Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tutejszego Sądu w dniu 3 listopada 2022 r. (vide: data stempla pocztowego na kopercie zawierającej pozew – k.59) powód (...) Bank (...) S.A. dochodził przeciwko pozwanemu A. J. zapłaty w postępowaniu upominawczym kwoty 240.217,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 listopada 2021 r. do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód wyjaśnił, że w dniu 30 października 2015 r. zawarł z Przedsiębiorstwem (...) Ltd sp. z o.o. w T. reprezentowanym przez A. J., umowę kredytu obrotowego (...) postawionego do dyspozycji jako kredyt w rachunku bieżącym (...), na mocy której udzielony został ww. spółce kredyt pierwotnie w kwocie 500.000,00 zł, podwyższony następnie do kwoty 865.000,00 zł, co nastąpiło na mocy aneksu nr (...) do umowy kredytowej, zawartego w dniu 29 czerwca 2016 r. Zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiła m.in. gwarancja Banku (...) (dalej: (...)) udzielona w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis w pierwotnej wysokości 300.000,00 zł, a następnie w wysokości 519.000,00 zł wg treści wprowadzonej aneksem nr (...) do umowy. Jak dalej wskazał powód, spółka nie spłaciła kredytu w terminie ustalonym w umowie i należność z tego tytułu stała się wymagalna wobec spółki. Na podstawie ugody nr 33/B/2016 zawartej w dniu 17 listopada 2016 r. spółka zobowiązała się do spłaty wymagalnego zadłużenia w 38 miesięcznych ratach w terminie do dnia 28 stycznia 2020 r., co nie nastąpiło. Na dzień zawarcia ugody zadłużenie wynosiło 818.572,26 zł i 3278,15 zł (odsetki) i dług ten spółka uznała w treści § 2 ust. 6 ugody. Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2019 r. Sąd Rejonowy w Toruniu ogłosił upadłość Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. (sygn. akt V GU 241/18) i wezwał wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Powód zgłosił swoją wierzytelność z tytułu kredytu obrotowego udzielonego spółce w postępowaniu upadłościowym (sygn. akt V GUp 1/19) w kwocie 340.786,32 zł (w kategorii II. zaspokojenia) i 6.009,88 zł (w kategorii III. zaspokojenia) zastrzegając jednocześnie, że zabezpieczenie zgłaszanej wierzytelności stanowi gwarancja (...) w wysokości 60% kapitału kredytu i jest to wierzytelność warunkowa. W związku z tym, że spółka nie wykonała zobowiązania spłaty kredytu, w dniu 30 października 2019 r. (...) wypłacił powodowi kwotę 204.318,79 zł wypełniając swoje zobowiązanie z tytułu udzielonej gwarancji spłaty kredytu, a następnie na podstawie umowy przelewu z dnia 9 grudnia 2019 r. przeniósł na powoda powstałą z tego tytułu wierzytelność wobec spółki. W następstwie otrzymania środków od gwaranta, pismem z dnia 21 stycznia 2020 r. powód ograniczył wysokość zgłoszonej w dniu 24 kwietnia 2019 r. wierzytelności o kwotę otrzymanej gwarancji, tj. o kwotę 204.318,79 zł, obejmując tę kwotę odrębnym zgłoszeniem z dnia 21 stycznia 2020 r. i potwierdzając jej wysokość wyciągiem z ksiąg bankowych nr (...) z dnia 21 stycznia 2020 r. Postępowanie upadłościowe zostało zakończone w dniu 11 marca 2021 r. na podstawie postanowienia Sędziego Komisarza w Sądzie Rejonowym w Toruniu o sygn. akt V GUp 1/19. W uzasadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, iż syndyk dokonał całkowitej likwidacji majątku masy upadłości i wykonał ostateczny plan podziału funduszy masy upadłości oraz, że mimo istnienia niezaspokojonych wierzytelności można było orzec o zakończeniu postępowania upadłościowego na podstawie art. 368 ust. 1 Prawa upadłościowego. Postanowienie to, zdaniem powoda stanowi zatem dowód bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. W dalszej kolejności powód nadmienił, że w wyniku postępowania upadłościowego otrzymał kwotę 16.320,83 zł z łącznej kwoty 340.855,32 zł, co oznacza, iż nie odzyskał w tym postępowaniu przysługujących mu, a uznanych przez syndyka należności. Postępowanie upadłościowe, jako forma egzekucji generalnej zakończyło się więc bezskutecznie. Jako podstawę dochodzonego roszczenia powód wskazał przepis art. 299 k.s.h. podając, iż z odpisu pełnego KRS spółki Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. wynika, że jedynym członkiem jej zarządu, zarówno w dniu udzielenia kredytu, jak i w okresie istnienia tej należności oraz jej wymagalności, był pozwany. Powód wzywał pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni roboczych (wezwanie z dnia 21 września 2021 r. – przesyłka zwrócona w dniu 3 listopada 2021 r. do nadawcy jako niepodjęta w terminie), a termin na zapłatę należności upłynął bezskutecznie z dniem 12 listopada 2021 r. Zdaniem powoda, wobec niezgłoszenia w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T., nie zaszła ewentualna przesłanka egzoneracyjna. Poza tym, powód podkreślił, iż dochodzona od pozwanego należność stała się wymagalna z dniem 11 sierpnia 2021 r., tj. z dniem uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego. Jak zarazem zaznaczył, na wartość przedmiotu sporu składają się następujące kwoty objęte ww. tytułem wykonawczym: kwota 194.526,29 zł tytułem należności głównej, kwota 45.596,88 zł tytułem odsetek umownych naliczanych za okres od daty wypłaty kwoty z gwarancji, tj. od dnia 30 października 2019 r. do dnia 21 września 2021 r. (do daty wezwania pozwanego do zapłaty) oraz kwota 94,00 zł tytułem kosztów postępowania sądowego i egzekucyjnego.

W dniu 10 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Toruniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt VI GNc 386/22, na mocy którego nakazał pozwanemu A. J., aby zapłacił powodowi kwotę 240 217,17 zł (dwieście czterdzieści tysięcy dwieście siedemnaście złotych siedemnaście groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13.11.2021 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 19228 zł (dziewiętnaście tysięcy dwieście dwadzieścia osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 7217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty , w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia niniejszego nakazu, albo wniósł w tym terminie do tutejszego Sądu sprzeciw (k.60).

W sprzeciwie pozwany zaskarżył powyższy nakaz zapłaty w całości wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k.70-84).

Pozwany argumentował, że wbrew twierdzeniom powoda, przejściowe trudności płatnicze nie mające cech trwałych, nie uzasadniają formułowania twierdzenia, iż nastąpił stan niewypłacalności uzasadniający złożenie wniosku o upadłość. Zawarta ugoda dotyczyła spłaty kwoty 818.572,26 zł oraz kwoty odsetek w wysokości 3278,15 zł. Powód, zawierając ugodę badał stan finansów Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. i oceniał możliwości spłaty, w tym także, czy istnieje zagrożenie niewypłacalnością i w konsekwencji, czy istnieją podstawy do złożenia wniosku o upadłość. Powyższe wynikało z załączonej do pozwu umowy nr (...) o kredyt obrotowy. Wszelkie dokumenty żądane przez powoda od Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. zostały powodowi przedłożone. Dokonując oceny sytuacji majątkowej spółki powód zawarł umowę ugody uznając, że w stosunku do Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. nie występuje zagrożenie upadłością oraz brak jest przesłanek do złożenia wniosku o upadłość. Pozwany podniósł ponadto, iż z zestawienia kwot wskazanych w ugodzie z dnia 17 listopada 2016 r. wynika, że Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. od daty zawarcia ugody do dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spłaciło na rzecz powoda łącznie kwotę 475.054,21 zł. Jednocześnie, powód, mimo zapisów w ww. ugodzie wynikających z § 10 pkt 3 do 8 i § 11, nigdy nie złożył oświadczenia o rozwiązaniu ugody wobec braku podstaw w tym zakresie i mimo posiadania narzędzi do weryfikacji stanu majątkowego Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T., a także mimo dokonywania takiej weryfikacji. W związku z powyższym, pozwany zarzucił, że ugoda była przez Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. realizowana. Ponadto, w ocenie pozwanego sytuacja ekonomiczna Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T., wbrew twierdzeniom przytoczonym w pozwie, nie uzasadniała złożenia wniosku o upadłość w 2016 roku. Powstanie zaległości płatniczych w 2018 roku nastąpiło wskutek nie uregulowania przez partnera biznesowego Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. – firmę (...) LTD z siedzibą w R. (...), należności za zakupione i dostarczone towary oraz w wyniku zerwania współpracy handlowej. Wobec powyższego, pozwany dodał, że brak płynności (...) Ltd sp. z o.o. w T. spowodowany był czynnikami od niego niezależnymi, spowodowanymi przede wszystkim zmianą właściciela odbiorcy rosyjskiego firmy (...) LTD z siedzibą w R. (...) i nieuregulowaniem płatności za zakupione od Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. towary. W dniu 30 lipca 2018 r. Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. złożyło wniosek o ogłoszenie upadłości do Sądu Rejonowego w Toruniu. Pozwany zauważył także, iż wierzytelność dochodzona przez powoda niniejszym pozwem, jak wskazał powód, powstała w dniu 30 października 2019 r., tj. w dacie wypłaty i zrealizowania przez (...) zobowiązania z tytułu gwarancji, a więc w czasie, kiedy nastąpiło już ogłoszenie upadłości spółki Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o., co miało miejsce w dniu 4 stycznia 2019 r. i toczyło się postępowanie upadłościowe, a pozwany jako członek zarządu utracił prawo zarządu spółką. Uprawnienia zarządu przejął bowiem powołany postanowieniem Sądu z dnia 4 stycznia 2019 r. syndyk. Zdaniem pozwanego, członek zarządu spółki z o.o. nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania, które powstały w okresie, w którym członek zarządu pozostając w zarządzie nie mógł, wskutek szczególnych regulacji tego zarządu odnośnie do majątku sprawować. W związku z powyższym, pozwany podkreślił, że wbrew twierdzeniom powoda, w dacie zawarcia ugody z dnia 17 listopada 2016 r. wierzytelność dochodzona pozwem nie istniała (powstała w dniu 30 października 2019 r.), jak również, że nie było przesłanek do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a wniosek ten został złożony w dacie, kiedy przesłanki przewidziane w przepisach prawa upadłościowego wystąpiły. W dalszej kolejności pozwany podniósł, iż z załączonego do pozwu wyciągu z listy wierzytelności opatrzonej podpisem i datą sporządzenia przez syndyka masy upadłości na dzień 8 lipca 2019 r. nie wynika, aby zgłoszenie dokonane w dniu 21 stycznia 2020 r. dotyczące wierzytelności powstałej w dniu 30 października 2019 r., a nabytej w drodze przelewu przez powoda od (...) w stosunku do Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. zostało umieszczone na liście wierzytelności jako wierzytelność uznana w wysokości określonej w zgłoszeniu. Lista wierzytelności, na którą powód powołuje się w pozwie została sporządzona w dniu 8 lipca 2019 r., a więc przed powstaniem wierzytelności (wypłata w dniu 30 października 2019 r. na rzecz powoda z tytułu gwarancji) (...). Jak wynika również z załączonego do pozwu postanowienia Sędziego – Komisarza w Sądzie Rejonowym w Toruniu z dnia 10 czerwca 2020 r., sygn. akt V GUP 1/19 w przedmiocie zatwierdzenia listy wierzytelności – zostały zatwierdzone listy wierzytelności złożone w dniu 16 lipca 2019 r., w dniu 3 września 2019 r. oraz w dniu 10 września 2019 r. Wobec tego, zdaniem pozwanego na ww. listach nie mogła zostać ujawniona i uznana wierzytelność, która powstała i została zgłoszona po dacie sporządzenia listy wierzytelności i po dacie jej uzupełnienia. Brak nadto załączenia przez powoda do pozwu postanowienia Sądu lub innego dokumentu, z którego wynikałoby zatwierdzenie kolejnej listy wierzytelności uwzględniającej pismo z dnia 21 stycznia 2020 r., znak WI (...) zatytułowane ograniczenie zgłoszenia wierzytelności. Z kolei postanowienie Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 4 stycznia 2019 r. o ogłoszeniu upadłości, sygn. akt V GU 241/18, wskazywało w pkt 4. trzydziestodniowy termin na zgłaszanie wierzytelności przez wierzycieli, który w stosunku do wierzytelności zgłoszonej w dniu 20 stycznia 2020 r., w ocenie pozwanego nie został zachowany, albowiem powód nie wykazał, aby dokonał zgłoszenia wierzytelności wskazanej w piśmie z dnia 21 stycznia 2020 r. w ww. terminie oraz by została ona wciągnięta na listę wierzytelności i uznana przez syndyka. W związku z powyższym, pozwany raz jeszcze podkreślił, iż w dacie sporządzenia listy wierzytelności i w datach jej uzupełnienia, wierzytelność (...) w stosunku do Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. jeszcze nie powstała i nie była zgłoszona w postępowaniu upadłościowym. Opatrzenie zatem w dniu 19 września 2022 r. listy wierzytelności przez Sąd Rejonowy w Toruniu adnotacją o wydaniu tytułu wykonawczego dotyczyło tylko wierzytelności uznanych przez syndyka na dzień 8 lipca 2019 r. (i listy wierzytelności uzupełniających) i dotyczących, jak wynika z wyciągu z Listy wierzytelności wierzyciela (...) S.A. kwot wymienionych w rubryce 2 – „suma w jakiej wierzytelność podlega uznaniu”, a w rubryce dotyczącej podstawy uznania, tj. w pkt 9 „Uzasadnienie uznania wierzytelności” – wynikających z wyciągu bankowego nr (...) z dnia 26 kwietnia 2019 r. oraz umowy kredytu obrotowego (...) postawionego do dyspozycji jako kredyt w rachunku (...) Nr (...) z dnia 7 maja 2015 r. – i w drugim przypadku wierzytelność wynika z W. z Ksiąg Bankowych Nr (...) z dnia 26 kwietnia 2019 r. oraz umowy o prowadzenie rachunku bieżącego (...) Nr (...) z dnia 7 maja 2015 r. Z dokumentów tych oraz z pozostałych dokumentów załączonych przez powoda do pozwu, w ocenie pozwanego nie wynika natomiast, aby uznanie dotyczyło zgłoszenia z dnia 21 stycznia 2020 r. i załączonego wyciągu nr (...), czy też ograniczenia, o którym mowa w piśmie z dnia 21 stycznia 2020 r., a zatem wierzytelności nabytej w drodze umowy przelewu wierzytelności z dnia 9 grudnia 2019 r. od (...). Poza tym, pozwany podniósł, iż z ww. dokumentów nie wynika także wskazana przez powoda okoliczność, że powód „ograniczył” wysokość zgłoszonej pismem z dnia 26 kwietnia 2019 r. wierzytelności o kwotę otrzymanej gwarancji, tj. o 204.318,79 zł i że kwota ta została skutecznie zgłoszona do masy upadłości, uznana przez syndyka, i że brała udział w planie podziału. Zdaniem pozwanego, brak jest także podstaw do formułowania przez powoda twierdzeń, wg których w stosunku do tej wierzytelności po myśli art. 299 § 1 k.s.h., w ramach postępowania upadłościowego była prowadzona egzekucja przeciwko spółce. Pozwany podkreślił również, iż wierzytelność dochodzona pozwem powstała po ogłoszeniu upadłości Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T.. Nadto, jak zaznaczył dalej pozwany, powód w postępowaniu upadłościowym w zgłoszeniu z dnia 21 stycznia 2020 r. zawarł wyłącznie kwotę z tytułu należności głównej w wysokości 204.318,79 zł, bez odsetek. Z dokonanego przez powoda zgłoszenia z dnia 21 stycznia 2020 r. nie wynika, aby powód za okres od dnia 30 października 2019 r. do np. daty zgłoszenia, tj. do dnia 21 stycznia 2020 r. zgłosił do masy upadłości odsetki, mimo że na załączonym do umowy przelewie wierzytelności z dnia 9 grudnia 2019 r. wyciągu z ksiąg (...) z dnia 31 października 2019 r. kwota odsetek w wysokości 78,37 zł została wskazana, a na wyciągu nr (...) już jej brak. Jednocześnie, pozwany zarzucił brak wskazania przez powoda sposobu wyliczenia odsetek oraz zakwestionował wyliczenie przedstawione w wyciągu z ksiąg bankowych nr (...) jako nieprawidłowe. Poza tym, pozwany zanegował możliwość żądania od niego odsetek umownych za opóźnienie wskazując, iż nie był on stroną umowy, ani ugody z powodem, jak również nie wyraził zgody na doliczenie odsetek do dłużnej sumy.

W odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał żądanie pozwu oraz ustosunkował się do twierdzeń i zarzutów pozwanego podniesionych w sprzeciwie od nakazu zapłaty (k.150-154).

Na rozprawie pełnomocnicy stron podtrzymali dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 30 października 2015 r. powodowy bank zawarł z Przedsiębiorstwem (...) Ltd sp. z o.o. w T. reprezentowanym przez A. J. (pozwanego), umowę kredytu obrotowego (...) postawionego do dyspozycji jako kredyt w rachunku bieżącym (...).

Na podstawie ww. umowy powód udzielił Przedsiębiorstwu (...) Ltd sp. z o.o. w T. kredyt, pierwotnie w kwocie 500.000,00 zł, na mocy aneksu nr (...) z dnia 29 czerwca 2016 r. podwyższony do kwoty 865.000,00 zł.

Zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiła m.in. gwarancja Banku (...) (dalej: (...)) udzielona w ramach portfelowej linii gwarancyjnej de minimis w pierwotnej wysokości 300.000,00 zł, a następnie w wysokości 519.000,00 zł (wg treści wprowadzonej aneksem nr (...) do umowy kredytowej).

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: umowa o kredyt obrotowy nr (...) z dnia 30 października 2015 r. – k.17-19; aneks nr (...) do umowy kredytowej – k.21-22; przesłuchanie pozwanego A. J. w charakterze strony – k.186v.-187 (rozprawa z dnia 23 marca 2023 r., nagranie nr 00:09:09-00:24:53)

Na podstawie ugody nr 33/B/2016 zawartej z powodowym bankiem w dniu 17 listopada 2016 r. spółka Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. zobowiązała się do spłaty zadłużenia z tytułu ww. umowy kredytowej nr (...) z dnia 30 października 2015 r., w 38 miesięcznych ratach płatnych według załączonego harmonogramu. Spłata ostatniej raty miała nastąpić w terminie do dnia 28 stycznia 2020 r.

Na dzień zawarcia ugody zadłużenie wynosiło kwotę 818.572,26 zł oraz kwotę 3.278,15 zł z tytułu odsetek (§ 2 ust. ugody).

W treści § 2 ust. 6 ww. ugody spółka Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. oświadczyła, iż uznaje dług w wysokości wymienionej w § 2 ugody wraz z dalszymi należnymi odsetkami i kosztami do dnia zapłaty. Spółka spłacała kredyt do dnia ogłoszenia upadłości.

Dowód: ugoda nr 33/B/2016 z dnia 17 listopada 2016 r. – k.23-28; przesłuchanie pozwanego A. J. w charakterze strony – k.186v.-187 (rozprawa z dnia 23 marca 2023 r., nagranie nr 00:09:09-00:24:53)

W związku z ogłoszeniem upadłości i niewywiązywaniem się kredytobiorcy - Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. z obowiązku spłaty kredytu udzielonego mu na podstawie ww. umowy kredytowej z dnia 30 października 2015 r., w dniu 30 października 2019 r. Bank (...) z/s w W. (dalej jako: (...)) wypłacił powodowi z tytułu udzielonej gwarancji kwotę 204.318,79 zł, stając się wierzycielem ww. spółki jako kredytobiorcy o zwrot kwoty wypłaconej gwarancji.

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 9 grudnia 2019 r. – k.29-29v.; wyciąg z ksiąg banku (...) z dnia 31 października 2019 r. – k.30

W dniu 9 grudnia 2019 r. powód i (...) zawarli umowę przelewu wierzytelności, na mocy której (...), w celu przeprowadzenia przez bank kredytujący (powoda) windykacji, przelał na (...) S.A. (powoda) wierzytelność przysługującą mu względem kredytobiorcy - Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. o zwrot kwoty wypłaconej gwarancji, tj. wierzytelność określoną w § 1 pkt 3 przedmiotowej umowy przelewu wierzytelności w kwocie 204.318,79 zł, wraz z należnościami ubocznymi, o których mowa w § 2 ust. 2 ugody, w szczególności roszczenie o zapłatę odsetek naliczanych od dnia wypłaty kwoty z gwarancji w wysokości aktualnie obowiązujących maksymalnych odsetek za opóźnienie oraz poniesionych przez (...) kosztów.

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 9 grudnia 2019 r. – k.29-29v.

W dniu 31 października 2019 r. (...) wystawił wyciąg z ksiąg bankowych, w którym stwierdził, że w tej dacie figuruje w nich wymagalne zadłużenie Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. w upadłości z tytułu zapłaconej w dniu 30 października 2019 r. gwarancji przez (...) na rzecz (...) S.A. z tytułu udzielonej temu bankowi, na podstawie umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z dnia 4 marca 2013 r. z późn. zm., w kwocie 204.318,79 zł za zobowiązanie Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. w upadłości, z tytułu zaciągniętego przez tego dłużnika w (...) S.A. na podstawie umowy nr (...) o kredyt obrotowy (...) postawiony do dyspozycji jako kredyt w rachunku bieżącym (...) z dnia 30 października 2015 r. Przedmiotowe zadłużenie (...) określił na kwotę 204.318,79 zł z tytułu wymagalnego kapitału oraz kwotę 78,37 zł z tytułu odsetek, tj. łącznie na kwotę 204.397,16 zł. Poza tym, w treści ww. wyciągu z ksiąg bankowych wskazano, że dalsze należne odsetki od kapitału od dnia 31 października 2019 r. do dnia zapłaty podlegają naliczaniu wg oprocentowania ustalanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wyliczanych jako dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP wynoszącej na dzień 31 października 2019 r. 1,50% w stosunku rocznym i 5,5 punkta procentowego, co stanowi łącznie 14,00% i obciąża dłużnika.

Dowód: wyciąg z ksiąg banku (...) z dnia 31 października 2019 r. – k.30

W dniu 30 lipca 2018 r. Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. złożyło wniosek o ogłoszenie upadłości do Sądu Rejonowego w Toruniu.

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: wniosek o ogłoszenie upadłości – k.3-3v. akt sprawy V GU 241/18 Sądu Rejonowego w Toruniu

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2019 r., sygn. akt V GU 241/18, Sąd Rejonowy w Toruniu ogłosił upadłość Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T.; wyznaczył sędziego – komisarza w osobie SSR Izabeli Foksińskiej oraz zastępcę sędziego – komisarza w osobie SSR Macieja Naworskiego, urzędujących w Sadzie Rejonowym w Toruniu, V Wydziale Gospodarczym; wyznaczył syndyka w osobie T. N. oraz wezwał wierzycieli upadłego do zgłaszania wierzytelności w terminie 30 dni od dnia obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: odpis postanowienia SR w Toruniu o ogłoszeniu upadłości z dnia 4 stycznia 2019 r., sygn. akt V GU 241/18 – k.31

W piśmie z dnia 26 kwietnia 2019 r. pn. „Zgłoszenie wierzytelności” powód zgłosił swoją wierzytelność z tytułu kredytu obrotowego udzielonego spółce Przedsiębiorstwu (...) Ltd sp. z o.o. w T., w postępowaniu upadłościowym, sygn. akt V GUp 1/19, w kwocie 340.786,32 zł (w kategorii II. zaspokojenia) i 6.009,88 zł (w kategorii III. zaspokojenia) zastrzegając jednocześnie, że zabezpieczenie zgłaszanej wierzytelności stanowi gwarancja (...) w wysokości 60% kapitału kredytu i jest to wierzytelność warunkowa.

Dowód: zgłoszenie wierzytelności z dnia 26 kwietnia 2019 r. – k.32-32v. zgłoszenie nr 13 w aktach upadłościowych V GUp 1/19 , tom II zgłoszeń wierzytelności

W dnu 21 stycznia 2020 r. powodowy bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych nr (...), w którym stwierdził, że na dzień 30 października 2019 r. figuruje w nich wymagalne zadłużenie wobec Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. z tytułu gwarancji udzielonej przez (...) na podstawie umowy portfelowej linii gwarancyjnej de minimis nr (...) z dnia 4 marca 2013 r. z późn. zm., w związku z zawartą przez upadłego umową nr (...) o kredyt obrotowy (...) postawiony do dyspozycji jako kredyt w rachunku bieżącym (...) z dnia 30 października 2015 r. wraz z późniejszymi aneksami, zmienioną umową ugody nr 33/B/2016 z dnia 17 listopada 2016 r. kwotę wymagalnego zadłużenia powód określił na 204.318,79 zł tytułem należności głównej, zaś w pozycjach odsetki i inne koszty podano 0,00 zł.

Dowód: wyciąg z ksiąg bankowych (...) S.A. Nr (...) z dnia 21 stycznia 2020 r. – k.36

W piśmie z dnia 21 stycznia 2020 r. skierowanym do Sądu Rejonowego w Toruniu w sprawie o sygn. akt V GUp 1/19, powód nawiązując do zgłoszenia wierzytelności z dnia 26 kwietnia 2019 r. oświadczył, iż na skutek wypłaty w dniu 30 października 2019 r. na rachunek wierzyciela (powoda) kwoty 204.318,79 zł z tytułu gwarancji spłaty kredytu udzielonej przez (...), ogranicza zgłoszoną w dniu 26 kwietnia 2019 r. wierzytelność opisaną w kategorii II w pkt 1 ppkt 1 (kapitał) o ww. kwotę 204.318,79 zł.

Dowód: pismo powoda z dnia 21 stycznia 2020 r. – k.34

W piśmie z dnia 21 stycznia 2020 r. pn. „Zgłoszenie wierzytelności” powód zgłosił swoją wierzytelność z tytułu umowy przelewu wierzytelności z dnia 9. 12.2019 r. zawartej z Bankiem (...) w kwocie 204.318,79 zł (w kategorii II. zaspokojenia). Zgłoszenie to nie zostało rozpoznawane i tym samym nie zostało umieszczone na liście wierzytelności.

Dowód: zgłoszenie wierzytelności z dnia 21 stycznia 2020 r. – k.35-35v. uzupełniające zgłoszenie do zgłoszenia nr 13 zawarte w Tomie II zgłoszeń wierzytelności akt V GUp 1/19.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2020 r. Sędzia – Komisarz w Sądzie Rejonowym w Toruniu zatwierdził listę wierzytelności w postępowaniu upadłościowym Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w upadłości z/s w T. złożoną w dniu 16 lipca 2019 r. przez syndyka, uzupełniającą listę wierzytelności nr 1 złożoną w dniu 3 września 2019 r i uzupełniającą listę wierzytelności nr 2 złożoną w dniu 10 września 2019 r. przez syndyka.

Dowód: odpis postanowienia SR w Toruniu z dnia 10 czerwca 2020 r., sygn. akt V GUp 1/19 – k.43

Wierzytelność powoda względem Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w upadłości z/s w T. w kwocie 346.796,20 zł (w tym w kwocie 340.786,32 zł jako podlegającej zaspokojeniu w kategorii II. oraz w kwocie 6.009,88 zł jako podlegającej zaspokojeniu w kategorii III.) została ujęta przez syndyka na liście wierzytelności złożonej przez syndyka w dniu 16 lipca 2019 r., która to lista została zatwierdzona przez Sędziego – Komisarza w postępowaniu upadłościowym Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w upadłości z/s w T., sygn. akt V GUp 1/19.

Dowód: uwierzytelniony odpis listy wierzytelności. – k.39-42; odpis postanowienia SR w Toruniu z dnia 10 czerwca 2020 r., sygn. akt V GUp 1/19 – k.43, lista wierzytelności w aktach sprawy VGUp 1/19 k.105 i n.

Postanowieniem z dnia 11 marca 2021 r., sygn. akt V GUp 1/19, Sąd Rejonowy w Toruniu stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego dłużnika - Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T..

W uzasadnieniu ww. postanowienia wskazano m.in., że syndyk dokonał całkowitej likwidacji majątku masy upadłości i wykonał ostateczny plan podziału funduszy masy upadłości. W konsekwencji, Sąd upadłościowy uznał, że postępowanie upadłościowe osiągnęło swój cel, jakim jest zaspokojenie wierzycieli w wyniku likwidacji majątku masy. Sąd Rejonowy wyraził zarazem pogląd, iż istnienie niezaspokojonych jeszcze wierzytelności, choćby były to wierzytelności uprzywilejowane, a nawet wierzytelności do masy upadłości, nie stanowi przeszkody do ukończenia postępowania upadłościowego, wierzytelności takich można bowiem dochodzić po ukończeniu postępowania przeciwko upadłemu z całego jego majątku.

Dowód: postanowienie SR w Toruniu z dnia 11 marca 2021 r., sygn. akt V GUp 1/19 – k. 477-477v. akt V GUp 1/19 Sądu Rejonowego w Toruniu

W wyniku postępowania upadłościowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Toruniu pod sygn. akt V GUp 1/19 powód otrzymał kwotę 16.320,83 zł.

W dacie zaciągnięcia zobowiązania kredytowego wobec powoda, tj. w dniu 30 października 2015 r., jedynym członkiem zarządu Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. był pozwany A. J..

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z KRS dla Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. – k.49-58v.

Pismem z dnia 21 września 2021 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 240.217,17 zł w terminie 7 dni roboczych od dnia doręczenia wezwania tytułem należności wynikającej z umowy nr (...) o kredyt obrotowy z dnia 30 października 2015 r. wskazując, iż na ww. kwotę składają się: kwota 194.526,29 zł z tytułu należności głównej, kwota 45.596,88 zł z tytułu odsetek naliczonych za okres od dnia 30 października 2019 r. do dnia 21 września 2021 r. oraz kwota 94,00 zł z tytułu kosztów i opłat. Poza tym powód wezwał pozwanego do zapłaty dalszych odsetek naliczanych na bieżąco wg zmiennej stopy procentowej

W dniu 3 listopada 2021 r. przesyłka zawierająca przedmiotowe wezwanie została zwrócona do nadawcy z adnotacją o niepodjęciu w terminie.

Okoliczność bezsporna , a ponadto dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 21 września 2021 r. – k.44; zpo z adnotacją o zwrocie – k.45

W dniu 24 października 2022 r. powodowy bank wystawił wyciąg z ksiąg bankowych Nr (...), w treści którego stwierdził, że na dzień 21 września 2021 r. figuruje w nich wymagalne zadłużenie wobec Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. z tytułu zrealizowanej gwarancji przez (...) na rzecz umowy nr (...) o kredyt obrotowy (...) z dnia 30 października 2015 r. oraz, że na zadłużenie to w kwocie 240.217,17 zł składają się: należność główna w kwocie 194.526,29 zł, odsetki naliczone za okres od dnia 30 października 2019 r. do dnia 21 września 2021 r. w łącznej kwocie 45.596,88 zł oraz koszty i opłaty w kwocie 94,00 zł.

Dowód: wyciąg z ksiąg bankowych powoda Nr (...) z dnia 24 października 2022 r. – k.46

W latach 2016 i 2018 spółka Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. znajdowała się w dobrej sytuacji finansowo – ekonomicznej, miała płynność finansową, a jej głównym kontrahentem był (...) LTD z siedzibą w Rosji. W ww. okresie czasu nie zachodziły podstawy do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki, a spółka wywiązywała się z ugody zawartej z powodem w dniu 17 listopada 2016 r.

Zaległości płatnicze Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. świadczące o niewypłacalności tej spółki pojawiły się dopiero z końcem marca 2018 roku i zostały zasadniczo spowodowane czynnikami od niej niezależnymi, a wynikającymi ze zmiany właściciela odbiorcy rosyjskiego - firmy (...) LTD z siedzibą w R. (...) i nieuregulowaniem płatności za zakupione od Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. towary, a także z zerwania współpracy handlowej.

Dowód: bilans - sprawozdanie Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. z/s w T. na dzień 20 lipca 2018 r. – k.7-8 akt sprawy V GU 241/18 Sądu Rejonowego w Toruniu; bilans – sprawozdanie porównawcze Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. z/s w T. za okres od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 20 lipca 2018 r. – k.9-9v. akt sprawy V GU 241/18 Sądu Rejonowego w Toruniu; spis wierzycieli Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. z/s w T. z dnia 30 lipca 2018 r. – k.32-35 akt sprawy V GU 241/18 Sądu Rejonowego w Toruniu; przesłuchanie pozwanego A. J. w charakterze strony – k.186v.-187 (rozprawa z dnia 23 marca 2023 r., nagranie nr 00:09:09-00:24:53)

Wierzytelność dochodzona przez powoda niniejszym pozwem, przysługująca (...), powstała w dniu 30 października 2019 r., tj. w dacie wypłaty i zrealizowania przez (...) zobowiązania z tytułu gwarancji, a więc już po ogłoszeniu upadłości spółki Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o., co miało miejsce w dniu 4 stycznia 2019 r. Powód przedmiotową wierzytelność nabył w dniu 9 grudnia 2019 r. na mocy umowy przelewu wierzytelności.

Dowód: załącznik do umowy kredytowej – k.20; umowa przelewu wierzytelności z dnia 9 grudnia 2019 r. – k.29-29v.; wyciąg z ksiąg banku (...) z dnia 31 października 2019 r. – k.30.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o okoliczności bezsporne, dowody z dokumentów, w tym z dokumentów zgromadzonych w aktach postępowania upadłościowego o sygn. akt V GUp 1/19 i V GU 241/18 Sądu Rejonowego w Toruniu, których prawdziwość nie została podważona, jak również w oparciu o dowód z przesłuchania pozwanego A. J. w charakterze strony.

Dokumenty prywatne stanowiły dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, po myśli art. 244 § 1 k.p.c. stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

Zeznania pozwanego A. J. złożone w charakterze strony na rozprawie w dniu 23 marca 2023 r. Sąd uwzględnił jako wiarygodne w całości, albowiem były jasne, logiczne, wewnętrznie spójne oraz korespondowały z treścią dowodów z dokumentów, w szczególności z bilansem spółki (...) Ltd sp. z o.o. w T. za okres od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 20 lipca 2018 r. oraz ze spisem wierzycieli dłużnika Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. w T. z dnia 30 lipca 2018 r. Pozwany potwierdził przede wszystkim fakt, zgodnie z którym spółka Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. z/s w T. zaciągnęła w powodowym banku kredyt w kwocie wskazanej w pozwie, że kredyt ten w 2016 roku był spłacany na podstawie ugody zawartej z powodem, że do 2018 roku spółka dobrze prosperowała oraz, że zarząd spółki był jednoosobowy. Ponadto, pozwany wyjaśnił okoliczności związane z pogorszeniem się sytuacji finansowej spółki Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. z/s w T. w 2018 r.

Przedmiot sporu sprowadzał się zasadniczo do oceny, czy powodowi należy się od pozwanego zapłata kwoty dochodzonej pozwem wraz z odsetkami liczonymi w sposób określony szczegółowo w petitum pozwu.

Zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie na gruncie art. 299 § 1 i § 2 k.s.h., przesłankami odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. w świetle art. 299 § 1 k.s.h. są istnienie zobowiązania spółki, a ściślej jego podstawy, w czasie sprawowania przez nich funkcji członków zarządu oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania z majątku spółki z o.o. zarówno w okresie sprawowania funkcji przez członków zarządu, jak i już po ich odwołaniu, co musi udowodnić powód. Pozwany członek zarządu może się od tej odpowiedzialności uwolnić przez wykazanie, że przestał pełnić tę funkcję przed powstaniem zobowiązania spółki albo - w sytuacji przeciwnej - przez wykazanie przesłanek określonych w art. 299 § 2 k.s.h. (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2020 r., sygn. akt III CSK 92/20, Lex nr 3115556).

W procesie opartym na art. 299 k.s.h. zasadniczy ciężar dowodu spoczywa na pozwanym. Przepis ten zawiera bowiem domniemanie, że pozwany członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ponosi zawinioną odpowiedzialność za szkodę powoda wynikającą z tego, że egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Ciężar dowodu w tym zakresie przechodzi na pozwanego z chwilą wykazania przez powoda przesłanki prowadzenia bezskutecznej egzekucji przeciwko spółce (tak Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 10 listopada 2020 r., sygn. akt I AGa 44/20, Lex nr 3127219). Także szkoda jako przesłanka odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h. jest domniemana, tak samo jak zaistnienie związku przyczynowego między nią a niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, w tym przypadku - we właściwym czasie. W ten sposób dochodzi zatem do przerzucenia ciężaru dowodzenia. Powód dla skuteczności wytoczonego powództwa nie musi wykazywać ani wystąpienia po swoje stronie szkody, ani istnienia związku przyczynowego między szkodą a brakiem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 25 czerwca 2020 r., sygn. akt I AGa 144/19, Lex nr 3108152).

Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi cywilnoprawną sankcję za prowadzenie spraw spółki w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce. Uzależniona jest ona przy tym od wykazania przez wierzyciela:

⚫

istnienia niezaspokojonej wierzytelności w stosunku do spółki,

⚫

bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności z majątku spółki,

⚫

pełnienia przez osobę pociągniętą do odpowiedzialności funkcji członka zarządu spółki w czasie, w którym istniało zobowiązanie.

Powszechnie przyjmuje się, iż wierzytelność musi być stwierdzona tytułem egzekucyjnym wydanym przeciwko spółce z o.o. (wyr. SN z 21.10.2003 r., I CK 160/02, MoP 2003, Nr 23, s. (...); uchw. SN z 15.6.1999 r. (III CZP 10/99, OSNC 1999, Nr 12, poz. 203). Mając na względzie przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, powyższą argumentację oraz całokształt okoliczności sprawy, stwierdzić należy, iż powód nie wykazał, aby dysponował wobec spółki Przedsiębiorstwo (...) Ltd sp. z o.o. z/s w T. tytułem egzekucyjnym potwierdzającym bezskuteczność egzekucji, o którym mowa w art. 299 § 1 k.s.h. Powód jednoznacznie twierdził, iż w przedmiotowym procesie dochodzi należności nabytej w drodze przelewu wierzytelności od Banku (...) ( k. 186).

W tej materii Sąd Okręgowy w całości podziela argumentację przedstawioną przez pozwanego, w świetle której z załączonego do pozwu wyciągu z listy wierzytelności opatrzonej podpisem i datą sporządzenia przez syndyka masy upadłości i złożoną do akt postepowania upadłościowego w dniu 16 lipca 2019 r., nie wynika, aby zgłoszenie dokonane w dniu 21 stycznia 2020 r. dotyczące wierzytelności powstałej w dniu 30 października 2019 r., a nabytej w drodze przelewu przez powoda od (...) w stosunku do Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. zostało umieszczone na liście wierzytelności jako wierzytelność uznana w wysokości określonej w zgłoszeniu. Lista wierzytelności, na którą powód powołuje się w pozwie została złożona w dniu 16 lipca 2019 r., a zatem przed powstaniem wierzytelności (wypłata w dniu 30 października 2019 r. na rzecz powoda z tytułu gwarancji) (...). Jak wynika również z treści postanowienia Sędziego – Komisarza w Sądzie Rejonowym w Toruniu z dnia 10 czerwca 2020 r., sygn. akt V GUP 1/19 w przedmiocie zatwierdzenia listy wierzytelności – zostały zatwierdzone listy wierzytelności złożone w dniu 16 lipca 2019 r., w dniu 3 września 2019 r. oraz w dniu 10 września 2019 r. W postanowieniu tym nie ma natomiast mowy o zatwierdzeniu uzupełniającej listy wierzytelności po dniu nabycia przez powoda wierzytelności w drodze zwartej umowy cesji wierzytelności tj. po dniu 9.12.2019 r. Tym samym zgodzić należało się ze stanowiskiem pozwanego co do tego, że na ww. listach zatwierdzonych przez Sędziego – Komisarza nie mogła zostać ujawniona i uznana wierzytelność, która powstała i została zgłoszona po dacie sporządzenia ww. listy wierzytelności i po dacie jej uzupełnienia. W związku z powyższym, rację należało przyznać pozwanemu, iż w dacie sporządzenia listy wierzytelności i w datach jej uzupełnienia, wierzytelność (...) w stosunku do Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o. w T. jeszcze nie powstała i nie była zgłoszona w postępowaniu upadłościowym. Opatrzenie zatem w dniu 19 września 2022 r. listy wierzytelności przez Sąd Rejonowy w Toruniu adnotacją o wydaniu tytułu wykonawczego dotyczyło tylko wierzytelności uznanych przez syndyka na dzień 16 lipca 2019 r. (i listy wierzytelności uzupełniających) i dotyczących, jak wynika z wyciągu z listy wierzytelności wierzyciela (...) S.A. i kwot wymienionych w rubryce 2, natomiast nie dotyczyło wierzytelności nabytych w drodze przelewu wierzytelności .

Reasumując powód nie wykazał wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego wynikających z art. 299 par. 1 ksh poprzez nieprzedstawieniem tytułu egzekucyjnego dotyczącego dochodzonej należności, tym samym bezskuteczności egzekucji w tym zakresie.

Przyjmując, występujące w doktrynie- nawet bardziej liberalne stanowisko, iż dysponowanie przez wierzyciela tytułem egzekucyjnym nie jest niezbędne do wykazania przesłanek z art. 299 par. 1 ksh, to w cenie sądu pozwanemu nie można przypisać odpowiedzialności z uwagi na zaistnienie przesłanki egzoneracyjnej z art. 299 par. 2 ksh. Mianowicie przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż wniosek o ogłoszenie upadłości Przedsiębiorstwa (...) Ltd spółka z o. o. został złożony w terminie.

W mniejszej sprawie istotne znaczenie miało zatem ustalenie daty zaistnienia stanu niewypłacalności spółki (...) Ltd.

Zgodnie z art. 11 prawa upadłościowego:

1. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

1a. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

2. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Zaprzestanie regulowania zobowiązań pieniężnych, jako przesłanka ogłoszenia upadłości, musi mieć trwały charakter, co oznacza, że dłużnik nie reguluje swoich zobowiązań obecnie, ale także nie będzie mógł tego czynić w przyszłości z powodu braku niezbędnych środków. Opierając się na wykładni językowej, stwierdzić należy, że użycie sformułowanie „utracił”, tj. czasownika w aspekcie dokonanym, implikuje definitywność i trwałość takiego stanu braku płynności finansowej. Obecna definicja prawna pojęcia niewypłacalności zawarta w art. 11 pr. up. pozostaje zatem w znacznej mierze zgodna z ekonomicznym rozumieniem niewypłacalności.

Istotne znaczenie ma ustalanie momentu, w którym doszło do utraty zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych przez dłużnika. Określenie materialnej daty niewypłacalności jest niezbędne z uwagi na odpowiedzialność za nieterminowe złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Stosownie bowiem do art. 21 ust. 1pr. up. dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.

Przy obecnym brzmieniu przepisu zdolność do wykonywania zobowiązań powinna stać się przedmiotem wnikliwej analizy w przypadku opóźnienia w dokonywaniu płatności. Wątpliwości co do tego, jak długo dłużnik może zwlekać z rozpoznaniem u siebie stanu utraty zdolności do regulowania zobowiązań, rozstrzyga art. 11 ust. 1a, każący uznać ten stan za istniejący z upływem 3 miesięcy od chwili, kiedy niezapłacone należności stały się wymagalne.

Analizując niniejszą sprawę należy stwierdzić, iż w przypadku spółki (...) pierwsze istotne wymagalne zobowiązania pojawiły się w marcu 2018 r. ( v. wykaz wierzycieli z podaniem terminów płatności zawarty w aktach VGU 241/18) i ten stan utrzymywał się przez okres trzech miesięcy. Wcześniejsze wymagalne zobowiązania mają charakter incydentalny i są niewielkiej wysokości zatem nie mogą stanowić o trwałej utracie płynności finansowej. Utrata zdolności do regulowania wymagalnych zobowiązań jako podstawa do ustalenia stanu niewypłacalności powinna być stwierdzona tylko w wypadku istnienia wielu zobowiązań. Nowe spójne stanowisko SN zostało najpełniej przedstawione w wyr. z 19.1.2011 r. (V CSK 211/10, Legalis). Sąd Najwyższy wskazał w nim, że "krótkotrwałe wstrzymanie płacenia długów wskutek przejściowych trudności nie jest podstawą ogłoszenia upadłości, gdyż o niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 pr. up. można mówić dopiero wtedy, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań". Stanowisko to zostało potwierdzone w post. z 13.5.2011 r. (V CSK 352/10, Legalis). Inne orzeczenia, które odwołują się do przesłanki trwałego niewykonywania zobowiązań: wyr. NSA z 25.6.2014 r. (II FSK 1743/12, Legalis); wyr. NSA z 16.4.2014 r. (I GSK 1062/12, Legalis); wyr. SN z 2.10.2013 r. (II UK 66/13, Legalis); wyr. SA w Gdańsku z 27.6.2013 r. (III AUa 1293/12, Legalis).

Stan niewypłacalności nastąpił zatem w z końcem czerwca 2018 r. Istotne wymagalne zobowiązania pojawiły się w marcu 2018 r. i stan ten utrzymał się przez okres trzech miesięcy, ustalając datę niewypłacalności na koniec czerwca 2018 r. W tym momencie dłużnik stał się niewypłacalny i zaczął biec 30 dniowy termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek z dnia 30 lipca 2018 został zatem złożony przez dłużnika w terminie.

Przejściowe trudności nie stanowią o zaistnieniu stanu niewypłacalności. Nawet jeżeli w 2016 r. pojawiły się trudności ze spłatą kredytu wobec powodowego banku, to w chwilą podpisania ugody w dniu 17.11.2016 r., zobowiązanie z tego tytułu nie miało charakteru wymagalnego, ponadto ugoda była realizowana do dnia ogłoszenia upadłości.

Prawo upadłościowe, obok przesłanki niewykonywania zobowiązań, statuuje drugą przesłankę niewypłacalności, a mianowicie przewagę zobowiązań dłużnika nad jego aktywami. Przesłanka ta ma zastosowanie wyłącznie do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, ale posiadających zdolność prawną.

Nowelizacją z 15.5.2015 r. dodano do art. 11 ust. 2–6 pr. up. , doprecyzowujące sposób wyliczania przewagi zobowiązań nad majątkiem, kodyfikując niektóre z zasad wypracowanych w literaturze i orzecznictwie. Nie oznacza to, co do zasady, zmiany stanu prawnego, a jego doprecyzowanie co do sposobu wyliczania stosunku zobowiązań do majątku. Zmianie ulega natomiast okres podlegający ocenie dla stwierdzenia istnienia tej przesłanki. O ile bowiem w dotychczasowym stanie prawnym przewaga zobowiązań nad majątkiem zobowiązywała do wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości od chwili swojego wystąpienia aż do ustania, o tyle od 1.1.2016 r. podstawą do stwierdzenia stanu niewypłacalności jest utrzymywanie się przewagi zobowiązań nad majątkiem przez czas przekraczający 24 miesiące – nieprzerwanie. Odzyskanie przez dłużnika przewagi wartości majątku nad zobowiązaniami, chociażby przejściowe, powoduje ponowne naliczanie tego czasu.

Analizują niniejszą sprawę przesłanka przewagi zobowiązań dłużnika nad jego aktywami w okresie 24 miesięcy nie nastąpiła. Z bilansu złożonego do akt VGU 241/18 wynika, iż aktywa na dzień 1.01.2018 r. wynosiły 4.118.809,84 zł natomiast zobowiązania w tym samym czasie wynosiły 2.907.991,78 zł.

Reasumując powyższe rozważania pozwany uwolnił się od odpowiedzialności, o której mowa w par. 1 art. 299, albowiem wykazał że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości Przedsiębiorstwa (...) Ltd sp. z o.o.

Z tych wszystkich względów powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.