Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący sędzia (del.) Marcin Polit

Protokolant sekretarz sądowy Dominika Głębocka

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2023 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko M. W. i W. S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) na rzecz pozwanych M. W. i W. S. kwotę 5 417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu procesu, w tym kwotę 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 163/23

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tut. Sądu w dniu 31 grudnia 2022 roku (data stempla pocztowego – k. 264) powód miasto (...) W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz:



od pozwanej M. W. kwoty 118 116,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 listopada 2021 roku do dnia zapłaty



od pozwanego W. S. kwoty 118 116,94 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 listopada 2021 roku do dnia zapłaty.

Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych prawem.

W uzasadnieniu powód wskazał, że gospodarował przekazaną mu do administrowania i zarządzania nieruchomością zabudowaną budynkiem mieszkalnym wielorodzinnym przy ul. (...) w W., oznaczoną jako działka gruntu nr (...) z obrębu (...)o pow. 977 m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie XIII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), na podstawie decyzji Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej (...) z dnia 23 października 1965 roku, na mocy której polecono przejęcie w administrację Zarządowi (...) budynku mieszkalnego przy ul. (...). Nieruchomość została przekazana w zarząd Zarządowi (...) protokołem z dnia 1 stycznia 1966 roku. Protokołem z dnia 17 września 2021 roku powód przekazał pozwanym, a pozwani przejęli od dnia 19 listopada 2021 roku zarząd przedmiotową nieruchomością. Powód wskazał, że czynił regularne nakłady na nieruchomość w celu utrzymania i poprawy jej stanu technicznego i zachowania możliwości pobierania pożytków w postaci czynszów najmu. W związku z powyższym, na łączną kwotę 236 233,88 zł dochodzoną od strony pozwanej, składają się kwoty:



126 642,10 zł stanowiącą różnicę dochodów i wydatków poniesionych na eksploatację w okresie od dnia 1 stycznia 1995 roku do dnia 19 listopada 2021 roku w budynku przy ul. (...),



109 591,78 zł z tytułu wydatków poniesionych na remonty w okresie od dnia 1 stycznia 1995 roku do dnia 19 listopada 2021 roku w ww. budynku (pozew – kk. 3-5v.).

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 kwietnia 2023 roku (data prezentaty – k. 280) pozwana M. W. wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana podniosła szereg zarzutów, wskazując, że powód nie zarządzał nieruchomością prawidłowo i zgodnie z dorozumianą wolą pozwanych, a także zakwestionowała roszczenie co do wysokości. Zaprzeczyła również, by działanie powoda kwalifikowało się jako prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. Przede wszystkim podniosła jednak zarzut przedawnienia roszczenia (odpowiedź na pozew – kk. 280-288).

W odpowiedzi na pozew z dnia 6 listopada 2023 roku (data stempla pocztowego – k. 404) pozwany W. S. wniósł o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, w uzasadnieniu podnosząc zarzuty o tożsamej treści jak odpowiedź na pozew wniesiona przez pozwaną M. W. (odpowiedź na pozew – kk. 361-369).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie decyzji Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej (...) z dnia 23 października 1965 roku, polecono przejęcie w administrację Zarządowi (...) budynku mieszkalnego przy ul. (...) w W.. Decyzję wydano na podstawie §2 pkt 1 obowiązującego wówczas Rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 9 czerwca 1959 roku w sprawie przejmowania budynków w zarząd państwowy (Dz. U. Nr 38, poz. 237 z późn. zm.). W uzasadnieniu wskazano, że przejęcie w administrację ww. budynku następuje z uwagi na fakt, że „zarząd budynku nie jest przez właściciela w ogóle sprawowany.”

Na skutek tej decyzji następnie pismem z dnia 10 listopada 1965 roku Zarząd (...) zawiadomił, że w dniu 16 listopada 1965 roku odbędzie się komisyjne przejęcie nieruchomości. Nieruchomość została przekazana w zarząd Zarządowi (...) z dniem 1 stycznia 1966 roku, co zostało stwierdzone protokołem (decyzja z 23.10.1965 – k. 7; pismo z 16.11.1965 – k. 8; protokół – k. 9-9v.).

Uchwałą nr (...)Rady Gminy (...) z dnia 1 grudnia 1994 roku w sprawie utworzenia Zakładu (...) pod nazwą Zarząd (...), został utworzony Zarząd (...)(uchwała – k. 57).

Na skutek Uchwały nr (...)Rady miasta (...) W. z dnia 2 grudnia 2004 roku w sprawie przekształcenia zakładu budżetowego (...) W. pod nazwą „ Zarząd (...) (...)w jednostkę budżetową m. (...) W. pod nazwą „ Zakład (...) w D. (...)”, zarządzanie i administrowanie przedmiotową nieruchomością przejął powód jako jednostka budżetowa (...)powstała na podstawie tej Uchwały (uchwała – k. 53).

W okresie sprawowania zarządu, strona powodowa (a wcześniej określona wyżej jednostka budżetowa) dokonywała nakłady na nieruchomość w postaci ponoszenia wydatków i kosztów związanych z remontami, utrzymaniem porządku i czystości, zaopatrywaniem w energię elektryczną pomieszczeń wspólnych, konserwacje techniczne, przeglądy techniczne, usuwanie awarii, regulowanie zobowiązań z tytułu podatku od nieruchomości, zawieranie umów ubezpieczenia, umów najmu lokali mieszkalnych (rozliczenie wydatków na remonty – k. 22; rozliczenie dochodów i wydatków na eksploatację – k. 23; operat szacunkowy – kk. 24-49; polisa ubezpieczeniowa – kk. 51-52; umowy najmu – kk. 292-294, kk. 296-297, kk. 298-299).

Właścicielami przedmiotowej nieruchomości są M. W. oraz W. S. w udziałach równych w częściach po 1/2, na skutek umowy zniesienia współwłasności nieruchomości z dnia 28 stycznia 2005 roku (wydruk z księgi wieczystej – kk. 11-18).

W. S. i M. W. wyrażali wobec Zarządu Dzielnicy (...)wolę przejęcia zarządu przedmiotową nieruchomością w piśmie z dnia 19 września 2016 roku oraz w piśmie z dnia 7 września 2017 roku (pisma – k. 381, k. 383).

Wnioskiem z dnia 20 czerwca 2017 roku miasto (...) W. wystąpiło o stwierdzenie na jego rzecz zasiedzenia własności przedmiotowej nieruchomości z dniem 1 stycznia 1986 roku. Sprawa toczyła się przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawy pod sygn. II Ns 794/17. Prawomocnym postanowieniem z dnia 16 października 2018 roku Sąd oddalił wniosek o zasiedzenie (kopia wniosku – kk. 305-310; okoliczność bezsporna).

Pozwem wniesionym do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w dniu 5 lutego 2018 roku W. S. i M. W. wnieśli o nakazanie pozwanemu miastu (...) W. wydania przedmiotowej nieruchomości. Sprawa toczy się przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawy pod sygn. II C 861/18 (kopia pozwu – kk. 312-318).

Protokołem z dnia 17 września 2021 roku powód przekazał pozwanym, a pozwani przejęli od dnia 19 listopada 2021 roku zarząd przedmiotową nieruchomością (protokół z 17.09.2021 – kk. 19-20v.).

W dniu 19 listopada 2021 roku dokonano odczytu urządzeń pomiarowych energii elektrycznej i zimnej wody (protokół z 19.11.2021 na okoliczność komisyjnego odczytania stanu licznika energii elektrycznej i zimnej wody – k. 21).

Pismem z dnia 14 września 2022 roku (a doręczonym w dniu 20 września 2022 roku) miasto (...) W. wezwało M. W. do zapłaty kwoty 236 233,88 zł wraz z należnymi odsetkami „tytułem uregulowania zaległości występujących na koncie finansowym ww. nieruchomości” w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma (pismo wraz z potwierdzeniem nadania i wydrukiem ze strony Poczty Polskiej – kk. 258-262). Wezwanie o tożsamej treści – datowane na dzień 29 grudnia 2022 roku – zostało skierowane do W. S. (kopia wezwania – k. 263). Roszczenie nie zostało spełnione (okoliczność bezsporna).

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci powołanych dowodów z dokumentów (kopii). Dokumenty te nie budziły wątpliwości Sądu co do swej autentyczności. Strona pozwana kwestionowała roszczenie co do zasady, co do wysokości oraz podniosła zarzut przedawnienia roszczenia. Strona powodowa przedłożyła do akt sprawy szereg dokumentów mających wykazać zasadność roszczenia, jednak po dokonaniu ich analizy w ocenie Sądu mogą one stanowić jedynie dowody na fakt, że pewne nakłady rzeczywiście zostały poniesione, natomiast z przyczyn opisanych szerzej w dalszej części uzasadnienia nie mogą stanowić o wykazaniu roszczenia co do zasady, jak i co do wysokości.

Strona powodowa przedłożyła do akt sprawy m.in. zestawienie stanowiące rozliczenie wydatków poniesionych na remonty nieruchomości przy ul. (...) w okresie od dnia 1 stycznia 1995 roku do dnia 19 listopada 2021 roku, z którego wynika, że poniesiono je w wysokości łącznej (...) zł (k. 22). Z kolei zgodnie z zestawieniem przedstawiającym rozliczenie dochodów i wydatków poniesionych na eksploatację w ww. okresie, wartość dochodów wyniosła (...) zł, zaś wartość kosztów – (...)zł, co daje różnicę w wymiarze (...) zł (k. 23). Powód przedłożył m.in. faktury VAT: z dnia 14 grudnia 2016 roku (k. 88), z dnia 16 sierpnia 2018 roku (k. 106) oraz z dnia 24 listopada 2019 roku (k. 84) – które nie mogły stanowić o zasadności roszczenia w zakresie określonych w nich kwot przede wszystkim z uwagi na przedawnienie, co Sąd szerzej uzasadni poniżej. Nadto przedłożony został protokół odbioru drzwi do poszczególnych lokali (k. 86-87), zgodnie z którym cena drzwi do lokalu nr (...) przy ul. (...) wyniosła (...) zł – w tym zakresie również roszczenie należało uznać za przedawnione. Została przedłożona książka obiektu budowlanego (kk. 121-126), która nie może stanowić istotnego dowodu – zawiera bowiem tylko ogólne wpisy odnośnie podejmowanych prac, bez możliwości dokładnego zweryfikowania w zakresie ponoszonych z tego tytułu kosztów. Przedłożone wykazy rozliczeń budynku (kk. 204-257) także nie mają istotnej mocy dowodowej, jako zestawienia księgowe przygotowane przez powoda, niepodpisane, na podstawie których również trudno ustalić, jakie nakłady zostały poczynione i w jakim stopniu zostały one pokryte przez osiągane wpływy z nieruchomości. Pozostałe, niewymienione wyżej dokumenty (protokoły, kosztorysy, notatki itp.) należało również uznać za nieprzydatne w świetle końcowego rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Strona powodowa domagała się zapłaty wskazanych kwot pieniężnych, tytułem rozliczenia wydatków związanych ze sprawowaniem przez nią zarządu nieruchomością. Jako podstawę prawną wskazała przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 752 k.c.). Żąda ona zwrotu nakładów za okres od dnia 1 stycznia 1995 roku do dnia 19 listopada 2021 roku.

Celem uporządkowania tego, jak zmieniał się reżim prawny dotyczący kwestii rozliczania nakładów ponoszonych przez zarządcę nieruchomości z tytułu sprawowanego zarządu, wyróżnić można pięć kluczowych momentów wyznaczających poszczególne okresy podlegające badaniu pod kątem zasadności powództwa.

Zgodnie z §8 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 9 czerwca 1959 r. w sprawie przejmowania budynków w zarząd państwowy, właściwy do spraw gospodarki mieszkaniowej organ prezydium rady narodowej po przejęciu budynku w zarząd obowiązany był prowadzić ten zarząd zgodnie z przepisami normującymi sprawowanie zarządu budynków mieszkalnych. W myśl ust. 2, nakłady poniesione przez organ wymieniony w ust. l w związku z prowadzeniem zarządu nieruchomości, nie znajdujące pokrycia w dochodach z niej uzyskiwanych, miały ulegać na wniosek tego organu hipotecznemu zabezpieczeniu na nieruchomości przejętej w zarząd. Jak stanowił zaś §9, rozliczenie z tytułu sprawowania zarządu budynkiem miało następować przy przywróceniu właścicielowi zarządu tego budynku. Wymienione przepisy znajdowały zastosowanie do rozliczania nakładów od momentu przejęcia w administrację przedmiotowej nieruchomości budynkowej przy ul. (...) w W. przez Zarząd (...), które nastąpiło na podstawie decyzji Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej (...) z dnia 23 października 1965 roku.

Ww. rozporządzenie utraciło moc, kiedy w jego miejsce weszło w życie rozporządzenie Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 5 października 1974 r. w sprawie przejmowania budynków nie stanowiących własności jednostek gospodarki uspołecznionej w zarząd terenowych organów administracji państwowej lub jednostek gospodarczych (Dz. U. Nr 37, poz. 222). Było to rozporządzenie wykonawcze do ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe (t.j. Dz. U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165 z późn. zm.). Zgodnie z §5 ust. 2 tego rozporządzenia, przywrócenie zarządu budynkiem mogło nastąpić po dokonaniu rozliczenia poniesionych kosztów napraw i modernizacji budynków, o których mowa w §4 ust. 1, oraz naliczonych podatków od nieruchomości i od lokali. Inne koszty poniesione w związku ze sprawowaniem zarządu nie podlegały rozliczeniu.

Następnie, z chwilą utworzenia samorządu terytorialnego, zgodnie z art. 1 pkt 13 lit B lit g) ustawy z dnia 17 maja 1990 roku o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 198 z późn. zm.), do właściwości organów gminy przeszły, jako zadania własne, określone zadania i kompetencje należące wówczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej – w szczególności z rozdziału 2. prawa lokalowego, a zatem w zakresie przejmowania w zarząd budynków stanowiących własność osób fizycznych. Wraz z wejściem w życie tych przepisów, to gmina – w tym przypadku miasto (...) W. – zastąpiła jednostkę budżetową wyodrębnioną w ramach administracji państwowej w sprawowaniu zarządu nieruchomością przy ul. (...).

Prawo lokalowe utraciło moc na podstawie art. 67 ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 z późn. zm.), a wraz z nim utraciły moc przepisy wykonawcze dotyczące przydziałów, szczególnego tryb najmu, norm mieszkaniowych, dodatkowych powierzchni mieszkaniowych, wykwaterowania i zamian administracyjnych (zob. A. Gola, J. Suchecki [w:] A. Gola, J. Suchecki, Ustawa o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Komentarz [w:] Nieruchomości, Warszawa, 2001). To wywołało lukę w przedmiocie rozliczania nakładów w związku z prowadzeniem zarządu nieruchomości, albowiem tym razem nie zostało wydane żadne rozporządzenie regulujące te kwestie. Co prawda art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku zakładał stosowanie przepisów kodeksu cywilnego o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia, jednak jedynie w odniesieniu do nieruchomości odbieranych właścicielom na mocy decyzji administracyjnych, wydanych na podstawie art. 25 ust. 2 i 3 prawa lokalowego – a zatem przepis ten nie może mieć zastosowania do niniejszej sprawy, gdyż żadna taka decyzja na mocy wymienionych przepisów nie została wydana. Niezależnie od powyższego należy uznać, że strona powodowa (a także jej poprzednicy prawni), uwzględniając wyżej wymienione okresy, w dalszym ciągu władała nieruchomością za jej właścicieli, a zatem była jej dzierżycielem w myśl art. 338 k.c. Wykonywanie zarządu i administrowanie nieruchomością, gospodarowanie nią, czynienie nakładów, bez wątpienia należy uznać za realizowanie domniemanej woli właścicieli, a zatem za prowadzenie cudzej sprawy w myśl art. 752 k.c. W konsekwencji, mimo braku jednoznacznego odesłania ustawowego (tudzież do przepisów wykonawczych), również od dnia wejścia w życie o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (a właściwie – biorąc pod uwagę żądanie pozwu, które obejmowało zwrot poniesionych nakładów począwszy od dnia 1 stycznia 1995 roku), kwestia rozliczania nakładów może znaleźć oparcie jedynie na gruncie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia.

Wreszcie za ostatnią ważną okoliczność w kontekście przedmiotowej sprawy należy uznać moment złożenia wniosku z dnia 20 czerwca 2017 roku (kk. 305-310), w którym miasto (...) W.wystąpiło o stwierdzenie na jego rzecz zasiedzenia własności przedmiotowej nieruchomości – to w tym momencie powód uznał, że jest jej posiadaczem samoistnym, wyraził wolę władania nią jak właściciel, a już nie jako dzierżyciel, a zatem należy uznać, że od tego momentu do kwestii rozliczania nakładów poniesionych przez powoda w ramach zarządu nieruchomością przestają znajdywać zastosowanie przepisy dotyczące prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia. Tym samym, w odniesieniu do żądania zwrotu nakładów za okres od dnia 20 czerwca 2017 roku, należy rozpatrywać kwestię zasadności tych roszczeń w oparciu o przepisy regulujące roszczenia uzupełniające z art. 223-230 k.c. Jednocześnie zaś nawet gdyby uznać tę argumentację za niewłaściwą, to należy też zauważyć, że W. S. i M. W. wyrażali wobec Zarządu Dzielnicy W. m. (...) W. wolę przejęcia zarządu przedmiotową nieruchomością w piśmie z dnia 19 września 2016 roku, a następnie w piśmie z dnia 7 września 2017 roku. Tym samym już od dnia 19 września 2016 roku strona powodowa powzięła wiedzę, że właściciele nieruchomości nie życzą już sobie czynienia nakładów na nieruchomość i wszelkie nakłady czynione po tej dacie należałoby uznać za ponoszone wbrew ich woli, a zatem w myśl art. 752 k.c. przestała istnieć przesłanka prawdopodobnej woli pozwanych jako właścicieli i osób, których sprawa miałaby być prowadzona. Jak stanowi natomiast art. 754 k.c., kto prowadzi cudzą sprawę wbrew wiadomej mu woli osoby, której sprawę prowadzi, nie może żądać zwrotu poniesionych wydatków.

Przede wszystkim jednak strona pozwana w toku procesu podniosła zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń. W przeważającej części należy się z tym zarzutem zgodzić.

Zgodnie z art. 120§1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W myśl art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy zwrócić uwagę, że strona powodowa, chcąc ubiegać się o zwrot ponoszonych nakładów, powinna wystąpić z tym żądaniem jak najwcześniej, bowiem przepisy art. 752 i nast. k.c. nie przewidują już – w przeciwieństwie do obowiązujących poprzednio przepisów rozporządzeń wykonawczych, tj. §9 opisanego wyżej rozporządzenia z dnia 9 czerwca 1959 roku, czy §5 ust. 2 rozporządzenia z dnia 5 października 1974 roku – rozliczenia nakładów dopiero przy przywróceniu właścicielowi zarządu nieruchomością. Strona powodowa wystosowała wezwania do zapłaty dopiero pismami z dnia 14 września 2022 roku oraz z dnia 29 grudnia 2022 roku. W oparciu o te dni należy zatem ustalić moment, w którym rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczeń z tytułu nieprzedawnionych nakładów.

Następnie należało ustalić termin przedawnienia tych roszczeń w oparciu o przepisy, na których oparte są owe roszczenia.

W tym miejscu należy wspomnieć, że nie można zgodzić się z twierdzeniem strony pozwanej, że nakłady z tytułu sprawowania zarządu nieruchomością były prowadzone w związku z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą (w zakresie gospodarowania nieruchomościami, prowadzenia zasobu komunalnego, zakwaterowania mieszkańców itd.). Zadania gmin wymienione w art. 7 ust. 1 u.s.g. są zadaniami o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych (art. 1 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 u.g.k.). Wykonywanie tych zadań wiąże się z prowadzeniem gospodarki komunalnej. Dla zakwalifikowania określonej działalności jako gospodarczej nie ma znaczenia jej niezarobkowy charakter czy status podejmującego ją podmiotu (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów z 14 marca 1995 r. III CZP 6/95, OSNC 1995, nr 5, poz. 72; w uzasadnieniu uchwał: z 13 stycznia 2006 r., III CZP 124/05, OSNC 2006, nr 12, poz. 201, z 30 listopada 1992 r., III CZP 134/92, OSNCP 1993, nr 5, poz. 79, z 9 marca 1993 r., III CZP 156/92, OSNCP 1993, nr 9, poz. 152; w wyroku z 15 stycznia 2010 r., I CSK 225/09, niepubl., a także w postanowieniach: z 12 maja 2000 r., V CKN 48/00, niepubl.; z 23 listopada 2000 r., III CZ 112/00, niepubl.; z 22 sierpnia 2001 r., V CKN 756/00, niepubl.; z 7 sierpnia 2003 r., IV CZ 90/03, niepubl.). Działalność prowadzona przez gminę jest działalnością gospodarczą jeśli odpowiada kryteriom tego rodzaju aktywności, posiada jej cechy charakterystyczne takie jak: fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, jest działaniem na własny rachunek, powtarzalnym, związanym z uczestnictwem w obrocie gospodarczym (zob. uzasadnienia uchwał składów siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91, OSNCP 1992, nr 2, poz. 17 oraz z 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992, nr 5, poz. 65). W postanowieniu z 19 października 1999 r., III CZ 112/99 (OSNC 2000, Nr 4, poz. 78) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że to czy danej działalności można przypisać cechy działalności gospodarczej, zależy od konkretnych okoliczności rozpoznawanej sprawy, a także od kontekstu prawnego, przy czym to ostatnie stwierdzenie nabiera aktualności zwłaszcza w odniesieniu do gmin, gdyż ich działalność nie ma jednorodnego charakteru, a cele tej działalności oraz sposoby ich osiągania są bardzo różnorodne. M. in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku słusznie wskazał, że gmina, w zakresie działalności dotyczącej dostarczania wody i odprowadzania ścieków, nie prowadzi działalności zarobkowej z zamiarem osiągnięcia zysków, jako że zaspokaja wtedy zbiorowe potrzeby ludności w zakresie zadań własnych. Sam fakt ich osiągnięcia nie świadczy jeszcze o gospodarczym charakterze działalności, o którym przesądza dopiero intencja, cel osiągnięcia zysku (wyrok WSA w Białymstoku z 15 lutego 2023 r., sygn. I SA/Bk 48/23).

Mając na uwadze powyższe nie sposób przypisać opisywanym w sprawie działaniom związanym z wykonywaniem zarządu przez gminę nad cudzą nieruchomością celu osiągnięcia zysku, a tym samym charakteru gospodarczego tej działalności. W związku z tym 3-letni termin przedawnienia roszczeń związanych z działalnością gospodarczą określony w art. 118 k.c. nie może mieć w tym wypadku zastosowania.

Do roszczenia o zwrot nakładów na nieruchomość dokonanych w okresie posiadania jej przez powoda na podstawie opisanych wyżej tytułów prawnych stosuje się ogólny 10-letni – lub 6-letni, w myśl przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. zmieniającej kodeks cywilny z dniem 9 lipca 2018 r. – termin przedawnienia (zob. K. Wiktor, R. Wiśniewski, Początek wymagalności roszczenia o zwrot nakładów na nieruchomość, LEX/el. 2016). W myśl art. 5 ust. 1 ww. ustawy zmieniającej kodeks cywilny z dniem 9 lipca 2018 r., bieg terminu przedawnienia roszczeń dotyczących prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia zaczął biec od nowa, chyba że przy zastosowaniu dotychczasowych przepisów przedawnienie upłynęłoby wcześniej.

Biorąc pod uwagę powyższe, w tym przede wszystkim fakt, że strona powodowa wystosowała żądanie zapłaty w dniu 20 września 2022 roku, to przy zastosowaniu 10-letniego terminu przedawnienia należało uznać, że przedawnieniu uległo roszczenie w odniesieniu do wszelkich nakładów poniesionych w okresie do końca 2011 roku, licząc 10 lat wstecz od dnia doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty, po myśli art. 118 k.c. oraz art. 120§1 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

Z kolei w odniesieniu do nakładów za okres począwszy od dnia 20 czerwca 2017 roku (czyli uznania się przez stronę powodową za posiadacza samoistnego nieruchomości i wystąpienia o zasiedzenie, co świadczyło o zmianie podstawy posiadania), względnie od dnia 19 września 2016 roku (od momentu wyrażenia woli odzyskania nieruchomości przez właścicieli) do dnia 19 listopada 2021 roku, jako że – jak już zaznaczono wyżej – zastosowanie znajdują przepisy z art. 223-230 k.c., momentem wymagalności roszczenia będzie chwila wydania nieruchomości (K. Wiktor, R. Wiśniewski, Początek...), a zatem dzień 19 listopada 2021 roku. Termin przedawnienia tych roszczeń – zgodnie z art. 229§1 k.c. – wynosi zaś 1 rok. Jak już wskazano, zaczął on biec od dnia 19 listopada 2021 roku, zaś pozew wniesiony został w dniu 31 grudnia 2022 roku. Tym samym, licząc ten termin zgodnie z zasadą określoną w art. 118 zdanie drugie k.c. (termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata) – roszczenie to przedawniło się jeszcze przed wniesieniem pozwu.

Do rozważenia zatem pozostało jedynie roszczenie o zwrot nakładów poniesionych od dnia 1 stycznia 2012 roku najpóźniej do dnia 20 czerwca 2017 roku (roszczenia o zwrot nakładów dokonanych w tym okresie nie uległy, co wyjaśniono wyżej, przedawnieniu). W ocenie Sądu również i w tym zakresie powództwo było niezasadne, w tym wypadku jako nieudowodnione. Przedłożone dokumenty nie pozwoliły bowiem na pozytywne zweryfikowanie rachunkowe i przyporządkowanie do dochodzonych w ramach powództwa kwot.

Strona powodowa przedłożyła do akt sprawy zestawienie stanowiące rozliczenie wydatków poniesionych na remonty nieruchomości przy ul. (...) w okresie od dnia 1 stycznia 1995 roku do dnia 19 listopada 2021 roku, z którego wynika, że poniesiono je w wysokości łącznej (...) zł (k. 22). Z kolei zgodnie z zestawieniem przedstawiającym rozliczenie dochodów i wydatków poniesionych na eksploatację w ww. okresie, wartość dochodów wyniosła (...) zł, zaś wartość kosztów – (...) zł, co daje różnicę w wymiarze (...) zł (k. 23). Jednakże przedłożone do akt sprawy dowody nie pozwalają na pozytywne zweryfikowanie wskazanych w tych zestawieniach kwot. Powód przedłożył m.in. faktury VAT:



z dnia 14 grudnia 2016 roku (k. 88) – za wykonanie robót remontowych przewodów kominowych; dotyczy ona okresu, w którym powód już miał świadomość o wyrażonej przez pozwanych woli zwrotu nieruchomości;



z dnia 16 sierpnia 2018 roku (k. 106) – za remont pustostanu; faktura dotyczy okresu, za który roszczenie uległo przedawnieniu i jednocześnie dotyczy nakładów, które były dokonywane wbrew woli pozwanych;



z dnia 24 listopada 2019 roku (k. 84) – nie wiadomo jednak, czego ona dotyczyła, a tak czy inaczej dotyczyła okresu, za który roszczenie uległo już przedawnieniu.

Nadto przedłożony został protokół odbioru drzwi na poszczególne lokale z dnia 24 września 2019 roku (k. 86-87), zgodnie z którym cena drzwi do lokalu nr (...) przy ul. (...) wyniosła (...) zł jednak roszczenie to – zgodnie z powyższymi rozważaniami – również uległo przedawnieniu. Została przedłożona książka obiektu budowlanego (kk. 121-126), która nie może stanowić istotnego dowodu – zawiera bowiem tylko ogólne wpisy odnośnie podejmowanych prac, bez możliwości dokładnego zweryfikowania w zakresie ponoszonych z tego tytułu kosztów. Przedłożone wykazy rozliczeń budynku (kk. 204-257) także nie mają istotnej mocy dowodowej, jako zestawienia księgowe przygotowane przez powoda, niepodpisane, na podstawie których również trudno ustalić, jakie nakłady zostały poczynione i w jakim stopniu zostały pokryte przez wpływy z nieruchomości.

Wszystkie powyższe okoliczności oraz brak innych, dostatecznie wykazujących zasadność dochodzonego roszczenia dowodów musi skutkować oddaleniem powództwa, o czym Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku na podstawie art. 98§1, §1 ¹ i §3 k.p.c. Na koszty poniesione przez stronę pozwaną, która w całości wygrała sprawę (pozwanych – jako współwłaścicieli nieruchomości w częściach ułamkowych – łączy współuczestnictwo materialne; zob. postanowienie SN z 3.10.2014 r., V CZ 26/14, LEX nr 1551683), złożyły się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5 400 zł (zgodnie z §2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.