Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2023 roku

Sąd Rejonowy w Radomiu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Anna Zagroda

Protokolant: Agnieszka Czarnota

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2023 roku w Radomiu

na rozprawie sprawy

z powództwa E. S.

przeciwko Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W.

o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego

I.  zasądza od Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W. na rzecz E. S. kwotę 16740 zł (szesnaście tysięcy siedemset czterdzieści złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W. na rzecz E. S. kwotę 4617 zł (cztery tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Anna Zagroda

Sygn. akt I C 1705/22 upr

UZASADNIENIE

W dniu 5 grudnia 2022 roku (data prezentaty) E. S., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie adwokata (pełnomocnictwo k. 6), wniósł pozew przeciwko Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w W. o zapłatę kwoty 16740 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 11 października 2021 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uległ uszkodzeniu pojazd marki V. (...) o nr rej. (...) będący współwłasnością powoda. Odpowiedzialny za zdarzenie posiadał ubezpieczenie pojazdu w zakresie oc w zagranicznym towarzystwie (...).P.A., którego polskim korespondentem w Polsce jest (...) SA. Uszkodzony samochód został oddany do warsztatu naprawczego. Powód pozostawał bez możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, niezbędnego do realizacji czynności dnia codziennego. Powód nie posiadał wolnego auta umożliwiającego funkcjonowanie jak przed zdarzeniem. Powód wynajął pojazd zastępczy. Powód przesłał do zakładu ubezpieczeń umowę najmu na kwotę 31320 zł za wynajem pojazdu za okres 116 dni przy stawce 270 zł brutto. Pozwany decyzją z dnia 9 czerwca 2022 roku przyznał powodowi kwotę 14580 zł brutto tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres 54 dni po stawce 270 zł. Powód nie zgodził się z tą decyzją wskazując, że nie mógł korzystać ze swojego samochodu przez okres 116 dni, który przebywał w warsztacie naprawczym (pozew k. 3-5).

Pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego (k. 1251) w dniu 17 stycznia 2023 roku (data nadania pocztowego) złożył odpowiedź na pozew, w której wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda kosztów procesu wraz z odsetkami. Pozwany zakwestionował czas najmu pojazdu zastępczego – 116 dni, stawkę czynszu najmu w wysokości 270 zł brutto, zasadność domagania się odsetek ustawowych od kwoty roszczenia głównego od dnia 28 kwietnia 2022 roku. Pozwany nie kwestionował swojej legitymacji biernej w procesie. Wskazał, że powód jeszcze w dniu kolizji wynajął od osoby fizycznej – M. K. pojazd zastępczy w ramach najmu gotówkowego. Powód nie skorzystał z możliwości zwrócenia się do ubezpieczyciela o pomoc w organizacji najmu ani nie wynajął pojazdu w wyspecjalizowanej firmie. Koszt najmu w wysokości 31320 zł kilkukrotnie przewyższył wartość pojazdu powoda sprzed szkody. Już na podstawie decyzji z dnia 30 grudnia 2021 roku wypłacono powodowi kwotę 7021,60 zł tytułem szacunkowego bezspornego kosztu naprawy, następnie dopłacając odszkodowanie w kwocie 997,50 zł na podstawie decyzji z dnia 16 stycznia 2021 roku. Pozwany zarzucił, że powód nie wykazał, czy i kiedy naprawił pojazd, a w marcu 2022 roku, co wynika z danych Centralnej Ewidencji Pojazdów, powód zbył pojazd. Pozwany wskazał, że nie neguje, że z nieznanych mu przyczyn postępowanie likwidacyjne w zakresie ostatecznego ustalenia rozmiaru szkody było prowadzone w sposób przewlekły. Dopiero decyzją z dnia 24 marca 2022 roku ustalono wystąpienie szkody całkowitej dopłacając kwotę 180,90 zł i ustalając wartość pojazdu na kwotę 10800 zł. Najem pojazdu zastępczego jest uprawnieniem poszkodowanego, ale nie ma charakteru bezwzględnego i nie może zmierzać do niezasadnego zwiększenia rozmiaru szkody czy jedynie zwiększać wygodę poszkodowanego i prowadzić do nadużycia prawa poprzez zaniechania możliwych do podjęcia działań i ekonomicznych z punktu widzenia powoda polegających na zakupie innego pojazdu lub jego naprawie (odpowiedź na pozew k. 1242-1250).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 października 2022 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki V. (...) o nr rej. WR (...) należący do E. S. jako współwłaściciela (okoliczność bezsporna). Samochód ten należy do segmentu E. Po zdarzeniu pojazd marki V. (...) nie był jezdny, nadkole ocierało o oponę, były zerwane zaczepy od lampy (d: zeznania powoda k. 1277).

Samochód sprawcy zdarzenia wywołującego szkodę ubezpieczony był w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w zagranicznym towarzystwie (...).P.A., którego polskim korespondentem w Polsce jest (...) SA. (okoliczność bezsporna). Kierująca pojazdem marki R. (...) o nr rej. (...) posiadała zieloną kartę i otrzymała mandat karny za nieustąpienie pierwszeństwa (d: notatka informacyjna o zdarzeniu drogowym k. 1226v).

W dniu 11 października 2021 roku E. S. zawarł z M. K. umowę najmu pojazdu zastępczego marki B. model (...) na okres od dnia 11 października 2021 roku do dnia 4 lutego 2022 roku, tj. na okres 116 dni przy stawce 270 zł za dobę najmu (okoliczność bezsporna - umowa najmu pojazdu k. 8v-9). W dniu 2 marca 2022 roku M. K. pokwitował przyjęcie od E. S. kwoty 31320 zł (d: umowa najmu k. 9). Samochód marki B. model (...) należy do segmentu wyższej klasy średniej (segment E), klasyfikowany w grupie premium. M. K. jest znajomym E. S. (d: zeznania powoda k. 1277v). W październiku 2021 roku E. S. nie miał innego pojazdu poza uszkodzonym, pojazd zastępczy potrzebny był mu do spraw codziennych, do dojazdów do pracy i na zakupy. E. S. mieszka w dzielnicy słabo skomunikowanej, pracował wówczas w Gazownictwie Polskim, które było oddalone 10 km od jego miejsca zamieszkania. E. S. najpierw zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego, a potem zgłosił się do Strefy Odszkodowań. E. S. jest myśliwym i często jeździ z psem w samochodzie. Do E. S. zakład ubezpieczeń nie dzwonił w sprawie pojazdu zastępczego (d: zeznania powoda k. 1277v).

(...) Odszkodowań zgłosiła szkodę do zakładu (...) z siedzibą w W.. Wskazano, że kolizja drogowa miała miejsce w dniu 11 października 2021 roku o godzinie 12.40 w R. na rondzie (...), wskazano, że sprawca nie ustąpił pierwszeństwa i doprowadził do kolizji. Na miejscu była policja. W zgłoszeniu szkody wskazano, że nie jest potrzebny pojazd zastępczy, uszkodzony pojazd nie nadawał się do dalszej jazdy, nie znajdował się w warsztacie. Zakład ubezpieczeń wskazał segment samochodu uszkodzonego E, stawkę refundacji 230 zł (d: zgłoszenie szkody k. 1236-1238). Podczas zgłoszenia szkody ustalona została stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego i E. S. mieścił się w tej stawce mając już zawartą umowę. Był to powód, dla którego (...) Odszkodowań nie występowała do zakładu ubezpieczeń o zorganizowanie pojazdu zastępczego (d: zeznania świadka P. R. k. 1278).

W piśmie z datą 13 października 2021 roku skierowanym do E. S. zakład ubezpieczeń potwierdził przyjęcia zgłoszenia szkody (okoliczność bezsporna – pismo k. 1233).

W email z dnia 22 października 2021 roku skierowanym przez Strefę Odszkodowań do zakładu ubezpieczeń, w związku z przeprowadzonymi oględzinami zawnioskowano o przesłanie kosztorysu naprawy samochodu marki V. (...) o nr rej. (...), z uwagi na najem pojazdu zastępczego poproszono o pilne potraktowanie sprawy (d: email k. 1227v). W email z dnia 26 października 2021 roku skierowanym do Strefy Odszkodowań, zakład ubezpieczeń przesłał kosztorys naprawy i wniósł o uzupełnienie dokumentacji szkody o numer rachunku bankowego i oświadczenie o VAT. Kosztorys naprawy został sporządzony przez zakład ubezpieczeń w dniu 18 października 2021 roku i ustalono wysokość kosztów naprawy na kwotę 7021,61 zł (d: email k. 1226, kosztorys naprawy (...)-1224v). Dokumenty zostały uzupełnione w email z dnia 26 października 2021 roku (d: email k. 1221v). W email z dnia 27 października 2021 roku i 4, 9, 12, 15, 16, 17 listopada 2021 roku (...) Odszkodowań wniosła o przeprowadzenie dodatkowych oględzin, których przedmiotem będzie zderzak przedni, ślizgacz błotnika przedniego prawego, przy czym w email z dnia 15, 16, 17 listopada 2021 roku wskazano, że opieszałość zakładu ubezpieczeń w przeprowadzeniu oględzin dodatkowych generuje znaczne koszty związane z najem pojazdu zastępczego (d: email k. 1204v-1219).

W email z dnia 24, 29 listopada 2021 roku, 2, 3, 6, 8, 14, 17, 20, 21, 23, 24, 27, 29 grudnia 2021 roku (...) Odszkodowań zawnioskowała w związku z otrzymaną wyceną kosztów o wskazanie serwisu, który przeprowadzi naprawę i firmy, która dostarczy części i materiały lakiernicze (d: email k. 1148v, 1151, 1151v, 1155, 1155v, 1156, 1193v, 1195, 1198, 1199v, 1201-1204). W emailach z dnia 23, 25, 29 listopada 2021 roku (...) Odszkodowań wysyłała monity w celu udzielenia informacji odnośnie terminu wypłaty odszkodowania (d: emaile k 1203-1203v). W piśmie z datą 8 grudnia 2021 roku skierowanym do Strefy Odszkodowań, zakład ubezpieczeń poinformował, że wkrótce skontaktuje się celem organizacji naprawy pojazdu (d: pismo k. 1196). W email z dnia 20 grudnia 2021 roku wysłanym do Strefy Odszkodowań, zakład ubezpieczeń poinformował, że zlecił zorganizowanie naprawy pojazdu przez serwis partnerski, wskazano, aby odebrać telefon i przestać zwlekać z naprawą (d: email k. 1139v). W emailach po tej dacie (...) Odszkodowań informowała zakład ubezpieczeń, że żaden kontakt z serwisu partnerskiego nie nastąpił (d: email k. 1135). W piśmie z datą 22 grudnia 2021 roku skierowanym do Strefy Odszkodowań, zakład ubezpieczeń wskazał, że po raz kolejny wnosi o przesłanie kopii dowodu rejestracyjnego pojazdu (d: pismo k. 1134).

W piśmie z datą 30 grudnia 2021 roku zakład ubezpieczeń poinformował E. S. o przyznaniu odszkodowania w kwocie 7021,60 zł brutto jako bezspornej kwoty. Wskazano, że z uwagi na to że poszkodowany nie skorzystał z oferty warsztatu współpracującego z (...) SA V. (...), to kwota odszkodowania jest wypłacana w oparciu o kosztorys wykonany przez rzeczoznawcę (d: decyzja k. 1166). Decyzja została wysłana w drodze email również Strefie Odszkodowań, która w email z dnia 30 grudnia 2021 roku oświadczyła, że nie zgadzają się z decyzją, że nie skorzystano z oferty warsztatu, gdyż takiej oferty nie otrzymano (d: emaile k. 1164).

W email z datą 3, 4, 5, 7, 10, 11, 12, 13, 14 stycznia 2022 roku (...) Odszkodowań poinformowała zakład ubezpieczeń, że decyzja płatnicza została wydana błędnie, gdyż powinna zawierać kwotę 8019,10 zł po dodatkowych oględzinach, wskazano, że oczekują na prawidłową decyzję płatniczą (d: email k. 1065, 1077v, 1098, 1104v, 1110v, 1116, 1120v-1121, 1124-1124v).

W piśmie z datą 16 stycznia 2022 roku zakład ubezpieczeń poinformował E. S. o przyznaniu dopłaty do odszkodowania w kwocie 997,50 zł po dodatkowych oględzinach, wskazano pełną kwotę odszkodowania na kwotę 8019,10 zł brutto. Poinformowano, że jeżeli wskazana kwota nie wystarczy na naprawę pojazdu, to poproszono o kontakt celem jej organizacji w warsztacie współpracującym lub o przesłanie dokumentacji potwierdzającej poniesienie kosztów wyższych niż wskazane w kosztorysie wykonanym przez rzeczoznawcę (d: decyzja k. 1052v).

W email z dnia 17, 18, 19 stycznia 2022 roku (...) Odszkodowań zawnioskowała po przesłanej wycenie kosztów naprawy o wskazanie danych serwisu, którzy przeprowadzi naprawę i firmy, która dostarczy części i materiał lakierniczy (d: email k. 1042, 1048v, k. 1054v).

W email z dnia 26, 28, 31 stycznia 2022 roku, 1, 2, 3, 4, 7, 9, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 21, 22, 23, 24, 25, 28 lutego 2022 roku (...) Odszkodowań poinformowała zakład ubezpieczeń, że w dniu 24 stycznia 2022 roku przedstawiciel serwisku (...) B. wykonał oględziny pojazdu, w trakcie których przekazał informację, że wykona kalkulację i prześle do zakładu ubezpieczeń i po akceptacji kosztów przekaże termin naprawy. Po akceptacji kosztów poproszono o przesłanie kalkulacji naprawy. Zwrócono uwagę na najem pojazdu zastępczego (d: email k.845, 859v, 886v, 900, 914, 927v, 941, 954v, 978v, 989, 1007, 1014v, 1020, 1024, 1030v, 1033, 1035). W dniu 23 lutego 2022 roku R. R. w rozmowie telefonicznej prosił o kontakt w sprawie kosztorysu (d: notatka k. 900v). Pismem z datą 28 lutego 2022 roku skierowanym do Strefy Odszkodowań, zakład ubezpieczeń poinformował, że do chwili obecnej nie otrzymał kalkulacji (d: pismo k. 846). W email z dnia 28 lutego 2022 roku (...) Odszkodowań poinformowała zakład ubezpieczeń, że (...) B. poinformował, że kosztorys do zakładu ubezpieczeń został wysłany w dniu 27 stycznia 2022 roku, dołączono w tym zakresie email od (...) B. z taką informacją (d: emaile k. 843). W email z dnia 1, 2, 3, 4, 7, 14, 16, 18, 21, 23, 24 marca 2022 roku (...) Odszkodowań ponownie zwróciła się do zakładu ubezpieczeń o przesłanie kosztorysu sporządzonego przez (...) B. przesłanego do zakładu ubezpieczeń w dniu 27 stycznia 2022 roku (d: email k. 308, 746v-747, 749v, 750, 790, 840, 841v). W email z dnia 21 marca 2022 roku zakład ubezpieczeń poinformował Strefę Odszkodowań, że na własną rękę zakład ubezpieczeń uzyskał kosztorys z (...) B., od czego (...) Odszkodowań się uchylała i która jako dochodzący odszkodowanie był obciążony ciężarem dowodu. Zakład ubezpieczeń poinformował, że koszty naprawy przewyższają wartość pojazdu na dzień szkody, w związku z tym na obecnym etacie pozyskiwane są oferty pozostałości celem wyliczenia odszkodowania metodą dyferencyjną (d: email k. 85-86, 749v).

E. S. chciał naprawić swój samochód marki V. w warsztacie wskazanym przez zakład ubezpieczeń, który nie podjął się naprawy. Nie naprawił samochodu, ponieważ nie znalazł warsztatu, który naprawiłby ten pojazd za odpowiednią wysokość. W dniu 4 lutego 2022 roku E. S. zrezygnował z pojazdu zastępczego w czasie trwania postępowania likwidacyjnego (d: zeznania powoda k. 1277v).

W dniu 24 marca 2022 roku zakład ubezpieczeń wydał decyzję o przyznaniu odszkodowania w kwocie 180,90 zł ustalając pełne odszkodowanie na kwotę 8200 zł i uznając, że wystąpiła szkoda całkowita. Ustalony koszt naprawy to 13039,17 zł brutto, wartość rynkowa pojazdu bezpośrednio przed szkodą to 10800 zł brutto, wartość rynkowa pozostałości 2600 zł brutto (okoliczność bezsporna – decyzja k. 94v).

W email z dnia 28 marca 2022 roku (...) Odszkodowań zgłosiła szkodę w zakresie najmu pojazdu zastępczego dołączając pismo informujące o konieczności wynajmu pojazdu zastępczego, umowę wynajmu od osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej (brak możliwości wystawienia faktury), harmonogram najmu pojazdu, dowód rejestracyjny wynajmowanego pojazdu (d: zgłoszenie szkody k. 637v). W emailach z dnia 11, 13, 15, 19, 21, 22, 25, 26, 28, 29 kwietnia 2022 roku, 4, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 18, 20, 23, 25, 27, 30 maja 2022 roku (...) Odszkodowań zwróciła się o wskazanie przez zakład ubezpieczeń terminu wypłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu (d: email k. 478, 486v, 503v, 512, 529, 537, 553, 552v, 561, 568v, 582, 588, 593, 597, 600v, 624v, 628v, 630, 631v-632, 632v-633, 633v- 634).

Decyzją z dnia 9 czerwca 2022 roku zakład ubezpieczeń zawiadamiał E. S., że przyznał kwotę 14580 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego na podstawie przedstawionych dokumentów. Uznany okres najmu to 54 dni po stawce 270 zł brutto za dobę najmu. Na okres 54 dni składał się czas od dnia zgłoszenia szkody do ostatecznego określenia zakresu szkody 46 dni (od 13 października do 28 listopada 2021 roku), technologiczny czas naprawy 4 dni, dni wolne od pracy mieszczące się między technologicznym czasem naprawy 2 dni, 2 dni organizacyjne Pozostały okres nie został uznany, ponieważ nie został udokumentowany faktyczny przebieg naprawy pojazdu i czas jej trwania. W przypadku deferencyjnego rozliczenia szkody czas 54 dni był odpowiedni na zakup innego pojazdu (okoliczność bezsporna – decyzja k. 468).

Poszkodowany E. S. po kolizji z dnia 11 października 2022 roku nie naprawił samochodu, sprzedał go w stanie uszkodzonym (d: zeznania powoda k. 1277v), było to w marcu 2022 roku (okoliczność przyznana w odpowiedzi na pozew przez pozwanego).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy oraz dokumentów załączonych do akt szkody. Sąd uwzględnił załączone do akt sprawy dokumenty, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd uwzględnił zeznania świadka P. R., który zeznawał na okoliczności czynności podejmowanych przez Strefę Odszkodowań jako pełnomocnika poszkodowanego oraz czynności podejmowanych przez zakład ubezpieczeń w postępowaniu likwidacyjnym. Sąd nie znalazł podstaw, aby zakwestionować wiarygodność tych zeznań.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Pozwany nie zakwestionował swojej odpowiedzialności w sprawie i wskazał, że wynika ona z art. 19 ust. 3 w zw. z art. 123 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Problematyka umów odpowiedzialności cywilnej uregulowana została również w przepisach szczególnych, tj. obowiązującej od dnia 1 stycznia 2004 roku ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.). Określając zakres odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela należy mieć na uwadze art. 34 ust. 1, art. 36 i 38 tej ustawy. Zgodnie z art. 34 ust. 1 tej ustawy – z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zgodnie z art. 36 tej ustawy – odszkodowanie ustala się w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Oznacza to, że o rodzaju i wysokości świadczeń należnych od zakładu ubezpieczeń decydują przepisy kodeksu cywilnego, zatem wysokość odszkodowania powinna być ustalona według reguł określonych w art. 363 k.c.

Zgodnie z art. 436 § 2 k.c. - w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody ich posiadacze mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie pozwany nie zakwestionował swojej odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek przedmiotowego zdarzenia.

Powód w niniejszym procesie dochodził zasądzenia od pozwanego kwoty 16740 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, które w tej części nie zostało uwzględnione przez pozwanego.

W uchwale 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku wydanej w sprawie III CZP 5/11 wskazano, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej (Legalis nr 381501). W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że użyteczne mogą być wskazania judykatury na tle najmu pojazdu zastępczego dla kontynuowania działalności gospodarczej, w odniesieniu do okresu refundacji, pomniejszenia odszkodowania o nieponiesione koszty eksploatacji uszkodzonego pojazdu oraz wymagań stawianych pojazdowi zastępczemu (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03, z dnia 2 lipca 2004 r., II CK 412/03, z dnia 5 listopada 2004 r., II CK 494/03, i z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1397/00). W wyroku z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie II CK 494/03 (Legalis nr 67722) Sąd Najwyższy stwierdził, że refundowane koszty najmu pojazdu zastępczego obejmują tylko okres konieczny i niezbędny do naprawy samochodu uszkodzonego w wypadku komunikacyjnym. Podobne stanowisko wyrażone zostało w wyroku z dnia 26 listopada 2002 r., V CKN 1397/00 (Legalis nr 57306) odnosi się ono jednak do sytuacji, w której poszkodowany zaniechał naprawy samochodu, chociaż była ona możliwa. Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową i normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego w sytuacji jego uszkodzenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu (tak uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku, IV CK 672/03, LEX nr 146324). Pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego w następstwie czynu zabronionego spowodowało po jego stronie uprawnienie do wynajęcia pojazdu zastępczego.

W realiach niniejszej sprawy, nie ulega wątpliwości w ocenie Sądu, że w majątku powoda powstała szkoda majątkowa, na którą składał się koszt najmu pojazdu zastępczego. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - w razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem obowiązkowym osoba uczestnicząca w nim obowiązana jest m.in. do zapobieżenia, w miarę możliwości zwiększaniu szkody. Mimo, że co do zasady zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres niemożności korzystania z własnego pojazdu w związku z kolizją mieści się w ramach adekwatnego związku przyczynowego, to nie można przyjmować żadnego automatyzmu, a każda sprawa podlega indywidualnej ocenie. W świetle powyższego zgodnie z art. 6 k.c., to powód miał obowiązek wykazać, że okres najmu pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem, a zatem przedstawić argumentację, dlaczego w danym przypadku najem pojazdu trwał przez oznaczony czas i w jakim zakresie determinowany był okresem, w którym podejmowane były działania w sprawie naprawy uszkodzonego pojazdu.

Wskazać należy, że zakład ubezpieczeń likwidujący szkodę uznał co do zasady odpowiedzialność wobec powoda jako poszkodowanego w zakresie zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Powód domagał się zwrotu tych kosztów za 116 dni najmu pojazdu zastępczego, natomiast zakład ubezpieczeń uwzględnił w decyzji z dnia 9 czerwca 2022 roku tylko część okresu najmu, tj. 54 dni, tj. od dnia zgłoszenia szkody 13 października 2022 roku do dnia 28 listopada 2021 roku – 46 dni, tj. do ostatecznego określenia zakresu uszkodzeń, a następnie technologiczny czas naprawy 4 dni, 2 dni wolne pomiędzy tym czasem naprawy, 2 dni organizacyjne. Nie jest zasadne stanowisko zakładu ubezpieczeń uwzględniające przy ustalaniu zasadnego okresu najmu pojazdu zastępczego uwzględnienie technologicznego czasu naprawy oraz dni wolnych pomiędzy tym czasem, gdyż do naprawy pojazdu nie doszło, a zakład ubezpieczeń decyzją z dnia 24 marca 2022 roku uznał, że wystąpiła w sprawie szkoda całkowita, zatem w innych sposób następuje ustalenia zasadnego okresu najmu pojazdu zastępczego. Przed tą datą zakład ubezpieczeń prowadził postępowanie przy przyjęciu, że wystąpiła szkoda częściowa, a poszkodowany chciał naprawić pojazd przez warsztat współpracujący z zakładem ubezpieczeń i wskazany przez ten zakład. Wskazać należy, że postępowanie likwidacyjne było przewlekłe i posiadało długie okresy z brakiem podejmowania czynności ze strony zakładu ubezpieczeń. Przy szkodzie częściowej zasadny był najem do czasu przeprowadzenia naprawy pojazdu z uwzględnieniem czynności podejmowanych w toku postępowania likwidacyjnego przez zakład ubezpieczeń. Tymczasem poszkodowany zrezygnował z najmu pojazdu zastępczego jeszcze przed zleceniem przez zakład ubezpieczeń naprawy jego pojazdu przez warsztat wskazany, tj. przez warsztat (...) B., przy czym wskazać należy, że ostatecznie naprawa ta nie została przeprowadzona, gdyż zgodnie z kosztorysem naprawy sporządzonym przez warsztat AutoBieniek koszt naprawy przewyższał wartość pojazdu na datę szkody i decyzją z dnia 24 marca 2022 roku zakład ubezpieczeń uznał, że wystąpiła szkoda całkowita, a poszkodowany sprzedał samochód w stanie uszkodzonym. W ocenie Sądu, cały okres najmu pojazdu zastępczego, tj. okres 116 dni był uzasadniony, a okres ten wynikał z przewlekłego prowadzenia postępowania likwidacyjnego przez zakład ubezpieczeń, a wskazać należy, że najem pojazdu zastępczego zakończył się w dniu 4 lutego 2022 roku, w toku postępowania likwidacyjnego, kiedy poszkodowany nadal chciał naprawić swój samochód w warsztacie wskazanym przez zakład ubezpieczeń.

Pozwany podniósł zarzuty, że koszt najmu pojazdu zastępczego w wysokości 31320 zł kilkukrotnie przewyższył wartość pojazdu powoda sprzed szkody, która została ustalona na kwotę 10800 zł oraz że już na podstawie decyzji z dnia 30 grudnia 2021 roku wypłacono powodowi kwotę 7021,60 zł tytułem szacunkowego bezspornego kosztu naprawy, następnie dopłacając odszkodowanie w kwocie 997,50 zł na podstawie decyzji z dnia 16 stycznia 2021 roku. Istotnym jest to, że poszkodowany chciał naprawić pojazd w warsztacie wskazanym przez zakład ubezpieczeń, a takiego zlecenia naprawy ze strony zakładu ubezpieczeń nie było skutecznego i to przedłużyło postępowanie likwidacyjne, a ostatecznie decyzją z dnia 24 marca 2022 roku szkoda została uznana za całkowitą i do naprawy nie doszło, a poszkodowany sprzedał samochód bez przeprowadzenia jego naprawy. Racjonalizacja działań podejmowanych w tym zakresie przez poszkodowanego jest niezbędnym kryterium właściwej oceny długości trwania najmu pojazdu zastępczego w razie wystąpienia szkody całkowitej. Dopiero w email z dnia 21 marca 2022 roku zakład ubezpieczeń poinformował Strefę Odszkodowań, że na własną rękę zakład uzyskał kosztorys z (...) B. i koszty naprawy przewyższają wartość pojazdu na dzień szkody, w związku z tym na obecnym etacie pozyskiwane są oferty pozostałości celem wyliczenia odszkodowania metodą dyferencyjną (email k. 85-86, 749v). Zatem przed dniem 21 marca 2022 roku zakład ubezpieczeń rozpoznawał szkodę jako częściową podlegającą naprawie. Skoro naprawa miała zostać przeprowadzona przez warsztat naprawczy współpracujący z zakładem ubezpieczeń, to organizacja zlecenia tej naprawy obciążała zakład ubezpieczeń, a nie poszkodowanego i to zakład ubezpieczeń powinien w ramach współpracy otrzymać od warsztatu naprawczego kosztorys naprawy, a nie wymagać, aby taki kosztorys dostarczył zakładowi ubezpieczeń poszkodowany.

Uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego oznacza okres pozostający w związku przyczynowym pomiędzy niemożnością korzystania ze zniszczonego pojazdu a odpłatnym korzystaniem z pojazdu wynajętego. Ocena tego okresu musi uwzględniać realia poszczególnych stanów faktycznych, niemniej co do zasady w przypadku szkody całkowitej zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do refundacji najmu pojazdu zastępczego za okres czasu od powstania szkody do wypłaty świadczenia odszkodowawczego za szkodę w pojeździe (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r. sygn. IV CK 672/03). Dopiero bowiem po uzyskaniu odszkodowania poszkodowany dysponuje środkami, dzięki którym może bez zbędnej zwłoki nabyć inny pojazd. Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że powód zakończył najem pojazdu zastępczego w dniu 4 lutego 2022 roku, jeszcze w trakcie trwania postępowania likwidacyjnego. Nie zmienia oceny Sądu okoliczność podnoszona przez pozwanego, że koszt najmu stanowi wartość 3 uszkodzonych pojazdów. Nie można postawić poszkodowanemu żadnych zarzutów, aby utrudniał lub spowalniał postępowanie likwidacyjne, natomiast długi czas trwania tego postępowania wynika jedynie z opieszałości w podejmowaniu decyzji oraz braku czynności przez długie okresy ze strony zakładu ubezpieczeń. Wskazać również należy, że poszkodowanemu przysługuje zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego również przed dniem zgłoszenia szkody, jeżeli umowa najmu pozostała zawarta po zdarzeniu drogowym, ale jeszcze przed jej zgłoszeniem. W niniejszej sprawie zdarzenie drogowe miało miejsce w dniu 11 października 2021 roku, w tym też dniu poszkodowany zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego, a szkoda została zgłoszona w dniu 13 października 2021 roku, zatem bez zbędnej zwłoki.

Pozwany zakwestionował również stawkę dobową najmu 270 zł brutto, którą poniósł powód. Jednakże zakład ubezpieczeń takiej stawki nie zakwestionował, gdyż podczas zgłoszenia szkody została wskazana stawka 230 zł, zapewne netto skoro stawka 270 zł została uwzględniona przez zakład ubezpieczeń. Ponadto świadek P. R. zeznał, że nie występowano do zakładu ubezpieczeń o zorganizowanie pojazdu zastępczego, gdyż stawka dobowa, za jaką powód najmował pojazd mieściła się w stawce wskazanej przez zakład ubezpieczeń. Na stronie internetowej są wskazane stawki dobowe najmu pojazdu zastępczego uwzględnianie przez (...) SA V. (...) z siedzibą w W. i stawka dla samochodów segmentu E jest wskazana 230 zł netto za dobę, zatem 282,90 zł brutto (230 zł plus 52,90 zł), zatem powód wynajął pojazd zastępczy po stawce niższej niż uwzględniania przez zakład ubezpieczeń.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd uznał, że za cały okres 116 dni powodowi przysługiwał zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego po stawce dobowej 270 zł brutto, co dało kwotę 31320 zł brutto. Zakład ubezpieczeń zwrócił koszty pojazdu zastępczego w wysokości 14580 zł brutto, zatem poszkodowanemu przysługuje dalszy zwrot kosztów w wysokości 16740 zł brutto i taką kwotę Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda, o czym orzekł w punkcie I wyroku.

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11, Sąd Najwyższy wskazał, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Natomiast zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. wydanej w sprawie III CZP 5/11 kompensacie podlegają jedynie rzeczywiście poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego.

Zgodnie z art. 125 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku - Biuro, z uwzględnieniem art. 14 ust. 1-3, jest obowiązane wypłacić odszkodowanie w przypadku, o którym mowa w art. 123 pkt 1, w terminie 30 dni od dnia ustalenia państwa, w którym pojazd sprawy jest zarejestrowany. Jeszcze w październiku 2021 roku zakład ubezpieczeń ustalił państwo, w którym pojazd sprawcy był zarejestrowany i były to W. (k. 1230v-1231), przy czym wskazać należy, że zgłoszenie szkody w zakresie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego nastąpiło dopiero w dniu 28 marca 2022 roku, zatem żądane odsetki były po upływie 30 dni od tej daty, tj. od dnia 28 kwietnia 2022 roku i Sąd uwzględnił to żądanie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc i 108 § 1 kpc. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie poniesione koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Z uwagi na przegranie procesu w całości przez pozwanego, Sąd zasądził od niego na rzecz powoda kwotę 4617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą składały się:

- 1000 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu (k. 14),

- 3600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika w osobie adwokata ustalona na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.),

- 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od daty uprawomocnienia się wydanego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia Anna Zagroda

z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.

20.07.2023 r. Sędzia Anna Zagroda