Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko M. B.

o zapłatę

I.  zasądza na rzecz powoda Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. od pozwanego M. B. kwotę 287.761,58 PLN (dwustu osiemdziesięciu siedmiu tysięcy siedmiuset sześćdziesięciu jeden, 58/100 złotych) wraz z maksymalnymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a)  od kwoty 232.014,23 złotych od dnia 3.09.2021 r. do dnia zapłaty;

b)  od kwoty 55.747,35 złotych od dnia 11 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 38.490,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 19 kwietnia 2023 r. (data wpływu) powód (...) S.A. z siedzibą w W., wobec pozwanego M. B., wniósł o:

1.  wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 287 761,58 PLN, wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie, od kwoty 232 014,23 PLN od dnia 03.09.2021 r. oraz od kwoty 55 747,35 PLN od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

2.  na wypadek wniesienia przez pozwanych sprzeciwu od nakazu zapłaty, ewentualnie niewydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wnoszę o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 287 761,58 PLN, wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie, od kwoty 232 014,23 PLN od dnia 03.09.2021 r. oraz od kwoty 55 747,35 PLN od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty;

3.  zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 z1) oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

W uzasadnieniu powód wskazał, że na skutek wniosku kredytowego w Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. pozwany zawarł umowę zlotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 11.08.2017 r. mocą której kredytobiorcy udzielono kredytu w wysokości 239 190,00 PLN. Bank wypłacił kwotę kredytu zgodnie z postanowieniem umowy łączącej strony, zaś kredytobiorca winien był regulować należności Banku we wskazanych w umowie terminach i wysokościach. Powód wywiązał się z umowy kredytu, dokonując wypłaty kredytu zgodnie z Umową. Kredytobiorca nie wywiązał się z obowiązku terminowej spłaty kredytu - nie regulował w terminie wymagalnych rat w odpowiedniej wysokości i doprowadził do powstania zadłużenia przeterminowanego. Na podstawie ksiąg Banku (...) Spółka Akcyjna stwierdzono, że na dzień 03.09.2021 r. (data wyciągu) figuruje w nich wymagalne zadłużenie pozwanego M. B. z tytułu Umowy o zlotowy mieszkaniowy kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 11.08.2017 r. Na zobowiązanie dłużnika składa się: kapitał: 232 014,23 PLN, odsetki umowne naliczone za okres od 15.05.2019 r. 02.09.2021 r. w kwocie 55 699,35 PLN i opłaty 48,00 PLN (pozew k.4-8 ).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 22 września 2022 r., sygn. akt I Nc 69/22, nakazano pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę:



287.761,58 zł z maksymalnymi odsetkami za opóźnienie:

• od kwoty 232.014,23 złotych od dnia 03.09.2021 r. do dnia zapłaty,

• od kwoty 55.747,35 złotych od dnia 19.04.2022 r. do dnia zapłaty;

kwotę 21.606,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 7.200 z1 tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wniósł w tym terminie sprzeciw (nakaz zapłaty k. 67).

Pismem z dnia 27 czerwca 2023 r., z uwagi na niemożność doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty, powód wniósł o ustanowienie kuratora dla pozwanego - nieznanego z miejsca pobytu (wniosek powoda k.100-101v. ).

Pismem z dnia 16 października 2023 r. kurator nieznanego z miejsca pobytu pozwanego złożył sprzeciw od nakazu zapłaty z dnia 22 września 2022 r. w sprawie sygn. I Nc 69/22, którym wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (sprzeciw od nakazu zapłaty k.118-119).

Na terminach rozprawy w dniach 23 lutego 2024 r., 29 marca 2024 r. pozwany podtrzymał w całości twierdzenia zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Wniósł o danie mu kolejnej szansy i umożliwienie mu spłaty zadłużenia w ratach. Przyznał, że po wyjściu z więzienia spłacał raty i „zaczęły się one cofać”, bowiem okazało się że toczy się już postępowanie. (protokół rozprawy z dn.23.02.2024 r. – k. 165-165v., 29.03.2024 r. k. 186-186v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskiem kredytowym pozwany zawnioskował o udzielenie kredytu, w celu zakupu domu jednorodzinnego w miejscowości (...) gmina Ł. z działką gruntu 58/2. Na skutek wniosku kredytowego w Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. pozwany zawarł umowę zlotowego mieszkaniowego kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 11.08.2017 r. mocą której kredytobiorcy udzielono kredytu w wysokości 239 190,00 PLN.

W myśl § 1 ust. 1 i 2 i § 7 Umowy, kredytobiorca zobowiązał się do wykorzystania i zwrotu kredytu wraz z odsetkami zgodnie z warunkami umowy. W myśl § 1 ust. 4 Umowy, kredyt został udzielony na okres 29 lat, z ostatecznym terminem spłaty na dzień 15.08.2046 r.

Zgodnie z § 5 ust. 1 i 4 Umowy, kredyt lub transza kredytu miały zostać wypłacone na podstawie wniosku Kredytobiorcy o wypłatę kredytu złożonego najpóźniej na jeden dzień przed planowaną wypłatą.

Zgodnie z § 3 ust. 2 pkt. 1. Umowy, prawnym zabezpieczeniem spłaty kredytu miało być wpisanie hipoteki umownej do kwoty 478 380,00 PLN z tytułu udzielonego kredytu, z tytułu odsetek umownych i kosztów udzielonego kredytu, ustanowionych na rzecz Banku na finansowanej nieruchomości.

Zgodnie z § 10 ust. 1 Umowy i Regulaminu kredytowania, kredytobiorca zobowiązał się do spłaty rat kredytu w równych ratach miesięcznych obejmujących kapitał i odsetki, przy czym w miarę spłaty zadłużenia udział odsetek w racie kapitałowej miał maleć, a kapitał wzrastać (tzw. raty annuitetowe). Kredytobiorca zobowiązał się dokonać spłaty rat kredytu i odsetek w terminach i wysokościach określonych w Harmonogramie.

W myśl § 22 ust. 1 Umowy, w przypadku nieterminowej spłaty kredytu, zastosowanie miał Regulamin kredytowania osób fizycznych w Banku. Oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego określono jako zmienne, ustalane jako iloczyn stopy kredytu lombardowego NBP i współczynnika ustalonego przez Bank. Na dzień zawarcia umowy oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego stanowiło 14% w stosunku rocznym.

Zgodnie z § 21 ust. 1 Umowy, wypowiedzenie umowy przez Bank w całości lub w części mogło nastąpić w przypadkach i terminach określonych w Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku (...) S.A.

Postanowienie § 22 ust. 5-9 Umowy zakładało, że zawiadomienie o wypowiedzeniu umowy kredytu i wymagalności zadłużenia, powstania zadłużenia przeterminowanego, wezwanie do zapłaty oraz zawiadomienie o rozliczeniu kredytu będą wysyłane przez Bank listami poleconymi za zwrotnym potwierdzeniem odbioru na adres Kredytobiorcy, określony w umowie lub zawiadomieniu o zmianie adresu. Odmowa przyjęcia przez Kredytobiorcę lub dwukrotna adnotacja poczta „nie podjęto w terminie" (awizo) wywołuje skutki doręczenia. Skutki doręczenia wywołuje również doręczenie pisma dorosłemu domownikowi. Bank pozostawia w aktach umowy pismo ze skutkiem doręczenia, jeżeli Kredytobiorca nie zawiadomi Banku o zmianie swojego adresu i nazwiska, a wysłane zawiadomienie wróci z adnotacją „adresat nieznany" lub temu podobną.

(dowód: umowa k.50-57 , wniosek o wypłatę kredytu z potwierdzeniem wypłat k.23-24 ).

Pismem z dnia 15 lipca 2019 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.712,86 PLN w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma.

W związku z bezskutecznym upływem terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty, powodowy Bank, pismem z dnia 13.08.2019 r. wypowiedział kredytobiorcy Umowę, co skutkowało postawieniem całości zadłużenia w stan wymagalności po upływie 30-dniowego terminu wskazanego w wypowiedzeniu.

(dowód: wezwania k. 34 , wypowiedzenie umowy k.35 )

Pismem z dnia 3 grudnia 2019 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 239.491,77PLN, w tym:

- kapitał - 232.014,23PLN,

- odsetki - 7.477,54PLN,

- opłaty i prowizje - 0,00PLN.

Wskazał, iż opłaty należy dokonać niezwłocznie.

(dowód: ostateczne wezwanie przedsądowe k.24-27v. )

W dniu 15 kwietnia 2021 r. powód wystosował do pozwanego ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, wzywając do niezwłocznej zapłaty kwoty 277.752,44 PLN, w tym:



kapitał - 232.014,23 PLN,



odsetki – 45.738,21 PLN.

(dowód: ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty k.49 )

Na dzień 3 września 2021 r. zadłużenie pozwanego z tytułu umowy o złotowy mieszkaniowy kredyt hipoteczny nr (...) z dnia 11/08/2017 wynosiło 287.761,58 PLN.

Na zobowiązanie dłużnika składa się:

1. kapitał - 232.014,23 PLN,

2. odsetki umowne w kwocie 55.699,35 PLN - naliczone od 15/05/2019 do 02/09/2021

3. opłaty - 48,00 PLN.

(dowód: wyciąg z ksiąg k.20, wykaz operacji na rachunku bankowym pozwanego (k. 149-155 )

Pozwany zawarł z powodem umowę kredytu w celu zakupu mieszkania. Początkowo pozwany regulował raty w terminie. Zaprzestał spłaty kredytu gdy trafił do Zakładu Karnego, w którym przebywał 4 lata. Po wyjściu z Zakładu Karnego pozwany dokonywał pojedynczych wpłat na rzecz banku, które to wpłaty wracały do niego.

(dowód: przesłuchanie pozwanego k. 165-165v. )

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych powództwo podlegało uwzględnieniu w całości. Powód wykazał zasadność jak i wysokość dochodzonego przez siebie roszczenia.

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty przedłożone do akt sprawy, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała oraz w mniejszym zakresie w oparciu o zeznania pozwanego.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1896) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zawarta przez strony 11 sierpnia 2017 r. umowa jest właśnie taką umową kredytu. W wykonaniu umowy bank wydał (udostępnił) kredytobiorcy określoną sumę kredytową w złotych. Kredytobiorca zaś był zobowiązany do zwrotu w ratach kredytowych, z odsetkami i należnościami okołoumownymi. Zawarte w niej były elementy przedmiotowo istotne umowy kredytowej. Nie ulega wątpliwości, że strony łączyła właśnie taka umowa, co zresztą nie było w toku postępowania kwestionowane.

Pozwany nie kwestionował przedstawionych wyżej dowodów.

Na gruncie sprawy jedyną okolicznością sporną był w zasadzie to, czy pozwany mógł skutecznie żądać rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty w trybie art. 320 k.p.c.. Powód bowiem ostatecznie nie wyraził zgody na takie rozłożenie.

Kolejno należałoby odnieść się do załączonego do pozwu wyciągu bankowego sporządzony na podstawie art. 95 prawa bankowego. Wszystkie dokumenty przedstawione do akt sprawy, podlegały ocenie Sądu orzekającego zgodnie z dyspozycją przepisu art. 233 k.p.c. W tym miejscu należy przetoczyć stanowiska Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych:

- „Wprawdzie wyciąg z ksiąg banku nie jest już uznawany za dokument urzędowy w postępowaniu cywilnym (art. 95 ust. 1 a prawa bankowego) zawiera jednak złożone w szczególnej formie oświadczenie wiedzy uprawnionych osób dotyczące danych zaksięgowanych w księgach rachunkowych i w powiązaniu z umową kredytową (…) może stanowić wystarczający dowód dla potwierdzenia dokonania czynności prawnej i jej treści.” (uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10.01.2018 r., sygn.. akt I ACa 1041/18),

- „Zaprzeczenie prawdziwości dokumentu prywatnego w postaci sporządzonego prawidłowo i zgodnie z kompetencją ustawową banku wynikającą z art. 95 ust. 1 ustawy z 1997 r. Prawo bankowe wyciągu z ksiąg rachunkowych kredytodawcy nie może polegać na samej negacji istnienia lub wysokości długu, jeśli z pozostałych dowodów przedłożonych przed bank wynika fakt zawarcia umowy kredytu, jego wysokość i ustalone przez strony warunki spłaty, a także wykaz i sposób zarachowania kilkunastu dokonanych przez dłużnika wpłat.” (uzasadnienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29.10.2020 r. sygn. akt V ACa 647/19).

W niniejszej sprawie Sąd nie znalazł podstaw do odebrania waloru wiarygodności dokumentom przedstawionym przez powoda, a pozwany nie wykazał skutecznie, aby dokumenty te były nieprawdziwe bądź ich treść była niezgodna z stanem faktycznym. To na pozwanym teraz zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar udowodnienia, że dane te są z jakich przyczyn niewiarygodne. Tym samym pozwany temu obowiązkowi nie sprostał.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego uznać trzeba, że powodowy bank skutecznie wypowiedział łączącą stronę umowę. Wobec zaprzestania spłaty bank wezwał pozwanego do zapłaty, poinformował o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia, a następnie złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia, które zostało doręczone pozwanemu. Powód, jako profesjonalista zdaje sobie sprawę z tego, że brak właściwego wysłania wezwania do zapłaty, wypowiedzenie umowy i złożenie pozwu o zapłatę do Sądu wiązałby się dla niego z negatywnymi skutkami procesowymi. Nadmienić należy, że mimo otrzymania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ugody pozwany nie skontaktował się z powodem, w celu wyjaśnienia przyczyn złożenia takiego oświadczenia. To pozwany powinien zgodnie z art. 6 k.c. wykazać, że takiego wezwania nie otrzymał.

Według art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenia, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Przepis ten ma charakter wyjątkowy, jego zastosowanie skutkuje uszczupleniem należności wierzyciela, a nadto odracza w czasie uzyskanie świadczenia. Przepis powyższy, nie zawiera katalogu sytuacji, w których celowym, bądź uzasadnionym byłoby rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Nie mniej jednak przepis ten wskazuje na sytuacje szczególnie uzasadnione, a nie ogranicza się jedynie do przypadków uzasadnionych. Powołany wyżej przepis stanowi szczególną normę prawa zawierającą tak zwane moratorium sędziowskie co do zasądzonej kwoty, pozwalające pozwanemu nabrać swoistego „oddechu” przed ostatecznym spłaceniem należności powoda. Choć ustanowiony jest w interesie dłużnika, stosując go Sąd powinien mieć jednak mieć na uwadze interesy obu stron. Sytuacja finansowa strony pozwanej jest jedną z okoliczności, które mają znaczenie dla oceny tego, czy występuje "szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 320 k.p.c., nie jest to jednak okoliczność, która ex lege implikuje zastosowanie tej instytucji. Przeciwnie, fatalna, nie rokująca poprawy sytuacja finansowa strony pozwanej powinna - co do zasady - przemawiać za odstąpieniem od rozłożenia świadczenia na raty, gdyż z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, iż nie doprowadzi to do wykonania zobowiązania, a tylko odroczy uzyskanie przez wierzyciela tytułu egzekucyjnego (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 22 marca 2016 r., LEX nr 2025501). Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd uznał, że pozwany nie wykazał, aby rozłożenie świadczenia na raty gwarantowało jego spełnienie. Przeciwnie oświadczenia pozwanego złożone podczas jego przesłuchania wskazują, że obecnie posiada duże zadłużenie, którego nie spłaca, pozwany nie wykazał, aby otrzymywane przez niego dochody były wystarczające do spełniania świadczenia. Nadto, pozwany po opuszczeniu Zakładu Karnego, wiedząc iż posiada zadłużenie u powoda, nie skontaktował się z bankiem w celu polubownego rozwiązania sporu. Wobec niezaoferowania żadnych innych dowodów przemawiających za uwzględnieniem wniosku strony pozwanej w omawianym zakresie, Sąd nie doszukał się podstaw do przyjęcia założenia, że zastosowanie przepisu art. 320 k.p.c. przyczyni się do zaspokojenia powoda. Jednocześnie w ocenie Sądu, analizując jedynie dowody, które znajdują się w aktach sprawy, stwierdzić należy, że trudno na ich podstawie uznać, iż w niniejszej sprawie zaszły jakieś szczególne okoliczności uzasadniające rozłożenie świadczenia na raty (wyrok SO w Poznaniu z dnia 30 lipca 2021 r. - XIV C 363/20, wyrok SO w Bydgoszczy z dnia 20 kwietnia 2022 r. - VIII GC 194/21, wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2015 r. – II CSK 409/14).

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, że roszczenie powoda jest zasadne w całości i z tych względów – na podstawie art. 69 ustawy Prawo bankowe w zw. z art. 471 k.c. orzekł jak w punkcie I wyroku. W ocenie Sądu powód wykazał, iż zadłużenie dochodzone niniejszym pozwem wynosi łącznie 287.761,58 zł, jest rzeczywistym zadłużeniem pozwanego, które nie zostało przez niego spłacone. Nadto, od wskazanej kwoty kapitału należały się odsetki maksymalne za opóźnienie naliczane zgodnie z żądaniem pozwu od kwoty 232.014,23 złotych od dnia 3.09.2021 r. do dnia zapłaty; od kwoty 55.747,35 złotych od dnia 11 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty zgodnie z art. 481 k.c.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. poprzez obciążanie pozwanego obowiązkiem ich zwrotu na rzecz powoda w całości, z uwagi na wynik procesu. Powód poniósł następujące koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony: opłata za udzielone pełnomocnictwo procesowe w wysokości 17 zł, opłata sądowa od pozwu w wysokości 14.389 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 10.800 zł oraz zaliczka na poczet wynagrodzenia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w kwocie 13.284 złotych, tj. łącznie: 38.490 zł. Taką też kwotę zasądzono od pozwanego na rzecz powoda w punkcie II wyroku, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.