Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Piotr Królikowski

Protokolant: sekretarz sądowy Kamila Jabłońska

po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa W. L.

przeciwko B. R. (1), M. R. (1), E. B.

o zapłatę zwaloryzowanego świadczenia

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda W. L. na rzecz pozwanych K. R. i M. R. (2) kwotę 5.417,00 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty – tytułem zwrotu kosztów procesu.

sędzia Piotr Królikowski

Sygn. akt: I C 1122/21

UZASADNIENIE WYROKU

z 18 stycznia 2024 r. (k. 135)

Pozwem skierowanym do Sądu Okręgowego w Warszawie w dniu 04.01.2021 r. (koperta k. 40) W. L. domagał się:

1)  wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym poprzez dokonanie sądowej waloryzacji należnego świadczenia pieniężnego stwierdzonego nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym przed Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie IV Wydział Cywilny z dnia 21 maja 1991 r. sygn. akt: IV Nc 24/91,

2)  zasądzenia od pozwanych solidarnie B. R. (1), M. R. (1) i E. B. na rzecz powoda kwoty 128.427,39 zł tytułem zwaloryzowanej kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (pozew k. 3 – 39).

W uzasadnieniu powód wskazywał, że Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy nakazem zapłaty z 21 maja 1991 r. sygn. akt IV Nc 24/91 zasądził od Z. P., S. T. i K. T. żądaną kwotę wraz z odsetkami. Pozwana Z. P. zmarła i w związku ze spadkobraniem własność nieruchomości, dla której prowadzona jest KW nr (...) przeszła na pozwanych. Roszczenia objęte ww. nakazem zapłaty nie przedawniły się, bowiem zostały zabezpieczone poprzez wpis hipoteki przymusowej na rzecz M. S. i W. L.. Z tego względu nowi właściciele są dłużnikami rzeczowymi przeciwko którym należy wszcząć postępowanie egzekucyjne – powód uzyskał w związku z tym klauzulę wykonalności przeciwko osobom, na które przeszedł obowiązek.

Ze względu na zmianę siły nabywczej pieniądza od czasu kiedy powód uzyskał nakaz zapłaty wraz z zabezpieczeniem domagał się on waloryzacji świadczenia na podstawie art. 358 ¹ k.c. Na skutek przemian społeczno – gospodarczych oraz wysokiej inflacji na początku lat 90 świadczenie zasądzone nakazem i zabezpieczone hipoteką w jego nominalnej wysokości uległo dewaluacji i nie spełnia swojej roli. W związku z powyższym powód wnosił o przeliczenie zabezpieczonej hipotecznie wierzytelności wg przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia które w 1991 roku wynosiło 1.770.000 zł zaś zasądzone nakazem zapłaty kwota 43.500.000 zł stanowi 24,57 krotność ww. wynagrodzenia natomiast kwota przeciętnego wynagrodzenia w 2020 r. wynosi ok. 5.227 zł zatem obliczając wg ww. metodologii roszczenie powoda wynosi 128.427,39 zł.

Pozwani B. R. (2) i M. R. (1) w odpowiedzi na pozew wnosili o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, podnosząc w pierwszej kolejności zarzut przedawnienia. (odpowiedź na pozew k. 74 – 81).

Pozwani zarzucali, że w sytuacji, gdy roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem jest przedawnione ze względu na upływ czasu wskazanego w art. 125 k.c. to także brak jest możliwości domagania się jego waloryzacji. Szczególnie że ze względu na upływ czasu zobowiązanie to nie weszło do masy spadkowej i wygasło przed śmiercią spadkodawczyni – dłużniczki Z. P.. Zarazem pozwani wskazali że w myśl art. 77 zd 1 u.k.w.h hipoteka pozostaje w mocy niezależnie od tego jak długo istnieje i jest zabezpieczona wierzytelność. W rezultacie dłużnikowi hipotecznemu nie przysługuje zarzut przedawnienia jako skuteczny środek obrony przeciwko powództwu wierzyciela hipotecznego. Zatem Sąd powinien zasądzić świadczenie z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do przedmiotu hipoteki stosowanie do art. 319 k.p.c. przy czym nie może zasądzić kwoty wyższej niż suma hipoteki – zatem odpowiedzialność pozwanych ograniczałaby się jedynie do kwoty ujawnionej w księgach wieczystych. Pozwani zarzucili zarazem że powód usiłuje wykazać swoje roszczenie jedynie opierając się na przesłankach ekonomicznych, pomijając pozostałe przesłanki wymagające wykazania w ramach art. 358 ¹ k.c. Tymczasem powód był bierny w zakresie roszczeń przysługujący mu wobec spadkodawcy przez 30 lat w sytuacji zdawał sobie sprawę z faktu że roszczenie zostało zabezpieczone na hipotece, a tym samym mógł je zaspokoić skutecznie podejmując jedynie dalsze czynności egzekucyjne za życia dłużnika – pozwani swoją decyzję o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza rozważali w oparciu o ujawniony zakres roszczeń w księdze wieczystej a nie jego zwaloryzowaną wartość, mając świadomość długotrwałej bezczynności wierzyciela. Spadkobiercy powinni podlegać szczególnej ochronie zważywszy okoliczności w jakich nabyli długi – ponoszą bowiem odpowiedzialność swoim majątkiem do wartości czynnej nabytego spadku. W tych okolicznościach powód nie powinien korzystać z możliwości waloryzacji roszczenia – jest to uprawnienie osób, które nie mogły zaspokoić swoich roszczeń z przyczyn obiektywnych a nie pozostawały bezczynne. Co istotne powód podjął swoje działania dopiero w chwili, gdy pozwani wystąpili do Sądu o zgodę na złożenie do depozytu kwot zabezpieczonych hipoteką.

Pozwana E. B. w odpowiedzi na pozew wnosiła także o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania w sprawie (odpowiedź na pozew k. 83 – 88). Pozwana wskazywała, że Powód nie przedstawił prawomocnego dokumentu potwierdzającego odpowiedzialność za dług pozwanej wobec czego powództwo jest bezzasadne a co najmniej przedwczesne. Pozwana podniosła także zarzut przedawnienia roszczenia. Pozwana zakwestionowała również solidarną odpowiedzialność z pozostałymi pozwanymi – jako że nabyła spadek po matce w udziale 1/9 i nie ma podstaw do obciążania jej odpowiedzialności za zobowiązanie w części przekraczającej jej udział a także ze względu na dokonany postanowieniem z 11.04.2014 r. dział spadku po zmarłej Z. P.. Pozwana zarzucała także, że powód przy swoich wyliczeniach pominął fakt iż w 1998 r. nastąpiło ubruttowienie wynagrodzenia które uniemożliwia zastosowanie przeliczenia jakie wskazał powód.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 21 maja 1991 r. sygn. akt IV Nc 24/91 zasądził na rzecz powoda od pozwanych Z. P., S. T. i K. T. kwotę 43.500.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 kwietnia 1991 r. do dnia zapłaty i kwotę 870.000 zł tytułem kosztów postępowania – nakaz jest prawomocny, został zaopatrzony w klauzulę wykonalności (odpis nakazu zapłaty k. 17 – 17v, 113 – 113v).

Spadek po zmarłej Z. P. w zakresie udziału w gospodarstwie rolnym odziedziczyli z dobrodziejstwem inwentarza w udziałach po 1/3 – M. R. (1), B. R. (1) oraz E. P. (obecnie B.) (bezsporne, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku I Ns 91/12 z 03.04.2012 r. k. 18 – 18v, 114-114v).

W księdze wieczystej prowadzonej dla ww. nieruchomości przez Sąd Rejonowy w Pruszkowie nr (...) w dziale IV pod poz. 2 ujawniona jest hipoteka przymusowa zwykła na udziale Z. P. wynoszącym 1/3 na rzecz powoda na kwotę(...) zł jako należność wraz z odsetkami ustawowymi do dnia 19 kwietnia 1991 r. oraz kosztami postępowania (wydruk z EKW k. 19 – 25).

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 11.04.2019 r. I Ns 753/15 dokonał działu spadku po zmarłej Z. P. (postanowienie k. 86 – 88)

Sąd Rejonowy w Pruszkowie postanowieniem z 02.12.2019 r. Dz. Kw. (...) oddalił wniosek M. R. (1) o wykreślenie hipoteki przymusowej zwykłej wpisanej na rzecz W. L. (postanowienie k. 34).

Pozwani B. R. (1) i M. R. (1) wystąpili 12.02.2020 r. z pozwem do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie sygn. akt II C 455/20 o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego nadanego nakazowi zapłaty z 21.05.1991 r. sygn. akt IV Nc 24/91 (pozew k. 36 – 37, pismo przewodnie k. 35). Powództwo zostało oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu z 12.10.2021 r. (odpis wyroku k. 99-100).

Powód wystąpił 05.11.2020 r. do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko pozwanym spadkobiercom, jako osobom, na które przeszedł obowiązek z nakazu zapłaty IV Nc 24/91 (wniosek w trybie art. 788 k.p.c. k. 26 – 28). Sąd uwzględnił wniosek postanowieniem z 05.05.2022 r. I Co 3238/20 z zastrzeżeniem, że każdy z pozwanych odpowiada z tytułu hipoteki wpisanej na rzecz powoda z ograniczeniem do 1/9 wartości nieruchomości dla której prowadzona jest KW (...) (postanowienie k. 115-116).

B. R. (1) i M. R. (1) wnosili do Sądu Rejonowego w Pruszkowie wnioskiem z 09.12.2020 r. w stosunku do wierzyciela hipotecznego W. L. o zezwolenie na złożenie do depozytu sądowego kwoty zabezpieczonej hipoteką (wniosek k. 39 – 39v, pismo przewodnie k. 38).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy i nie kwestionowanych przez strony. Również Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić im mocy dowodowej w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny pomiędzy stronami w zasadzie nie był sporny – w szczególności nie był podważanych fakt wydania nakazu zapłaty i zabezpieczenia go poprzez hipotekę przymusową o określonej wysokości na nieruchomości, dla której jest prowadzona KW nr (...), fakt dziedziczenia przez pozwanych po zmarłej dłużniczce Z. P., tudzież toczenie od 2020 r. pomiędzy stornami szeregu spraw zmierzających ze strony powoda do wszczęcia egzekucji, a ze strony pozwanych do wykreślenia hipoteki przymusowej.

Pozwani w pierwszej kolejności podnosili zarzut przedawnienia roszczenia objętego nakazem zapłaty, twierdząc że nie weszło ono do spadku z racji jego wygaśnięcia jeszcze przed śmiercią spadkodawczyni, dłużniczki rzeczowej powoda. W drugiej kolejności pozwani zarzucali, że powód poza przesłankami ekonomicznymi tj. zmiany siły nabywczej pieniądza nie wykazał pozostałych przesłanek określonych w ww. przepisie.

W polskim prawie cywilnym w odniesieniu do świadczeń pieniężnych obowiązuje zasada nominalizmu wyrażona w art. 358 ¹ § 1 k.c. Oznacza ona, że zapłata świadczenia pieniężnego powinna nastąpić w sumie nominalnej, bez względu na to, czy między chwilą powstania, a chwilą wykonania zobowiązania doszło do obniżenia lub podwyższenia siły nabywczej pieniądza, skutkującego zmianą wartości ekonomicznej świadczenia. Wyjątek od tej zasady stanowi waloryzacja umowna albo sądowa (art. 358 ¹ § 2 i 3 k.c.).W art. 358 ¹ § 3 k.c. przewidziany jest mechanizm stabilizujący, umożliwiający, zgodnie z zasadą rebus sic stantibus, przywrócenie w stosunku zobowiązaniowym równowagi, w tym przede wszystkim ekwiwalentności, naruszonej nieprzewidywalnym spadkiem siły nabywczej pieniądza. W jego braku, świadczenie pieniężne, jakie powinien otrzymać wierzyciel w wykonaniu przez dłużnika zobowiązania, mogłoby utracić znaczenie gospodarcze. Stosowanie tego mechanizmu powinno doprowadzić do sytuacji, w której świadczenie to będzie odpowiadało, w swej realnej wartości ekonomicznej, świadczeniu, jakiego wierzyciel mógł oczekiwać, racjonalnie oceniając stan rzeczy w chwili powstania zobowiązania.

Pozwani podnosili zarzut przedawnienia roszczenia objętego nakazem zapłaty z 21.05.1991 r. a z tego względu niemożliwości także dochodzenia jego waloryzacji. Opierali się przy tym na orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym przyjęcie, że prawo domagania się waloryzacji nie jest ograniczone w czasie mogłoby prowadzić do sytuacji, kiedy dłużnik uprawniony do uchylenia się od zaspokojenia roszczenia w kwocie niezwaloryzowanej nie mógłby uchylić się od spełnienia świadczenia zmienionego w wyniku orzeczenia sądu; w rzeczy samej byłoby to wykreowanie nie tylko nowej treści stosunku prawnego między stronami ale wręcz do powstania odrębnego od poprzedniego stosunku prawnego. Przesądzające znaczenie ma zatem okoliczność, że roszczenie przedawnione nie może być dochodzone; w ramach niemożności poddania roszczenia jakiejkolwiek ocenie sądu oznacza to niemożność dokonania również jakiejkolwiek jego modernizacji przez sąd, a więc, niemożność także zmiany wysokości świadczenia będącego przedmiotem tego roszczenia. Z przedstawionych względów, w razie przedawnienia roszczenia o zapłatę sumy nominalnej, wyłączona jest możność domagania się waloryzacji tej sumy (por. postanowienie SN z 21.02.2019 r., I PK 106/18, LEX nr 2623749).

W tym miejscu należy zaznaczyć, że samo żądanie waloryzacji nie jest roszczeniem lecz prawem podmiotowym wierzyciela jako strony stosunku zobowiązaniowego do domagania się ukształtowania przez sąd nowej treści tego stosunku w ramach szczegółowej kompetencji przewidzianej dla sądu w przepisie art. 358 ¹ § 3 k.c. i jako takie jest tylko źródłem, z którego powstać może roszczenie o zapłatę sumy zwaloryzowanej.

Jednakże podniesiony zarzut przedawnienia nie mógł zostać uwzględniony ze względu na fakt, że roszczenie powoda zostało zabezpieczone – poprzez wpis hipoteki przymusowej do KW nieruchomości nr (...), która to nieruchomość na skutek spadkobrania stała się współwłasnością pozwanych w udziale po 1/9 w zakresie w jakim dziedziczyli po dłużniczce Z. P.. Stosownie do art. 77 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1984, dalej u.k.w.h.) przedawnienie wierzytelności hipotecznej wywołuje skutki tylko w sferze obligacyjnej. Oznacza to, że jeżeli dłużnik jest dłużnikiem rzeczowym i dojdzie do przedawnienia wierzytelności, to będzie odpowiadał tylko rzeczowo. Właściciel nieruchomości, który jest jednocześnie dłużnikiem osobistym, może bronić się przed żądaniem wierzyciela hipotecznego zarzutem przedawnienia wierzytelności głównej w zakresie zaspokojenia z innych składników majątkowych niż obciążona nieruchomość. Zatem skutki przedawnienia wierzytelności hipotecznej polegają na tym, że właściciel przedmiotu hipoteki nie może skutecznie podnieść wobec wierzyciela hipotecznego zarzutu przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Wierzyciel hipoteczny może domagać się zapłaty tytułem zaspokojenia swej wierzytelności m.in. od właściciela przedmiotu obciążonego hipoteką, którego obowiązek, odpowiadający uprawnieniu wierzyciela do zaspokojenia się z przedmiotu hipoteki, polega na zapłacie, a nie na znoszeniu egzekucji kierowanej do tego podmiotu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19.09.2019 r., II CSK 25/19, LEX nr 2741526). Z tego względu zarzut pozwanych odnośne do przedawnienia jak i twierdzenia o tym, że roszczenie powoda nie weszło do masy spadkowej nie mógł zostać uwzględniony.

Zasadniczą przesłanką waloryzacji sądowej jest wystąpienie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza. Dopiero wówczas, gdy sąd uzna, że doszło do takiej zmiany, dokonuje ustaleń w aspekcie zasad współżycia społecznego. Przepis art. 358 ¹ k.c. nie definiuje pojęcia „istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza”, a jej dookreślenie pozostawione jest judykaturze na gruncie stanów faktycznych konkretnych spraw. Nie ma jednego i obiektywnego miernika waloryzacyjnego. Zapewnia to niezbędną elastyczność orzecznictwa w poszczególnych sprawach. W każdym razie nieuzasadnione jest obciążanie wyłącznie dłużnika skutkami deprecjacji pieniądza. Należy też mieć na uwadze, że odsetki za opóźnienie pełnią również funkcję waloryzacyjną, zwłaszcza gdy poziom inflacji jest niższy od wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie, których zapłaty wierzyciel może domagać się od dłużnika. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27.02.2019 r., II CSK 17/18, LEX nr 2626241, Wyrok SN z 16.02.2021 r., III CSKP 29/21, LEX nr 3120582). Zgodnie z art. 358 ¹ § 3 k.c., istotna zmiana siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania jest tylko jedną z przesłanek uzasadniających sądową zmianę wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego. Jest to przesłanka konieczna, ale nie przesądzająca o uwzględnieniu powództwa wywodzonego z przedmiotowej normy prawnej. Zgodnie z art. 358 ¹ § 3 k.c. sąd po stwierdzeniu istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania może, lecz nie musi dokonać waloryzacji. Decyzja sądu w tym przedmiocie zależna jest od wyników rozważenia interesów stron oraz zasad współżycia społecznego. Od tych czynników zależne jest także to, w taki sposób ewentualna waloryzacja będzie dokonana, a mianowicie, w jakim stosunku sąd obciąży każdą ze stron ryzykiem i skutkami spadku wartości nabywczej pieniądza, w jaki sposób zmieni wysokość świadczenia. Ocena wszystkich przesłanek waloryzacji w kontekście okoliczności konkretnej sprawy pozostawiona jest sędziowskiemu uznaniu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 22.08.2017 r., I ACa 220/17, LEX nr 2379775). Słuszny interes powoda może i powinien być uwzględniony, ale tylko do granic kolizji z interesem drugiej strony. Jednocześnie należy pamiętać, że ingerencja sądu powinna następować w minimalnym zakresie, gdyż waloryzacja sądowa stanowi wyjątek od zasady dotrzymania umów i nie może prowadzić do podważenia całego systemu umownego oraz likwidacji stabilności umów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18.06.2018 r., I ACa 643/17, LEX nr 2547097).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy Sądu Okręgowy doszedł do przekonania, iż powód nie sprostał konieczności wykazania przesłanek wymienionych w art. 358 ¹ k.c.

W pierwszej kolejności należało zauważyć że co najmniej od 2005 r. odsetki ustawowe za opóźnienie przekraczają wysokość inflacji, zatem nie ma podstaw do uznania, iż nastąpiła po tej dacie jakakolwiek istotna zmiana siły nabywczej pieniądza która powodowałaby konieczność zwaloryzowania kwoty zabezpieczonej hipoteką, bowiem same należne mu odsetki rekompensują z naddatkiem utratę siły nabywczej pieniądza. Siła nabywcza pieniądza jest kategorią ekonomiczną, która określa ile dóbr i usług można nabyć za jednostkę pieniądza. Siła nabywcza zmienia się pod wpływem zmiany cen w gospodarce. Jeżeli w gospodarce nie zmieniają się dochody ludności i występuje wzrost cen (inflacja), to siła nabywcza pieniądza zmniejsza się. Jeżeli występuje spadek cen (deflacja) - siła nabywcza zwiększa się. Wzrost wynagrodzeń, bez zjawisk inflacyjnych nie świadczy o zmianie siły nabywczej pieniądza. Jest on wyłącznie wyznacznikiem bogacenia się społeczeństwa, które może nabyć za swoją przeciętną pensję więcej dóbr. Istotność zmiany siły nabywczej pieniądza odnosi się do skali zmian. Nie musi to być zmian nagła, gwałtowna ale jednocześnie nie może mieścić się w granicach ryzyka, które powinno być brane pod uwagę, przez każdą ze stron stosunku zobowiązaniowego. Nawet zaś okresowe przewyższenie wysokości inflacji nad wysokością odsetek nie oznacza, że deprecjacja pieniądza na przestrzeni trzydziestu lat, jakie upłynęły od 19.04.1991 r. jest wynikiem tego jednostkowego zdarzenia, które miałoby na to istotny wpływ.

Należy wskazać że suma kwoty wraz z odsetkami za okres od 19.04.1991 r. do daty wyrokowania wynosi blisko 38.000 zł i w ocenie Sądu spełnia rolę waloryzacyjną przypisaną odsetkom ustawowym (za opóźnienie). Jest to wzrost prawie 10 krotny, podczas gdy inflacja od maja 1991 r. do daty wyrokowania wyniosłą ponad 1200 %, a więc wartość pieniądza spadła 12 krotnie i odsetki których mógłby się domagać powód gdyby egzekwował świadczenie rekompensowałyby utratę siły nabywczej zasądzonej na jego rzecz kwoty. Nie ma także podstaw do uznania, że fakt wzrostu wartości nieruchomości obciążonej hipoteką na przestrzeni 30 lat miałby uzasadniać waloryzację świadczenia dłużników rzeczowych. Z powyższych względów należało uznać że Powód nie wykazał, aby nastąpiła istotna zmiana siły nabywczej w rozumieniu art. 358 ¹ k.c. Przeprowadzenie wnioskowanego przezeń dowodu przy przyjęciu jako miernika średniej ceny metra kwadratowego mieszkania w budynku wielorodzinnym nie zmieniłoby powyższej oceny, bowiem Sąd dokonał samodzielnego porównania spadku siły nabywczej pieniądza wynikającego z inflacji z odsetkami przysługującymi powodowi – gdyby dochodził swe roszczenie i nie wynikało to wiadomości specjalnych.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo nie mogło również zostać uwzględnione z tego względu, że naruszałoby ono zasady współżycia społecznego, przerzucając całość zmian siły nabywczej pieniądza wynikających z procesów gospodarczych na pozwanych. W ocenie Sądu powód nie występując przez 30 lat z żadnymi żądaniami względem dłużników pomimo zabezpieczenia hipotecznego oraz prawomocnego nakazu zapłaty dał pozwanym podstawę do usprawiedliwionego przekonania, że swojego roszczenia nie będzie egzekwował. Powód wprawdzie twierdził w swoim piśmie procesowym z 30 grudnia 2021 r. że takie czynności poodejmował, jednakże nie sprostał wykazaniu tej okoliczności stosownie do obciążającego go ciężaru dowodu (art. 6 k.c.). Powód nie wykazał także, aby nie miał możliwości wyegzekwowania długu ze względu działania podejmowane przez dłużniczkę albo aby wystąpiły jakiekolwiek inne obiektywne przeszkody uniemożliwiające zaspokojenie jego roszczenia. Pozwani są dziećmi zmarłej dłużniczki Z. P., pozostawali w bliskiej relacji ze zmarłą, z pewnością posiadali by informacje o próbie egzekucji czy choćby wezwaniu do zapłaty. Z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy wynika, że działania powoda w celu wyegzekwowania długu hipotecznego zostały podjęte dopiero w 2020 r. po złożeniu przez pozwanego M. R. (1) wniosku o wykreślenie hipoteki z działu IV KW nieruchomości obciążonej. Działanie pozwanego świadczy o tym, że pozostawał on w usprawiedliwionym przekonaniu o braku podstaw do jego realizacji, wobec bezczynności powoda. W świetle powyższego Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż powód poprzez swoje wieloletnie zaniechanie sam dopuścił i godził się z faktem że realna wartość jego zabezpieczenia ulegnie deprecjacji. Nie ma podstaw do obciążania tymi skutkami pozwanych którzy odziedziczyli nieruchomość, skutkami zaniechań powoda, w szczególności ze względu na zasadę uczciwości, lojalności i pewności obrotu. Wprawdzie bowiem samo prawo zaspokojenia się przez powoda z hipoteki nie wygasło ze względu na treść art. 77 u.k.w.h. to jednak tak długi okres, kiedy bez istotnych przyczyn nie jest realizowane nie znajduje usprawiedliwienia w okolicznościach niniejszej sprawy. Podkreślić wypadnie, że oceniając zasadność żądania waloryzacji świadczenia Sąd uwzględnia interesy obu stron i w niniejszej sprawie danie prymatu interesowi powoda który zachowywał się jako wierzyciel pasywnie byłoby niesprawiedliwe, zwłaszcza iż pozwani podejmując decyzję o przyjęciu spadku brali pod uwagę nominalną wysokość hipoteki obciążającej spadek.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił powództwo, o czym orzeczono na podstawie art. 358 ¹ k.c. jak w punkcie 1.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 §1 k.p.c. uznając, iż wobec oddalenia powództwa w całości powoda jako stronę przegrywającą należało obciążyć kosztami procesu, które obliczono na podstawie §2 pkt 6 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 z późn. zm.) – 5400 zł oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2111), na rzecz B. R. (1) i M. R. (1), reprezentowanych przez profesjonalnego pełnomocnika. Z powyższych względów postanowiono jak w sentencji w punkcie 2.

Sędzia Piotr Królikowski