Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2021 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa H. K.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 23 stycznia 2020 r. sygn. akt I C 1767/19

oraz na skutek zażalenia strony pozwanej na zawarte w tym wyroku postanowienie o kosztach procesu

1.  uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego;

2.  umarza postępowanie zażaleniowe.

SSA Sławomir Jamróg

Sygn. akt I ACa 695/20, I ACz 380/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2020r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo H. K. o zasądzenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb oraz odszkodowania uznając za skuteczny, podniesiony przez stronę pozwaną (...) S.A. zarzut przedawnienia roszczenia.

Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowił następujący stan faktyczny:

Powódka w dniu 11 stycznia 2013 roku podczas porannego spaceru z psem poślizgnęła się na oblodzonym chodniku znajdującym się przy ul. (...) w K. i upadła. W wyniku upadku doznała złamania obu nasad dalszych kości przedramienia prawego oraz złamania przezkrętarzowego kości udowej prawej. Bezpośrednio po zdarzeniu powódka została przewieziona do Szpitala (...) w K., gdzie przebywała do dnia 23 stycznia 2013 roku. W dniu 16 stycznia 2013 roku wykonano u powódki zabieg repozycji złamania nasady dalszej kości promieniowej prawej oraz zespolenie drutami K., a także zespolenie złamania przezkrętarzowego kości udowej prawej. Powódka została wypisana ze szpitala z zaleceniem prowadzenia siedzącego trybu życia, kontroli w poradni ortopedycznej oraz zakazu obciążania operowanych kończyn górnej i dolnej prawej. Po urazie powódka miała ograniczoną możliwość samodzielnego poruszania się oraz wymagała pomocy osób trzecich w wymiarze około 4 godzin dziennie. Cierpiała na dolegliwości bólowe oraz upośledzenie chwytu i podstawowych czynności manualnych. Obecnie leczenie urazów zostało zakończone. U powódki utrzymuje się nadal trwałe ograniczenie funkcji ruchowej nadgarstka prawego oraz występują dolegliwości bólowe biodra prawego spowodowane przebytym złamaniem i zmianami zwyrodnieniowymi stawu biodrowego.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że prawomocnym wyrokiem z dnia 14 listopada 2018r Sąd Rejonowy (...)w K. zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz H. K. kwotę 50.000zł tytułem zadośćuczynienia oraz 2.479,68 zł tytułem odszkodowania z tytułu tego samego wypadku, który jest podstawą faktyczną żądania w tym procesie.

Obecnie powódka wymaga pomocy w codziennych czynnościach w wymiarze 3 godzin dziennie. Konieczna jest również rehabilitacja, której koszt wynosi 3 045 zł. Na lekarstwa powódka przeznacza kwotę 850 zł miesięcznie.

Z opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii i traumatologii wykonana dla potrzeb Sądu Rejonowego w sprawie (...) wynika, iż z powodu wypadku powódka doznała 20 % trwałego uszczerbku na zdrowiu. Ponadto ograniczenie funkcji ruchowych nadgarstka prawego i biodra prawego jest utrwalone, powódka nie rokuje

Sąd Okręgowy wskazał, że w wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Zastosowanie miał w tym przypadku przepis art. 442 ¹§1 k.c. Sąd uwzględnił także , że bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem.

Sąd zwrócił uwagę, że bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia. Strona pozwana wydała ostatnią decyzję w przedmiocie odmowy przyjęcia odpowiedzialności za zdarzenie w dniu 4 lipca 2013 rok. Z uwagi więc na treść przepisu art. 442 ^{( 1 )}§ 1 k.c. Sąd pierwszej instancji uznał, że roszczenie powódki w stosunku do strony pozwanej uległo przedawnieniu w dniu 4 lipca 2016 roku. Pozew natomiast ostał złożony w dniu 30 września 2019rr. Sąd podkreślił, że powódka do dnia złożenia pozwu w niniejszej sprawie nie wystąpiła do strony pozwanej z roszczeniem o zasądzenie na jej rzecz renty z tytułu zwiększonych potrzeb. Nie żądała tego również w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym (...) w K. , a wszczętej w 2015r - sygn. (...)i trwającej do grudnia 2019r - chociaż była w niej reprezentowana przez profesjonalnych pełnomocników.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie zachodzi w tym przypadku podstawa do zastosowania art. 442 ¹ § 2 k.c., Sąd ten nie zakwestionował wprawdzie dopuszczalności dokonania w postępowaniu cywilnym własnych ustaleń dotyczących istnienia znamion przestępstwa, według zasad przewidzianych w prawie karnym, przy braku prawomocnego wyroku karnego skazującego za przestępstwo, jednak przyjął, że w tym przypadku nie można zakwalifikować czynu z art. 157 § 1 k.c., albowiem sprawcą może być wyłącznie osoba fizyczna, ponieważ odpowiedzialność karna opiera się na indywidualnej winie jednostki. Natomiast podmiotem będącym zarządcą nieruchomości na terenie której doszło do zdarzenia była Wspólnota Mieszkaniowa. Nieodśnieżenie chodnika czy nieposypanie go piaskiem lub solą- co było przyczyna poślizgnięcia się p9owódki - jest czynem niedozwolonym a nie przestępstwem.

Uznając więc skuteczność podniesionego zarzutu przedawnienia, Sąd pierwszej instancji oddalił wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego oraz o przesłuchanie świadków i oddalił powództwo.

Podstawę prawną orzeczenia o kosztach procesu stanowił art. 102 k.p.c.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając wyrok w całości. Powódka zarzuciła:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego a to:

- art. 819 §1, 3 i 4 k.c. w zw. z art. 442 ¹§11 k.c. poprzez ich zastosowanie,

- art. 819 §1,3 i 4 k.c. w zw. z art. 442 ¹§ 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie, mimo, że brak nadzoru nad pracownikami Wspólnoty odpowiedzialnej za utrzymanie chodnika wypełniał znamiona z art. 157 §3 k.k.

oraz uznanie, że w realiach niniejszej sprawy roszczenia Powódki są przedawnione

w konsekwencji powódka zarzuciła:

2. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 446 § 2 k.c., poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki do zasądzenia na rzecz Powódki renty w kwocie po 5.256,10 zł miesięcznie z tytułu zwiększonych potrzeb na skutek wypadku z dnia 11 stycznia 2013 r. oraz odszkodowania (skapitalizowanej renty) z tytułu zwiększonych potrzeb) w kwocie 189 219,60 zł za okres od dnia 1 października 2016r. do dnia 30 września2019r.,

3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 5 k.c., poprzez jego niezastosowanie, i w konsekwencji oddalenie roszczeń Powódki w całości pomimo, że w niniejszej sprawie zachodzi wyjątkowa sytuacja uzasadniająca zastosowanie tego przepisu do uwzględnienia roszczeń Powódki, nawet gdyby uznać, że roszczenia zgłoszone przez Powódkę są przedawnione, gdyż oddalenie jej roszczeń jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

H. K. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania za postępowanie przed sądami I i II instancji.

Strona pozwana wniosła zażalenie na zawarte w tym wyroku orzeczenie o kosztach kwestionując podstawy do odstąpienia od obciążenia powódki kosztami procesu.

Obie strony wniosły o oddalenie wzajemnych środków odwoławczych. Pozwana podniosła, że niedopełnienie obowiązków przez zarządcę nie jest przestępstwem, tym bardziej, że ani na Wspólnocie ani na jej pracownikach nie ciąży ustawowy obowiązek zapobiegania wystąpienia skutków z art. 157 k.k. . Podzieliła stanowisko Sądu , ze przestępstwo może popełnić jedynie osoba fizyczna. Odpowiedzialność pozwanej nie wynika z jej deliktu własnego. Pozwana zakwestionowała także podstawy do zastosowania art. 5 k.c.

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny uznał za własne ustalenia Sądu Okręgowego, odmiennie jednak oceniając skuteczność zarzutu przedawnienia.

Sąd Apelacyjny .zważył co następuje:

Jakkolwiek koszty opieki, która była sprawowana nieodpłatnie zasadniczo są kompensowane rentą, przewidzianą w art. 444 § 2 k.c., to jednak za czas przeszły, mogą być kompensowane w ramach odszkodowania na podstawie art. 444 § 1 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego dnia 22 lipca 2020 r. III CZP 31/19 LEX nr 3032914). W pierwszej więc kolejności porządkowo trzeba dostrzec, że w sprawie (...) zostało również zgłoszone roszczenie z tego tytułu. Zostało ono jednak ograniczone do kwoty 2579,68zł i dotyczyło pomocy świadczonej za 3 m-ce. Mimo więc, że Sąd Rejonowy częściowo oddalił wówczas powództwo o zapłatę, to rozstrzygnięcie to dotyczyło zapłaty z tytułu zwrotu konsultacji i badań, które nie są objęte niniejszym powództwem. Żądanie renty nie było wówczas zgłoszone. Sąd Rejonowy w sprawie (...) oddalił nie rozpoznawał wówczas ani żądania zasądzenia odszkodowania w zakresie pokrywającym się z niniejszym powództwem ani też żądania renty. Badając więc z urzędu ważność postępowania, Sąd Apelacyjny nie przyjął podstaw do choćby częściowego zastosowania art.199§1 pkt 2 k.p.c.

Sąd Apelacyjny dodatkowo zauważa, że w sprawie (...) oddalono żądanie ustalenia odpowiedzialności na przyszłość. Celem takiego procesu jest także uchylenie skutków przedawnienia. Bieg terminu przedawnienie roszczenia przerywa nie tylko czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu jego dochodzenia, ale także bezpośrednio w celu jego ustalenia. Za czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu określonym w k.c. można uznać powództwo o ustalenie stosunku prawnego (art. 189 k.p.c.), gdy może być ono uznane za obiektywnie skuteczne, tj. mogące doprowadzić do jednego z celów wymienionych w tym przepisie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 r., III CZP 92/10, OSNC 2 (...) Nr 4, poz. 42). W tej sprawie cel ten jednak nie mógł zostać osiągnięty, skoro doszło do oddalenia powództwa o ustalenie przy przyjęciu że proces leczenia został zakończony a stan zdrowia jest utrwalony.

Niezależnie jednak od tego czy żądanie ustalenia mogło przerwać termin przedawnienia należy wskazać, że renta o jakiej mowa w art. 444§2 k.c. ma również charakter odszkodowawczy. Tego rodzaju roszczenia ulegają przedawnieniu, choć należy rozróżnić prawo do renty, od prawa do zaległego świadczenia rentowego, mającego charakter świadczenia okresowego. Prawo do renty również ulega przedawnieniu. Dopuszczalność przedawnienia ogólnego prawa do renty została uznana m.in. w wyrokach SN: z dnia 3 marca 1972 r., II PR 423/71, OSPiKA 1973, nr 2, poz. 30; z dnia 5 czerwca 1974 r., I PR 184/74, LEX nr 14261, z dnia 14 stycznia 1980 r., IV CR 475/79, OSN-IC 1980, nr 7–8, poz. 146 i z dnia 7 stycznia 2011r., I PK 142/10 (OSNP 2012 r. nr 5-6, poz. 61. Stanowisko, iż roszczenie o rentę podlega przedawnieniu podziela również część doktryny m.in. zob. A. Szpunar, Przedawnienie roszczenia o rentę odszkodowawczą, „Palestra” 1972, nr 6, s. 4 i n.; G. Bieniek, [w:] G. Bieniek [et al.], op. cit., tom 1, s. 406–407; E. Niezbecka, [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Także w wyroku z dnia 19 lutego 2015 r. III CSK 167/14 LEX nr 1652393 Sąd Najwyższy potwierdził, że artykuł 442 ^{( 1)} k.c., normujący terminy przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, nie różnicuje tych terminów w zależności od rodzaju roszczenia, co oznacza, że mają one zastosowanie do wszystkich roszczeń wymienionych w art. 444 k.c., a więc także do roszczenia o rentę. To stanowisko należy podzielić. Ratio legis instytucji przedawnienia w prawie prywatnym jest bowiem "zmobilizowanie" uprawnionego do dochodzenia swojego roszczenia. Przepisy dotyczące przedawnienia chronią także interesy dłużnika. Ustawodawca wychodzi bowiem z założenia, że dłużnik nie powinien pozostawać w gotowości do spełnienia świadczenia przez nieograniczony okres. Jeżeli poszkodowany nie podejmuje działań w celu realizacji swoich praw podmiotowych, ochrona tych praw zostaje osłabiona (por. postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 listopada 2012 r. Ts 196/11 OTK-B 2013/2/167). Poszkodowany powinien więc zachować się w swoich sprawach w sposób zapobiegliwy i dołożyć starań o uzyskanie informacji istotnych z punktu widzenia przesłanek odpowiedzialności za doznaną szkodę (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z, z dnia 21 lipca 2004 r., V CK 687/03, legalis nr 276954. z dnia 17 maja 2006 r., I CSK 176/05 ).

Trzeba jednak również także zauważyć, że art 442 ^{( 1)} §3kc określa, że w razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Świadomość odpowiedzialności pozwanej strona powodowa uzyskała najpóźniej w chwili zgłoszenia roszczenia ubezpieczycielowi tego sprawcy a więc na etapie postępowania likwidacyjnego. Inaczej jednak należy określić moment dowiedzenia się o szkodzie. Zgodnie z orzecznictwem o „dowiedzeniu się o szkodzie” można mówić wtedy, gdy poszkodowany „zdaje sobie sprawę z ujemnych następstw zdarzenia wskazujących na fakt powstania szkody”, inaczej rzecz ujmując, gdy ma „świadomość doznanej szkody” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2011 r., sygn. akt IV CSK 46/11, LEX nr 1084557). Ma to istotne znaczenie w sytuacji np. szkód przyszłych . Dopóki bowiem szkoda w tym szkoda przyszła nie nastąpi, dopóty bieg przedawnienia w ogóle nie może się rozpocząć, a więc dowiedzenie się o szkodzie nie może nastąpić, zanim szkoda przyszła na osobie nie stanie się aktualna. W razie powstania szkód związanych z rozstrojem zdrowia momentem dowiedzenia się o szkodzie jest chwila, w której poszkodowany "z miarodajnych i kompetentnych” źródeł dowiedział się o istnieniu uszczerbku na zdrowiu i zdał sobie sprawę z jego następstw. W uzasadnieniu wyroków Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2002 r., III CKN 597/00 LEX nr 1211130, z dnia 13 stycznia 2004 r., V CK 172/03, Legalis nr 65420 i z dnia 12 maja 2011 r., III CSK 236/10 OSP 2012/11/107, LEX nr 846592 ,wydanych na gruncie art. 442 § 1 k.c. wskazywano, że nie samo dowiedzenie się o chorobie ale "dopiero uzyskanie wiadomości o istocie choroby i jej istotnych konsekwencjach” jest dowiedzeniem się o szkodzie w rozumieniu tego przepisu i może stanowić zdarzenie, od którego należy liczyć trzyletni okres przedawnienia". Trudno przyjąć, że obiektywnie powódka mogła bezpośrednio po zdarzeniu tj w styczniu 2013r. ocenić konsekwencje w postaci zwiększenia potrzeb i pogorszenia jej widoków na przyszłość. Taką obiektywna możliwość oceny konsekwencji zdarzenia powódka uzyskała dopiero w toku sprawy (...) skoro z uzasadnienia wydanego tamże wyroku z dnia 14 listopada 2018r wynika, że zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia, że powódka nie mogła ocenić skutków wypadku z dnia 11 stycznia 2013r. Tę świadomość uzyskała dopiero z opinii biegłego (k.27/2). Skoro opinia została złożona do Sądu w dniu 10 sierpnia 2018r. ( k111) i dawała podstawy do oceny całokształtu sytuacji zdrowotnej powódki i to przy uwzględnieniu jej wcześniejszych problemów ortopedycznych, to trzyletni termin o jakim mowa w art. 442 ^{( 1)}§3 k.c. nie mógł zakończyć biegu przed dniem 10 sierpnia 2021r. Takie stanowisko legło zresztą u podstaw odmowy uwzględnienia zarzutu przedawnienia względem zgłoszonego w sprawie (...) powództwa rozszerzonego w piśmie z dnia 22 maja 2018r. Już z tej przyczyny nie można więc podzielić stanowiska o skuteczności podniesionego zarzutu przedawnienia.

Tu jednak należy zastrzec, że powódka już w 2016r. musiała już mieć świadomość konieczności uzyskiwania pomocy innych osób i zwiększenia potrzeb, skoro roszczenie w tym zakresie opiera na twierdzeniach , że pomoc ta świadczona była od września 2016r. Świadomość tego uszczerbku nie mogła jednak spowodować przedawnienia roszczeń za okres od października 2019r. Przede wszystkim bowiem dopiero opinia wydana w sprawie (...) pozwalała pełnomocnikowi powódki na uzyskanie wiedzy o trwałości następstw, szans powodzenia na przyszłość i ocenę powiązania skutkowego dalszego uszczerbku na zdrowiu ze zdarzeniem z 2013r. Nawet więc jeżeli powódka mogła wnieść wcześniej powództwo o dalsze roszczenia to do czasu wydania opinii utrudnione dla pełnomocników było powiązanie przyczynowe kosztów opieki ze zdarzeniem objętym powództwem w sytuacji gdy już wcześniej powódka miała problemy ortopedyczne. Trzyletni termin przedawnienia nie mógł więc upłynąć przed datą wniesienia pozwu tj 30 września 2019r. (k.31).

Powyższe uchyla potrzebę rozważania treści art. 38 w zw. z art. 33 ustawy z dnia 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji (Dz.U.2017.1132) jak i dat zgłoszenia roszczenia ubezpieczycielowi.

Ponadto powyższe oznacza, że mniejsze znaczenie mają także zarzuty dotyczące podstaw zastosowania przesłanek art. 442 ¹§2 k.c. albowiem przedawnienie liczone od chwili zdarzenia ( temore facti) nie mogło skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie (o sprawcy powódka dowiedziała się wcześniej). Tu jednak także Sąd drugiej instancji nie podziela stanowiska Sądu Okręgowego, że okoliczność, iż sprawcą przestępstwa z art. 157 § 1 k.c., może być wyłącznie osoba fizyczna, wyklucza podstawy do zastosowania art. 442 ¹§2 k.c. W wypadku bowiem gdy powództwo jest kierowane przeciwko osobie odpowiedzialnej deliktowo za cudzy czyn, od charakteru czynu zależeć będzie to, w jakim terminie przedawni się roszczenie przeciwko podmiotowi odpowiedzialnemu deliktowo za ten cudzy czyn. Tożsamość zdarzenia powodującego powstanie szkody, skutkuje wówczas tym, że roszczenia odszkodowawcze wobec sprawcy przestępstwa i osoby odpowiedzialnej deliktowo za cudzy czyn przedawniają się w jednym terminie. Dlatego gdy czyn deliktowy bezpośredniego sprawcy stanowi przestępstwo, to w konsekwencji również przeciwko osobie odpowiedzialnej za ten czyn jako cudzy, roszczenie odszkodowawcze ulegnie przedawnieniu według reguł określonych w art. 442 ¹ § 2 k.c., nawet jeśli samej osobie odpowiedzialnej za cudzy czyn nie można przypisać przestępstwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2016 r. IV CSK 647/15 LEX nr 2069452 ). Niewątpliwie zaś w tym przypadku sprawca tj H. P. była osobą fizyczną (k 23/2 ). Dla realizacji znamion czynu zabronionego z art. 157 § 2 k.k. nie jest konieczne ustalenie zamiaru bezpośredniego po stronie sprawcy. Pozwana odpowiada za osobę sprzątająca (art. 429 k.c. lub art. 430 k.c.). Umyślność zaniechania H. P. wprawdzie nie została wykazana, jednak przestępstwo naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156 § 1k.k. trwający co najmniej 7 dni, może być popełnione także nieumyślnie. Nawet więc w braku istnienia nagannego zamiaru, przestępstwo zachodzi gdy sprawca - niezależnie od innych warunków obiektywnego przypisania skutku - zachowaniem swoim w sposób znaczący może zwiększyć ryzyko wystąpienia skutku stanowiącego znamię typu czynu zabronionego, co najczęściej będzie można wnioskować z faktu istotnego naruszenia reguł ostrożnego postępowania z dobrem prawnym w danych warunkach (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2017 r. III KK 28/17 LEX nr 2397573). Sąd pierwszej instancji przeoczył zaś, że z ustaleń dokonanych w sprawie (...) wynika, że osoba powołana do sprzątania nie przystąpiła ani do odśnieżania ani choćby do posypania piaskiem. W tym przypadku teren nie był rozległy, warunki pogodowe były możliwe do przewidzenia i nie były nietypowe, a wobec lodu a następnie opadu śniegu zarządca powinien teren zabezpieczyć. Z uwagi na fakt, że zdarzenie miało miejsce o 8.00 istniała możliwość w godzinach wczesno porannych do przygotowania chodnika do ruchu pieszego zapobiegając szkodom(k.25-26). W tym przypadku sprawca co najmniej powinien więc przewidzieć, iż chodnikiem będą przemieszczać się ludzie od samego rana i na skutek braku jakichkolwiek działań osoba przechodząca może się przewrócić się na chodnik. Jak wynika z zeznań świadków przywołanych w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie (...) na chodniku był lód, na który następnie padał śnieg. Oczywiste zaś jest, że każdy taki upadek na twarde, zmarznięte betonowe podłoże oblodzonego chodnika spowodować może obrażenia ciała (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2002 r. WA 37/02 LEX nr 574563). Nie jest znana treść umowy o dzieło stąd nie można wykluczyć, odpowiedzialności pozwanej na podstawie art. 430 k.c. Odpowiedzialność zwierzchnika za podwładnego ma charakter obiektywny. Wchodzi w grę, jeżeli szkoda została wyrządzona osobie trzeciej przez podwładnego z jego winy i zarazem przy wykonywaniu powierzonej mu czynności. Także na gruncie art. 429 k.c. Wspólnota a w konsekwencji ubezpieczyciel jest odpowiedzialny za osobę, której powierzono wykonanie czynności drugiemu. To jednak jest elementem merytorycznych podstaw oceny zasadności powództwa. Samo jednak uwzględnienie roszczenia w poprzedniej sprawie oznacza, że pozwana odpowiada za zaniechanie H. P.. Skoro więc przedawnienie względem bezpośredniego sprawcy nie upłynęło to termin przedawnienia nie mógł także upłynąć względem pozwanej (por. także wyrok

Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r. III CK 171/05 LEX nr 346045).

Aktualizuje to konieczność oceny zasadności roszczenia, wobec wskazanych przez powódkę prawnomaterialnych przesłanek dochodzonego roszczenia z art. 444§1i 2 k.c. w zw. z art. 429 k.c. i 430 k.c. oraz przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych. Tych zaś podstaw Sąd pierwszej instancji w ogóle nie rozważał w kontekście podstawy powództwa i zgłoszonych dowodów.

Zawarta w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, odmienna niż wskazana powyżej, ocena skuteczności przedawnienia roszczenia dokonana przez Sąd Okręgowy, musi prowadzić do oceny nierozpoznania istoty sprawy. Zasadność merytoryczna żądania w tej sprawie nie była badana przez Sąd Okręgowy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2021 r. I CZ 56/21 LEX nr 3261152).

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał na podstawie art. 386§4 k.p.c. Sądowi Okręgowemu w Krakowie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108§2 k.p.c.). Zastosowanie miał także art. 15 zzs ¹ ust. 1 pkt 4 ustawy dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842, z późn. zm.), w zw. z art. 6 ust.1 i 2 ustawy z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2021.1090).

Uchylenie wyroku czyni zbędnym rozpoznanie zażalenia na zawarte w tym orzeczeniu postanowienie o kosztach, co skutkowało umorzeniem postępowania w tej części w oparciu o art. 355 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. i art. 397§3 k.p.c.

Wyrok o ustalenie odpowiedzialności na przyszłość przesadza źródło odpowiedzialności. Wprawdzie w razie oddalenia powództwa, przy ustalaniu zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia (art. 365§1 k.p.c.), czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, mogą mieć także doniosłość zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008, nr A, poz. 20), niemniej innego Sądu nie wiążą ani ustalenia ani też ocena dowodów. Otwiera to podstawę do oceny zasadności roszczenia powódki, szczególnie wobec zgłoszenia wniosków dowodowych.

Przy ponownym rozpoznaniu Sąd Okręgowy powinien także ocenić zasadność roszczenia w kontekście zarzutu pozwanej ograniczenia odpowiedzialności na skutek wyczerpania sumy ubezpieczenia OC wskazanej w odpowiedzi na pozew. Na chwilę jednak orzekania Sądu Apelacyjnego nie ma podstaw do przyjęcia wyczerpania kwoty 100.000zł.

SSA Sławomir Jamróg