Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r. w Lublinie

sprawy Gminy W. z udziałem zainteresowanej T. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń

na skutek apelacji Gminy W. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 4 lutego 2014 r. sygn. akt IV U 600/12

I.  z apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. zmienia zaskarżony wyrok w pkt I i oddala odwołanie;

II.  oddala apelację Gminy W.;

III.  zasądza od Gminy W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

III AUa 293/14

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z 18 czerwca 2012r. na podstawie art.84 ust.6 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych zobowiązał Urząd Gminy w W. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 26 listopada 2006r. do 29 lutego 2012r. w kwocie 4 831,70 złotych i odsetek od 12 grudnia 2006r. do 18 czerwca 2012r. ,tj. do dnia wydania decyzji, w kwocie 1 747,99 złotych. Powyższe było wynikiem stwierdzenia przez organ rentowy, że T. J. bezpodstawnie wypłacono przy emeryturze zawyżoną kwotę zwiększenia z tytułu opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników w okresie od 26 listopada 2006r. do 29 lutego 2012r. w kwocie 4 831,70 złotych, przy czym nastąpiło to w wyniku nieprawidłowo wystawionego przez Urząd Gminy w W. zaświadczenia z 14 września 2006r. o okresie opłacania przez T. J. składek na (...) od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1989r., w sytuacji, gdy wymieniona faktycznie podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 1 stycznia 1988r. do 31 grudnia 1988r.

Odwołanie do Sądu Okręgowego w Siedlcach złożył Urząd Gminy w W. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty określonej w decyzji oraz że kwota wypłacona T. J. tytułem zwiększenia emerytury w związku z opłacaniem składek na (...) nie była świadczeniem nienależnym. W uzasadnieniu stanowiska podniósł, że decyzja organu rentowego jest błędna, a zaświadczenie wystawione przez Urząd zostało wystawione na podstawie dokumentów, których ważność nie została zakwestionowana ,tj. na podstawie karty gospodarstwa, karty ewidencyjnej poboru składki na (...). Dokumentacja w postaci kart ewidencyjnych ubezpieczonych została w 1992r. przekazana do KRUS, przy czym T. J. w momencie przekazywania dokumentów nie posiadała żadnych zaległości w płaceniu składki na (...).

Zainteresowana T. J. przyłączyła się do stanowiska odwołującego się Urzędu Gminy w W..

Sąd Okręgowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 roku w punkcie zmienił częściowo zaskarżoną decyzję i ustalił, że Urząd Gminy w W. zobowiązany jest do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia w związku ze zwiększeniem emerytury zainteresowanej T. J. z tytułu opłacania przez nią składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres od 1 marca 2009r. do 29 lutego 2012r. przy przyjęciu, że zainteresowana T. J. faktycznie opłacała składki na ubezpieczenie społeczne rolników w okresie od 1 stycznia 1988r. do 31 grudnia 1988r. oraz w punkcie II oddalił odwołanie pozostałej części.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 26 października 2006r. zainteresowana T. J. złożyła wniosek o emeryturę. Do wniosku załączyła m.in. zaświadczenie wystawione przez Urząd Gminy w W. 14 września 2006r., w którym Urząd zaświadczył, że T. J. opłacała składkę na Fundusz Emerytalny Rolników w okresie od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1989r.Decyzją z 13 listopada 2006r. organ rentowy przyznał zainteresowanej emeryturę od 26 listopada 2006r. ,tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto część składkową świadczenia rolniczego za okres pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze 12 lat i 6 miesięcy.

W związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego zainteresowana wystąpiła do organu rentowego z nowym wnioskiem o emeryturę, powołując się na dokumentację przedłożoną przy pierwszym wniosku o to świadczenie. Rozpoznając ten wniosek organ rentowy zwrócił się do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o informację, w jakich okresach zainteresowana opłacała składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. W odpowiedzi na powyższe pismem z 12 marca 2012 r. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego udzieliła odpowiedzi, że zainteresowana T. J. podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników w okresie od 1 stycznia 1988 r. do 31 grudnia 1988 r. z mocy ustawy jako małżonek rolnika i za ten okres zostały opłacone składki. Decyzją z 4 kwietnia 2012 r. organ rentowy przyznał zainteresowanej emeryturę poczynając od 1 marca 2012 r. dokonując jej obliczenia na podstawie art.26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie w tej samej decyzji organ rentowy poinformował zainteresowaną, że kwota dotychczas wypłacanej emerytury ulega zmniejszeniu w związku z nieprawidłowo wystawionym przez Urząd Gminy w W. zaświadczeniem z 14 czerwca 2006 r. o okresie opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników ,tj. w okresie od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1989r., w sytuacji gdy z informacji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wynika, że okres opłacania składek trwał od 1 stycznia 1988r. do 31 grudnia 1988 r. Następnie zaskarżoną decyzją z 18 czerwca 2012 r. organ rentowy zobowiązał Urząd Gminy w W. to zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń w postaci zwiększenia emerytury zainteresowanej w związku z opłacaniem składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników okresie od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1989r., w sytuacji, gdy faktycznie składki na ubezpieczenie społeczne rolników były opłacane przez zainteresowaną w okresie od 1 stycznia 1988r. do 31 grudnia 1988r.

Zainteresowana T. J. wraz z mężem F. J. prowadziła gospodarstwo rolne przejęte po ojcu P. B.. Równolegle od 1 sierpnia 1978 r. zainteresowana pracowała zawodowo w pełnym wymiarze czasu pracy w Urzędzie Gminy w W. na stanowisku sprzątaczki. Stosunek pracy trwał do 27 listopada 2006r., tj. do chwili ukończenia przez zainteresowaną 55. roku życia i przejścia na emeryturę.

Do końca 1992 r. sprawy związane z wymiarem i poborem składki na ubezpieczenie społeczne rolników prowadził na terenie gminy W. Urząd Gminy w W.. W prowadzonej przez ten Urząd karcie gospodarstwa rolnego należącego do P. B. jako użytkownika wskazano T. J.. Natomiast w Karcie ewidencyjnej wymiaru i poboru składki na Fundusz Emerytalny Rolników jako użytkowników gospodarstwa wskazano T. J. i F. J., przy czym przy osobie T. J. znajduje się wzmianka „prac.” (na 1. karcie Karty ewidencyjnej) lub „praca” (na 3. karcie Karty ewidencyjnej). Natomiast przy osobie F. J. znajduje się wzmianka „ub.” (na 3. karcie Karty ewidencyjnej wymiaru i poboru składki). Ponadto w Karcie ewidencyjnej wymiaru i poboru składki w punkcie „Uwagi” znajduje się zapis: „Zwolniony z F. od 1 lipca 1977r. do 30 czerwca 1982r. jako młody rolnik”. Nadto z rubryk tej karty wynika, że od 1983r. do 1992r. składka była opłacana od jednej osoby, z wyjątkiem roku 1988r., kiedy to składka została opłacona od dwóch osób.

W oparciu o posiadane dokumenty w 1992 r. Urząd Gminy w W. sporządził dokumenty pt. „Karty ewidencyjne ubezpieczonego”, które podlegały przekazaniu do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, która od 1993r. przejęła sprawy związane z wymiarem i poborem składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Odwołujący się Urząd Gminy w W. sporządził i przekazał Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego karty ewidencyjne T. J. i jej męża F. J.. W karcie ewidencyjnej ubezpieczonego T. J. wskazano, że jest ona małżonkiem rolnika E. J. i wykazano, że składki za wymienioną zostały opłacone za rok 1988, ponadto odnotowano, że od 1 stycznia 1989r. T. J. podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w j.g.u . W karcie ewidencyjnej ubezpieczonego F. J. wskazano, że jest użytkownikiem gospodarstwa rolnego o powierzchni 2,38 ha, od 1 lipca 1977r. podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników, przy czym w okresie od 1 lipca 1977r. do 30 czerwca 1982r. jako młody rolnik był zwolniony od opłacania składek. Ponadto wskazano, że od 1983r. do 1992r. uiszczał składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Na podstawie danych zawartych w karcie ewidencyjnej ubezpieczonego w osobie T. J., Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego udzieliła organowi rentowemu prawidłowej informacji o okresie opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie Urzędu Gminy w W. jest częściowo uzasadnione.

Zgodnie z art.84 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest zobowiązana do jej zwrotu wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. W myśl ust.4 powołanego przepisu jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Przytoczony przepis art.84 ust.6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych był podstawą wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji. Analizując okoliczności sprawy w świetle powyższego uregulowania Sąd doszedł do przekonania, że wbrew twierdzeniom zawartym w odwołaniu, Urząd Gminy w W. wystawiając zaświadczenie z 14 września 2006r., w myśl którego zainteresowana T. J. miała opłacać składkę na Fundusz Emerytalny Rolników w okresie od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1989r. podał w nim nieprawdziwe dane. Dane zwarte w tym zaświadczeniu miały wpływ na wysokość emerytury wpłacanej zainteresowanej przez organ rentowy, gdyż fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników wpłynął na zwiększenie świadczenia emerytalnego zainteresowanej. O tym, że odwołujący się wystawiając powyższe zaświadczenie podał w nim nieprawdziwe - niezgodne ze stanem faktycznym dane świadczą bezspornie przeprowadzone w sprawie dowody z dokumentów oraz zeznań świadków i zeznań zainteresowanej jako strony. Należy zauważyć, że w niniejszej sprawie odwołujący się Urząd Gminy w W. nie tylko wystawił sporne zaświadczenie dotyczące opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, ale do 1992r. był organem właściwym do wymierzania i poboru składek na ubezpieczenie społeczne rolników, a zatem tworzył dokumenty źródłowe istotne dla zweryfikowania danych zawartych w powyższym zaświadczeniu. Z ustaleń Sądu wynika bezspornie, że dane zawarte w zaświadczeniu z 14 września 2006r. nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji źródłowej w postaci Karty ewidencyjnej wymiaru i poboru składki na Fundusz Emerytalny Rolników oraz kart ewidencyjnych ubezpieczonych w osobie zainteresowanej T. J. i jej męża F. J.. Odwołujący się musiał być świadomy wagi tworzonych dokumentów, w tym kart ewidencyjnych ubezpieczonych. Dokumenty te przekazywał bowiem Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego celem dalszego wykorzystania w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników i świadczeń z tego ubezpieczenia. Sąd Okręgowy nie obdarzył wiarą zeznań świadka K. K. (wystawiającej w imieniu odwołującego się sporne zaświadczenie), że przy tworzeniu kart ewidencyjnych ubezpieczonych doszło do błędnego przypisania składek zainteresowanej jej mężowi.

W ocenie Sądu w świetle całokształtu powyższych okoliczności nie można mieć wątpliwości, że odwołujący się wystawiając zaświadczenie o okresie opłacania przez zainteresowaną składek na ubezpieczenie społeczne rolników podał w nim dane nieprawdziwe, gdyż na przestrzeni wskazanego tam okresu ,tj. od 1 lipca 1977r. do 31 grudnia 1989r., za ubezpieczoną zostały opłacone składki jedynie w roku 1988. Dlatego Sąd uznał, że w sprawie zachodzą podstawy do żądania od odwołującego się zwrotu kwoty nienależnie wypłaconego zainteresowanej zwiększenia emerytury z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, ponieważ przekazanie nieprawdziwych danych nastąpiło na skutek zawinienia.

Sąd Okręgowy zgodził się natomiast z odwołującym się, że nie ma podstaw do żądania od niego zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z tytułu wypłacenia zainteresowanej zwiększonej emerytury za cały okres pobierania tego zwiększonego świadczenia ,tj. od 26 listopada 2006r. (data przyznania emerytury) do 29 lutego 2012r. (po którym nastąpiła wypłata emerytury w niższej kwocie) W ocenie Sądu w sprawie zastosowanie znajduje przepis art.84 ust.3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, w pozostałych przypadkach – za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z takim „pozostałym przypadkiem” w rozumieniu powyższego uregulowania. Nie można przy tym zgodzić się z organem rentowym, że zacytowany przepis dotyczy jedynie sytuacji żądania zwrotu od osoby pobierającej świadczenie, a w przypadku płatnika składek lub innego podmiotu ustawa nie wprowadza żadnych ograniczeń co do długości okresu, za jaki można żądać zwrotu świadczeń. Dlatego Sąd Okręgowy uznał, że istnieje obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia w związku ze zwiększeniem emerytury zainteresowanej za okres ostatnich trzech lat pobierania przez nią wyższego świadczenia ,tj. od 1 marca 2009r. do 29 lutego 2012r.

Od tego wyroku apelację wniosła Gmina W. i organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S..

Gmina W. zaskarżyła wyrok w całości zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj art.84 ust.6 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że na płatniku ciąży obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń emerytalnych, art.138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie wskutek czego obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń emerytalnych obciążono błędnie płatnika zamiast ubezpieczonej oraz błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że wyłączną przyczyną wypłaty zwiększonej emerytury było wystawienie nieprawdziwego zaświadczenia o okresie opłacania składek i niewyjaśnienie istoty sprawy z powodu braku rozstrzygnięcia o kwocie nienależnie wypłaconego świadczenia. Wnosiła o zmianę wyroku w całości poprzez orzeczenie, że płatnik składek – Gmina W. nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego.

Organ rentowy zaskarżył wyrok w punkcie I. Zarzucał naruszenie przepisów prawa materialnego art.84 ust.3 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i art.84 ust.6 ustawy poprzez błędną wykładnię polegająca na założeniu, że normy czasowe obejmujące obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, określone w przepisie art.84 ust.3 dotyczą również płatników składek. Wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest zasadna i jej uwzględnienie skutkuje zmiana wyroku w punkcie I i oddaleniem odwołania w całości, natomiast apelacja Gminy W. jest pozbawiona podstaw.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że wyrok Sądu Okręgowego w zaskarżonej przez organ rentowy części został wydany z naruszeniem prawa materialnego,- art. 84 ust. 3 i 6 ustawy, z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. nr. 205, poz. 1585 z póz zm.), bowiem stanowisko Sądu Okręgowego o ograniczeniu obowiązku zwrotu świadczenia do okresu trzech lat pobierania świadczenia, zostało oparte na nieprawidłowej interpretacji przepisu art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis art. 84 ust.1 powołanej ustawy stanowi, że osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym stosownie do przepisu ust.3 nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy niż ostatnie 3 lata. Natomiast podstawę prawną do żądania zwrotu od płatnika składek lub innego podmiotu, który wskazał nieprawdziwe dane stanowi przepis art.84 ust.6 ustawy, w którym ustawodawca nie przewidział możliwości ograniczenia odpowiedzialności, nie wskazał bowiem, że w sytuacji opisanej w tym przepisie ma zastosowanie ust. 3. Gdyby faktycznie miał zastosowanie ten przepis (art. 84 ust. 3), to wynikałoby to jednoznacznie z treści art. 84 ust. 6 przez zaznaczenie, że stosuje się art. 84 ust. 6 z uwzględnieniem ust. 3. Co więcej art. 84 ust. 6 odnosi się wyraźnie jedynie do ust. 1. Powołanej przepisu (obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1), co prowadzi do wniosku, że określone normy czasowe wynikające z art. 84 ust. 3, obejmują jedynie osoby, które pobrały nienależne świadczenia.

Za taką interpretację przemawiają także zasady techniki legislacyjnej. Przepis ust. 3 ograniczający żądanie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń do ostatnich 12 miesięcy i 3 lat został umiejscowiony bezpośrednio po zasadach regulujących odpowiedzialność konkretnych osób – tj. osób pobierających świadczenie, co wskazuje, że ograniczenie czasowe dotyczy tej tylko kategorii osób.

W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok podlega częściowej zmianie i Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 KPC orzekł, jak w punkcie I wyroku.

Odnosząc się do apelacji Gminy W. należy uznać, ze jest ona bezzasadna, aczkolwiek słusznie zarzuca wadliwe określenie strony postępowania (Urząd Gminy, a nie Gmina W.).

Wyrok Sądu Okręgowego oddalający odwołanie co do zasady jest merytorycznie prawidłowy i w zakresie dokonanej przez Sąd oceny zgromadzonego materiału nie sposób dopatrzyć się żadnych podstaw do uznania aby Sąd ten dokonał ustaleń, które wykraczałyby poza stan faktyczny i dopuścił się naruszenia przepisów proceduralnych.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia czy Gmina W. jest zobowiązana do zwrotu na rzecz organu rentowego nienależnie wypłaconych T. J. przekazał "dane" stanowiące podstawę przyznania świadczenia organowi rentowemu w formie przewidzianej odpowiednimi przepisami (wyr. Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09 niepubl.). W doktrynie utrwalony jest pogląd, że przepis ten odnosi się do przypadków, w których płatnicy składek lub inne podmioty wystawili nieprawdziwe dokumenty, stanowiące przyczynę wydania wadliwego rozstrzygnięcia przez organ rentowy lub sąd.

Odpowiedzialność ta może mieć charakter obligatoryjny (gdy pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane wyłącznie przekazaniem nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość) lub fakultatywny świadczeń.

Zgodnie z art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Stosownie do art. 84 ust. 1 tej ustawy obowiązek zwrotu świadczeń nienależnych ustalony decyzją organu ubezpieczeń społecznych obciąża osobę, która świadczenia te pobrała, tzn. osobę która uzyskała nienależną korzyść. Art. 84 ust. 6 cyt. ustawy przewiduje wyjątek od tej zasady, plasujący się poza zakresem ubezpieczeniowego pojęcia nienależnie pobranych świadczeń. Chodzi o świadczenia "przyznane" lub wypłacone bez podstawy prawnej z powodu przekazania przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. W tym przypadku obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń obciąża bezpośrednio płatnika składek lub inny podmiot, a żądanie zwrotu może stanowić przedmiot decyzji organu rentowego, adresowanej wprost do tych podmiotów (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 października 1988 r., III UZP 33/88, OSNC 1989, Nr 12, poz. 218).

Obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia spoczywa w pierwszej kolejności na tym, kto odniósł nienależną mu korzyść. Obowiązek zwrotu nienależnie pobranej emerytury przez świadczeniobiorcę , któremu przyznano i wypłacono świadczenie na podstawie fałszywych dokumentów lub w efekcie świadomego wprowadzenia organu rentowego w błąd, obciąża świadczeniobiorcę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2004 r., II UK 385/03, OSNP 2005, Nr 2, poz. 25). W takim przypadku pobierający zawyżone świadczenie ma obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia i nie może bronić się zarzutem, że inny podmiot spowodował wypłatę tego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2001 r., II UKN 309/00, OSNP 2003, Nr 2, poz. 44). Przepis art. 84 ust. 6 cyt. ustawy adresowany do płatnika, nie stanowi podstawy zobowiązania go do zwrotu kwot świadczeń pobranych przez inne osoby, gdy istnieje możliwość dochodzenia zwrotu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono, oraz że przepis ten reguluje wyłącznie taką sytuację, w której pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, a jednocześnie nie można stwierdzić odpowiedzialności osoby w myśl art. 84 ust. 1 i 2 cyt. ustawy. Jednakże z prawidłowych ustaleń Sądu Okręgowy wynika jednoznacznie, że zainteresowana T. J. nie była świadoma, że zaświadczenie o opłacaniu składek na (...) nie jest prawidłowe. Dowiedziała się tego w toku niniejszego procesu po wyjaśnieniu tej kwestii przez Sąd Okręgowy w oparciu o wyniki postępowania dowodowe. Jak wykazują zeznania zainteresowanej, pozostawała ona w błędnym przekonaniu, że wraz z mężem odprowadzała składki na ubezpieczenie swoje i męża. Tych ustaleń nie obalił wnioskodawca w trakcie procesu i nie wykazał, aby zainteresowana była współodpowiedzialna za wynikłą szkodę. Organ rentowy ma w takiej sytuacji podstawy do żądania zwrotu nadpłaconych kwot od odpowiedzialnego za zaistnienie takiej sytuacji płatnika lub innego podmiotu, od którego pochodzące nieprawdziwe informacje doprowadziły do wypłacenia nienależnych świadczeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2008 r., I UK 376/07, OSNP 2009, Nr 21-22, poz. 295).

Organ rentowy przed wydaniem decyzji o przyznaniu świadczeń i ustalenia ich wysokości ma obowiązek dokonania kontroli przedłożonego zaświadczeń stanowiących dokument prywatny pod względem merytorycznym, ale w sytuacji gdy organ administracji samorządowej wydaje zaświadczenie, dokument taki nie podlega ocenie. Przepis art. 76 § 1 kpa wyraźnie stanowi, że dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe samorządowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone i przepis ten ma zastosowanie również do dokumentów sporządzanych przez organy samorządowe. Jeżeli zatem organ administracji samorządowej wydaje zaświadczenie, organ rentowy może prowadzić postepowanie przeciwko treści dokumentu, ale jedynie wówczas gdy istnieją powody do zakwestionowania ich prawidłowości.

Sąd Apelacyjny nie uznał za uzasadnioną argumentację strony skarżącej jakoby to nie ona w niniejszej sprawie ponosiła odpowiedzialność za zaistniałą nieprawidłowość, ponieważ od 1992 roku nie posiadała dokumentów o opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne rolników, gdyż przekazała Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Okoliczność ta tym bardziej obciąża Gminę W., która odpowiada za działania swoich urzędników, a w żadnym przypadku nie może stanowić podstawy do uznania winy organu rentowego. W tej sytuacji organ rentowy zasadnie nałożył na w obowiązek zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia w trybie art. 84 ust. 6 cyt. ustawy.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał wyrok Sądu Okręgowego za zgodny z prawem. Skoro więc zaskarżone orzeczenie zostało oparte na niewadliwych ustaleniach faktycznych i jest zgodne z prawem, apelacja, nie zawierającą uzasadnionych zarzutów, podlega oddaleniu na podstawie art. 385 KPC.

Orzeczenie o kosztach Sąd Apelacyjny oparł na przepisach art.98 KPC oraz § 11 ust.2 i § 12 ust.1 pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu(Dz. U. Nr 163, poz.1349).