Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lutego 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2023 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa S. H., J. C., K. S.
i M. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. i Spółce (...) Spółce Akcyjnej w B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 23 listopada 2021 r., sygn. akt I Cgg 55/20

1)  umarza postępowanie w stosunku do Spółki (...) Spółki Akcyjnej w B.;

2)  oddala apelację;

3)  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej
w W. na rzecz powodów 4050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się tego postanowienia, z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 24/22

UZASADNIENIE

S. H., J. C., K. S. i M. S. wnieśli o zasądzenie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na ich rzecz kwoty 108.000 zł tytułem naprawienia szkody w postaci utraconego czynszu za wynajem lokali mieszkalnych nr (...) oraz wynajem lokalu użytkowego, znajdujących się w budynku mieszkalno – usługowym położonym w R. przy ulicy (...), za okres od października 2017 roku do września 2020 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Ponadto domagali się zasądzenia od pozwanej kwoty 3.000 zł miesięcznie, płatnej do 15 dnia danego miesiąca, tytułem naprawienia szkody w postaci utraconego miesięcznego czynszu za wynajem lokali mieszkalnych nr (...) oraz za wynajem lokalu użytkowego, znajdujących się w budynku mieszkalno - usługowym położonym w R. przy ul. (...), począwszy od października 2020 r. za każdy kolejny miesiąc do dnia przywrócenia przez pozwaną wskazanego budynku do stanu poprzedniego, zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 10.10.2019 r., sygn. akt II Cgg 128/18. Powodowie wnieśli również o zasądzenie od pozwanej na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z dnia 6 listopada 2020 r. powodowie podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazali również, że roszczenie proporcjonalnie do ich udziałów w nieruchomości, z tytułu utraconych korzyści w zakresie utraconego czynszu za wynajem wskazanych lokali mieszkalnych za okres od października 2017 roku do września 2020 roku wynosi: dla powódki S. H. – 54 000 zł; dla powódki J. C. – 27 000 zł; dla powoda K. S. – 13.500 zł; dla powódki M. S. – 13 500 zł.

Nadto roszczenie proporcjonalne do udziałów w nieruchomości z tytułu szkody w postaci utraconego miesięcznego czynszu za wynajem lokali, począwszy od miesiąca października 2020 roku za każdy kolejny miesiąc do dnia przywrócenia przez pozwaną wskazanego budynku do stanu poprzedniego wynosi: dla powódki S. H. – 1 500 zł; dla powódki J. C. – 750 zł; dla powoda K. S. – 375 zł; dla powódki M. S. – 375 zł.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 listopada 2021r. Sąd Okręgowy w Katowicach orzekł, iż :

1)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powódki S. H. kwoty:

- 51 000 zł (pięćdziesiąt jeden tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 września 2020r. do dnia zapłaty,

- 3 000 zł (trzy tysiące złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 października 2020r. do dnia zapłaty,

- 21 000 zł (dwadzieścia jeden tysięcy złotych);

2)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powódki J. C. kwoty:

- 25 500 zł (dwadzieścia pięć tysięcy pięćset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 września 2020r. do dnia zapłaty,

- 1 500 zł (tysiąc pięćset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 października 2020r. do dnia zapłaty,

- 10 500 zł (dziesięć tysięcy pięćset złotych);

3)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powoda K. S. kwoty:

- 12 750 zł (dwanaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 września 2020r. do dnia zapłaty,

- 750 zł (siedemset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 października 2020r. do dnia zapłaty,

- 5 250 zł (pięć tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych);

4)  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powódki M. S. kwoty:

- 12 750 zł (dwanaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 września 2020r. do dnia zapłaty,

- 750 zł (siedemset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 października 2020r. do dnia zapłaty,

- 5 250 zł (pięć tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych);

5)  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

6)  zasądza od pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty;

7)  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach kwotę 7 500 zł (siedem tysięcy pięćset złotych) tytułem kosztów sądowych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powodowie są współwłaścicielami nieruchomości, na której znajduje się budynek mieszkalno – usługowy, położonej w R. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). S. H. posiada udział w wysokości 4/8 części, J. C. w wysokości 2/8 części, a M. S. i K. S. po 1/8 części.

Stwierdził, że lokale mieszkalne należące do powodów były wynajmowane, jednakże wobec ujawnienia się w nich szkód pochodzenia górniczego od 2016 roku pozostają niezamieszkane. Pomimo licznych ogłoszeń umieszczanych przez powodów oferujących najem przedmiotowych lokali, potencjalni najemcy rezygnują w momencie oglądania lokali. Czynsz za lokal nr (...) wynosił 500 zł miesięcznie. Podobnie jak za lokal nr (...). Czynsz za najem lokalu użytkowego wynosił 2 000 zł miesięcznie. W lokalu nr (...) z powodu działalności pozwanej doszło do uszkodzenia sufitu, który w następstwie interwencji został zabezpieczony przez pozwanego poprzez posadowienie filarów. Lokal nr (...) znajduje się nad lokalem nr (...), a tym samym jego podłogę stanowi uszkodzony sufit lokalu nr (...). W lokalu użytkowym niegdyś mieścił się sklep meblowy, od kiedy najemca zrezygnował, nie był wynajmowany z powodu braku chętnych.

Sąd Okręgowy dalej ustalił, iż nieruchomość powodów znajduje się na obszarze górniczym (...) Spółki Akcyjnej w K., na którym prowadzone są roboty górnicze przez KWK (...), będącą zakładem górniczym pozwanej. W następstwie działalności przedsiębiorstwa górniczego pozwanej ujawniła się szkoda w postaci niedopuszczalnego wychylenia budynku w kierunku północnym i wschodnim, które wynosi 36,6 mm/m. Powstałe wychylenie jest niedopuszczalne, wobec czego potrzebna jest rektyfikacja budynku wraz z towarzyszącymi pracami budowlanymi oraz pracami remontowymi związanymi z naprawą pozostałych szkód pochodzenia górniczego.

W oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa w sprawach górniczych oraz szacowania nieruchomości Z. L., sporządzonej do sprawy o sygnaturze II Cgg 128/18, ustalono, że aktualny stan techniczny budynku powodów jest niezadowalający. W lokalach mieszkalnych nr (...) i 5a zakres uszkodzeń jest największy i konieczne było podstemplowanie stropów. Wiele elementów budynku ulegających zużyciu w krótszym okresie czasu niż budynek jest w złym stanie technicznym i wymaga wymiany na nowe.

Nie było sporne, iż wyrokiem z dnia 10 października 2019 r. Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie o sygn. akt II Cgg 128/18, nakazał pozwanej, aby w uzgodnieniu z Miejskim Konserwatorem Zabytków w R., przywróciła do stanu poprzedniego budynek mieszkalno – usługowy położony w R. przy ul. (...), poprzez rektyfikację budynku wraz z naprawą pozostałych szkód pochodzenia górniczego, określonych w załączniku nr 9, będącym kosztorysem remontowym zawartym w opinii biegłego Z. L. z dnia 5 stycznia 2018 r., stanowiącym integralną część wyroku, obejmującymi prace budowlane oraz remontowe w mieszkaniach, klatce schodowej, elewacji i nawierzchni (punkt 1), zasądził od pozwanej na rzecz powódki S. H. kwotę 42.500 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 października 2017 r. do dnia zapłaty (punkt 2), zasądził o pozwanej na rzecz powódki J. C. kwotę 21 500 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 października 2017 r. do dnia zapłaty (punkt 3) oraz zasadził od pozwanej na rzecz powodów M. S. i K. S. kwoty po 10 625 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 października 2017 r. do dnia zapłaty (punkt 4).

W uzasadnieniu wyroku, odnosząc się do żądania zapłaty z tytułu utraconych korzyści za brak możliwości wynajmu lokali mieszkalnych nr (...) oraz lokalu użytkowego, wskazano, że powodowie wykazali, iż uszkodzenie spowodowane niedopuszczalnym wychyleniem budynku wynikającym z działalności przedsiębiorcy górniczego uniemożliwiło najem.

Sąd pierwszej instancji stwierdził nadto, że pismem z dnia 9 lipca 2020 r. powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 102 000 zł tytułem utraconych należności czynszowych za okres od października 2017 r. do lipca 2020 roku spowodowanych szkodami górniczymi. W piśmie podali, że miesięczny łączny utracony czynsz wynosi 3 000 zł i płatny jest z góry, wobec czego ich zdaniem wymagalność należy liczyć od pierwszego dnia danego miesiąca.

Jak ustalono, do dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie i zamknięcia rozprawy pierwszoinstancyjnej pozwana nie rozpoczęła prac remontowych w celu wykonania prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 10 października 2019 roku, sygn. akt II Cgg 128/18.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy ocenił, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, powołując się na regulację art. 144 ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. prawo geologiczne i górnicze.

Za bezsporną przyjął odpowiedzialność pozwanej, albowiem wynikała ona z rozstrzygnięcia w sprawie, która toczyła się przed Sądem Okręgowym w Katowicach o sygn. akt II Cgg 128/18. Zważył, że w niniejszym postępowaniu powodowie domagali się dalszych należności z tytułu utraconych korzyści w postaci czynszu najmu za dwa lokale mieszkalne oraz za jeden lokal użytkowy i w jego ocenie powodowie wykazali swoje roszczenia zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Zdaniem sądu pierwszej instancji powodowie wykazali również związek pomiędzy utraconymi korzyściami, a działalnością strony pozwanej.

Dostrzegł nadto utracone korzyści w postaci czynszów najmu, skoro powodowie wykazali, że do 2016 roku czerpali zyski z najmu lokali, jednakże działalność górnicza przedsiębiorstwa należącego do pozwanej spowodowała szkody na nieruchomości, które uniemożliwiały dalsze wynajmowanie lokali. Wobec ustalenia odpowiedzialności pozwanej koniecznym było ustalenie wartości odszkodowania należnego powodom z tytułu utraconych korzyści w postaci czynszu za lokale, których wobec bezczynności pozwanej nie mogli wynajmować. Pozwana nie przystąpiła bowiem do remontu należącego do powodów budynku, a wcześniej wynajmowane lokale mieszkalne nr (...) oraz lokal usługowy nie były wykorzystane.

Sąd Okręgowy dalej zważył, że szkoda w postaci utraconych korzyści ma zawsze charakter hipotetyczny i do końca nieweryfikowalny, bowiem nie można mieć z reguły pewności, czy dana korzyść zostałaby osiągnięta przez poszkodowanego, gdyby nie zdarzenie szkodzące. Jednak szkoda taka musi być przez poszkodowanego wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, aby uzasadniała ona w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła.

W ocenie tego Sądu w świetle dokonanych ustaleń w sprawie niniejszej jak i w sprawie II Cgg 128/18, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że przedmiotowe lokale mieszkalne i usługowy, gdyby nie uszkodzenia pochodzenia górniczego byłyby nadal wynajmowane. Zdaniem sądu pierwszej instancji stawki, według których powodowie obliczyli należne im odszkodowanie, nie były wygórowane, zważywszy na atrakcyjne położenie lokali w centrum miasta i dużą powierzchnię lokali mieszkalnych (ok. 100 m ²). Wzięto pod uwagę, że w ostatnim czasie ceny nieruchomości i czynsze najmu znacznie wzrosły, a stawka czynszu najmu w R. wynosi obecnie 10 zł/m ².

Sąd pierwszej instancji uwzględnił żądanie główne pozwu, jednakże roszczenie uboczne nie zostało zasądzone w całości. Odsetki od kwoty 102 000 zł zasądzone zostały, zgodnie z treścią pozwu, od dnia 1 września 2020 r. , odsetki od kwoty 6 000 zł - od dnia 15 października 2020 r., a więc od dnia następnego po dniu doręczenia pozwanej odpisu pozwu. Jaka podniesiono bowiem, w przedsądowym wezwaniu do zapłaty z dnia 9 lipca 2020r. powodowie domagali się od pozwanej zapłaty kwoty 102 000 zł tytułem utraconych korzyści, a pozostałą kwotę 6 000 zł powodowie uwzględnili dopiero w pozwie, stanowiącym zatem wezwanie do zapłaty.

Uwzględniono nadto żądanie zasądzenia dalszej kwoty 42 000 zł, jako utraconych korzyści za kolejnych 14 miesięcy od października 2020 roku do końca listopada 2021 roku, gdyż to roszczenie w toku procesu stało się wymagalne.

Jako podstawę rozstrzygnięcia wskazano normy art. 361 kc, art. 363 kc, art. 481 § 1 i 2 kc.

W pozostałym zakresie powództwo oddalono jako bezzasadne.

Na zasądzone koszty procesu składała się suma 5 400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Z powołaniem na art. 83 ust. 2 w związku z art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 kpc orzeczono o nieuiszczonych kosztów sądowych – opłacie od pozwu, od której powodowie z mocy prawa byli zwolnieni.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana, kwestionując go w zakresie rozstrzygnięć zawartych w punktach 1) do 4) i 6) oraz 7). Domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów procesu, względnie jego uchylenia w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Skarżąca zarzucała naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 481 kc przez jego błędną wykładnię prowadzącą do przyjęcia, że powodom należą się odsetki ustawowe za opóźnienie za okres odpowiednio: od dnia 1 września 2020r., od dnia 15 października 2020r., podczas gdy odsetki te mogą być naliczane dopiero od momentu wyrokowania, gdyż wtedy następuje przesądzenie odpowiedzialności i znana jest wysokość szkody; art. 363 § 2 kc w zw. z art. 481 § 1 kc przez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że odsetki za opóźnienie w zapłacie odszkodowania należą się odpowiednio od dnia 1 września 2020r. oraz od dnia 15 października 2020r., a nie od dnia wyrokowania; art. 361 § 2 kc poprzez przyjęcie, że szkoda w postaci lucrum cessans obejmuje również utratę szansy korzyści, a nie jedynie rzeczywiste korzyści, które zostałyby osiągnięte, gdyby nie nastąpiło zdarzenie.

W apelacji zarzucano nadto naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia w postaci art. 233 § 1 kpc, polegające na przekroczeniu przez Sąd Okręgowy zasady swobodnej oceny dowodów i nierozważeniu w sposób wszechstronny zebranego w sprawie materiału dowodowego, skutkujące dokonaniem nietrafnych ustaleń w zakresie przesądzenia zasadności roszczenia powódki w zakresie odszkodowania oraz przesądzenia zasadności roszczenia co do łącznej kwoty 150 000zł z ustawowymi odsetkami a opóźnienie od dnia 1 września 2020r. i od dnia 15 października 2020r.

Apelująca podnosiła, iż odszkodowanie obliczone według cen z daty wyrokowania staje się wymagalne dopiero z dniem wyrokowania, bowiem wyrok ustalający odszkodowanie w sprawach górniczych ma charakter prawnokształtujący. Powodowie natomiast uzyskali dodatkowe korzyści w postaci odsetek ustawowych.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji pozwanej i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W toku postępowania apelacyjnego postanowieniem z 4 kwietnia 2022r. na wniosek pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K. wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) Spółkę Akcyjną w B.. Zawartą już po wydaniu zaskarżonego wyroku, w formie aktu notarialnego z dnia 3 marca 2022r., Rep. A nr 1911/2022, sporządzonego przez notariusza A. L. w kancelarii w K., umową nieodpłatnego zbycia zakładu górniczego zawartą na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego z pozwanym (...) Spółką Akcyjną w K., Spółka (...) Spółka Akcyjna w B. przejęła jego zobowiązania z tytułu szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego w przestrzeni przynależnej do KWK (...), w tym szkód powstałych w wyniku reaktywacji starych zrobów, a w szczególności zobowiązania zidentyfikowane na dzień 31 grudnia 2021r., ujęte w wykazie stanowiącym Załącznik nr 12 do umowy.

Na rozprawie apelacyjnej 2 lutego 2023r. pełnomocnik powodów podał, iż jego intencją jest, by po stronie pozwanej pozostały oba podmioty : (...) SA w (...) SA w B., nie wyrażając zgody na wstąpienie wezwanego podmiotu w miejsce dotychczasowego pozwanego. W niniejszej sprawie nie zaistniały przesłanki do występowania w charakterze pozwanego także (...) SA w B. : zgodnie bowiem z treścią art. 391 § 1 kpc, przepisy art. 194-196 i 198 kpc nie mają na tym etapie postępowania zastosowania. Wobec powyższego, postępowanie apelacyjne w stosunku do tego podmiotu umorzono, jako, że wydanie wyroku w odniesieniu do niego stało niedopuszczalne w świetle powołanych regulacji, po myśli art. 355 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc.

Przechodząc do rozpoznania apelacji pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. Sąd Apelacyjny uznał, że nie zasługuje ona na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności godzi się wskazać, iż ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji zostały poczynione prawidłowo, w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, należycie oceniony. Jeżeli chodzi o zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc, podnieść należy, iż może on być uznany za słuszny tylko wówczas, gdyby apelujący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, czyli regułom logicznego myślenia i właściwego kojarzenia faktów oraz zasadom doświadczenia życiowego. Co więcej nawet jeżeli z określonego materiału dowodowego można wywnioskować inną wersję wydarzeń, lecz sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, czyli ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 §1 kpc), to ocena ta musi się ostać. Tylko bowiem w wypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyroki Sądu Najwyższego z dni: 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99; 16 maja 2000r., IV CKN 1097/00; 23 stycznia 2001r., IV CKN 970/00; 27 września 2002r., IV CKN 1316/00; 6 lipca 2005r., III CK 3/05). Nie miało to miejsca w niniejszej sprawie, bowiem ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy w zakresie istotnym dla rozpoznania sporu, znalazły pełne poparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, należycie ocenionym pod względem wiarygodności i miarodajności dla poczynienia poszczególnych ustaleń. Ustalenia te sąd drugiej instancji przyjął za w własne, bez konieczności ponownego przytaczania.

Zarzuty odnoszące się do niewłaściwego, zdaniem apelującej, przyjęcia zasadności żądania zasądzenia od pozwanej równowartości utraconych korzyści, faktycznie dotyczą rozważań prawnych i w ten też sposób zostały rozpoznane. Konkretnych zarzutów co do rzeczywistego stanu rzeczy, czy też określonych okoliczności, które miałyby zostać stwierdzone wbrew dostarczonemu materiałowi dowodowemu, skarżąca w apelacji nie powołała.

Nie doszło zatem do naruszenia przy wyrokowaniu mającego wpływ na treść orzeczenia przepisów prawa procesowego, na które nieskutecznie wskazywano w apelacji pozwanej.

Jeżeli chodzi o żądanie główne, w ustalonym niewadliwie stanie faktycznym bezsprzecznie zostało słusznie uwzględnione, albowiem zasadnie zostało ustalone zarówno, iż pozwana swoim działaniem i zaniechaniem uniemożliwiła powodom korzystanie z ich nieruchomości w objętym pozwem czasokresie, a także, iż była obowiązana w związku z tym do świadczenia z tego tytułu należności na ich rzecz, w wysokości obliczonej w oparciu o dowód z opinii biegłego.

Co do zasady odszkodowanie, jak słusznie wskazano w motywach zaskarżonego wyroku, obejmuje zarówno damnum emergens, jak i lucrum cessans (art. 361 § 1 i 2 kc), przy czym przez szkodę rozumie się uszczerbek w prawnie chronionych dobrach, wyrażający się w różnicy między stanem dóbr jaki istniał i jaki mógłby się następnie wytworzyć w normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 2003 r., IV CKN 387/01). Strata wyraża się w zmianie stanu majątkowego poszkodowanego, polegającej albo na zmniejszeniu się jego aktywów, albo na zwiększeniu się pasywów. Utrata korzyści (lucrum cessans) polega natomiast na niepowiększeniu się czynnych pozycji w majątku poszkodowanego, które pojawiłyby się w tym majątku, gdyby nie zdarzenie wyrządzające szkodę. Takie ujęcie szkody odwołuje się do metody dyferencyjnej, polegającej na porównaniu aktualnego stanu majątkowego poszkodowanego z hipotetycznym stanem jego majątku, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie szkodzące (por.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2010 r., III CZP 7/10).Utracone korzyści, jak zważył to Sąd Okręgowy, dotyczą tych zysków, które potencjalnie zostałyby osiągnięte, gdyby nie zdarzenie wywołujące szkodę; naturalnym jest zatem, że są one hipotetyczne w pewnym stopniu. W przeciwnym bowiem razie zostałyby po prostu pobrane. W ustalonych okolicznościach sprawy wypadało jednak stwierdzić, iż gdyby nie stan faktyczny wywołany przez pozwaną, korzyści z tytułu najmu lokali byłyby przez powodów uzyskane w okresach czasu wskazanych w pozwie. Sądy zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji, nie miały co do tego wątpliwości, zaś sam pozwana okoliczności przeciwnych nie udowodniła. Sąd Odwoławczy zważył, iż szkoda w postaci utraconych korzyści musi być przez poszkodowanego wykazana z tak dużym prawdopodobieństwem, aby uzasadniała w świetle doświadczenia życiowego przyjęcie, że utrata korzyści rzeczywiście nastąpiła, jako typowe następstwo zdarzeń w zaistniałym układzie stosunków i warunków oraz zwyczajnym biegu rzeczy. Poziom prawdopodobieństwa fikcyjnego przebiegu zdarzeń musi być tak wysoki, że nakazuje w świetle osiągnięć wiedzy i przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego wykluczyć możliwe alternatywne modele i uznać, że wypadki najpewniej potoczyłyby się według przyjętej hipotezy. Ze względu na cel tworzenia alternatywnego świata zdarzeń hipotetycznych musi on w maksymalnym stopniu odtwarzać rzeczywistość w całej jej złożoności. Jeżeli wyłączenie zdarzenia szkodzącego powoduje, że prawdopodobieństwo uzyskania korzyści przez poszkodowanego jest większe niż inny hipotetyczny przebieg zdarzeń, szkodę można uznać za utraconą korzyść, w przeciwnym razie ma ona charakter ewentualny i jako taka nie podlega naprawieniu (zob.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2021 r., I CSKP 161/21, LEX nr 3253403). W wypadku lucrum cessans zatem, hipoteza utraty korzyści graniczy z pewnością, a w wypadku szkody ewentualnej prawdopodobieństwo utraty korzyści jest zdecydowanie mniejsze. Przyjmuje się, że szkoda ewentualna nie podlega naprawieniu (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2002 r. I CKN 132/01). Powodowie w niniejszej sprawie domagali się i wykazali fakt oraz rozmiar utraconych korzyści.

W sytuacji, gdy jak ustalono, powodowie faktycznie nie mogli korzystać we wskazanym w pozwie czasokresie ze swojej nieruchomości w dotychczasowy sposób, nie mieli możliwości uzyskania określonych dochodów z tego tytułu, brak jest podstaw do odmowy im prawa wynagrodzenia tejże szkody ze strony pozwanej. Zostało to ustalone już w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 10 października 2019r., w sprawie o sygn. akt II Cgg 128/18. Jej wysokość została należycie wykazana i obliczona, kierując się przede wszystkim materiałem dowodowym zgromadzonym w obu postępowaniach.

Jeżeli chodzi o odsetki od zasądzonych świadczeń, słusznie zostało stwierdzone, że należą się one od dat wezwania do zapłaty konkretnych kwot z oznaczonego tytułu (art. 455 kc w zw. z art. 481 §1 i 2 kc), a zatem począwszy od 1 września 2020r., zgodnie z żądaniem pozwu w sytuacji, gdy wcześniej skierowano do pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 102 000zł pismem z 9 lipca 2020r. oraz począwszy od dnia doręczenia odpisu pozwu jako wezwania do zapłaty pozostałej kwoty 6 000zł.

Podkreślenia wymaga, iż ustalenia wynikające z pisemnych motywów wyroku zapadłego w sprawie o sygn. II Cgg 128/18 były pozwanej znane już wcześniej, zatem rozmiar szkody powodów, wymagającej naprawy, był jej już wówczas znany. Te same rozważania dotyczą dalszych okresów powstawania należności, które stały się wymagalne po wystosowaniu przez powodów wezwania do zapłaty z dnia 9 lipca 2020r., więc także w dalszych okresach fakt i rozmiar szkody były pozwanej wiadome.

Należność uboczna winna zostać przede wszystkim związana ze sposobem ustalenia wysokości odszkodowania i w niniejszej sprawie brak jest podstaw do naliczania odsetek za opóźnienie od daty wyrokowania, jak postulowała to apelująca. Sąd Apelacyjny w zakresie dotyczącym kwestionowanego rozstrzygnięcia o odsetkach miał na uwadze, że podstawą zasądzenia należności głównej były ustalenia dotyczące wysokości należnego czynszu, odnoszące się do utraconych świadczeń w określonym przedziale czasowym. W niniejszej sprawie ustalenie wartości odszkodowania zostało skorelowana z okresem naliczania ustawowych odsetek (por. wyroki z: 18 stycznia 2018 r., V CSK 142/17; z 25 maja 2017 r., II CSK 584/16; z 14 października 2016 r., I CSK 685/15; z 9 stycznia 2013 r., III CSK 89/12, OSNC-ZD 2013, nr 3, poz. 65; z 7 lipca 2011 r., II CSK 635/10; z 17 czerwca 2010 r., I CSK 308/09; z 7 maja 2009 r., IV CSK 27/09), mając na względzie powyższe rozważania sądu drugiej instancji. Nie doszło zatem do bezpodstawnego wzbogacenie powodów, na co powoływano się w apelacji.

Z tych wszystkich przyczyn oddalono apelację jako bezzasadną, na mocy art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono po myśli art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 108 §1 kpc, obciążając przegrywającą pozwaną (...) Spółkę Akcyjną w K., zgodnie z wnioskiem powodów jej dotyczącym, obowiązkiem ich poniesienia w całości, jako strony przegrywającej. Na koszty te składa się wynagrodzenie wspólnego pełnomocnika powodów, obliczone stosownie do § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, uwzględniając charakter współuczestnictwa między powodami oraz ich wspólną sytuację prawną w aspekcie apelacji pozwanej, przekładającą się na rozmiar wkładu pracy ich pełnomocnika.

SSA Lucyna Morys-Magiera