), ubezpieczony zakwestionował wyliczenie kapitału początkowego w oparciu o niewłaściwe wartości. Liczbę lat i miesięcy oraz dni pracy i okresów składkowych, zakwestionował obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 74,97 % a co za tym idzie zakwestionował wysokość przyznanej mu emerytury. W piśmie tym ubezpieczony zarzucił mylne wyliczenie okresów zatrudnienia i przyjęcie 15 lat 7 miesięcy, 6 dni składkowych. Wskazał też, że pracował w warunkach szczególnych. W piśmie tym ubezpieczony przedstawił własne wyliczenia na powyższe okoliczności, przedstawiając przebieg swojej pracy zawodowej, wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału podstawowego, wyliczenie okresów zatrudnienia.

Ubezpieczony podniósł, iż dopatruje się nieprawidłowości przy wyliczaniu średniej w okresach w których przepracował okresy krótsze niż 12 miesięcy, uważa bowiem że system wyliczania średniej przy okresach zatrudniania w okresach krótszych niż 12 miesięcy, przyjmuje okres 12 miesięcy a nie okres faktycznego zatrudniania, co w sposób wymierny wpływa na wyliczone wskaźniki.

Zdaniem apelującego, Sąd w żaden sposób nie odniósł się do powyższych kwestii, nie zbadał ich i nie zweryfikował, tymczasem mają one zasadnicze dla sprawy. Powoduje to, że zarzut braku rozpoznania istoty sprawy jest zasadny, Sad pierwszej instancji uchylił się bowiem od rozpoznania istoty sprawy, ignorując wnioski i twierdzenia ubezpieczonego.

Apelujący wskazał również, że wobec zaginięcia/zniszczenia dokumentacji płacowej ubezpieczonego Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) M. 2 w Ł., ubezpieczony naprowadził szereg wniosków dowodowych, w szczególności wnosił o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wynagrodzenia uzyskiwanego w okresie od 13.10.1980 do 11.07.1983 na podstawie fragmentarycznej dokumentacji pracowniczej wskazującej na jego stawkę godzinową. Na podstawie tej dokumentacji, przy wykazanym założeniu że ubezpieczony pracował 8 godzin dziennie, przy znanej liczbie dni roboczych w okresie zatrudnienia, możliwe było wyliczenie wynagrodzenia jakie ubezpieczony uzyskał w tym okresie. Zdaniem apelującego, tak dokonane w opinii biegłego ustalenia mogą być podstawą do przeliczenia kapitału początkowego oraz wskaźników wpływających na wysokość emerytury ubezpieczonego. W ocenie skarżącego, sąd pomijając ten wniosek dowodowy, nawet pomimo ponowienia przez pełnomocnika tego wniosku w związku z zapowiedzią zamknięcia rozprawy, narusza przywołane przepisy k.p.c. Ubezpieczony podkreślił, że nakazanie organowi rentowemu przeliczenia wysokości kapitału początkowego, bez ustalenia wysokości wynagrodzenia jakie ubezpieczony uzyskał w danym okresie zatrudnienia jest bezprzedmiotowe albowiem organ rentowy nie może we własnym zakresie sporządzać opinii rzeczoznawców i wyliczać wynagrodzenia za dany okres, może jedynie opierać się o dokumentację płacową, literalnie wskazującą konkretną wysokość wynagrodzenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji - w zaskarżonej przez ubezpieczonego części - odpowiada prawu. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybił przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy.

Sąd Apelacyjny w całości podzielił zarówno ustalenia, jak i rozważania prawne Sądu Okręgowego przyjmując je za własne i rezygnując z ponownego ich przytaczania.

W odpowiedzi na zarzuty apelacji mając również na względzie, że apelację złożył wyłącznie ubezpieczony, wskazać należy, iż możliwość uznania, że określony okres wpływa na wysokość hipotetycznej emerytury, istnieje tylko wtedy, gdy okres ten można zakwalifikować do jednego z okresów wymienionych w art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast jeśli chodzi o okresy ubezpieczenia przypadające przed wejściem w życie ustawy przywołanej ustawy, to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 2010 r., sygn. akt II UK 230/09 wyjaśnił, że w sytuacji, gdy za okres ten nie opłacono składek, to uwzględnienie go - jako okresu składkowego - przy ustalaniu kapitału początkowego będzie możliwe wyłącznie wtedy, gdy ubezpieczony wykaże, że w tym okresie pozostawał w stosunku pracy.

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej dla osób objętych nowymi zasadami obliczania emerytur, które podlegały ubezpieczeniu przed wejściem ustawy, kiedy nie było jeszcze obowiązku ewidencjonowania składek na indywidualnych kontach, ustalany jest kapitał początkowy.

Stosownie zaś do brzmienia art. 174 ust. 1 cyt. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Natomiast jak stanowi ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Art. 174 ust. 3 cytowanej ustawy przewiduje odesłanie, z którego wynika,
że zasady ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego są takie same, jak zasady ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent. Ogólne zasady obliczania podstawy tych świadczeń przewidziano w art. 15 ust. 1. W oparciu o powyższe, wskazać należy,
że podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki
na ubezpieczenie społeczne w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych
przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Prawo wyboru okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych ograniczone było początkowo do lat 1980-1998. Artykuł 1 pkt 3 lit. a i b ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 187, poz. 1112) z dniem 23 września 2011 r. nadał nowe brzmienie art. 174 ust. 3 oraz dodał do niego ustęp 3b. Efektem nowoprzyjętych rozwiązań w tych przepisach jest wprowadzenie możliwości ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego od zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych z całego okresu przypadającego przed 1 stycznia 1999 r. (a nie od 1980 r.), a także - w przypadku, gdy okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3b w brzmieniu nadanym od dnia 1 października 2013 r. przez art. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz. U. poz. 960). Jednocześnie nie można pominąć, że art. 174 ust. 3b obejmuje miesiące nie w rozumieniu wyłącznie pełnych miesięcy, w których ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu, ale w rozumieniu miesięcy, w czasie których występowało ubezpieczenie społeczne (wyrok SA w Szczecinie z dnia 2 lipca 2015 r., III AUa 867/14, LEX nr 1797190).

Mając na uwadze treść powyższego przepisu zarzut ubezpieczonego dopatrującego się nieprawidłowości przy wyliczaniu średniej w okresach w których przepracował okresy krótsze niż 12 miesięcy uznać należy za nieuzasadniony.

Sąd Okręgowy ustalił fakt zatrudnienia ubezpieczonego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) M. w Ł. w okresie od 13 października 1980 r. do 11 lipca 1983 r. w wymiarze nie mniejszym niż pełny wymiar czasu pracy i w tym zakresie, wobec niewniesienia apelacji przez organ rentowy wyrok jest prawomocny. Sąd Okręgowy wskazał jednocześnie, że chociaż w postępowaniu udało się wykazać fakt zatrudnienia ubezpieczonego w spornym okresie, to ustalenie wysokości wynagrodzenia, jak i wymiaru czasu pracy okazało się utrudnione. Żaden ze świadków (podobnie jak i ubezpieczony) nie był w stanie wykazać wysokości otrzymywanego w powyższym czasie wynagrodzenia, a w materiale dowodowym brak było żadnych angaży za ten okres zatrudnienia, bądź innych dokumentów poświadczających wysokość lub liczbę przepracowanych godzin przez ubezpieczonego. Jedyną informacją, jaka okazała się przydatna w tych rozważaniach, była wysokość godzinowej stawki ubezpieczonego otrzymanej w ostatnim miesiącu zatrudnienia w Spółdzielni, wskazana w załączonym do akt świadectwie pracy. Nie było jednak żadnej informacji o liczbie godzin przepracowanych w tym miesiącu lub ewentualnych przerwach w pracy.

W tym kontekście nie sposób podzielić zarzutu apelującego co do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 217 § 1 k.p.c., art. 217 § 3 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wysokości wynagrodzenia uzyskanego przez ubezpieczonego w okresie od 13 października 1980 r. do 11 lipca 1983 r. z tytułu zatrudnienia ubezpieczonego
w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...) M. 2 w Ł.. Sąd Okręgowy słusznie uznał, iż dysponując tak ograniczonym materiałem dowodowym bezcelowym byłoby powoływanie biegłego z zakresu wyliczania wynagrodzeń, albowiem w przedmiotowej sprawie nie została przedłożona żadna dokumentacja pracownicza, która mogłaby stanowić punkt wyliczeń wynagrodzenia ubezpieczonego. Słusznie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że opierając się na tak zminimalizowanym materiale dowodowym, można było wyłącznie przyjąć, że Z. L. w założeniu pracę wykonywał w wymiarze nie mniejszym niż 8 godzin dziennie oraz, że na ostatnio zajmowanym przez niego stanowisku miał stawkę 48 zł/godzinę natomiast nie wiadomo było ile godzin ubezpieczony w ostatnim okresie przepracował i czy w ogóle je przepracował a także kiedy wprowadzono powyższą stawkę wynagrodzenia.

Również w ocenie Sądu Apelacyjnego w zebranym materiale dowodowym
brak jest dowodów potwierdzających wysokość wynagrodzenia i wymiar czasu pracy
w analizowanym okresie, wobec powyższego ustalenia i rozważania Sądu meriti
w tym zakresie należało w pełni podzielić.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w całości (punkt I). W punkcie II Sąd odwołujący przyznał radcy prawnemu M. F. od Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Szczecinie kwotę 120 (sto dwadzieścia złotych) powiększoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ubezpieczonemu z urzędu w postępowaniu apelacyjnym oraz kwotę 60,50 (sześćdziesiąt złotych i 50/100) tytułem zwrotu wydatków. Powyższe rozstrzygnięcie zapadło stosownie do treści § 16 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 w zw. z § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U.2019.68 t.j.).

Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk