Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Łęczycy, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Wojciech Wysoczyński

Protokolant: st. sek. sąd. Katarzyna Retkowska

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2024 r. w Łęczycy, na rozprawie,

sprawy z powództwa P. D.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.717 ( dwa tysiące siedemset siedemnaście złotych ) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Wojciech Wysoczyński

Sygnatura akt I C 201/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 28 czerwca 2023 roku, skierowanym przeciwko (...) S.A z siedzibą w W., powód P. D. reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wniósł o:

- ustalenie nieważności ugody pozasądowej z dnia 18 maja 2018 r. zawartej między powodem, a pozwanym w całości,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 4.700 złotych miesięcznie płatnej do rąk powoda z góry do 10 - go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia wniesienia niniejszego pozwu, przy czym renta ta poczynając od stycznia 2023 r. będzie corocznie waloryzowana o wysokość rocznego wskaźnika zmiany cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny;

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

Nadto powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia powództwa w zakresie roszczenia o zapłatę renty tytułu zwiększonych potrzeb w ten sposób, by do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy, pozwany zobowiązany był do zapłaty na rzecz powoda renty z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 4,700 złotych miesięcznie płatnej z góry do rąk Powoda, do 10 - go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia wniesienia pozwu. / pozew k. 3-8/.

W odpowiedzi na pozew, pozwany reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa powołując zarzut powagi rzeczy ugodzonej oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Ponadto pozwany wniósł o oddalenie wniosku o udzielenie zabezpieczenia / odpowiedź na pozew k. 40-41 /.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2023 roku, oddalono wniosek powoda o udzielenie zabezpieczenia / k.62/.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 11 sierpnia 2003 r. doszło do wypadku komunikacyjnego z udziałem powoda. W wyniku wypadku P. D. doznał przezkrętarzowego złamania prawej kości udowej, stłuczenia klatki piersiowej wielomiejscowych otarć naskórka. Powód bezpośrednio po wypadku został przewieziony do placówki medycznej, gdzie został poddany zabiegowi operacyjnemu, a kolejno został wypisany do domu, celem dalszego usprawniania / bezsporne/.

Pojazd sprawcy wypadku był ubezpieczony w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. z siedziba w W. /bezsporne/.

Po zgłoszeniu szkody przez powoda w dniu 04.03.2009 r. pozwany wszczął postępowanie likwidacyjne i kolejnymi decyzjami przyznał i wypłacił powodowi następujące kwoty: 34 000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwotę 2.533,03 zł tytułem zwrotu utraconych korzyści, oraz kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów opieki. W toku postępowania likwidacyjnego strona powodowa zgłosiła roszczenia dotyczące renty na zwiększone potrzeby. Świadczenie rentowe miało obejmować koszty opieki i koszty leczenia powoda. Roszczenia te jednak zostały przez pozwanego uwzględnione z uwagi na fakt, iż koszty opieki zostały mu zrefundowane, a w zakresie kosztów leczenia powód nie udokumentował kosztów ich poniesienia / bezsporne/.

Ponieważ powód w 2017 r. i 2018 r. zgłaszał kolejne roszczenia i w wyniku tego strony w wyniku przeprowadzonych negocjacji w dniu 16.05.2018 r. zawarły ugodę pozasądową, na podstawie której strona pozwana zobowiązała się do dopłaty na rzecz powoda kwoty 14.633,51 zł tytułem zadośćuczynienia. Strony uznały, że kwota 55.000 zł będzie kwota w pełni zaspokajającą roszczenia powoda z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania / bezsporne, ugoda k. 12, akta szkody k. 45/.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wypłacił na rzecz powoda całą kwotę objętą ugodą / bezsporne, zeznania powoda rozprawa z dnia 16.01.2024 00:31:25/.

Po zawarciu ugody powód został poinformowany przez swoich pełnomocników że niniejsza ugoda wyczerpuje jego roszczenia z tytułu wypadku skierowane do pozwanego. Powód podpisał z (...) S.A w L. dokumenty związane z zakończeniem współpracy. Powód nie interesował się treścią ugody. Przeczytał ugodę pobieżnie i podpisał dokumenty przedstawione przez (...) S.A. w L.. / zeznania powoda rozprawa z dnia 16.01.2024 00:45:50/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanego powyżej materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony postępowania, oraz na podstawie zeznań powoda, których wiarygodność nie może budzić zastrzeżeń.

Postanowieniem z dnia 5 kwietnia 2024 roku, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt.5 i § 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego – traumatologa zgłoszonego na okoliczność następstw wypadku dla zdrowia powoda, doznanych urazów, zakresu i intensywności dolegliwości bólowych i cierpień doznanych przez powoda, długotrwałości procesu, związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy zdarzeniem z dnia 11 sierpnia 2003 r., a obecnym stanem zdrowia powoda, zwiększonych potrzeb powoda, prognoz zdrowotnych powoda, określenia wysokości i rodzaju uszczerbku na zdrowiu odniesionego przez powoda. Nadto na art. 235 ² § 1 pkt.3 i 5 i § 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry lub psychologa na okoliczność ustalenia stanu świadomości i swobodnego podejmowania decyzji na dzień podpisania ugody 18 maja 2018 roku przez powoda.

Mając na uwadze poczynione w sprawie ustalenia i podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przeprowadzenie wnioskowanych dowodów byłoby zbędne i stałoby w sprzeczności z treścią art. 6 k.p.c. Jedną z ról Sądu jest przeciwdziałanie przedłużaniu procesu stosownie do wyrażonego w art. 6 k.p.c. postulatu szybkości postępowania, a niechybnie takie przedłużenie by nastąpiło przy uwzględnieniu wniosków dowodowych strony powodowej w sytuacji, gdy powództwo winno zostać oddalone.

Ponadto wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychiatry lub psychologa na okoliczność ustalenia stanu świadomości i swobodnego podejmowania decyzji na dzień podpisania ugody 18 maja 2018 roku przez powoda jest nieprzydatny. To nie powód zawierał ugodę z pozwaną w dniu 18 maja 2018 roku, a w jego imieniu uczyniło to (...) S.A w L.. Stan świadomości powoda na dzień zawierania ugody jest tutaj bez znaczenia. Sam powód zresztą nie podnosi, aby miał jakiekolwiek problemy związane ze zdrowiem psychicznym w dacie zawarcia ugody. Powód przyznał, że przeczytał ugodę pobieżnie i podpisał dokumenty przedstawione przez (...) S.A. w L. w zasadzie nie interesując się jej treścią. Był zadowolony z wypłaconych mu przez pozwaną świadczeń. Rozumiał również ugoda kończy spór z pozwanym.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest bezzasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Pomiędzy P. D. reprezentowanym przez (...) S.A w L., a (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. została zawarta ugoda, w której jednoznacznie i w sposób niebudzący najmniejszych wątpliwości zastrzeżono, iż ugoda ta wyczerpuje wszelkie roszczenia powoda związane z wypadkiem komunikacyjnym, z dnia 11 sierpnia 2003r.

Stosownie do treści art. 917 k.c. przez ugodę strony czynią sobie wzajemnie ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego. Ustępstwa te mają na celu wyeliminować niepewność, co do roszczeń wynikających z tego stosunku, zapewnić wykonanie takich roszczeń albo uchylić istniejący lub mogący powstać spór pomiędzy stronami. Ugoda może, zatem prowadzić do modyfikacji treści łączącego strony stosunku prawnego. Nie narusza natomiast działania ogólnych reguł obowiązujących w stosunkach cywilnoprawnych, w tym zasady, że wykonanie zobowiązania zgodnie z jego treścią prowadzi do wygaśnięcia łączącego strony stosunku prawnego. Jeżeli została między stronami zawarta ugoda, a z jej treści nie wynika, że objęto nią jedynie część łączącego strony stosunku prawnego / np. tylko niektóre z roszczeń /, należy przyjąć, iż strony uregulowały wszystkie elementy łączącego je stosunku. Wykonanie takiego zmodyfikowanego ugodą zobowiązania prowadzi do wygaśnięcia stosunku prawnego łączącego strony ugody. Nie mogą, zatem powstać nowe roszczenia, wynikające "...z tych samych stosunków prawnych, co roszczenia już objęte ugodą", gdyż wykonanie zawartej uprzednio ugody pociąga za sobą wygaśnięcie tego stosunku prawnego. Wykonanie takiego zmodyfikowanego ugodą zobowiązania prowadzi do wygaśnięcia stosunku prawnego łączącego strony ugody / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2008r., sygn. akt II CSK 98/08, LEX nr 637701 /

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że przedmiotem ugody stają się wszystkie roszczenia wynikające z danego stosunku prawnego - tego, który został ugodą objęty, o ile w jej treści nie zastrzeżono odmiennie. Jeżeli z treści ugody stron nie wynika, że objęto nią jedynie część roszczeń, należy przyjąć, że strony uregulowały wszystkie elementy łączącego je stosunku (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2018 r., II CSK 375/17, niepubl., i z 12 września 2018 r., II CSK 538/17, OSNC-D 2019, poz. 52).

Zawarcie przez stronę w ugodzie oświadczenia, iż zrzeka się jakikolwiek dalszych roszczeń, wynikających z określonego zdarzenia prawnego, powoduje nie tylko możliwość podniesienia przez druga stronę, w ramach sporu o takie roszczenie, zarzutu sprawy ugodzonej ale także, w warunkach skuteczności zrzeczenia, utratę prawa podmiotowego do dochodzenia tego roszczenia w przyszłości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 maja 2017 r., I ACa 1691/16, Lex nr 2452285).

In casu strony zawarły ugodę, w której treści powód oświadczył, że zawarta ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia pozwanego w związku z przedmiotem ugody tj. między innymi świadczenia rentowe. Nie może budzić wątpliwości, że powód zrzekł się wszelkich roszczeń w stosunku do pozwanego i ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia między stronami. Kwestia wykładni złożonych w powyższej ugodzie oświadczeń nie budzi wątpliwości.

Brak jest podstaw do uwzględnienia żądania powoda wnoszącego o ustalenie nieważności ugody pozasądowej z dnia 18 maja 2018 r. zawartej między powodem, a pozwanym w całości.

Powód podnosił, że w niniejszej sprawie doszło do zawarcia ugody z naruszeniem zasad współżycia społecznego z wyraźnym pokrzywdzeniem poszkodowanego, w konsekwencji czego dokonana czynność prawna jest nieważna, a powód ma interes prawny w ustaleniu, że nadal przysługują mu roszczenia odszkodowawcze za skutki zdarzenia szkodzącego.

Według powoda materialnoprawną podstawę żądania powoda ustalenia nieważności ugody pozasądowej, stanowi art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 353 ¹ k.c. ze względu na rażące naruszenie usprawiedliwionego interesu powoda polegającego na tym, że zawarcie ugody spowodowało rażącą dysproporcję w położeniu stron tej czynności prawnej.

Argumentacji powoda nie sposób podzielić. Zdarzenie szkodzące zaistniało w dniu 11 sierpnia 2003 roku, zaś sama ugoda została zawarta 29.07.2019 roku, a więc 16 lat po wystąpieniu zdarzenia szkodzącego. Mając powyższe na uwadze, wszelkie zdrowotne konsekwencje zdarzenia szkodzącego były już ujawnione i powodowi znane. Stan zdrowia powoda w dacie zawarcia ugody był utrwalony i wiadomy stronom. Jak ustalono, po zgłoszeniu szkody przez powoda w dniu 04.03.2009 r. pozwany wszczął postępowanie likwidacyjne i kolejnymi decyzjami przyznał i wypłacił powodowi następujące kwoty: 34 000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwotę 2.533,03 zł tytułem zwrotu utraconych korzyści, oraz kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów opieki.

W toku postępowania likwidacyjnego strona powodowa zgłosiła roszczenia dotyczące renty na zwiększone potrzeby. Świadczenie rentowe miało obejmować koszty opieki i koszty leczenia powoda. Roszczenia te jednak zostały przez pozwanego uwzględnione z uwagi na fakt, iż koszty opieki zostały mu zrefundowane, a w zakresie kosztów leczenia powód nie udokumentował kosztów ich poniesienia.

Ponieważ powód w 2017 r. i 2018 r. zgłaszał kolejne roszczenia i w wyniku tego strony w wyniku przeprowadzonych negocjacji w dniu 16.05.2018 r. zawarły ugodę pozasądową, na podstawie której strona pozwana zobowiązała się do dopłaty na rzecz powoda kwoty 14.633,51 zł tytułem zadośćuczynienia. Strony uznały, że kwota 55.000 zł będzie kwota w pełni zaspokajającą roszczenia powoda z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania.

Suma 55.000 złotych wypłacona powodowi spełnia w tym przypadku swoją rolę kompensacyjną, nie stanowi symbolicznej zapłaty albowiem jest wielokrotnością przeciętnego średniego wynagrodzenia w 2018 roku oraz obecnie. Wypłacona kwota jest adekwatną rekompensatą i stanowi odczuwalną wartość. Bez wątpienia nie sposób podzielić twierdzenia, że zawarcie ugody spowodowało rażącą dysproporcję w położeniu stron tej czynności prawnej.

Mając powyższe na uwadze żądanie pozwu należało uznać za bezzasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c.. i w puncie 2 wyroku zasądzono od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.717 złotych tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty. Kwota ta stanowi połowę kosztów procesu należnych pozwanemu od powoda które w niniejszej sprawie wyniosły 5.417 złotych.

Zgodnie z treścią przywołanego przepisu w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Przepis art. 102 k.p.c. ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu; jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (por. m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).

Sposób skorzystania z art. 102 jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór (zob. wyroki SN: z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09, Lex nr 603828 oraz postanowienia SN: z dnia 19 października 2011 r., II CZ 68/11, Lex nr 1044004 i z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12, Lex nr 1164739).

Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu według doktryny zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, lecz także dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Za trafny należy natomiast uznać pogląd, zgodnie z którym sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 - z obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego. (Por. postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, LEX nr 1119554).

W niniejszej sprawie istnieją przesłanki do zastosowania art. 102 k.p.c.

W niniejszej sprawie względy słuszności i sprawiedliwości przemawiają przeciwko obciążaniu powoda kosztami procesu w pełnej wysokości poniesionymi przez ich przeciwnika.

W sprawie należy zważyć na trudną sytuację finansową powoda oraz charakter dochodzonego roszczenia o rentę mającą kompensować potencjalne koszty leczenia powoda powstałe w wyniku zdarzenia, do którego niewątpliwie doszło. W tej sytuacji zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w pełnej wysokości stanowiłoby nadmierne obciążenie powoda i stałoby w sprzeczności z poczuciem sprawiedliwości.

Niezależnie od powyższego, w sprawie powód był reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika i mógł mieć uzasadnione podstawy co do przekonania o zasadności i wysokości swoich roszczeń, które zostały zniweczone wskutek podniesionego przez pozwanego zarzutu powagi rzeczy ugodzonej, czego powód nie był w stanie przewidzieć decydując się na akcję procesową.

Orzekając w przedmiocie kosztów Sąd wziął również pod uwagę dysproporcje możliwości ekonomicznych obu stron procesu.

Sędzia Wojciech Wysoczyński