Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 września 2023 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z o.o. z siedzibą w D.

przeciwko (...) Park spółce z o.o. z siedzibą w D.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w(...)

z dnia 12 lipca 2022 r., sygn. akt IX GC 13/22

oddala apelację;

zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.

B. W.

UZASADNIENIE

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. pozwem wniesionym do Sądu Okręgowego w Poznaniu 31 grudnia 2021 r. przeciwko (...) Park Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. domagała się zasądzenia od pozwanej 167.166,60 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 9 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, według norm przepisanych z odsetkami w trybie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Uzasadniając swoje roszczenie powódka podała, że nabyła na mocy umowy cesji od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) wierzytelności, które w/w podmiot posiadał w stosunku do pozwanej z tytułu regulowania w okresie od 7 marca 2016 r. do 27 stycznia 2017 r. zobowiązań za pozwaną, których łączna kwota wynosi 167.166,60 zł, i która stanowi przedmiot roszczenia w niniejszej sprawie.

Pozwana w odpowiedzi na pozew (k. 67) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej. Pozwana podniosła przy tym zarzut braku legitymacji czynnej powódki z uwagi na bezskuteczność umowy cesji wierzytelności, zarzut przedawnienia roszczenia, a także podniosła zarzut potrącenia wierzytelności powódki objętej postępowaniem z wierzytelnościami pozwanej, które obejmują kwotę 174.753,69 zł.

Wyrokiem z dnia 12 lipca 2022 r. Sąd Okręgowy w (...)oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.434 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą takiego rozstrzygnięcia stały się następujące ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne:

Pozwana prowadzi działalność gospodarczą w formie kapitałowej spółki prawa handlowego, której przedmiotem jest wynajem i zarządzanie nieruchomościami. Jej wspólnikiem od 24 lutego 2020 r. jest powódka, która posiada 19.000 udziałów o łącznej wartości 1.900.000 zł. Drugim ze wspólników pozwanej jest (...). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która posiada 33.000 udziały o łącznej wartości 3.300.000 zł. W okresie od utworzenia pozwanej spółki do 24 lutego 2020 r. wspólnikiem pozwanej była (...) Sp. z o.o.

(...) Sp. z o.o. dokonywała na rzecz (...) Parki Sp. z o.o. lub w jej imieniu na rzecz podmiotów trzecich następujących płatności:

• 5.000 zł w dniu 7 marca 2016 r. tytułem zapłaty za (...) - (...);

• 255,21 zł w dniu 1 grudnia 2016 r. tytułem opłaty za prowadzenie rachunku bankowego;

• 1.336,20 zł w dniu 1 grudnia 2016 r. tytułem wpłaty na rozliczenie transakcji (...);

• 8,26 zł w dniu 1 grudnia 2016 r. tytułem noty (...) na rzecz (...) Sp. z o.o.;

• 7.000 zł w dniu 7 grudnia 2016 r. tytułem (...), (...) na rzecz (...) S.A.;

• 1.288,69 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz M. W.;

• 1.292,50 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz N. W.;

• 1.742,10 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz I. K.;

• 1.903,11 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz M. P.;

• 1.906,52 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz D. D.;

• 1.951,76 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz J. W.;

• 2.414,43 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz M. F.;

• 3.100,43 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz P. W.;

• 3.500 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz A. K.;

• 3.903,81 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz E. P.;

• 5.849,48 zł w dniu 12 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz P. M.;

• 5.437,10 w dniu 16 grudnia 2016 r. tytułem faktury (...) na rzecz (...) S.A.;

• 7.753,03 zł w dniu 16 grudnia 2016 r. na rzecz (...) tytułem (...);

• 3.162,05 zł w dniu 16 grudnia 2016 r. na rzecz Przedsiębiorstwa (...);

• 461,25 zł w dniu 19 grudnia 2016 r. tytułem (...) na rzecz (...) Sp. z o.o.;

• 1.586,58 zł w dniu 19 grudnia 2016 r. tytułem wynagrodzenia za (...) na rzecz D. Ś.;

• 2.986,42 zł w dniu 19 grudnia 2016 r. na rzecz (...) Sp. z o.o.;

• 3.913,25 w dniu 19 grudnia 2016 r. na rzecz (...) Sp. z o.o. tytułem (...);

• 1.209,46 zł w dniu 20 grudnia 2016 r. na rzecz (...) tytułem (...);

• 7.579,24 zł w dniu 20 grudnia 2016 r. na rzecz (...) S.A.;

• 8.474,20 zł w dniu 18 listopada 2016 r. na rzecz (...) S.A.;

• 4.000 zł w dniu 5 stycznia 2017 r. na rzecz D. Ś. tytułem wynagrodzenia za (...);

• 2.587,10 zł w dniu 20 stycznia 2017 r. na rzecz (...) S.A;

• 1.476 zł w dniu 20 stycznia 2017 r. na rzecz home.pl S.A. tytułem (...),

tj. łącznie 93.078,18 zł.

W dniu 18 stycznia 2018 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – jako sprzedająca - i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – jako kupujący - zawarły umowę cesji. Sprzedający oświadczył, że posiada względem pozwanej należności w kwocie 167.166,60 zł tytułem zapłaty przez sprzedającego zobowiązań pozwanej za okres od 21 marca 2016 r. do 10 lutego 2017 r., która została poręczona przez (...) Park Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D.. Sprzedający nadto oświadczył, że wierzytelność ta istnieje i jest wymagalna. Na mocy umowy sprzedający przeniósł na powódkę przedmiotową wierzytelność, a powódka przyjęła ją z obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia w wysokości 15.000 zł. Przeniesienie wierzytelności miało nastąpić w dniu podpisania umowy, a sprzedający zobowiązał się do poinformowania dłużników wierzytelności o dokonanej cesji. Oświadczył także, że na dzień sporządzania umowy nie uzyskał zaspokojenia wierzytelności.

W dniu 5 kwietnia 2017 r. pozwana (jako cesjonariusz) oraz (...) Sp. z o.o. (jako cedent) zawarły umowę o przelew wierzytelności w zamian za umorzenie długu, na mocy której (...) (...)jako cedent oświadczył, że przysługują mu wierzytelności w stosunku do (...) Sp. z o.o. wynikające z niezapłaconych faktur nr (...) - (...) (5.535 zł) oraz (...) - (...) (5.535 zł), a także przekazanych przez (...) (...)na rzecz (...) Sp. z o.o. i nie zwróconych środków pieniężnych w łącznej kwocie 149.500 zł, tj. łącznie 160.570 zł. Na mocy umowy w/w wierzytelności zostały przeniesione na (...) Park Sp. z o.o. w zamian za umorzenie wierzytelności.

Nadto w dniu 25 września 2017 r. pozwana (jako cesjonariusz) oraz (...) Sp. z o.o. (jako cedent) zawarły umowę o przelew wierzytelności w zamian za umorzenie długu, na mocy której (...) Sp. z o.o. jako cedent oświadczył, że przysługują mu wierzytelności w stosunku do (...) Sp. z o.o. wynikające z niezapłaconych faktur nr (...) - (...) (7.818,44 zł),(...) - (...) (6.150 zł) oraz (...) - (...) (215,25 zł), tj. łącznie 14.183,69 zł. Na mocy umowy w/w wierzytelności zostały przeniesione na (...) Park Sp. z o.o. w zamian za umorzenie wierzytelności.

Pismem z 7 grudnia 2018 r. powódka wystąpiła przeciwko pozwanej o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie o zapłatę 167.166,60 zł tytułem należności wynikającej z zapłaty zobowiązań pozwanej za okres od 21 marca 2016 r. do 10 lutego 2017 r. Wniosek ten został nadany do Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. 7 grudnia 2018 r. Wskazano w nim, że wzywający nabył wierzytelności (...) Sp. z o.o. względem przeciwnika wniosku i wynikają one z zapłaty przez (...) Sp. z o.o. bieżących zobowiązań przeciwnika wniosku. Do wniosku dołączono jedynie pełnomocnictwo procesowe oraz potwierdzenie uiszczenia opłaty od wniosku. W trakcie posiedzenia w sprawie o zawezwanie do próby ugodowej, które odbyło się 9 kwietnia 2019 r., sygn. X GCo 55/19, między stronami nie doszło do ugody.

Postanowieniem z 10 września 2020 r. Sąd Rejonowy (...) w (...)w sprawie o sygn. (...) KRS (...) z wniosku powódki przeciwko pozwanej zobowiązał zarząd pozwanej w osobach D. N. i T. N. do udzielenia powódce osobiście lub przez upoważnioną przez siebie osobę wyjaśnień m.in. w zakresie wyników finansowych pozwanej za rok 2017 oraz wykazu zobowiązań i należności. Apelacja pozwanej od tego orzeczenia została oddalona.

Na podstawie art. 235 ¹ § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd pominął dowód z ksiąg rachunkowych i dokumentacji księgowej pozwanej za lata 2016-2017, który to dowód został zgłoszony w piśmie powódki z 15 czerwca 2022 r., albowiem z uwagi na brak złożenia przez stronę powodową wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, który poddałby te dokumenty analizie, dowód z nich był w istocie nieprzydatny dla wykazania faktów, na które został on powołany. W ocenie Sądu dokonanie oceny tego rodzaju materiału dowodowego i wyprowadzenie na jego podstawie prawidłowych wniosków wymaga skorzystania z wiadomości specjalnych. Trudno bowiem bez specjalistycznej wiedzy ustalić czego dotyczą przedstawione dokumenty rozliczeniowe, deklaracje oraz zestawienia zapisów księgowych i w jaki sposób przekładają się na zasadność dochodzonego roszczenia oraz podniesione przez stronę pozwaną zarzuty. Z tego względu dowód z tych dokumentów podlegał pominięciu. Ubocznie Sąd zaznaczył, że również i pełnomocnik strony powodowej w trakcie rozprawy, która odbyła się 12 lipca 2022 r. miał problem z odpowiedzią na kierowane do niego pytania Sądu, które zmierzały do zrozumienia treści przedstawionych dokumentów. Okoliczność ta również potwierdza potrzebę skorzystania z wiadomości specjalnych w tym zakresie.

Na podstawie art. 235 ² § 2 pkt 2 k.p.c. pominięto dowód z dokumentów, o których mowa w punkcie 2. pisma powodów z 15 czerwca 2022 r., opinii biegłego z zakresu kryminalistyki oraz z przesłuchania świadków zgłoszonych w punkcie 3. tego pisma. Dowody te zmierzały do wykazywania okoliczności związanych z podniesionym przez stronę pozwaną zarzutem potrącenia. Został on jednak uznany przez Sąd za bezzasadny i w związku z tym brak było potrzeby prowadzenia w tym zakresie dalszego postępowania dowodowego.

Również na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął dowód z przesłuchania świadków A. S., A. T. oraz dowód z przesłuchania za pozwaną T. N. z uwagi na ich nieistotność. Świadkowie ci – zgodnie z zakreślonymi przez pozwanego tezami dowodowymi – mieli zeznawać w szczególności na okoliczność regulowania zobowiązań pozwanej oraz na fakt rozliczeń stron. Tak postawionych tez dowodowych nie można udowadniać za pomocą przesłuchania świadków, albowiem wszelkie rozliczenia między stronami – i to posiadającymi status przedsiębiorcy – winny być wykazywane dokumentami rozliczeniowymi, które stanowią adekwatny materiał dowodowy w tym zakresie. Trudno bowiem oczekiwać, że jakikolwiek świadek czy strona będą pamiętać dokładne kwoty i podstawy prowadzonych transakcji bez odniesienia tych twierdzeń do materiału źródłowego. Jednocześnie Sąd wskazuje, że przesłuchanie świadków i strony pozwanej w niniejszej sprawie było wyłączone na mocy art. 458 ¹⁰ k.p.c., albowiem nie doszło do wyczerpania innych środków dowodowych (m.in. zaniechanie powołania biegłego), a także nie pozostały do wyjaśnienia fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i to w szczególności ze względu na uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia strony powodowej.

Powództwo podlegało bowiem oddaleniu ze względu na przedawnienie dochodzonego roszczenia.

Strona pozwana kwestionowała legitymację procesową czynną powódki, argumentując, że umowa cesji z 18 stycznia 2018 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. a powódką była nieskuteczna z uwagi na nieprawidłowe określenie jej przedmiotu. Było to jednak zapatrywanie nietrafne. Zważyć bowiem należy, że skuteczne jest zbycie wierzytelności – na podstawie art. 509 k.c. – która w umowie przelewu nie została wprawdzie dokładnie oznaczona (zindywidualizowana), ale jest oznaczalna, gdyż można ją określić za pomocą analizy treści stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika (tak m.in. wyrok SN z 5 listopada 1999 r., sygn. III CKN 423/98 – orzeczenie ugruntowane i powszechnie cytowane, a także wyrok SA w Poznaniu z 10 września 2009 r., sygn. I ACa 550/09 oraz wyrok SA w Warszawie z 6 września 2017 r., sygn. VI ACa 613/16). Wystarczające jest takie określenie wierzytelności, aby dłużnik był zorientowany po zgłoszeniu roszczenia przez cesjonariusza, jakie roszczenie winien spełnić celem zaspokojenia wierzytelności. Pamiętać także należy, że umowa cesji może dotyczyć wierzytelności przyszłej, a wiec takiej, która z zasady jeszcze nie istnieje. Przy cesji zbioru wierzytelności - już istniejących w chwili dokonania przelewu – wierzytelności muszą być dostatecznie oznaczone (określone), a przynajmniej oznaczalne. Elementarna logika poucza, że oznaczenie zbioru jest innym problemem niż oznaczenie jego elementów. Dostatecznie oznaczony zbiór wierzytelności zostaje wyznaczony poprzez użycie nazwy generalnej, której treść pozwoli na wyznaczenie jej desygnatów (np. przelew wszystkich wierzytelności przeciwko danemu dłużnikowi powstałych w określonym przedziale czasu na podstawie określonej umowy; przelew wierzytelności przysługujących w danej chwili przeciwko wszystkim dłużnikom cedenta. (…) Ważność i skuteczność przelewu będzie musiała być badana odrębnie dla każdej wierzytelności (np. może się okazać, że jedna z przelanych wierzytelności w ogóle nie powstała albo została wcześniej zaspokojona przez dłużnika) (tak Legalis – art. 509 k.c. T. II, red. Gutowski 2022, wyd. 3/Mularski).

Umowa cesji z 18 stycznia 2018 r. spełnia minimalne wymagania skuteczności przelewu wierzytelności. Określa bowiem ona strony stosunku będącego przedmiotem cesji, tj. dłużnika (pozwaną) oraz pierwotnego wierzyciela ( (...) Sp. z o.o.), źródło wierzytelności, które wynika – co jest dozwolone – z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej (względnie z art. 518 k.c.) oraz jego treść („tytułem zapłaty przez sprzedającego zobowiązań E. (...) P. za okres od 21 marca 2016 r. do 10 lutego 2017 r.”), a także kwotę – 167.166,60 zł. Jest to de facto cesja zbioru wierzytelności. Dłużnik jest w stanie zidentyfikować poszczególne wierzytelności, które weszły w jej skład, albowiem winien on mieć świadomość i widzę, które z jego zobowiązań zostały spłacone przez cedenta. Z uwagi na powyższe nie ma konieczności wyszczególniania poszczególnych stosunków prawnych, które weszły do przedmiotu umowy z 18 stycznia 2018 r. dla skuteczności przelewu.

Należało więc uznać, że strona powodowa posiada legitymację procesową czynną w niniejszym postępowaniu, albowiem doszło do skutecznego zawarcia umowy cesji. Niemniej w toku procesu powódka nie wskazała precyzyjnie jakie wierzytelności były przedmiotem cesji. Dla ustalenia jakie konkretnie wierzytelności wchodziły w skład zbioru cedowanych wierzytelności konieczna była opinia biegłego z dziedziny księgowości, a tego wniosku dowodowego powódka (działająca z zawodowym pełnomocnikiem) nie zgłosiła.

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanej należności w kwocie 167.166,60 zł tytułem zapłaty przez (...) Sp. z o.o. zobowiązań pozwanej za okres od 21 marca 2016 r. do 10 lutego 2017 r. Nie było kwestionowane przez strony, że roszczenie to związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej, które przedawnia się z upływem trzyletniego terminu.

Z uwagi na charakter roszczenia – bezpodstawne świadczenie przez (...) Sp. z o.o. na rzecz pozwanej – należy uznać, że mamy do czynienia z conditio sine causa. Postawienie w stan wymagalności tego roszczenia, a w związku z tym początek biegu terminu przedawnienia, wymaga co do zasady wezwania dłużnika w trybie art. 455 k.c. Jednakże termin przedawnienia – na podstawie art. 120 § 1 zd. 2 k.c. – rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Nie ma wątpliwości, że tego rodzaju terminem był – najwcześniej - dzień po spełnieniu ostatniego świadczenia przez (...) Sp. z o.o. tytułem zaspokojenia wierzytelności pozwanej objętej cesją, tj. 11 lutego 2017 r. w odniesieniu do ostatniej wierzytelności objętej pozwem, co jest datą relewantną dla oceny zarzutu przedawnienia. Już wówczas bowiem świadczący nienależnie mógł dochodzić zwrotu uiszczonych świadczeń na rzecz osoby trzeciej od pozwanej, a mimo to zaniechał tego. Podkreślić przy tym należy, że samo zawarcie umowy cesji wierzytelności pozostaje bez wpływu na bieg terminu przedawnienia (por. wyrok SN z 28 sierpnia 2019 r., sygn. IV CSK 438/18, LEX nr 2727404).

W świetle powyższych rozważań – na podstawie art. 118 k.c. przy uwzględnieniu art. 5 ustawy z 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – roszczenia objęte niniejszym pozwem przedawniły się najpóźniej z dniem 31 grudnia 2020r.

Powództwo zostało natomiast wytoczone 31 grudnia 2021 r.

Jednocześnie bez znaczenia dla oceny biegu terminu przedawnienia – wbrew twierdzeniom strony powodowej – pozostaje złożenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Ze względu na doniosłe skutki w postaci przerwania biegu przedawnienia jakie może wywołać wszczęcie postepowania ugodowego, orzecznictwo przyjęło – co sąd orzekający podzielił – rygorystyczne podejście do zawezwania do próby ugodowej w kontekście zastosowania art. 123 § 1 pkt 1) k.c. Przyjmuje się powszechnie, że wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przerywa, w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg terminu przedawnienia jedynie co do wierzytelności w zawezwaniu określonej precyzyjnie zarówno co do przedmiotu, jak i jej wysokości (por. postanowienie SN z 20 lutego 2021 r., sygn. I CSK 566/20), a oznaczenie roszczenia musi być na tyle ścisłe, by dało się jednoznacznie stwierdzić, czego w istocie dotyczyło postępowanie pojednawcze, a zatem wykluczone jest przyjęcie przerwania biegu przedawnienia, jeżeli zawezwanie do próby ugodowej zostało sformułowane jedynie ogólnikowo (por. wyrok SA w Poznaniu z 16 lipca 2021 r., sygn. I AGa 73/20).

Powyższych kryteriów nie spełnia wniosek powódki z 7 lutego 2018 r. Został on sformułowany bardzo lakonicznie. Podano w nim jedynie, że roszczenie w kwocie 167.166,60 zł dotyczy „należności wzywającej wynikającej z zapłaty zobowiązań przeciwnika wniosku za okres od 21 marca 2016 r. do 10 lutego 2017 r.”. Wprawdzie wskazano w nim, że wzywający nabył wierzytelność (...) Sp. z o.o. względem pozwanej, jednakże z uwagi na małą precyzyjność tych twierdzeń (nie podany ani daty zawarcia umowy cesji, ani nie wskazano poszczególnych wierzytelności, które miały być przedmiotem cesji), a także brak załączenia do wniosku jakichkolwiek dokumentów wskazujących na zasadność roszczeń strony powodowej (wzywającej), Sąd w niniejszym postępowaniu nie jest w stanie stwierdzić na podstawie treści wniosku i załączników do wniosku jakie wierzytelności były przedmiotem zawezwania i co do jakich wierzytelności doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia.

Złożony wniosek nie spełniał przesłanek skuteczności z art. 185 § 1 ¹ zd. 2 k.p.c., gdzie wskazano, że we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej należy oznaczyć zwięźle sprawę. Przyjmuje się, że oznacza to podanie danych oraz informacji dotyczących przedmiotu sporu w taki sposób, aby umożliwiły przeciwnikowi oraz sądowi zorientowanie się, jaki jest przedmiot i zakres postępowania pojednawczego. Bez tego nie można wiązać z zawezwaniem do próby ugodowej skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia roszczenia, skoro z zawezwania nie wynikałoby nawet, z jakimi roszczeniami występuje wnioskodawca. Dodatkowo jeżeli na wierzytelność składa się wiele roszczeń, których wysokość i wymagalność wynika z wielu stosunków prawnych – tu każde spełnienie świadczenia stanowi oddzielny stosunek zobowiązaniowy - zawezwanie do próby ugodowej, aby mogło być uznane za zdarzenie przerywające bieg przedawnienia w rozumieniu art. 123 k.c., musi wskazywać, jakie roszczenia składają się na kwotę wierzytelności (por. wyrok SN z 10 sierpnia 2006 r., V CSK 238/06).

Wniosek strony powodowej w żadnym stopniu nie spełnił wyżej opisanych kryteriów, a przez to nie mógł prowadzić do przerwania biegu terminu przedawnienia. Sąd w tym zakresie podzielił argumentację strony pozwanej przedstawioną w odpowiedzi na pozew (pkt 5 odpowiedzi na pozew).

Mimo oddalenia powództwa w związku z uwzględnieniem zarzutu przedawnienia, Sąd odniósł się także do kwestii wykazania wysokości roszczenia oraz podniesionego zarzutu potrącenia.

W ocenie Sądu stronie powodowej nie udało się wykazać także wysokości dochodzonego roszczenia. Trafnie strona pozwana zauważyła, że stan rachunków widniejący w treści zestawienia tabelarycznego rozrachunków za rok 2016 składa się na kwotę w wysokości 167.166,60 zł, a przedstawione wyciągi bankowe nie pokrywają się z przedmiotowym zestawieniem. Jednocześnie większość tych przelewów została opisana niezrozumiałymi ciągami znaków lub zawiera lakoniczne oznaczenia, które uniemożliwiają Sądowi ich samodzielną weryfikację i to nawet przy uwzględnieniu dokumentacji księgowej złożonej z pismem z 15 czerwca 2022 r. Niemożliwym jest ustalenie co było przedmiotem przelewów dokonywanych przez (...) Sp. z o.o. bez przeprowadzenia dowodu opinii biegłego, o czym szerzej wyżej. Z uwagi na to, że ciężar dowodu obciążał w tym zakresie stronę powodową należało uznać, że powódka nie wykazała wysokości roszczenia, co również prowadziło do oddalenia powództwa.

Bezzasadny okazał się zarzut potrącenia zgłoszony przez stronę pozwaną. Niniejsze postępowanie dotyczy roszczeń pomiędzy (...) Sp. z o.o. a (...) Park Sp. z o.o. Z kolei zgłoszona do potrącenia wierzytelność dotyczy roszczeń (...) Park Sp. z o.o. w stosunku do (...) Sp. z o.o. Ze względu na brak tożsamości stron wskazanych stosunków zobowiązaniowych, niedopuszczalne było dokonanie skutecznego potrącenia roszczeń, gdyż wierzytelności te nie były wzajemne.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., obciążając nimi w całości powódkę, jako stronę przegrywającą proces i z tego tytułu zasądzono od niej na rzecz pozwanej 5.434 zł, na którą to kwotę złożyły się ustalone przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu na podstawie § 2 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych koszty zastępstwa procesowego (5.400 zł), które zostały powiększone o opłatę skarbową od pełnomocnictwa (2 x 17 zł), przyznając jednocześnie od zasądzonej kwoty odsetki na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd nie znalazł przy tym podstaw do zasądzenia stawki kosztów zastępstwa procesowego w wysokości większej niż minimalna – nie uzasadniał tego stopień skomplikowania sprawy, wysokość wartości przedmiotu sporu, ilość wyznaczonych rozpraw, a także nakład pracy pełnomocnika pozwanej.

Wyrok ten zaskarżyła w całości powódka, zarzucając w apelacji:

naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 kpc przez dokonanie błędnej i dowolnej oceny dowodów, art. 235 ² § 1 pkt. 3 kpc w zw. z art. 227 kpc przez pominięcie zawnioskowanych przez powódkę dowodów z ksiąg rachunkowych i dokumentacji księgowej pozwanej, art. 185 § 1 ¹ kpc przez jego zastosowanie oraz art. 185 § 1 kpc przez dowolne przyjęcie, że wniosek o zawezwanie do próby ugodowej nie spełnia wskazanych tam wymogów wywołujących przerwanie biegu przedawnienia;

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 123 § 1 pkt. 1) kc w zw. z art. 118 kc, poprzez ich pominięcie i błędne przyjęcie, że działania strony powodowej nie doprowadziły do przerwania biegu przedawnienia.

błędy w ustaleniach faktycznych przez pominięcie dokonania przez (...) sp. z o.o. w imieniu pozwanej płatności na rzecz podmiotów trzecich oraz dokonania w dniu 31 grudnia 2016 r. korekty rozrachunków pomiędzy (...) sp. z o.o. a pozwaną w ten sposób, że zobowiązania pozwanej zostały zaktualizowane o kwotę 2.141,64 zł.

Apelująca wniosła o:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

1.1. zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 167.166,60 złotych wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 9 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty,

1,2. zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki obowiązku zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa,

zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

zmianę postanowienia w punkcie 2. wydanego na rozprawie w dniu 12 lipca 2022 r. dowodu z ksiąg rachunkowych i dokumentacji księgowej pozwanej za lata 2016 — 2017, i uwzględnienie wniosków powódki zgłoszonych w pozwie w pkt. 6 i 7.,

z ostrożności procesowej, na wypadek przyjęcia, że ww. postanowieniem, Sąd I instancji oddalił również wniosek dowodowy powódki o przeprowadzenie dowodu z dokumentów wskazanych w pkt. 1 pisma z dnia 15 czerwca 2022 r. o zmianę wskazanego postanowienia i przeprowadzenie dowodu zgodnie z pierwotnym wnioskiem

z daleko posuniętej ostrożności procesowej na wypadek przyjęcia po przeprowadzeniu analiz dokumentacji złożonej do akt postępowania przez pozwaną zgodnie z pkt, 4 powyżej, o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w zakresie finansów i rachunkowości, na fakty ujęcia przez pozwaną zobowiązań objętych niniejszym postępowaniem w dokumentacji pozwanej jako zobowiązań, ujęcia wskazanych wierzytelności jako zobowiązania opłacone przez podmiot trzeci, istnienia w dokumentacji pozwanej nieuregulowanych zobowiązań z tego tytułu zasadności roszczenia, przy czym właściwa teza dowodowa zostanie zaktualizowana po zapoznaniu się z dokumentacją wskazaną w pkt. 4 powyżej.

Jako ewentualny zgłoszono wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, nie budzą wątpliwości i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Na obecnym etapie postępowania pierwszorzędne znaczenie mają okoliczności faktyczne związane z podniesionym przez pozwanego, a następnie uwzględnionym przez Sąd Okręgowy, zarzutem przedawnienia.

W tym zakresie stan faktyczny sprawy był między stronami niesporny, bowiem opierał się wyłącznie na treści dokumentów, które pod względem formalnym nie były przez strony kwestionowane.

W ocenie sądu odwoławczego nie budzi wątpliwości stanowisko sądu orzekającego, uznające podniesiony zarzut przedawnienia za uzasadniony.

Już z treści pozwu wynikało expressis verbis, że ostatnia chronologicznie wierzytelność objęta roszczeniami powództwa stała się potencjalnie wymagalna, w rozumieniu przepisu art. 120 § 1 zd. 2 kc, z dniem 27 stycznia 2017 r.

W tej dacie spełniona została przez cedenta ( (...) sp. z o.o.) ostatnia płatność na rzecz rzekomych wierzycieli (...) Park sp. z o.o. (k. 20 – 43), z których wywodził on roszczenia zwrotne wobec dłużnika, objęte następnie umową cesji z dnia 18 stycznia 2018r.

Trzyletni termin przedawnienia wymienionych roszczeń, o jakim mowa w art. 118 kc, upływał zatem, jak prawidłowo przyjął sąd I instancji, z dniem 31 grudnia 2020 r. (por. art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U.2018.1104.).

Tymczasem powództwo wytoczone zostało w dniu 31 grudnia 2021 r., a więc z rocznym przekroczeniem w/w terminu.

W związku z tym kluczowe znaczenie miała ocena, czy w czasie biegu tego terminu doszło do jego przerwania, w rozumieniu przepisu art. 123 § 1 pkt. 1) kc, ze skutkiem, o jakim mowa w art. 124 kc.

Powód twierdził, że do takiego przerwania biegu przedawnienia doszło na skutek wniesienia przez niego w dniu 7 grudnia 2018 r. wezwania do próby ugodowej, którego skutkiem było ostatecznie stwierdzenie przez Sąd Rejonowy (...) w P. w dniu 9 kwietnia 2019 r. w sprawie (...), że do zawarcia ugody nie doszło.

Podzielić jednak należy stanowisko Sądu Okręgowego, iż wymieniona czynność nie doprowadziła do skutecznego przerwania biegu przedawnienia.

Co prawda, rację na apelujący, że ocena taka nie mogła znajdować oparcia w treści art. 185 § 1 ¹ kpc, który dodany został przez art. 1 pkt 60 lit. b ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1469) dopiero z dniem 7 listopada 2019 r.

Niemniej `błędne przywołanie przez sąd I instancji wymienionej normy prawnej nie ma w realiach sprawy istotnego znaczenia.

Wspomniana zmiana nie rzutowała bowiem na utrwaloną w judykaturze wykładnię, w której wskazano jakie dodatkowe wymagania, oprócz spełnienia wymogów formalnych, wynikających z treści art. 185 kpc, musi spełniać wniosek o wezwanie do próby ugodowej, aby można było stwierdzić, że przerwał on bieg terminu przedawnienia objętych nim roszczeń pieniężnych.

Przede wszystkim w orzecznictwie wskazuje się, że wniosek taki przerywa, w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg terminu przedawnienia jedynie co do wierzytelności w zawezwaniu określonej precyzyjnie zarówno co do przedmiotu, jak i jej wysokości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2021 r. w sprawie I CSK 566/20, LEX nr 3147721).

Z kolei, w przypadku gdy na wierzytelność składa się szereg roszczeń, których wysokość i wymagalność wynika z faktur wystawianych przez wierzyciela, bądź innych czynności faktycznych i prawnych, mających stanowić źródło zobowiązania, zawezwanie do próby ugodowej, aby mogło być uznane za zdarzenie przerywające bieg przedawnienia w rozumieniu art. 123 k.c., musi wskazywać, jakie roszczenia składają się na kwotę wierzytelności, a zwięzłe oznaczenie sprawy, o którym mowa w art. 185 § 1 k.p.c., nie zwalnia wnioskodawcy od ścisłego sprecyzowania jego żądania, tak aby było wiadome, jakie roszczenia, w jakiej wysokości i kiedy wymagalne zostały objęte wnioskiem (por. np.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2006 r. w sprawie V CSK 238/06, LEX nr 358793 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2022 r. w sprawie I CSK 4241/22, LEX nr 3519647).

Nie może budzić wątpliwości, że tak zdefiniowanych wymogów nie spełniał wniosek powoda o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 7 grudnia 2018 r.

Wskazywało bowiem jedynie, że objęte wnioskiem roszczenie dotyczy szeregu zobowiązań, jakie rzekomo ciążyły na pozwanym, a które spłaciła za niego (...) sp. z o.o.

Mimo, że, jak wynika z treści pozwu, miało tu chodzić o kilkadziesiąt (co najmniej 50) wierzytelności różnych podmiotów, które miały być spłacane przez okres kilkunastu miesięcy (a co skutkowało różnymi terminami wymagalności hipotetycznych roszczeń zwrotnych), wniosek o próbę ugodową nie zawierał w tym zakresie jakiejkolwiek specyfikacji tych zobowiązań.

Nie dołączono także do niego żadnych dokumentów źródłowych, tabel, zestawień itp., pozwalających na przedmiotową ocenę objętego nim zobowiązania.

Tak ogólnikowo sformułowany wniosek, z przyczyn, o których była mowa wyżej, nie mógł zatem, jak prawidłowo przyjął sąd I instancji, zostać uznany za przerywający bieg przedawnienia dochodzonych obecnie przez powoda roszczeń.

Upływ terminu przedawnienia skutkował natomiast prawem po stronie pozwanego do uchylenia się od spełnienia żądań powództwa już tylko na podstawie art. 117 § 2 zd. 1 kc.

Nie było w związku z tym potrzeby odnoszenia się do wywodów Sądu Okręgowego w stosunku do innych merytorycznych i formalnych zarzutów pozwanego oraz nawiązujących do nich zarzutów apelacji.

Z tych przyczyn na podstawie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O należnych stronie pozwanej kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 §1, 1 ¹ i 3 kpc oraz art. 99 kpc w zw. z art. 391 kpc, przy uwzględnieniu przepisów § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 6) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023.1935).

B. W.

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu na podstawie § 100a ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

Starszy sekretarz sądowy

S. S.