Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 405/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

joanna rawa

Protokolant:

edyta bogdziewicz

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2024 r. na rozprawie

sprawy z powództwa J. H.

przeciwko (...) Bankowi Spółdzielczemu z siedzibą w P.

o ustalenie i zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  zasądza od J. H. na rzecz (...) Banku Spółdzielczego z siedzibą w P. kwotę 10.950,50 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, a koszty postępowania zażaleniowego między stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt I C 405/23

UZASADNIENIE

Powódka J. H. w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bankowi Spółdzielczemu z siedzibą w P. wniosła o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...) z dnia 7 stycznia 2019 r. zawartej pomiędzy stronami oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 119.102,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty, z uwagi na nieważność umowy kredytu.

Ewentualnie, w przypadku oddalenia powyższych żądań, a zatem w przypadku uznania przez Sąd, że umowa kredytu jest ważna, powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kwoty 5.476,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty oraz ustalenie istnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...) z dnia 7 stycznia 2019 r. zawartej pomiędzy stronami - z tym zastrzeżeniem, że nie wiąże powódki (jest względem niej bezskuteczne) od dnia zawarcia umowy zawarte w następujących postanowieniach umownych odesłanie do wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M:

§ 6 ust. 1-2, 4, 6, 9-10, § 19 ust. 1 pkt 1) umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...) z dnia 7 stycznia 2019 r. zawartej pomiędzy powódką a pozwanym,

§ 2 pkt 34 i 45, § 9 ust. 4-8 regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych,

§ 2 aneksu nr (...) zawartego w dniu 27 października 2021 r. do umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...) zawartej pomiędzy stronami w dniu 7 stycznia 2019 r., a więc oprocentowanie kredytu w całym okresie kredytowania równe jest wskazanej w powyższych postanowieniach umownych stałej marży Banku w wysokości 2,10%.

Ewentualnie, w przypadku oddalenia w całości wszystkich żądań wskazanych wyżej powódka wniosła o ukształtowanie stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...) z dnia 7 stycznia 2019 r. zawartej pomiędzy powódką a pozwanym przez oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania i wysokości świadczenia w ten sposób, że:

od dnia 2 listopada 2021 r. wskaźnik referencyjny WIBOR 3M we wszystkich postanowieniach umownych zastępuje się wskaźnikiem referencyjnym (...) (poprzednia nazwa - (...), tj. W. Indeks (...) Depozytowego) publikowanym obecnie przez (...) S.A.,

maksymalna wysokość odsetek wynikających z umowy nie może w stosunku rocznym przekraczać wysokości 4,01% oraz powstałą z tego tytułu w okresie od dnia 2 listopada 2021 r. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie nadpłatę zalicza się na poczet spłaty kapitału kredytu.

Powódka domagała się także zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych powiększonych o stawkę podatku VAT wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Z uzasadnienia pozwu wynika, że w dniu 7 stycznia 2019 r. powódka zawarła z pozwanym umowę kredytu hipotecznego nr (...)/ (...) z przeznaczeniem na zakup nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej w B. przy ul. (...), co nie miało związku z działalnością gospodarczą czy zawodową powódki.

Celem powódki było pozyskanie kredytu w walucie polskiej i Bank przedstawił jej ofertę kredytu złotówkowego ze zmiennym oprocentowaniem opartym o stawkę WIBOR 3M/6M. Powódka podnosiła, że szczegóły działania klauzuli zmiennego oprocentowania opartego o stawkę referencyjną WIBOR 3M/6M, w tym wpływ tej klauzuli na zobowiązania finansowe kredytobiorcy, nie były jej wyjaśniane. Bank nie poinformował powódki o asymetrycznym rozkładzie ryzyka wzrostu stopy procentowej pomiędzy strony umowy kredytu (to jest o tym, że ryzyko to obciąża w zasadzie wyłącznie konsumenta). Nie przedstawił także historii zmian stawki WIBOR 3M/6M w zestawieniu z symulacjami opartymi o historyczne poziomy tej stawki, które unaoczniłyby powódce wpływ zwiększonej wartości stawki WIBOR 3M/6M na wysokość bieżącej raty kapitałowo- odsetkowej. Powódka zarzucała, że Bank nie wyjaśnił jej czym w ogóle jest stawka WIBOR 3M/6M i jaki jest jej wpływ na wysokość zobowiązań finansowych - Bank nie wyjaśnił konsumentowi jakie czynniki wpływają na wartość tej stawki referencyjnej ani w jaki sposób jest ona kształtowana. Nie dostarczył także powódce regulaminu ustalania wskaźnika referencyjnego WIBOR. W konsekwencji powódka na bazie informacji przekazanych jej przez Bank na etapie przedkontraktowym nie była w stanie oszacować skali i prawdopodobieństwa obciążającego ją ryzyka ani potencjalnego całkowitego kosztu kredytu (w tym potencjalnej wysokości raty kredytu) w razie wzrostu stawki WIBOR 3M/6M. Ponadto zarzucała, że podpisana umowa stanowiła wzór ogólnie stosowany przez Bank, a jej treść została przygotowana w całości przez pozwanego. Powódka nie negocjowała treści klauzul umownych, a które kwestionuje obecnie.

Dalej powódka podała, że na podstawie przedmiotowej umowy Bank wypłacił jej kwotę 540.000 zł. Natomiast od daty zawarcia umowy do dnia ostatniej spłaty ujętej w zaświadczeniu wydanym przez pozwanego, powódka uiściła na rzecz Banku łącznie kwotę 119.102,97 zł, w tym 118.022,97 zł tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz 1.080 zł tytułem prowizji od udzielenia kredytu. Powyższa kwota stanowi sumę objętą roszczeniem głównym pozwu.

Zdaniem powódki przedmiotowa umowa kredytu zawiera niedozwolone postanowienia umowne składające się na klauzulę zmiennego oprocentowania, która przewiduje, że oprocentowanie kredytu jest zmienne i oparte jest o stawkę referencyjną WIBOR 3M/6M, do której dodawana jest stała marża Banku, gdyż nie została ona sformułowana w sposób jednoznaczny, tj. nie spełnia wymogu przejrzystości.

Powódka podnosiła, że przedmiotowa umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta bowiem konstrukcja klauzuli zmiennego oprocentowania powoduje skrajnie nierównomierny rozkład ryzyka wzrostu stopy procentowej pomiędzy strony umowy kredytu hipotecznego - to jest pomiędzy Bank i powódkę. Zdaniem powódki dochodzi do przerzucenia tego ryzyka niemal w całości na konsumenta bowiem oferowanie przez banki kredytów hipotecznych na wieloletnie okresy (10-30 lat) z oprocentowaniem opartym o zmienną stopę procentową, która zmienia się co kwartał (WIBOR 3M) lub co pół roku (WIBOR 6M) powoduje przerzucenie przez Bank prawie całego ryzyka ekonomicznego na kredytobiorcę. Bank bowiem w tym wypadku zapewnia sobie „aktualizację” swojego zarobku odpowiednio aż 4 lub 2 razy w roku, a więc dla przykładowego kredytu 30-letniego do aktualizacji tej dochodzi 120 razy w całym okresie kredytowania (w przypadku stawki WIBOR 3M). Oznacza to, że krótkoterminowa (3-6 miesięcy) stopa referencyjna WIBOR 3M/6M jest wyraźnie niedostosowana do długoterminowego (10-30 lat) kredytu hipotecznego. Konsument nie ma natomiast żadnego wpływu na to jaka stawka referencyjna będzie podstawą obliczania oprocentowania jego kredytu, albowiem Bank (...) w tym wypadku krótkoterminową stawkę WIBOR 3M/6M właściwą co najwyżej dla krótko- lub średnioterminowych kredytów i pożyczek gotówkowych - podczas gdy zdecydowanie bardziej adekwatną stawką (z perspektywy czasu trwania zawieranej pomiędzy stronami transakcji, jaką jest długoterminowy kredyt hipoteczny ze zmiennym oprocentowaniem) byłaby stawka referencyjna na okres długi, czyli powyżej 2 lat. Bank, stosując krótkoterminową stawkę WIBOR 3M/6M, zapewnia sobie mechanizm, który bardzo szybko (bo w odstępach maksymalnie 3-6 miesięcznych) aktualizuje stawkę oprocentowania do bieżących (zwykle również krótkoterminowych) wydarzeń rynkowych. Konsument nie dysponuje tu żadnym środkiem sprzeciwu i w zasadzie zmuszony jest „poddawać” się tym cyklicznym zmianom, nawet jeżeli wynikają one wyłącznie z bieżących zawirowań rynkowych, które mogą nie wywoływać żadnego długoterminowego wpływu. Oznacza to, że Bank wszelkie tego rodzaju krótkoterminowe ryzyka może praktycznie od razu przerzucić na kredytobiorcę. Jednocześnie powódka podkreśliła, że Bank zarabia nie tylko na stawce WIBOR 3M/6M, ale także na dodawanej do niej stałej marży - co stanowi kolejną formę zabezpieczenia Banku (kosztem konsumenta), na wypadek, gdyby stawka WIBOR 3M/6M spadła do niskich poziomów. Umowa kredytu nie przewiduje natomiast żadnego analogicznego rozwiązania po stronie kredytobiorcy na wypadek wzrostu stawki WIBOR 3M/6M.

Nadto powódka zarzuciła, że kredyt ze zmienną stopą procentową opartą o krótkoterminową stawkę WIBOR 3M/6M był jej narzucony, albowiem banki w Polsce do pewnego momentu (2021 r.) nie oferowały kredytu ze stałą stopą - powódka nie miała tu żadnego realnego wyboru.

Konkludując, w ocenie powódki, aż 3 elementy kwestionowanej klauzuli oprocentowania powodują przerzucenie na konsumenta prawie całego ryzyka ekonomicznego zawieranej transakcji (a więc jego skrajnie asymetryczny rozkład) i są to: sam fakt zmiennego oprocentowania, stosowanie krótkoterminowej stawki referencyjnej WIBOR 3M/6M, co zapewnia Bankowi aktualizację oprocentowania 2-4 razy w roku i dodawanie do stawki referencyjnej WIBOR 3M/6M stałej marży.

W ocenie powódki okoliczności zawarcia i treść spornej umowy kredytu, a w szczególności klauzuli zmiennego oprocentowania, prowadzą również do wniosku o nieważności umowy ze względu na niezrealizowanie przez pozwanego obowiązków informacyjnych wynikających dyrektywy (...), dyrektywy 2006/73/WE oraz dyrektywy (...). Powódka zarzuciła, że wbrew postanowieniom ww. aktów prawnych Bank nie poinformował jej przed zawarciem umowy kredytu o tym, że:

stawka referencyjna WIBOR 3M/6M osiągała na przestrzeni okresu zbliżonego do planowanego okresu kredytowania skrajne wartości - i jakie, w jaki sposób jest ustalana, jaki wpływ będzie miała zmiana stawki referencyjnej WIBOR 3M/6M na oprocentowanie i wysokość raty kredytu, jakie banki biorą udział w fixing’u tej stawki i czy należy do nich również pozwany Bank,

stawka referencyjna WIBOR 3M/6M powinna być ustalana w oparciu o rzeczywiste transakcje bankowe, ale ponieważ takie praktycznie nie istnieją, w praktyce ustalana jest w oparciu o hipotetyczne wartości i transakcje, co oznacza obiektywnie zagrożenie manipulacji wysokości wskaźnika WIBOR 3M/6M,

stawka referencyjna WIBOR 3M/6M nie stanowi kosztu, jaki Bank musi ponieść, by sfinansować akcję kredytową, zatem jest dla Banku dodatkowym oprócz marży zarobkiem, a dla kredytobiorcy dodatkowym kosztem,

oparcie kredytu na zmiennej stopie referencyjnej WIBOR 3M/6M oznacza, że oprocentowanie kredytu może zmieniać się odpowiednio 4 lub 2 razy w roku, a zatem co najmniej kilkadziesiąt razy w okresie obowiązywania umowy kredytu,

stopa referencyjna WIBOR 3M/6M jest charakterystyczna dla transakcji ekonomicznych na krótki okres - 3 lub 6 miesięcy, a przez to niedostosowana do produktu w postaci kredytu hipotecznego zaciągniętego na co najmniej kilkanaście lat, zatem na okres długi,

bezpośredni wpływ na stopę referencyjną WIBOR 3M/6M ma wysokość stopy referencyjnej NBP, czyli rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP, które można nabyć w drodze przetargu z 7-dniowym okresem wykupu (ważności), zatem kluczowy wpływ na oprocentowanie długoterminowego kredytu ma bieżąca, krótkotrwała sytuacja na rynku finansowym, co jest mechanizmem nielogicznym, nieadekwatnym, niespotykanym na skalę europejską i powoduje przerzucenie całego ryzyka ekonomicznego na kredytobiorcę,

jak również pozwany w ogóle nie zaoferował powódce kredytu z oprocentowaniem stałym.

Powyższe, w ocenie powódki oznacza, że kredytobiorca zawarł umowę nie będąc świadomym sposobu kształtowania i ryzyka zmiany oprocentowania kredytu, które obciąża go niemal w całości.

Zdaniem powódki naruszenie obowiązków informacyjnych wynikających z dyrektyw systemu (...) (nawet w czasie przed ich implementacją do polskiego porządku prawnego) przez Bank, dysponujący w chwili zawarcia umowy wiedzą o dysproporcji świadczeń na niekorzyść kontrahenta i uzyskujący w tej umowie określone uprawnienia tylko dla siebie, świadczy o naruszeniu zasad współżycia społecznego, do których odwołuje się art. 58 § 2 k.c., a więc naruszenie tych zasad prowadzi do bezwzględniej nieważności umowy kredytu.

Niezależnie od powyższego, powódka wskazała, że również stosowanie przez pozwany Bank wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M/6M niespełniającego celów ani kryteriów rozporządzenia (...), powoduje bezwzględną nieważność umowy kredytu, jako sprzecznej z ustawą (tu: aktem wyższego rzędu, jakim jest rozporządzenie (...)) i zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.).

Niezależnie od kwestii abuzywności klauzuli zmiennego oprocentowania, powódka zarzuciła, że ułożenie praw i obowiązków stron w spornej umowie kredytu jest sprzeczne z właściwością (naturą) stosunku umownego kredytu oraz z zasadami współżycia społecznego.

W wywiedzionej odpowiedzi na pozew pozwany H. Bank Spółdzielczy w P. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

Pozwany zaprzeczył jakoby był obowiązany do zapłaty na rzecz powódki kwot dochodzonych pozwem na którejkolwiek z podstaw prawnych wskazanych w pozwie; że umowa kredytu jest sprzeczna z jakimikolwiek przepisami prawa polskiego lub wspólnotowego, czy też z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami; że strona powodowa udowodniła roszczenie dochodzone pozwem, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości; że zachodzą przesłanki do uznania umowy kredytu za nieważną, nieistniejącą bądź bezskuteczną względem powódki; że umowa kredytu zawiera klauzule niedozwolone; że warunki umowy kredytu nie były ustalane indywidualnie z powódką; że przedstawiciele Banku nie poinformowali powódki o ryzyku zmiany stopy procentowej oraz o skali i konsekwencjach tego ryzyka dla jej zobowiązań finansowych; że powódka nie miała możliwości negocjowania warunków umowy kredytu; że Bank w sposób arbitralny kształtował wysokość zobowiązania powódki; że Bank w sposób nierównomierny rozłożył ryzyko wynikające ze zmiany oprocentowania pomiędzy stronami umowy kredytu; że Bank podejmował działania mające na celu wprowadzenie powódki w błąd co do treści dokonanej przez nich czynności prawnej; że stawka referencyjna WIBOR 3M jest podatna na manipulacje oraz, że powódka ma status konsumenta w niniejszej sprawie, przy czym z tego ostatniego twierdzenia kwestionującego status powódki jako konsumenta strona pozwana wycofała się na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2024 r. (k. 71 – 90, k. 306 odwrót).

Sąd Okręgowy ustalił co następuje.

W dniu 7 stycznia 2019 roku powódka J. H. jako kredytobiorca oraz H. Bank Spółdzielczy z siedzibą w P. jako kredytodawca zawarli umowę kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...).

Zgodnie z § 1 umowy Bank udzielił kredytobiorcy, na jego wniosek z dnia 3 stycznia 2019 r., kredytu w kwocie, na cel i na warunkach określonych w Umowie kredytu oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych w H. Banku Spółdzielczym, stanowiącym integralną część Umowy kredytu, zwanym dalej Regulaminem (ust. 1). Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty kredytu wraz z odsetkami oraz opłatami i prowizjami wynikającymi z Umowy kredytu w oznaczonych terminach spłaty oraz wywiązania się z pozostałych postanowień Umowy kredytu (ust. 2). Użyte w Umowie kredytu określenia posiadały takie same znaczenie jak te użyte w Regulaminie (ust. 3).

Bank udzielił powódce kredytu w kwocie 540.000 zł z przeznaczeniem na zakup nieruchomości gruntowej zabudowanej położonej w B. przy ul. (...), obręb ew. 6 S., działka nr (...). Nieruchomością, na której miała zostać ustanowiona hipoteka na rzecz Banku zgodnie z postanowieniami Umowy kredytu była nieruchomość gruntowa zabudowana położona w B. przy ul. (...), obręb ew. 6 S., działka nr (...), KW nr BU (...). Wartość nieruchomości przyjęta przez Bank na dzień zawarcia Umowy kredytu wynosiła 683.000 zł. Umowa została zawarta na okres 312 miesięcy, tj. od 7 stycznia 2019 r. do 15 grudnia 2044 r., w tym okres karencji 1 miesiąc, licząc od dnia uruchomienia kredytu (§ 2 umowy).

W myśl postanowień § 3 umowy kredyt miał zostać wypłacony jednorazowo w terminie do 60 dni od daty zawarcia Umowy kredytu, w formie przelewu na rachunek bankowy zbywcy kredytowanej nieruchomości po złożeniu pisemnej dyspozycji uruchomienia kredytu; zapłaceniu wszystkich opłat i prowizji związanych z udzieleniem kredytu, wymienionych w § 4 ust. 2 pkt 5), 7) oraz 15); złożeniu weksla własnego in blanco wystawionego przez kredytobiorcę na rzecz Banku wraz z deklaracją wekslową; ustanowieniu w całym okresie pełnomocnictwa do (...) prowadzonego przez Bank dla kredytobiorcy; potwierdzeniu wniesienia pełnego wkładu własnego w formie zaakceptowanej przez Bank w wysokości 245.000 zł przed uruchomieniem kredytu; dostarczeniu do Banku oryginału umowy ubezpieczenia nieruchomości, o której mowa w § 2 ust. 3, od ognia i zdarzeń losowych, oferowanego przez zakład ubezpieczeń spoza oferty z Banku, na sumę ubezpieczenia nie niższą niż wartość nieruchomości przyjęta przez Bank; dokonaniu cesji praw na rzecz Banku z umowy ubezpieczenia nieruchomości, o której mowa w § 2 ust. 3, od ognia i zdarzeń losowych w ramach oferty spoza Banku na sumę ubezpieczenia nie niższą niż wartość nieruchomości przyjętą przez Bank oraz dostarczeniu do Banku oświadczenia ubezpieczyciela o przyjęciu do wiadomości informacji o ww. cesji; zawarciu w formie aktu notarialnego umowy sprzedaży kredytowanej nieruchomości i dostarczeniu do Banku odpisu z tego aktu, potwierdzającego przeniesienie na rzecz kredytobiorcy własności kredytowanej nieruchomości w stanie wolnym od wszelkich niezaakceptowanych wcześniej przez Bank obciążeń i wpisów, zawierającego zapis o wpisie na pierwszym miejscu hipoteki, o której mowa w § 11 ust. 1 pkt b) (ust. 1 i 2).

Uruchomienie kredytu miało nastąpić zgodnie z dyspozycją wypłaty złożoną przez kredytobiorcę, o ile termin wypłaty wskazany w dyspozycji wypłaty kredytu nie przekraczał terminu określonego w ust. 1 pkt 1. Wraz z dyspozycją wypłaty kredytu kredytobiorca zobowiązany był do złożenia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków koniecznych do uruchomienia środków z kredytu, określonych w Umowie kredytu i Regulaminie. Bank był zobowiązany dokonać realizacji dyspozycji wypłaty kredytu lub transzy w terminie do 7 dni roboczych od dnia wystawienia dyspozycji wypłaty przez kredytobiorcę (ust. 3).

Dyspozycje wypłaty kredytu złożone przez kredytobiorcę po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lub po przekroczeniu okresu karencji, o którym mowa § 2 ust. 5 oraz § 8 ust. 2, nie mogły zostać zrealizowane przez Bank do czasu zawarcia aneksu do Umowy kredytu zmieniającego w tym zakresie postanowienia umowne. Przed zawarciem aneksu do Umowy kredytu kredytobiorca zobowiązany był przedstawić w Banku dokument potwierdzający zmianę terminów realizacji poszczególnych etapów inwestycji, o której mowa w § 2 ust. 2, wystawiony przez osobę upoważnioną (ust. 4).

W przypadku nie spełnienia przez kredytobiorcę warunków określonych w niniejszym paragrafie w terminie 60 dni kalendarzowych od daty zawarcia Umowy kredytu, to Umowa wygasała (ust. 5).

Termin uruchomienia kredytu nie mógł być dłuższy niż 60 dni kalendarzowych od dnia zawarcia Umowy kredytu (ust. 6).

Kredytobiorca miał prawo do złożenia wniosku o wydłużenie okresu karencji w terminie jej trwania na zasadach określonych w Regulaminie (ust. 7).

W przypadku kredytu wypłacanego w transzach kredytobiorca otrzymywał harmonogram po wypłacie każdej z transz kredytu oraz następnie po całkowitej wypłacie kredytu (ust. 8).

W przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w § 3 ust. 4 powodujących wydłużenie okresu karencji, o którym mowa § 2 ust. 5 oraz § 8 ust. 2, kredytobiorca był zobowiązany do udostępniania wymaganych przez Bank informacji i dokumentów celem oceny jego zdolności kredytowej. Wydłużenie okresu karencji nie mogło powodować przekroczenia maksymalnego okresu kredytowania określonego w Regulaminie (ust. 9).

Jak stanowił § 4 umowy za czynności związane z obsługą kredytu Bank pobierał prowizje i opłaty zgodne z Taryfą opłat i prowizji bankowych H. Banku Spółdzielczego dla klientów indywidualnych, tj. za zmianę postanowień Umowy kredytu na wniosek kredytobiorcy (za aneks) - 100 zł (nie dotyczyło to wcześniejszej spłaty kredytu) (pkt 4); prowizję rekompensacyjną za wypłatę kredytu przed uprawomocnieniem się zabezpieczenia (jednorazowo od wypłacanej kwoty) – 1.080 zł (pkt 5); za wydanie promesy udzielenia kredytu (jednorazowo) - 100 zł (pkt 6); za badanie wpisów w księdze wieczystej nieruchomości (za jedną księgę wieczystą jednorazowo) - 30 zł (pkt 7); za wydanie zaświadczenia na wniosek kredytobiorcy (jednorazowo) - 50 zł (pkt 8); za wydanie opinii dotyczącej zabezpieczenia kredytu na wniosek kredytobiorcy (jednorazowo) - 70 zł (9); za wydanie opinii dotyczącej spłaty kredytu na wniosek kredytobiorcy (jednorazowo) - 70 zł (pkt 10); za wydanie innych opinii bankowych na wniosek kredytobiorcy (jednorazowo) - 70 zł (pkt 11); za przeprowadzenie inspekcji nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu - 100 zł (pierwsza inspekcja - 0 zł) (pkt 12); za sporządzenie kopii dokumentów na wniosek kredytobiorcy (jednorazowo) - 30 zł (pkt 13); za sporządzenie dokumentacji dotyczącej zabezpieczenia hipotecznego (jednorazowo) - 15 zł (pkt 15) i za inne czynności związane z kredytem na wniosek kredytobiorcy (jednorazowo) - według kosztów rzeczywistych (pkt 17).

W myśl postanowień § 6 umowy kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę stopy referencyjnej Banku i marży Banku, ustalanej na okresy 3-miesięczne przy zastosowaniu następujących zasad:

1)  stopą referencyjną Banku była stawka WIBOR 3M, obliczona jako średnia arytmetyczna z kwartału kalendarzowego poprzedzającego okres jej obowiązywania i publikowania na koniec każdego miesiąca;

2)  wysokość marży Banku była stała w całym okresie kredytowania;

3)  okresy 3-miesięczne, w których obowiązywała ustalona wysokość stopy procentowej, odpowiadały kwartałom kalendarzowym; pierwszy okres obowiązywania ustalonej stopy oprocentowania rozpoczynał się z dniem uruchomienia kredytu, a kończył z ostatnim dniem kwartału kalendarzowego, w którym nastąpiło uruchomienie kredytu; kolejne okresy obowiązywania nowych stóp procentowych rozpoczynały się pierwszego dnia kolejnego kwartału kalendarzowego (odsetki po zmianie oprocentowania naliczane były od pierwszego dnia miesiąca); ostatni okres obowiązywania ustalonej stopy oprocentowania rozpoczynał się z pierwszym dniem kwartału kalendarzowego, w którym przypadał ostateczny termin spłaty kredytu, a kończył z dniem poprzedzającym ostateczny termin spłaty tego kredytu (ust. 1 umowy).

Stopą referencyjną była stawka WIBOR 3M (ang. W. I. R.) określająca koszt pozyskania pieniądza przez bank na rynku międzybankowym, wyznaczana jako średnia arytmetyczna na podstawie kwotowań uczestników fixingu stawek referencyjnych; stawka WIBOR była ustalana zgodnie z Regulaminem S. Referencyjnych (...) i WIBOR, o godzinie 11.00 w dni robocze, przez administratora stawek referencyjnych, którym jest (...) S.A. z siedzibą w W. i publikowana m.in. na stronie https://gpwbenchmark.pl/ a jej wysokość określana była na dwa dni robocze przed dniem zawarcia Umowy kredytu (ust. 2).

Bank naliczał odsetki od wykorzystanego kredytu przyjmując, że rok liczy 365 dni, a miesiąc rzeczywistą liczbę dni (ust. 3).

Oprocentowanie kredytu wynosiło 3,82% w stosunku rocznym, co stanowiło sumę stopy referencyjnej WIBOR 3M dla PLN obowiązującej w dniu sporządzenia Umowy kredytu 1,72% oraz marży w wysokości 2,10 p.p., stałej w całym okresie kredytowania (ust. 4).

Odsetki naliczane były za każdy dzień od aktualnego salda zadłużenia i były płatne razem z miesięcznymi spłatami raty kapitału kredytu, z wyłączeniem okresu karencji w spłacie kapitału, kiedy płatne były same odsetki (ust. 5).

Zmiana stopy procentowej na skutek zmiany stawki WIBOR 3M nie powodowała konieczności sporządzania aneksu do Umowy kredytu. W przypadku braku notowań stawki WIBOR 3M, stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu, Bank, był zobowiązany zastosować w jej miejsce inny wskaźnik referencyjny zgodnie z postanowieniami Regulaminu (ust. 6).

O zmianie stopy procentowej Bank każdorazowo powiadamiał na trwałym nośniku, w szczególności na piśmie lub drogą elektroniczną kredytobiorcę i inne osoby będące dłużnikami Banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, ze zmianą harmonogramu spłaty obejmującego okres 3 miesięcy (ust. 7).

Aktualna Tabela oprocentowania dostępna była również w placówkach Banku oraz na stronie internetowej Banku ( www.hexabank.pl) (ust. 8).

Kredytobiorca ponosił ryzyko zmian stóp procentowych, co oznacza, iż w przypadku zmiany WIBOR 3M zmieni się oprocentowanie kredytu i wówczas zmieni się wysokość miesięcznej raty odsetkowej/kapitałowo-odsetkowej (ust. 9).

W związku z zaciągnięciem kredytu oprocentowanego według zmiennej stopy procentowej, kredytobiorca oświadczył, że jest mu znane oraz zostało mu wyjaśnione przez Bank ryzyko zmiany stopy procentowej. Kredytobiorca wyraził zgodę na ponoszenie przez siebie tego ryzyka i jest świadom jego ponoszenia (ust. 10).

Kredyt miał być spłacany w 312 ratach miesięcznych, w tym 1 rata obejmująca odsetki w okresie karencji spłaty kredytu oraz 311 rat równych (równe raty kapitałowo-odsetkowe), poprzez pobranie przez Bank należnych kwot z (...) kredytobiorcy, w 15 dniu miesiąca, począwszy od miesiąca następującego po pierwszej wypłacie środków z kredytu. W przypadku, kiedy wskazany w Umowie kredytu dzień spłaty przypada na dzień wolny od pracy w Banku lub w dniu, który w danym miesiącu nie występuje (np. 30 lutego), to termin spłaty przesuwał się na pierwszy dzień roboczy przypadający po tym dniu. W okresie karencji kredytobiorca zobowiązany był spłacać jedynie raty odsetkowe, bez konieczności spłacania rat kapitałowych. Spłata kredytu miała nastąpić zgodnie z harmonogramem, nie później jednak niż w ostatnim dniu obowiązywania Umowy kredytu (§ 8 umowy).

Zgodnie z § 11 umowy prawne zabezpieczenie spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami stanowiły:

a)  weksel własny in blanco wystawiony przez kredytobiorcę na rzecz Banku wraz z deklaracją wekslową;

b)  hipoteka na pierwszym miejscu na rzecz Banku ustanowiona na kredytowanej nieruchomości do kwoty 918.000 zł;

c)  cesja praw na rzecz Banku z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości, o której mowa w § 2 ust. 3 zgodnie z warunkami określonymi w § 3 lub § 5 Umowy kredytu, na podstawie umowy cesji;

d)  pełnomocnictwo do (...) w całym okresie kredytowania.

W związku z zawarciem umowy kredytu kredytobiorca ponosił, z zastrzeżeniem § 4, następujące koszty: związane z ustanowieniem zabezpieczenia w postaci hipoteki – 1.119 zł; sporządzenie dokumentacji dotyczącej zabezpieczenia hipotecznego (jednorazowo) - 15 zł; koszt badania stanu prawnego nieruchomości 30 zł; prowizję rekompensacyjną za wypłatę kredytu przed uprawomocnieniem się zabezpieczenia (jednorazowo od wypłacanej kwoty) - 1 080 zł; koszty prowadzenia (...), z którego realizowane będą spłaty, na dzień zawarcia Umowy kredytu wynosiły one 2.433,60 zł (koszty te mogły ulec zmianie wraz ze zmianą Taryfy, o której mowa w § 4) (§ 12 ust. 1 umowy).

W § 12 ust. 4 umowy Bank informował, że:

1)  całkowita kwota kredytu wynosiła 540.000 zł;

2)  całkowita kwota do zapłaty, na dzień zawarcia Umowy kredytu wynosiła 856.863,34 zł;

3)  całkowity koszt kredytu, na dzień sporządzenia Umowy kredytu wynosił 316.863,34 zł;

4)  szacunkowy łączny koszt odsetek wynosił 312.185,74 zł;

5)  rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień sporządzenia Umowy kredytu wynosiła 4,01% w skali roku, przy następujących założeniach:

a)  oprocentowanie nie ulegnie zmianie w całym okresie kredytowania,

b)  kredyt jest wypłacany jednorazowo,

c)  brak karencji w spłacie kredytu,

d)  spłaty rat będą dokonywane terminowo,

e)  koszt wyceny nieruchomości o której mowa w § 2 ust. 3, oraz koszty opinii, zaświadczeń i innych dokumentów wydawanych na zlecenie kredytobiorcy przez organy administracji państwowej i inne instytucje nie jest uwzględniony w całkowitym koszcie kredytu i (...), gdyż wysokość tych kosztów nie jest znana Bankowi ,

o ile nie ulegną zmianie okoliczności, o których mowa wyżej.

Zgodnie z § 15 ust. 10 umowy Bank wypowiadał Umowę kredytu w przypadku: niespłacenia zadłużenia oraz niezłożenia wniosku o restrukturyzację w wyznaczonym terminie, albo; odrzucenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Wszelkie zmiany Umowy kredytu wymagały formy aneksu, za wyjątkiem zmiany:

1)  harmonogramu spłat kredytu, dokonywanej na warunkach określonych w Umowie kredytu, a wynikającej ze zmiany stawki WIBOR 3M;

2)  wcześniejszej spłaty kredytu lub wakacji kredytowych;

3)  oprocentowania dla zadłużenia przeterminowanego w przypadku zmiany wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, o której mowa w § 9 ust. 6, na warunkach określonych w Umowie kredytu;

4)  Taryfy, przy zaistnieniu przyczyn wynikających z Regulaminu;

5)  danych osobowych zawartych w Umowie kredytu;

6)  adresu do korespondencji;

7)  sposobu dostarczania korespondencji (§ 19 ust. 1 umowy).

W sprawach nieuregulowanych w Umowie kredytu miały zastosowanie przepisy Regulaminu, ustawy Prawo bankowe, ustawy Kodeks cywilny, Ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami oraz inne właściwe, powszechnie obowiązujące przepisy prawa (§ 19 ust. 2 umowy).

Jednocześnie w przedmiotowej umowie kredytobiorca oświadczył, że przed zawarciem Umowy kredytu:

otrzymał od Banku informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zaciągnięcia kredytu mieszkaniowego;

uzyskał od pracownika Banku wyjaśnienia do wszystkich zgłaszanych przez niego wątpliwości;

otrzymał od Banku (...) dla Kredytobiorcy o ryzykach” i ma świadomość ryzyk związanych z zaciąganym kredytem;

otrzymał z odpowiednim wyprzedzeniem Formularz Informacyjny, w czasie umożliwiającym zapoznanie się z informacjami w nim zawartymi;

otrzymał z odpowiednim wyprzedzeniem decyzję kredytową w rozumieniu Ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami w czasie umożliwiającym zapoznanie się z warunkami decyzji;

otrzymał informacje o ubezpieczeniach dostępnych w ofercie Banku dla niniejszego produktu kredytowego, oraz informacje o minimalnym zakresie warunków ochrony ubezpieczeniowej wymaganej przez Bank;

został poinformowany o możliwości wyboru analogicznych do oferowanych przez Bank, ubezpieczeń spoza oferty Banku, które mogą stanowić, wymagane przez Bank, zabezpieczenie spłaty kredytu;

wszystkie podane przez niego dane w złożonym w Banku wniosku o udzielenie kredytu i załączonych dokumentach dotyczące jego sytuacji osobistej i majątkowej oraz stanu prawnego i faktycznego nieruchomości są zgodne z prawdą i nie uległy zmianie do dnia zawarcia Umowy kredytu;

udzielony kredyt wykorzysta wyłącznie na cel określony w Umowie kredytu;

nie zalega z żadnymi płatnościami z tytułu zobowiązań podatkowych lub innych traktowanych jak zobowiązania podatkowe (umowa kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...) k. 27-31).

W § 2 pkt 34 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych wskazano, że określenie stopa referencyjna oznacza stawkę WIBOR (ang. W. I. R.) określającą koszt pozyskania pieniądza przez bank na rynku międzybankowym, wyznaczaną jako średnią arytmetyczną na podstawie kwotowań uczestników fixingu stawek referencyjnych, stawka WIBOR jest ustalana zgodnie z Regulaminem S. Referencyjnych (...) i WIBOR, o godzinie 11.00 w dni robocze, przez administratora stawek referencyjnych, którym jest (...) S.A. z siedzibą w W. i publikowana m.in. na stronie fttps://gpwbenchmark.pl/. Natomiast w pkt 45 wskazano, że określenie zmienna stopa procentowa oznacza stopę, wg której oprocentowany jest kredyt, ustalaną jako sumę stopy referencyjnej i marży Banku.

Z § 9 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych wynika, że w przypadku zmiennej stopy procentowej zmiana oprocentowania kredytu będzie następować według zasad określonych w Umowie kredytu. W przypadku braku notowań stopy referencyjnej wymienionej w § 2 pkt 47), stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu, Bank w terminie 14 dni od daty jej zawieszenia lub likwidacji zastosuje w miejsce stopy referencyjnej inny wskaźnik referencyjny, który łącznie spełnia następujące warunki:

1)  Jest ustalany przez administratora w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego 1 Rady (UE) (...),

2)  jest stosowany na rynku międzybankowym lub finansowym do ustalania oprocentowania depozytów w odnośnej walucie na okres 3 miesięcy (przy czym okres ten powinien odpowiadać okresowi przyjętemu dla ustalenia stopy referencyjnej), a w przypadku braku stosowania wskaźnika referencyjnego dla okresu wskazanego wcześniej bierze się pod uwagę wskaźnik ustalany dla okresu najbardziej zbliżonego do dotychczas stosowanej stopy referencyjnej, oraz

3)  jest najbardziej zbliżony do stopy referencyjnej w okresie ostatnich 3 lat spośród innych wskaźników referencyjnych spełniających warunki wskazane w punkcie (1) I (2), a jeżeli dany wskaźnik referencyjny ustalany był w okresie krótszym - bierze się pod uwagę cały okres jego ustalania (ust. 4).

Jeżeli żaden wskaźnik referencyjny spełniający wymagania wymienione w ust. 4 nie będzie dostępny, Bank zastosuje w miejsce stopy referencyjnej wymienionej w § 2 pkt 47) stawkę procentową odpowiadającą w stosunku rocznym kosztom finansowania udostępnionych przez Bank klientowi środków pieniężnych z dowolnego dostępnego źródła, J. Bank może rozsądnie wybrać (ust. 5).

Nowy wskaźnik, o którym mowa w ust. 4 i 5, obowiązywać będzie od 1-go dnia kwartału następującego po kwartale, w którym stawka WIBOR ulegnie zawieszeniu lub likwidacji (ust. 6).

O zmianie stopy procentowej spowodowanej zmianą stawki WIBOR, Bank miał obowiązek informować w sposób ogólnie dostępny w placówkach Banku i na stronie internetowej Banku www.hexabank.pl, w pozostałych przypadkach miał powiadamiać kredytobiorcę oraz poręczycieli i inne osoby będące dłużnikami Banku z tytułu zabezpieczenia kredytu na piśmie po każdej zmianie lub drogą elektroniczną. Do informacji dla kredytobiorcy Bank dołączał nowy harmonogram spłaty, obejmujący okres obowiązywania nowej stopy procentowej (ust. 7).

W związku z otrzymaniem kredytu oprocentowanego zmienną stopą procentową, kredytobiorca otrzymywał łącznie z Umową kredytu wydruk obejmujący:

1)  koszty obsługi kredytu przy aktualnym poziomie stopy referencyjnej, od której zależy jego oprocentowanie;

2)  koszty obsługi kredytu przy wzroście stopy referencyjnej, od której zależy jego oprocentowanie o 400 punktów bazowych;

3)  koszty obsługi kredytu przy wzroście stopy referencyjnej, od której zależy jego oprocentowanie w skali odpowiadającej różnicy między maksymalnym i minimalnym poziomem stopy referencyjnej w ciągu ostatnich 12 miesięcy (ust. 8).

Aktualna tabela oprocentowania dostępna była również w placówkach Banku oraz na stronie internetowej Banku ( www.hexabank.pl) (ust. 9) (Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych k. 32-35).

W dniu 27 października 2021 r. strony zawarły aneks nr (...) do umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...) z dnia 7 stycznia 2019 r.. Zgodnie § 2 ust. 1 tego aneksu nowe brzmienie uzyskał § 6 umowy, tj.

1.  Kredyt oprocentowany był według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę wskaźnika referencyjnego i indywidualnie ustalonej marży Banku, ustalanej na okresy 3-miesięczne przy zastosowaniu następujących zasad:

1)  podstawowym wskaźnikiem referencyjnym Banku był wskaźnik WIBOR 3M, którego administratorem był (...), obliczony jako średnia arytmetyczna stawek WIBOR 3M publikowanych na stronach https://gpwbenchmark.pl w kwartale kalendarzowym poprzedzającym okres jego obowiązywania i stosowany do wyliczenia odsetek od niniejszego kredytu na koniec każdego okresu odsetkowego;

2)  wskazany w pkt 1) wskaźnik referencyjny miał zostać powiększony o marżę Banku, która pozostawała stała w całym okresie kredytowania;

3)  oprocentowanie ustalane było na okresy 3-miesięczne, w których obowiązywała ustalona wysokość stopy procentowej, odpowiadały kwartałom kalendarzowym; pierwszy okres obowiązywania ustalonej stopy oprocentowania rozpoczynał się z dniem uruchomienia kredytu, a kończył z ostatnim dniem kwartału kalendarzowego, w którym nastąpiło uruchomienie kredytu; kolejne okresy obowiązywania nowych stóp procentowych rozpoczynały się pierwszego dnia kolejnego kwartału kalendarzowego (odsetki po zmianie oprocentowania naliczane były od pierwszego dnia miesiąca); ostatni okres obowiązywania ustalonej stopy oprocentowania rozpoczynał się z pierwszym dniem kwartału kalendarzowego, w którym przypadał ostateczny termin spłaty kredytu, a kończył z dniem poprzedzającym ostateczny termin spłaty tego kredytu.

4)  Bank naliczał odsetki od wykorzystanego kredytu przyjmując, że rok liczy 365 dni, a miesiąc rzeczywistą liczbę dni.

2.  Oprocentowanie kredytu wynosiło 2,32% w stosunku rocznym, co stanowiło sumę wartości wskaźnika referencyjnego dla PLN wskazanego w ust. 1, obowiązującego w dniu sporządzenia Aneksu 0,22% oraz marży w wysokości 2,10 р.p., stałej w całym okresie kredytowania, przy czym oprocentowanie nie mogło być wyższe niż maksymalna stawka określona w Tabeli oprocentowania.

3.  W przypadku:

a.  zawieszenia lub cofnięcia przez organ nadzoru ( (...)) zgody na administrowanie i opracowywanie wskaźnika referencyjnego stanowiącego podstawową stopę referencyjną (w trybie Art. 35 (...)) lub

b.  informacji administratora o zaprzestaniu opracowywania wskaźnika referencyjnego stanowiącego podstawową stopę referencyjną (w trybie Art. 28.1 (...)) lub

c.  braku notowań podstawowej stopy referencyjnej, o której mowa w ust. 1, stanowiącej podstawę oprocentowania udzielonego kredytu,

Bank dla ustalenia oprocentowania kredytu miał stosować w pierwszej kolejności, w miejsce dotychczasowego wskaźnika referencyjnego, Wskaźnik Kosztu Finansowania (dalej (...)), którego administratorem jest Instytut (...), publikowany na stronie internetowej www.irf.org.pl, odzwierciedlający koszt pozyskania finansowania banków na rynku depozytów złotowych, obowiązującej dla okresów analogicznych jak w przypadku podstawowego wskaźnika referencyjnego.

4.  W przypadku zastosowania alternatywnego wskaźnika referencyjnego jego obliczenie następowało na zasadach analogicznych jak w przypadku podstawowego wskaźnika referencyjnego z uwzględnieniem korekty wskazanej w ust. 8.

5.  Odsetki naliczane były za każdy dzień od aktualnego salda zadłużenia i były płatne razem z miesięcznymi spłatami raty kapitału kredytu, z wyłączeniem okresu karencji w spłacie kapitału, kiedy płatne były same odsetki.

6.  Zmiana stopy procentowej na skutek zmiany wartości wskaźnika referencyjnego lub zmiana rodzaju wskaźnika referencyjnego zgodnie z postanowieniami Umowy nie powodowała konieczności sporządzania aneksu do Umowy kredytu.

7.  O każdej zmianie wskaźnika referencyjnego Bank każdorazowo powiadamiał kredytobiorcę i inne osoby będące dłużnikami Banku z tytułu zabezpieczenia kredytu, na trwałym nośniku, w szczególności drogą elektroniczną lub na piśmie wraz ze zmianą harmonogramu spłaty obejmującego okres minimum 3 miesięcy.

8.  W przypadku zastosowania alternatywnego wskaźnika referencyjnego obliczona miała zostać wartość korekty dodawanej lub odejmowanej do/od nowego wskaźnika referencyjnego. Korekta oznaczała wartość niezbędną do obliczenia oprocentowania kredytu w celu zneutralizowania ekonomicznych skutków zmiany wskaźników referencyjnych. Korekta stanowiła wartość średnią różnicy pomiędzy wartościami podstawowego wskaźnika referencyjnego i z analogicznymi wartościami odczytywanymi dla alternatywnego wskaźnika referencyjnego w ostatnim roku przed wystąpieniem zdarzenia wymuszającego zmianę wskaźników.

9.  W przypadku braku możliwości zastosowania wskaźnika (...), z powodu braku publikacji lub decyzji organu nadzoru finansowego Bank miał zaproponować kredytobiorcy drugi alternatywny wskaźnik referencyjny, spełniający następujące warunki:

1)  jest opracowywany przez administratora w rozumieniu Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) (...) z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającego dyrektywy 2008/48/WE i (...) oraz rozporządzenie (UE)nr (...).

2)  jest stosowany na rynku finansowym i wynika z kosztów pozyskania finansowania przez banki dla okresów analogicznych z podstawowym wskaźnikiem referencyjnym w odnośnej walucie (PLN).

10.  W przypadku zastosowania drugiego alternatywnego wskaźnika referencyjnego miała zostać obliczona i zastosowana wartość korekty, analogicznie jak wskazano w ust. 8, w celu zneutralizowania ekonomicznych skutków zmiany wskaźników referencyjnych.

11.  Przyjęcie przez kredytobiorcę do stosowania zasad naliczania oprocentowania zaproponowanych przez Bank w ramach drugiego alternatywnego wskaźnika referencyjnego wymagało pisemnej zgody kredytobiorcy lub wobec braku takiej zgody prowadziło do zamrożenia oprocentowania na poziomie ustalonym wg. ostatniego dostępnego notowania stosowanego wskaźnika referencyjnego.

12.  Na podstawie posiadanego zezwolenia administratorzy wskaźników referencyjnych mieli możliwość wprowadzenia istotnej zmiany metody opracowywania wskaźnika referencyjnego.

13.  Bank utożsamiał istotną zmianę wskaźnika referencyjnego z istotną zmianą metody opracowywania wskaźnika referencyjnego zdefiniowaną przez administratora.

14.  Informacja o definicji i o procedurze wprowadzenia istotnej zmiany metody opracowywania wskaźnika referencyjnego była publikowania na stronie internetowej administratora.

15.  Proces wdrożenia istotnej zmiany metody opracowywania wskaźnika referencyjnego lub zaprzestania stosowania był poprzedzony konsultacjami prowadzonymi przez administratora, w trakcie których administrator określał zakres proponowanych zmian wraz z uzasadnieniem.

16.  Bank monitorował definicje istotnej zmiany na podstawie dokumentacji administratorów poszczególnych wskaźników referencyjnych stosowanych przez bank.

17.  W przypadku ogłoszenia przez administratora wskaźnika referencyjnego wdrożenia istotnej zmiany metody jego opracowywania stosowanego do wyznaczania stopy oprocentowania, Bank stosował wskaźnik alternatywny spełniający warunki określone w ust. 9 i 10.

18.  Bank posiadał specjalne procedury awaryjne na wypadek zaprzestania opracowywania lub istotnej zmiany metody opracowywania wskaźnika referencyjnego.

19.  Informację o zaprzestaniu opracowywania bądź zmianie metody opracowywania wskaźnika referencyjnego Bank przekazywał kredytobiorcy niezwłocznie poprzez swoją stronę internetową i w P. Banku.

20.  Aktualna Tabela oprocentowania dostępna była w P. Banku oraz na stronie internetowej Banku ( www.hexabank.pl).

21.  Kredytobiorca ponosił ryzyko zmian stóp procentowych, co oznaczało, iż w przypadku zmiany wskaźnika referencyjnego zastosowanej na zasadach określonych w umowie zmieni się oprocentowanie kredytu i wówczas zmieni się wysokość miesięcznej raty odsetkowej/kapitałowo-odsetkowej.

22.  W związku z zaciągnięciem kredytu oprocentowanego według zmiennej stopy procentowej, kredytobiorca oświadczył, że jest mu znane oraz zostało mu wyjaśnione przez Bank ryzyko zmiany stopy procentowej. Kredytobiorca wyraził zgodę na ponoszenie przez siebie tego ryzyka i jest świadom jego ponoszenia (Aneksu nr (...) do umowy kredytu mieszkaniowego z dnia 27 października 2021 r. k. 36-37).

W dniu 7 lutego 2023 r. powódka J. H. oświadczyła, że chce korzystać z ochrony polegającej na niezwiązaniu w całości abuzywnymi postanowieniami umowy kredytowej, która jest przedmiotem złożonego pozwu, w tym również w sytuacji, gdyby skutkiem uznania postanowień umowy za abuzywne był upadek całej spornej umowy kredytowej, czyli ustalenie, że konsument i Bank nie byli nigdy taką umową związani. Nadto oświadczyła, że zgadza się na stwierdzenie nieważności (ustalenie nieistnienia, bezskuteczności, unieważnienie, stwierdzenie upadku) całej spornej umowy. Oświadczyła również, że rozumie i godzi się na konsekwencje wynikające z uznania umowy kredytu za nieważną, tj. możliwość wystąpienia przez Bank z roszczeniem o zwrot wypłaconego nienależnie kapitału kredytu oraz potencjalny pozew ze strony Banku o tzw. wynagrodzenie za korzystanie z kapitału (przy czym stanowczo kwestionowała tego rodzaju roszczenie Banku). Wskazała, że stwierdzenie nieważności wskazanej umowy kredytu jest dla niej korzystne. Nie wyraziła woli utrzymania umowy w mocy pomimo abuzywności zawartych w niej postanowień umownych. Nie wyraziła zgody na zastąpienie niedozwolonych postanowień umownych innymi normami lub regulacjami (oświadczenie powódki k. 54).

Pismem z dnia 16 lutego 2023 r. pełnomocnik powódki w pierwszej kolejności zwrócił się do H. Banku Spółdzielczego w P. o wydanie zaświadczenia o wysokości rzeczywiście wypłaconego powódce kapitału kredytu wraz z datą jego uruchomienia, o wysokości wszystkich dotychczas zapłaconych rat kredytowych uiszczonych tytułem spłaty kredytu z podziałem na raty kapitałowe i raty odsetkowe oraz ewentualne odsetki karne, a także wszelkie prowizje, opłaty i inne koszt związane z udzieleniem kredytu. Nadto pełnomocnik powódki złożył reklamację do pozwanego Banku, w której kwestionował on stosowanie przez Bank niedozwolonych klauzul umownych dotyczących zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę marży Banku i stopy referencyjnej WIBOR, przy jednoczesnym przerzuceniu na kredytobiorcę niczym nieograniczonego ryzyka wzrostu stopy procentowej, podnosząc przy tym zarzut nieważności umowy. W związku z powyższym strona powodowa wezwała pozwany Bank do zapłaty na rzecz powódki kwoty odpowiadającej sumie wszystkich uiszczonych dotychczas przez nią rat kredytu i innych opłat na podstawie umowy kredytu (tj. łącznie kwoty 1.231.300 zł) oraz zaprzestania pobierania od powódki dalszych rat kredytu i innych opłat na podstawie umowy kredytu w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania (reklamacja z wnioskiem o wydanie zaświadczenia k. 44-45 odwrót).

Z wydanego przez Bank w dniu 16 marca 2023 r. zaświadczenia wynika, że kwota kredytu w wysokości 540.000 zł została uruchomiona przez Bank jednorazowo w dniu 31 stycznia 2019 r. W okresie od 15 lutego 2019 r. do 15 marca 2023 r. wysokość spłaconych przez powódkę rat kredytu wyniosła 122.561,14 zł, z czego raty kapitałowe – 51.722,47 zł, raty odsetkowe – 70.832,67 zł i odsetki karne 6 zł. Powódka uiściła również prowizję rekompensacyjną za wypłatę kredytu przed uprawomocnieniem hipoteki w wysokości 1.080 zł (zaświadczenie Banku z 16 marca 2023 r. k. 38, wyciąg z rachunku, historia spłat kredytu k. 39-43 odwrót).

Jednocześnie w odpowiedzi na reklamację, również pismem z dnia 16 marca 2023 r., Bank uznał reklamację za bezzasadną wskazując, że postanowienia umowy nie naruszały przepisów obowiązującego prawa i nie miały charakteru klauzul niedozwolonych. W ocenie Banku postanowienia umowy mieszczą się w ramach zasady swobody umów wyrażonej w art. 353 1 k.c. oraz odpowiadają wymaganiom określonym w art. 69 Prawa bankowego – nie są sprzeczne z prawem, naturą kredytu, zasadami współżycia społecznego, nie kształtują praw i obowiązków kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, czy w sposób sprzeczny ze społecznym poczuciem sprawiedliwości oraz ekwiwalentnością świadczeń (odpowiedź na reklamację z 16 marca 2023 r. k. 46-47).

Przed zawarciem przedmiotowej umowy powódka składała zapytania o kredyt w kwocie 540.000 zł do trzech banków, tj. do (...), (...) Banku i porównując ich oferty wybrała ofertę pozwanego Banku jako najkorzystniejszą. Był to drugi kredyt powódki, wcześniejszy - zaciągnięty w banku (...) został przez powódkę spłacony przed końcem umowy. Przed podpisaniem niniejszej umowy powódka dopytywała przedłożenia jakich dokumentów wymaga pozwany Bank w celu zawarcia umowy, pytała o ubezpieczenie kredytu, otrzymała tabele z harmonogramem spłat i wiedziała ile będzie kosztował kredyt przy ostatniej spłacie. W tym względzie opierała się na symulacji jaką przedstawił jej Bank. Powódka miała świadomość, że kredyt ze zmiennym oprocentowaniem oznacza, że raty mogą się zmieniać, z tym, że uważała, że zmiany te będą nieznaczne. Powódka przeczytała umowę przed jej podpisaniem. Twierdziła natomiast, że przed zawarciem umowy nie wyjaśniono jej jak naliczany był wskaźnik referencyjny WIBOR, nie rozumiała czym jest WIBOR 3M i na tamtą chwilę nie interesowała się tym. Przyznała, że nie pytała czym jest wskaźnik WIBOR, bo uważała że Bank jest instytucją zaufania publicznego.

Natomiast świadek D. P., która z ramienia pozwanego Banku uczestniczyła przy zawieraniu umowy z powódką twierdziła, że poinformowała powódkę, że przy kredytach dla osób fizycznych stosowany jest wskaźnik WIBOR 3M, który nie podlega negocjacji. Świadek podała, że nigdy nie odstępuje od omawiania najważniejszych elementów umowy takich jak koszty w tym oprocentowanie, zabezpieczenie i prowizja. Świadek zeznała, że poinformowała powódkę o ryzyku zmiennej stopy procentowej, że stopa procentowa składa się ze stałej marży i zmiennego co kwartał wskaźnika WIBOR, na który Bank nie ma wpływu. Powódka miała możliwość wybrania opcji kredytu z niższą marżą i jednorazową prowizją albo z wyższą marżą bez prowizji i oświadczyła, że wybiera opcję bez prowizji.

Na datę zawierania kredytu oferta kredytu mieszkaniowego w pozwanym Banku była dla powódki najtańsza, dlatego zdecydowała się na zawarcie przedmiotowej umowy.

W dacie zawierania umowy powódka miała wyksztalcenie wyższe i pracowała jako lekarz stomatolog.

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie:

umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...) (k. 27-31) Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych k. 32-35), Aneksu nr (...) do umowy kredytu mieszkaniowego z dnia 27 października 2021 r. (k. 36-37), zaświadczenia Banku z 16 marca 2023 r. (k. 38), wyciągu z rachunku, historii spłat kredytu (k. 39-43 odwrót), reklamacji z wnioskiem o wydanie zaświadczenia (k. 44-45 odwrót), odpowiedzi na reklamację z 16 marca 2023 r. (k. 46-47), opinii dotyczącej ustalania i funkcjonowania w praktyce gospodarczej stopy procentowej WIBOR (k. 48-53), oświadczeń powódki (k. 54, k. 100), odpisu KRS (k. 62-69), informacji dla kredytobiorcy o ryzykach związanych z kredytem zabezpieczonym hipotecznie (k. 91-91 odwrót), ogólnych informacji dot. umowy kredytu hipotecznego – kredytu mieszkaniowego (k. 92- k. 94 odwrót), formularza informacyjnego dot. kredytu hipotecznego (k. 95 – k. 96 odwrót), decyzji kredytowej (k. 97- k. 99 odwrót), porównania okresów kredytowania (k. 101), pism (...) (k. 102-108), stanowiska Ministra Finansów (k. 109-110 odwrót), opracowania (...) (k. 111-132), opracowania (...) (k. 135-165), regulaminu stawek referencyjnych (...) i WIBOR (k. 166-168), opisu metody stawek referencyjnych (k. 169-181), kodeksu postępowania uczestników fixingu (...) i WIBOR (k. 182-208), specyfikacji kwotowań modelowych (k. 209-221), informacji (...) (k. 222-223), wyjaśnień powódki (k. 306 odwrót - k. 307 odwrót – wraz z nagraniem), zeznań świadków – D. P. (k. 320 odwrót – k. 321 – wraz z nagraniem), M. Ł. (k. 321 – 321 odwrót – wraz z nagraniem), umowy o udzielanie przez lekarzy świadczeń zdrowotnych w zakresie stomatologii (k. 310-312).

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, ani w zakresie roszczeń głównych, ani też w zakresie roszczeń ewentualnych.

Powódka w niniejszej sprawie domagała się w ramach roszczenia głównego stwierdzenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...) zawartej w dniu 7 stycznia 2019 r. oraz zasądzenia w związku z tym od pozwanego kwoty 119.102,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 marca 2023 r. do dnia zapłaty, z uwagi na nieważność umowy kredytu.

Swoje roszczenie, jak wyżej wskazano, opierała na nieważności przedmiotowej umowy kredytowej, która jej zdaniem, wynika z abuzywności zawartych w umowie klauzul zmiennego oprocentowania, jak też z zasad ogólnych. Stawiany zarzut nieważności umowy stanowił jednocześnie podstawę roszczenia o zapłatę (w ramach powództwa głównego), opartego na twierdzeniach o świadczeniu nienależnym.

W pierwszej kolejności należało zatem dokonać oceny roszczenia o ustalenie nieistnienia umowy.

Niewątpliwie powódka posiadała interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c.. Powódka jest bowiem zobowiązana do spłacania rat kredytu do 2044 r., stąd istnieje niepewność co do ważności umowy i w konsekwencji jej zobowiązania oraz wymagalności. Interes prawny zachodzi bowiem wówczas, gdy istnieje niepewność danego prawa lub stosunku prawnego, zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Zdaniem Sądu Okręgowego samo uwzględnienie powództwa o zapłatę nie rozstrzygnie w sposób pełny zaistniałego pomiędzy stronami sporu odnośnie związania ich węzłem obligacyjnym w postaci przedmiotowej umowy kredytowej. Jak bowiem wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w uzasadnieniu wyroku z dnia 28 maja 2021 r. w sprawie sygn. akt I ACa 735/20 (Legalis nr 2624696), dopiero wyrok ustalający nieistnienie tejże umowy, stworzy nie tylko podstawę do dokonania pomiędzy stronami wzajemnych rozliczeń, ale przede wszystkim usunie po stronie powodów stan niepewności odnośnie tego czy zobowiązani są oni do regulowania rat z tejże umowy, czy też taki obowiązek po ich stronie nie występuje. Należy przy tym zaznaczyć, że powyższy wyrok dotyczy wprawdzie kredytów hipotecznych w walucie wymienialnej, jednak zdaniem tut. Sądu zachowuje aktualność również do umów kredytów zawieranych w walucie polskiej, z uwagi na związanie stron długoterminowym stosunkiem zobowiązaniowym, zwłaszcza w kontekście podnoszonych zarzutów co do abuzywności postanowień łączącej strony umowy.

Należy przy tym zaznaczyć, iż wierzytelność pozwanego Banku jest zabezpieczona hipoteką ustanowioną na nieruchomości będącej przedmiotem kredytowania. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy byłaby to podstawa do wykreślenia tej hipoteki z księgi wieczystej jako prawa akcesoryjnego w stosunku do wierzytelności zabezpieczonej hipotecznie.

W związku z podniesionymi przez powódkę zarzutami, w niniejszej sprawie rozważenia wymagało czy przedmiotowa umowa kredytu jest umową ważną.

Jak stanowi art. 58 § 1 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest również czynność sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Z kolei jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 k.c.). Czynność prawna jest sprzeczna z ustawą, gdy jej treść jest formalnie i materialnie niezgodna z bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Nieważność czynności prawnej może wynikać nie tylko z wyraźnej dyspozycji przepisu, ale także z natury zobowiązania. O sprzeczności czynności prawnej z ustawą można mówić, gdy jej treść jest formalnie i materialnie niezgodna z bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004 r., sygn. akt I PK 545/03, Legalis nr 65531). W takim przypadku czynność prawna jest nieważna od początku (ab initio) i z mocy prawa (ipso iure) - bez konieczności powoływania się na ten fakt, a orzeczenie sądu stwierdzające nieważność czynności prawnej ma charakter deklaratywny. Ponadto, nieważna czynność prawna nie wywołuje żadnych skutków prawnych, które miały się z nią wiązać. Jednakże, jak słusznie wskazuje się w doktrynie, zachowanie osób dokonujących nieważnej czynności prawnej może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą, czy też prowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia (P. Sobolewski w: red. K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, dostęp Legalis).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 i 3 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu i z tej też definicji należy wyjść oceniając przedmiotową umowę. Stosownie do art 69 ust. 2 prawa bankowego umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Zdaniem Sądu przedmiotowa umowa kredytu spełnia wszystkie ustawowe wymogi wynikające z wyżej cyt. treści art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, w szczególności spełniała wymogi z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 Prawa bankowego. Strony określiły bowiem w umowie kredytu kwotę kredytu, walutę kredytu, jego przeznaczenie, okres kredytowania, terminy i zasady jego zwrotu przez powódkę, a także oprocentowanie kredytu i opłaty oraz prowizje związane z jego udzieleniem.

Nie można także podzielić stanowiska strony powodowej, aby przedmiotowa umowa kredytu mieszkaniowego była niezgodna z zasadami współżycia społecznego. Powódka nie przedłożyła bowiem żadnych dowodów, które by wskazywały, że zaproponowanie przez Bank zawarcia spornej umowy godziłoby w sferę zasad współżycia społecznego i przez to skutkowało nieważnością umowy z uwagi na art. 58 § 2 k.c. W okolicznościach niniejszej sprawy, tj. pozyskania przez powódkę kredytu w celu zaspokojenia jej potrzeb Sąd nie doszukał się żadnych okoliczności, które by wskazywały, że Bank wykorzystał swoją pozycję w celu związania strony powodowej długoletnim zobowiązaniem mającym przynosić korzyści tylko Bankowi, jak to próbowała przedstawiać powódka wskazując na abuzywność klauzuli zmiennego oprocentowania. Odnosząc się do tej kwestii jako przesłanki ustalenia nieważności umowy z uwagi na naruszenie art. 353 1 k.c., podkreślić należy, że powódka została poinformowana o ryzyku zmienności stopy procentowej w sposób zrozumiały.

Należy zauważyć, że § 6 umowy poświęcony jest w całości na przedstawienie mechanizmu ustalania oprocentowania kredytu (ust. 1), wyjaśnieniu pojęcia WIBOR oraz zawiera odesłanie do powszechnie dostępnego Regulaminu S. Referencyjnych (...) i WIBOR opracowanego przez administratora stawek referencyjnych (...) S.A. (ust. 2).Ponadto został tam opisany sposób naliczenia odsetek (ust. 3-8) oraz wskazano na ryzyka jakie wiążą się z tego rodzaju kredytem, tj. ryzyko zmian stóp procentowych wpływającej następczo na wysokość miesięcznej raty odsetkowej/kapitałowo odsetkowej, a w ust. 10 znajduje się oświadczenie kredytobiorcy, że ryzyko to jest mu znane, zostało mu wyjaśnione przez Bank. Jednocześnie kredytobiorca wyraził zgodę na ponoszenie przez siebie tego ryzyka i oświadczył, że jest świadom jego ponoszenia. (k. 28).

Ponadto, jeszcze przed podpisaniem umowy powódka złożyła pisemne oświadczenie z dnia 3 stycznia 2019 r., gdzie wprost oświadczyła, że została poinformowana o ponoszeniu ryzyka stopy procentowej i jest świadoma jego ponoszenia, że pracownik Banku poinformował ją o kosztach obsługi kredytu w przypadku niekorzystnej dla niej zmiany poziomu stopy referencyjnej, od której zależy oprocentowanie kredytu. Co więcej, powódka oświadczyła, że informacje takie pracownik przekazał jej w postaci symulacji wysokości rat kredytu, które zawierały między innymi: koszty obsługi kredytu przy aktualnym poziomie stopy referencyjnej, od której zależy jego oprocentowanie; koszty obsługi kredytu przy wzroście stopy referencyjnej, od której zależy oprocentowanie, o 250 punktów bazowych i koszty obsługi kredytu przy wzroście stopy referencyjnej, od której zależy oprocentowanie, w skali odpowiadającej różnicy między maksymalnym i minimalnym poziomem stopy referencyjnej w ciągu ostatnich 12 miesięcy (k. 100).

Ponadto w pkt 9 decyzji kredytowej przekazanej powódce objaśnione zostały zasady oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany. Wskazano, że kredyt oprocentowany jest wg zmiennej stopy procentowej stanowiącej sumę stopy referencyjnej i marży Banku. Następnie wskazano, że stopą referencyjną Banku jest stawka WIBOR 3M, obliczona jako średnia arytmetyczna z kwartału kalendarzowego poprzedzającego okres jej obowiązywania i publikowania na koniec każdego miesiąca. Zawarta jest tam również jasna informacja, że stopa referencyjna ustalana jest na okresy 3- miesięczne, że oprocentowanie kredytu wynosi 3,82% w stosunku rocznym, co stanowi sumę stopy referencyjnej WIBOR 3M dla PLN obowiązującej w dniu sporządzenia umowy kredytu (1,72%) oraz marży w wysokości 2,10 p.p., stałej w całym okresie kredytowania, z zastrzeżeniem, że wysokość stopy referencyjnej WIBOR 3M na potrzebę sporządzenia decyzji przyjęto z dnia jej podjęcia.

Ponadto w pkt 10 i 11 wskazano, że o zmianie stopy procentowej Bank będzie informował w sposób ogólnie dostępny w placówkach Banku zaś aktualne stawki oprocentowania będą dostępne również w placówkach Banku i na stronie internetowej (k. 97-99 odwrót).

Z kolei w (...) dla kredytobiorcy o ryzykach związanych z kredytem zabezpieczonym hipotecznie wskazano wyraźnie, że „ryzyko stopy procentowej - stopa procentowa to inaczej cena pieniądza na rynku. Miesięczna rata kredytu składa się z dwóch części - kapitałowej i odsetkowej. W przypadku kredytów oprocentowanych według zmiennej stopy procentowej odsetkowa część raty kredytu może ulegać zmianom w zależności od aktualnej wysokości stopy procentowej zaś WIBOR - średnia stopa procentowa, po której banki w Polsce są skłonne innym bankom udzielić pożyczki w złotych na ustalony okres, publikowane na stronie serwisu (...) o godz. 11:00” (k. 91).

Dodatkowo w Formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu hipotecznego także objaśniono czym jest stopa referencyjna WIBOR 3 M, jakie wiążą się z nią ryzyka, jak kształtować będą się raty, jaka będzie całkowita kwota spłaty kredytu i ile powódka spłaci za każdy pożyczony 1.000 zł. Nadto w Formularzu tym znajduje się informacja, że kredyt udzielony powódce jest kredytem o zmiennej stopie oprocentowania, dlatego też jeżeli zmieni się stopa oprocentowania kredytu, faktyczna (...) może różnić się od podanej tu (...) (k. 95-96 odwrót).

W ogólnych informacjach dotyczących umowy kredytu hipotecznego, również podpisanych przez powódkę, wskazano, że zmiany stopy procentowej będą powodować zmiany wysokości raty kredytu oprocentowanego wg zmiennej stopy procentowej. Z tego względu przy podejmowaniu decyzji, szczególnie dotyczących wieloletniego kredytu hipotecznego, kredytobiorca powinien brać pod uwagę długoterminowy trend na rynku, a nie tylko krótkotrwałe wahania stopy procentowej. Wskazano również, że przed zawarciem umowy Bank informuje klientów o kosztach i ryzykach związanych z kredytem, ryzyko podjęcia decyzji i jej konsekwencji spoczywa na kredytobiorcy, który pozostanie związany umową, zgodnie z którą przez kilka albo kilkadziesiąt lat będzie spłacał raty kredytu (k. 92-94 odwrót).

Powyższe informacje przekazano kredytobiorcy w postaci papierowej, co zostało przez powódkę poświadczone własnoręcznym podpisem, ale również w drodze wyjaśnień udzielonych jej w bezpośredniej rozmowie z pracownikiem Banku (...), która uczestniczyła w zawieraniu przedmiotowej umowy kredytu z powódką. W toku wstępnych negocjacji kredytowych pracownik pozwanego Banku (...) – jak zeznała - wyjaśniła kredytobiorcy (powódce) istotę i mechanizm kredytu oprocentowanego według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej sumę stałej marży Banku i wskaźnika referencyjnego WIBOR, ustalanego na okresy 3-miesięczne, na który Bank nie miał żadnego wpływu. Świadek zeznała, że zawsze informuje klientów, na każdym etapie, o wszystkich możliwościach, które pomagają zaoszczędzić klientom, informuje, że WIBOR nie podlega negocjacji. Poinformowała powódkę, że przy kredytach dla osób fizycznych był możliwy tylko WIBOR kwartalny 3M, który nie podlega negocjacji. Świadek podała, że poinformowała powódkę o ryzyku zmiennej stopy procentowej. Nadto z zeznań świadka wynikało, że nigdy nie odstępuje od omawiania postanowień umowy, a wśród najważniejszych są koszty, w tym oprocentowanie, zabezpieczenie, prowizja. Poza tym świadek zeznała, że powódce przedstawiono informację w formie oświadczenia i harmonogramu jak będą kształtowały się raty przez cały okres kredytowania (k. 320 odwrót – k. 321). Również świadek M. Ł., która co prawda nie uczestniczyła w ustalaniu warunków przedmiotowej umowy, a podpisywała ją wyłącznie jako pełnomocnik Banku, zeznała, że umowy nigdy nie były podpisywane w pośpiechu, każda umowa była omawiana paragraf po paragrafie i zawsze był czas, aby dopytać. Poza tym świadek zeznała, że każda umowa kredytowa zawiera informacje jak jest ustalane oprocentowanie, służą temu również formularze informacyjne. Z zeznań świadka wynikało także, że klient dokładnie znał warunki, jak już była decyzja kredytowa, miał wersję wysłaną do zapoznania, aby się z nią zapoznać (k. 321 – 321 odwrót).

Mając powyższe na uwadze, brak przedstawienia powódce historii zmian stawki WIBOR 3M/6M w zestawieniu z symulacjami opartymi o historyczne poziomy tej stawki, które unaoczniłyby powódce wpływ zwiększonej wartości stawki WIBOR 3M/6M na wysokość bieżącej raty kapitałowo-odsetkowej nie dowodzi braku rzetelnej informacji w zakresie ryzyka kursowego.

Zdaniem Sądu, powódka, w oparciu o informacje przekazane przez Bank, była w stanie zrozumieć metodę obliczania stopy procentowej i oszacować w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria potencjalnie istotne konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swojego zobowiązania, które nota bene, nie było pierwszym tego typu zobowiązaniem powódki. Podkreślić należy, że procedura informowania o ryzyku zmiennego oprocentowania odbywała się zgodnie z Rekomendacją S Komisji Nadzoru Finansowego i zdaniem Sądu była dostateczna.

W ocenie Sądu, nie ma żadnych podstaw, aby przypisać Bankowi działanie w złej wierze, podobnie jak nie ma podstaw do przyjęcia, że kierowane do powódki informacje w zakresie ryzyka zmiennego oprocentowania były dla niej niejasne i niezrozumiałe, nie tylko pod względem gramatycznym, ale i ekonomicznym. Nie jest prawdą, aby powódka nie miała wiedzy co do nieprzewidywalności zmienności oprocentowania. Podkreślić należy, że przedmiotowy kredyt nie był pierwszym kredytem powódki opartym o klauzulę zmiennego oprocentowania. Ponadto powódka sama podała, że miała świadomość, że raty mogą ulegać zmianie. Przy czym, nie jest jasne z jakich przesłanek wywodziła swoje przekonanie, że wahania te będą nieznaczne. Jak już wyżej wskazano, Bank przekazał powódce pisemne informacje o ryzyku zmiennej stopy procentowej, przedstawił reprezentatywne wyliczenia dla mieszkaniowego kredytu hipotecznego (k. 93), jak też wpływu wzrostu stopy procentowej kredytu hipotecznego na wzrost (...) (k. 95 odwrót).

Powyższe, zdaniem Sądu, świadczy o dopełnieniu wymogów przedstawienia wszystkich informacji mogących mieć wpływ na zakres obowiązków kredytobiorcy i pozwalających samodzielnie ocenić między innymi całkowity koszt kredytu.

Dlatego brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności umowy z uwagi na naruszenie art. 58 k.c. lub art. 353 1 k.c.

Odnosząc się do dalszego zarzutu powódki Sąd uznał, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M (lub WIBOR 6M) co do zasady nie powinno stanowić przedmiotu badania na podstawie przepisów Dyrektywy unijnej 93/13 i przepisów krajowych o niedozwolonych postanowieniach umownych (art. 385 1 k.c.).

Stosownie do przepisu art. 1 ust. 2 ww. Dyrektywy unijnej 93/13 warunki umowy odzwierciedlające obowiązujące przepisy ustawowe lub wykonawcze oraz postanowienia lub zasady konwencji międzynarodowych, których stroną są państwa członkowskie lub Wspólnota, nie podlegają przepisom tej dyrektywy. Regułę tę potwierdził (...) w wyroku z dnia 9 lipca 2020 r. wydanym w sprawie o sygn. C-81/19.

Zgodnie z przepisem art. 29 ust. 2 ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U.2022.2245 t.j. z dnia 2022.11.03 ) jeśli strony nie uzgodniły stałej stopy oprocentowania to sposób ustalania stopy procentowej określa się jako wartość wskaźnika referencyjnego oraz wysokość marży ustalonej w umowie o kredyt hipoteczny.

Natomiast art. 4 pkt 28 cytowanej wyżej ustawy wskazuje, że wskaźnikiem referencyjnym jest wskaźnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) (...) z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniającego dyrektywy 2008/48/WE i (...) oraz rozporządzenie (UE) nr (...) (Dz. Urz. UE L 171 z 29.06.2016, str. 1).

Stosownie zaś do art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia wskaźnikiem referencyjnym jest dowolny indeks stanowiący odniesienie do określenia kwoty przypadającej do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub umowy finansowej lub do określenia wartości instrumentu finansowego bądź indeks stosowany do pomiaru wyników funduszu inwestycyjnego w celu śledzenia stopy zwrotu takiego indeksu lub określenia alokacji aktywów z portfela, lub obliczania opłat za wyniki. Parametry takiego wskaźnika spełnia właśnie wskaźnik WIBOR 3M/6M. Co więcej został on wskazany wprost jako kluczowy wskaźnik referencyjny w załączniku do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) (...) z dnia 11 sierpnia 2016 r. ustanawiającego wykaz kluczowych wskaźników referencyjnych stosowanych na rynkach finansowych.

Powyższe uzasadnia wyłączenie wskazane w art. 1 ust. 2 dyrektywy unijnej 93/13.

Przy czym należy wskazać, że nawet gdyby nie podzielić powyższego poglądu, to klauzulę zmiennego oprocentowania uregulowaną w spornej umowie należałoby potraktować jako klauzulę dotyczącą głównego świadczenia, a ta jako transparentna nie podlegałaby kontroli pod względem abuzywności zgodnie z wyłączeniem z art. 4 (2) Dyrektywy unijnej 93/13. W ocenie Sądu, o czym już wyżej szczegółowo wskazano, Bank poinformował powódkę o ryzykach ekonomicznych związanych z zawarciem umowy kredytu w sposób prawidłowy. W dacie zawarcia spornej umowy WIBOR 3M wynosił 1,72%, potem w 2020 r. spadł do wartości 0,5%, maksymalną wysokość osiągnął na początku stycznia 2023 r. kiedy wynosił 7,01% a aktualnie wynosi 5,85%. Przy czym należy podkreślić, że aktualna wysokość WIBOR-u może być w każdej chwili sprawdzona przez każdego konsumenta, który ma dostęp do Internetu i telefonu i potrafi wykorzystać najpopularniejsze serwisy informacyjne dostępne z poziomu każdej wyszukiwarki internetowej, a z pewnością powódce posiadającej wyższe wykształcenie takich umiejętności nie można odmówić.

Zgodnie z art. 385 1 § 1 k.c. niedozwolonymi postanowieniami umownymi nie są postanowienia umowy, które określają wynagrodzenie, jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zdaniem Sądu postanowienie umowne dotyczące zmiennej stopy procentowej opisanej jako suma wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M oraz wysokości stałej marży wskazanej w umowie kredytu reguluje wynagrodzenie Banku i czyni to w sposób jednoznaczny w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c. Taki sposób regulacji jest także zgodny z przepisem art. 29 ust. 2 ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze na pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.

Powyższe oznacza, iż w sprawie nie ma podstaw do zastosowania przepisu art. 385 1 § 1 k.c.

Nie można przy tym podzielić stanowiska powódki, że postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M jest nieuczciwe i sprzeczne z prawem. Stawiając powyższy zarzut powódka podnosiła, że wskaźnik ten nie jest oparty na transakcjach rzeczywistych i że jest arbitralnie ustalany przez banki.

Wskazać należy, że WIBOR stanowi tzw. referencyjną wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym. Został uznany przez wiążące decyzje administracyjne Komisji Europejskiej i Komisji Nadzoru Finansowego za kluczowy wskaźnik referencyjny, a metoda jego tworzenia została uznana za zgodną z Rozporządzeniem Parlamentu i Rady (UE) nr (...) w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych ( (...)). Metody ustalania wskaźnika WIBOR, weryfikacji i kontroli nie należą do banków, tylko do licencjonowanego administratora, (...), nadzorowanego przez (...), (...) (Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) i Komisję Europejską. Banki nie mają możliwości uznaniowego decydowania o wysokości świadczeń kredytobiorców. Jak wynika ze S. Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 26 lipca 2023 r. dot. zagadnień prawnych i ekonomicznych związanych z umowami o kredyt hipoteczny w walucie polskiej, w których stosowany jest wskaźnik referencyjny WIBOR „istotą rynku finansowego jest jego zmienność - nie występują na nim ceny przypisane danym walorom finansowym, które byłyby niezmienne w czasie. Dotyczy to także ceny pieniądza, a tę właśnie odzwierciedlają wskaźniki referencyjne stopy procentowej. Każdy wskaźnik referencyjny stopy procentowej notuje okresy względnej stabilizacji, ale nigdy jego wartość nie jest stała. W dobie niemal nieograniczonej dostępności do danych, przeciętny potencjalny kredytobiorca zamierzający zaciągnąć wieloletni kredyt hipoteczny, powinien być świadomy zmienności tych wskaźników. Powszechną wiedzą jest także, że ceny towarów i usług się zmieniają, co skutkuje tym, że bank centralny (w Polsce: Rada Polityki Pieniężnej, dalej (...), będąca organem Narodowego Banku Polskiego, dalej (...)) podejmuje decyzje o zmianie wysokości stóp procentowych. Stopy te określają m.in. maksymalną wysokość oprocentowania, po jakim bank centralny pożycza pieniądze bankom na okres, z reguły, jednego dnia (stopa lombardowa), oprocentowanie depozytów jednodniowych składanych przez banki w NBP (stopa depozytowa), czy w końcu rentowność siedmiodniowych bonów pieniężnych NBP (stopa referencyjna). Wartości te mają zatem przełożenie odpowiednio na koszt pieniądza pozyskiwanego od banku centralnego, na ewentualne przychody odsetkowe pozyskiwane przez banki od składanych depozytów oraz na ilość pieniądza znajdującą się w obiegu. W trzecim przypadku (...) określa wysokość oprocentowania emitowanych przez NBP bonów pieniężnych, a im większe jest oprocentowanie, tym większa zachęta do nabywania bonów i tym samym zmniejsza się ilość pieniądza w obiegu. To z kolei ma przełożenie na oprocentowanie depozytów i kredytów udzielanych przez banki. Poprzez nabywanie bonów pieniężnych banki pozbywają się środków, których poziom ma wpływ na możliwość udzielania kredytów klientom. Konieczność ich pozyskania z rynku powoduje m.in. podwyższenie oprocentowania depozytów, a z drugiej strony może ograniczyć, przynajmniej przejściowo, akcję kredytową. Jednocześnie rośnie także cena kredytu w związku z refinansowaniem kosztu pozyskania kapitału i zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej. Wysokość stóp procentowych NBP ma też przełożenie na transakcje na rynku międzybankowym. Podobnie także stopa lombardowa, po której banki mogą pożyczać pieniądze od banku centralnego, wpływa na górną granicę oprocentowania jednodniowych lokat międzybankowych. Nie jest zatem możliwe w praktyce, aby cena pieniądza kredytowego była niezmienna i nie pozostawała w relacji do sytuacji rynkowej oraz działań NBP”. Dalej wskazano, że przepisy (...), które są prawem powszechnie obowiązującym i bezpośrednio stosowanym we wszystkich państwach Unii Europejskiej, wyznaczyły nowe standardy opracowywania wskaźników referencyjnych. Obecnie stosowana metoda opracowywania wskaźnika referencyjnego WIBOR spełnia wymagania wskazane w (...), a podmiot opracowujący ten wskaźnik, tj. (...) SA, uzyskał w grudniu 2020 r. od (...) zezwolenie na prowadzenie działalności jako administrator wskaźników referencyjnych i został wpisany do właściwego rejestru (...). W dniu 25 marca 2019 roku Komisja Europejska opublikowała Rozporządzenie wykonawcze (...), którym wpisała WIBOR do wykazu kluczowych wskaźników referencyjnych na podstawie art. 20 ust. 1 (...). Zgodnie z art. 23 ust. 2 (...) administrator kluczowego wskaźnika referencyjnego co dwa lata dokonuje i przedstawia organowi nadzoru ocenę zdolności wskaźnika referencyjnego do pomiaru danego rynku lub danych realiów gospodarczych. Krajowy organ nadzoru nad rynkiem finansowym następnie dokonuje własnej oceny w tym zakresie i w stosownych przypadkach przedstawia ją (...). Należy zatem podkreślić, że status wskaźnika referencyjnego WIBOR weryfikowany jest nie tylko przez (...), ale także w znacznym stopniu przez organ UE, jakim jest (...). Także Komisja Europejska informowana jest przez (...) i (...) o ustaleniach dotyczących WIBOR jako kluczowego wskaźnika referencyjnego.

Stwierdzić zatem należy, że wskaźnik referencyjny WIBOR spełnia wszystkie wymogi przepisane prawem. Dlatego w ocenie (...) nie ma żadnych podstaw do podważania wiarygodności i legalności WIBOR, w szczególności w kontekście zastosowania tego wskaźnika w umowach o kredyt hipoteczny w walucie polskiej.

W niniejszej sprawie powódka nie wykazała, aby doszło do manipulacji wskaźnikiem WIBOR, w szczególności aby miało to miejsce na skutek zachowania się pozwanego Banku. Należy podkreślić, że wysokość wskaźnika WIBOR ustalana jest na podstawie danych przekazywanych przez dziesięć największych banków, tj. przez Bank (...), (...), (...), Millennium Bank, Bank (...), S. Bank, D. Bank, (...), mBank i (...) Bank (...) i poziom stawek WIBOR stanowi odzwierciedlenie warunków rynkowych po jakich ww. podmioty zawierają transakcje, natomiast ze wskaźnika referencyjnego WIBOR korzystają wszystkie banki, a nie tylko pozwany Bank.

Odnośnie rozkładu ryzyka przy umowie kredytu o zmiennym oprocentowaniu ustalanym na podstawie wskaźnika referencyjnego WIBOR należy podkreślić, iż ryzyko to, wbrew twierdzeniom powódki, obciąża obie strony umowy, a nie tylko kredytobiorcę. Wskaźnik WIBOR, jak wyżej wskazano, ulega bowiem zmianom będącym odbiciem zmieniającej się sytuacji ekonomicznej w skali makro, a czynniki makroekonomiczne, które wpływają na wysokość wskaźnika WIBOR podlegają zmianom zarówno na korzyść kredytobiorcy, jak i na korzyść kredytodawcy.

To, że oprocentowanie oparte na wskaźniku referencyjnym WIBOR ma rzeczywisty aspekt ekonomiczny, a tym samym że nie stanowi manipulacji banków przeciwko pozostałym uczestnikom obrotu, świadczy to w jaki sposób kształtuje się poziom alternatywnego wskaźnika referencyjnego (...), którego zastosowania domagała się powódka w miejsce dotychczasowego wskaźnika WIBOR w sformułowanym roszczeniu ewentualnym. Wskaźnik ten został wprowadzony do obrotu w następstwie krytyki konstrukcji mechanizmu funkcjonowania wskaźnika WIBOR z takim uzasadnieniem, iż będzie on (wskaźnik (...)) przedstawiał rzeczywistą skalę inflacji, w domyśle niższą niż wskaźnik WIBOR. Tymczasem należy zauważyć, że wskaźnik (...) 3M, który w dniu 5 kwietnia 2019 r. wynosił 1,1734% przejawiał tendencje zarówno wzrostowe jak i spadkowe, ale ostatecznie na dzień 19 czerwca 2023 r. (dzień wniesienia pozwu w niniejszej sprawie) wynosił 5,8787% (źródło: https://www.bankier.pl/mieszkaniowe/stopy-procentowe/wiron?rateDate=2023-06-19&rateChartType=wiron). Niewątpliwie wskaźnik (...) jest notowany nieco niżej niż wskaźnik WIBOR. Jednak jak wskazują ekonomiści nie należy spodziewać się dużych zmian w oprocentowaniu kredytów hipotecznych. Unijne prawo wymaga, aby nowy wskaźnik referencyjny nie odbiegał zasadniczo od starego, dlatego zostanie wprowadzony spread korygujący. Jak zaznacza Narodowy Bank Polski, spread korygujący powinien być jednolity dla różnych produktów (źródło: https://www.analizy.pl/gospodarka (...)-nowy-wskaznik-zamiast-wibor-u).

Należy mieć na względzie, że (...) jest wskaźnikiem opartym wyłącznie na podstawie transakcji depozytowych (overnight) rzeczywistych, zawieranych między instytucjami finansowymi oraz między bankami a przedsiębiorstwami, a WIBOR to wskaźnik referencyjny, oparty na transakcjach między bankami, przy czym głównie na stawkach deklarowanych przez banki, a nie faktycznie pobieranych. Dlatego zgodnie z Mapą Drogową przyjętą przez Narodową Grupę Roboczą wskaźnik (...) ma zastąpić WIBOR z końcem 2024 roku. W 2022 r. została przeprowadzona faza przygotowawcza, w której został wybrany docelowy wskaźnik referencyjny ( (...)) oraz opracowano działania mające na celu jego bezpieczną i skuteczną implementację.

Natomiast należy stanowczo wskazać, że prowadzenie prac nad zastąpieniem WIBOR innym wskaźnikiem nie oznacza jego nieuczciwości, czy nierynkowości, a świadczy jedynie o trwającej ewolucji wskaźników referencyjnych. Należy zauważyć, że zastępowanie wskaźników innymi jest dopuszczalne na gruncie Rozporządzenia (...), a tego rodzaju decyzje w żadnej mierze nie oznaczają wadliwości poprzedniego wskaźnika, ani też nie uzasadniają podważania umów referujących do zastępowanych wskaźników.

Odnosząc się z kolei do zarzutu powódki wskazującej na naruszenie obowiązków informacyjnych odnośnie klauzuli zmiennego oprocentowania z Dyrektywą unijną (...) (M. in (...)) oznaczającej dyrektywę 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/EU z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych ( (...)) podkreślić należy, że dyrektywa (...) ma wpływ na funkcjonowanie instytucji finansowych oferujących instrumenty finansowe (w zasadzie oferowane przez biura maklerskie), takie jak jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, instrumenty pochodne, produkty strukturyzowane, doradztwo inwestycyjne, itp. Przedmiotowa regulacja nie dotyczy czynności bankowych, w tym kredytów. Jeszcze raz należy podkreślić, że obowiązująca w dacie zawarcia przedmiotowej umowy (...) (weszła w życie dopiero w dniu 21 kwietnia 2018 r.) nałożyła na instytucje rynku finansowego obowiązek szczegółowego informowania klientów o mechanizmach działania poszczególnych instrumentów finansowych, włącznie z podejmowanym ryzykiem inwestycyjnym, zaś co do zasady umowa kredytu zawarta z konsumentem nie może być uznana za produkt inwestycyjny w rozumieniu dyrektywy 2004/39/WE, a zatem na Banku w związku z tą dyrektywą nie spoczywały obowiązki informacyjne. Udzielając powódce kredytu pozwany Bank nie mógł zatem naruszyć Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę (...) ( (...)), skoro jej przepisy nie mają zastosowania. Należy podkreślić, że kwestię tę rozstrzygnął Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 3 grudnia 2015 r. (C-312/14, L.) orzekając na kanwie kredytu denominowanego - w przywołanym wyroku (...) oparł się na kryterium funkcji i celów umowy. Stwierdził, iż występujące w umowie kredytu denominowanego transakcje wymiany, które są wyłącznie dodatkowe wobec udzielenia i zwrotu kredytu, nie stanowią usług inwestycyjnych ani działalności inwestycyjnej w rozumieniu dyrektywy (...). Tym bardziej więc kredyt, taki jak w niniejszej sprawie, nie może być uznany za produkt inwestycyjny. Skoro kredyt denominowany nie może być uznany za objęty zakresem stosowania dyrektywy 2004/39/WE, tym bardziej nie będzie ona miała zastosowania do kredytu w walucie krajowej.

Natomiast nawet gdyby czysto hipotetycznie przyjąć, że ww. akty pozostają wiążące również dla instytucji kredytowych (jak to podnosiła powódka) to jeszcze raz należy wskazać, jak to już wyżej szczegółowo omówiono, że Bank przekazał powódce wszystkie informacje niezbędne do podjęcia świadomej i odpowiedzialnej decyzji o zawarciu umowy. Szczególnie brak jest podstaw do przyjęcia, iż Bank zaproponował powódce produkt nieadekwatny do jej oczekiwań i potrzeb lub produkt, którego powódka nie rozumiała. Zdaniem Sądu kredyt ze zmienną stopą procentową nie należy do skomplikowanych produktów finansowych.

Strona powodowa domagając się ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z zawartej w dniu 7 stycznia 2019 r. umowy mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...) podniosła również abuzywność postanowień odnoszących się wskaźnika referencyjnego WIBOR, tj. -§ 6 ust. 1-2, 4, 6, 9-10, § 19 ust. 1 pkt 1) umowy kredytu, § 2 pkt 34 i 45, § 9 ust. 4-8 Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach kredytów hipotecznych i § 2 aneksu nr (...) zawartego w dniu 27 października 2021 r.

Jak stanowi art. 385 1 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Z powyższego wynika, że dla stwierdzenia abuzywności postanowień umownych konieczne jest łączne spełnienie następujących przesłanek: stroną ocenianej umowy jest konsument, postanowienia umowne nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem, postanowienia te kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy głównych świadczeń stron.

W okolicznościach niniejszej sprawy strona pozwana ostatecznie nie kwestionowała statusu powódki jako konsumenta w rozumieniu art. 22 1 k.c.

W ocenie Sądu postanowienia umowne dotyczące zmiennego oprocentowania opartego o stawkę WIBOR 3M nie zostały z kredytobiorcą indywidualnie uzgodnione.

Art. 385 1 § 3 k.c. stanowi, że nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Przez „rzeczywisty wpływ” należy rozumieć realną możliwość oddziaływania na treść postanowień umownych. Z tego też powodu okoliczność, iż konsument znał treść danego postanowienia i rozumiał je, nie przesądza o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Za uzgodnione indywidualnie trzeba bowiem uznawać tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. Innymi słowy należy badać, czy konsument miał realny wpływ na ewentualną zmianę klauzul proponowanych przez przedsiębiorcę i czy z możliwości tej zdawał sobie sprawę. Zatem do tego, by skutecznie wykazać fakt, że klauzula była uzgodniona z konsumentem, nie wystarcza opatrzenie kontrolowanego postanowienia wzmiankami typu: „wyrażam zgodę”, „przyjmuję własnoręcznym podpisem” (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 6 marca 2013 r., VI ACa 1241/12, LEX nr 1322083). W konsekwencji postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi będą takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez samego konsumenta.

W ocenie Sądu sama okoliczność, że klauzula zmiennego oprocentowania opartego o stawkę WIBOR 3M została zawarta w regulaminie, a więc w dokumencie, które nie podlega indywidualnym uzgodnieniom, a ponadto może być w każdej chwili zmieniony przez pozwanego, świadczy o tym, że strony nie uzgadniały indywidualnie treści przedmiotowych postanowień.

Jak stanowi art. 385 1 § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Umowa ze stroną powodową została zawarta na podstawie wzorca opracowanego oraz przedstawionego przez pozwanego. W tej sytuacji obowiązuje domniemanie, że zawarte w niej postanowienia nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem (art. 385 1 § 3 k.c.). Do obowiązków pozwanego w związku z tym należało udowodnienie, że przedmiotowe postanowienie zostało indywidualnie uzgodnione z konsumentem (art. 6 k.c., art. 385 1 § 4 k.c., por. M. Bednarek, w: „System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań. Część ogólna”, tom 5 pod red. E. Łętowskiej, Wyd. C.H. Beck, 2006 r., str. 659), któremu to obowiązkowi strona pozwana nie sprostała. Należy bowiem podkreślić, że uczestnicząca w zawieraniu umowy z powódką z ramienia Banku świadek D. P. wprost podała, że poinformowała powódkę, że oprocentowanie kredytu jest zmienne i składa się z marży Banku, która jest stała i z (...), na który Bank nie ma wpływu i który nie podlega negocjacji.

W tym miejscu należy podkreślić, że świadczenie Banku stanowi odpowiednik świadczenia kredytobiorcy. Umowa kredytu zrealizowała cele zakładane przez obie strony umowy według stanu na dzień jej zawarcia. Wskazana data to właściwy moment oceny powyższej kwestii, zwrócić jednak należy uwagę na to, że cele te w dalszym ciągu są spełnione.

W ocenie Sądu bezzasadny jest zarzut, jakoby brak zaoferowania stronie powodowej instrumentów finansowych chroniących przed ryzykiem stopy procentowej, tj. kredytu opartego o stałą stopę oprocentowania, świadczył o asymetrii stron i naruszeniu równowagi kontraktowej. Należy zauważyć, strona powodowa przed zawarciem umowy zrobiła rozeznanie w kilku bankach i sama wybrała ofertę najkorzystniejszą wówczas dla niej, którą oferował pozwany Bank. Poza tym z akt sprawy nie wynika, aby powódka podjęła chociażby próbę zmiany oprocentowania na stałą poprzez złożenie stosownego wniosku do pozwanego Banku o zawarcie aneksu w tym zakresie.

Konkludując, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie można uznać, że zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu mieszkaniowego z dnia 7 stycznia 2019 r., nr (...)/ (...)/ (...) jest sprzeczna z przepisami prawa krajowego czy też wspólnotowego jak też, aby była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Dlatego Sąd podzielił stanowisko strony pozwanej zawarte w odpowiedzi na pozew i uznał, że nie zaistniały przesłanki do uznania umowy za nieważną.

Wobec nieuwzględnienia roszczenia głównego opartego na twierdzeniu o nieważności umowy oraz roszczeń ewentualnych opartych na twierdzeniach o abuzywności klauzuli zmiennego oprocentowania, Sąd dokonał oceny kolejnego roszczenia ewentualnego powódki, w którym domagała się ona ukształtowania stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu mieszkaniowego nr (...)/ (...)/ (...) z 7 stycznia 2019 r. przez oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania i wysokości świadczenia w ten sposób, że:

1)  od dnia 2 listopada 2021 r. wskaźnik referencyjny WIBOR 3M we wszystkich postanowieniach umownych zastępuje się wskaźnikiem referencyjnym (...) (poprzednia nazwa - (...), tj. W. Indeks (...) Depozytowego) publikowanym obecnie przez (...) S.A.;

2)  maksymalna wysokość odsetek wynikających z Umowy nie może w stosunku rocznym przekraczać wysokości 4,01% oraz powstałą z tego tytułu w okresie od dnia 2 listopada 2021 r. do dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie nadpłatę zalicza się na poczet spłaty kapitału kredytu.

Powyższe roszczenia powódka opierała na klauzuli rebus sic stantibus wyrażonej w art. 357 1 § 1 k.c., wskazując, iż na skutek rosnącej w ostatnim okresie inflacji nastąpił znaczny wzrost raty kapitałowo-odsetkowej w stosunku do raty kapitałowo-odsetkowej aktualnej na dzień zawarcia umowy kredytowej, co z kolei prowadzi nadzwyczajnej zmiany stosunków wypełniając przesłanki zastosowania ww. klauzuli.

Jak stanowi art. 357 1 § 1 k.c. jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. Uprawnienie do żądania modyfikacji stosunku zobowiązaniowego powstaje zawsze w ramach danego stosunku i jest z nim związane w tym znaczeniu, że gdyby stosunek ten nie istniał, to nie mogłoby powstać uprawnienie do jego modyfikacji. Jeżeli prawo dopuszcza możliwość żądania modyfikacji stosunku zobowiązaniowego, a strona dotknięta skutkami zmiany okoliczności korzysta ze swojego uprawnienia poprzez wytoczenie stosownego powództwa i zgłoszenie twierdzenia o zaistnieniu przesłanek określonych w art. 357 1 k.c., to powstaje wówczas nowa sytuacja prawna. W stosunku zobowiązaniowym powstaje swoisty stan przejściowy w postaci początku uprawnienia wierzyciela do żądania spełnienia przez dłużnika świadczenia w sposób odmienny niż określony pierwotną treścią zobowiązania, a więc początku wierzytelności, która powstanie (może powstać), jeżeli sąd rozstrzygnie o modyfikacji zobowiązania. Koniecznym elementem przekształcenia owego początku w definitywne prawo podmiotowe w postaci wierzytelności jest konstytutywne orzeczenie sądu, które nada zobowiązaniu nową treść.

Podkreślić należy, iż przesłankami zastosowania art. 357 1 § 1 k.c. są: nadzwyczajna zmiana stosunków, nadmierna trudność w spełnieniu świadczenia lub groźba rażącej straty dla jednej ze stron, związek przyczynowy między zmianą stosunków a utrudnieniami w wykonaniu zobowiązania czy groźbą straty i nieprzewidzenie przez strony przy zawieraniu umowy wpływu zmiany stosunków na wykonanie zobowiązania.

Podstawową przesłanką zastosowania art. 357 1 k.c. jest zaistnienie zmiany stosunków, której można przypisać charakter nadzwyczajny. Pojęcie „stosunków” odnosi się do stosunków społecznych, w tym zwłaszcza gospodarczych. Chodzi o uwarunkowania, które dotyczą większej grupy podmiotów lub wręcz mają charakter powszechny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. akt II CSK 191/14, LEX nr 1628911), nie dotyczą zaś jedynie indywidualnej sytuacji strony bądź stron stosunku zobowiązaniowego (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1993 r., sygn. akt I CR 5/93, LEX nr 374455). Tylko taka zmiana stosunków, której można przypisać charakter nadzwyczajny, tj. wyjątkowa, normalnie niespotykana, uzasadnia zastosowanie klauzuli rebus sic stantibus. Nadzwyczajność musi cechować zmianę stosunków, nie zaś zdarzenie, które ją powoduje. Nadzwyczajna zmiana stosunków może, ale nie musi zostać spowodowana nadzwyczajną przyczyną (np. klęską żywiołową). Może się bowiem zdarzyć, że przyczyny „zwyczajne” doprowadzą do nadzwyczajnych skutków. Artykuł 357 1 k.c. może znaleźć zastosowanie np. w razie nadzwyczajnej zmiany sytuacji gospodarczej. Zdarzenia natury makroekonomicznej, takie jak gwałtowny spadek (...) itp., na ogół nie mają samodzielnego znaczenia dla zastosowania ww. klauzuli. Dopiero ich wpływ na uwarunkowania bezpośrednio związane z wykonywaniem danego zobowiązania, np. gwałtowny spadek podaży lub popytu i związana z nim zmiana cen danego towaru lub usługi, nabierają takiego znaczenia. Nadzwyczajna zmiana stosunków to zmiana istotnie wykraczająca poza granice tzw. normalnego (zwykłego) ryzyka kontraktowego, które (w różnej skali) towarzyszy wykonywaniu wszystkich zobowiązań umownych. Wg Sądu Najwyższego w postanowieniu z dnia 24 kwietnia 2019 r. (I CSK 640/18, LEX nr 2650291) chodzi o „zdarzenia nadzwyczajne o charakterze powszechnym, niezależne od woli stron, wykraczające poza typowe ryzyko gospodarcze”.

Natomiast jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 305/05 (LEX nr 604120) zwykłe ryzyko kontraktowe to takie, z którym należy się zawsze liczyć przy zawieraniu umowy danego rodzaju. Przy jego ocenie mogą też jednak mieć znaczenie szczególne uwarunkowania indywidualne. Nie sposób a priori rozciągać oceny, że dane ryzyko jest zwykłym ryzykiem kontraktowym, na inne przypadki. Na przykład ocena, że co do zasady zwykłym ryzykiem kontraktowym jest obiektywny brak możliwości pozyskania przez stronę finansowania, tzn. środków niezbędnych do wykonania umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt I ACa 83/13, Legalis nr 744274), nie wyklucza możliwości przyjęcia, że nagła zmiana utrwalonej w czasie polityki kredytowej banków w odniesieniu do podmiotów należących do określonej branży miała charakter nadzwyczajny (kom. art. 3571 k.c. red. serii O./red. tomu B. 2023, wyd. 31/R. M.). Do okoliczności typowo uznawanych w orzecznictwie za zwykłe ryzyka kontraktowe należą m.in. ryzyko zmiany kursów walut, w tym zwłaszcza franka szwajcarskiego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 marca 2013 r., sygn. akr VI ACa 1079/12, Legalis nr 737347; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1502/13, Legalis nr 993629).

W niniejszej sprawie argumentację dotyczącą nadzwyczajnej zmiany stosunków powódka opierała na rosnącej inflacji wskazując, iż ta przyczynia się do wzrostu wysokości rat kapitałowo-odsetkowych, co z kolei przekłada się na pogorszenie warunków bytowych powódki związanych z uszczupleniem środków pożytkowanych na jej bieżące potrzeby.

W ocenie Sądu opisanego przez powódkę i występującego obecnie zjawiska inflacji nie sposób uznać za zdarzenie nadzwyczajne, kwalifikujące je do zastosowania klauzuli rebus sic stantibus. Wyjaśnić należy, że inflacja jest zjawiskiem ekonomicznym polegającym na wzroście ogólnego poziomu cen towarów i usług oferowanych w gospodarce i przybiera charakter procykliczny, co oznacza skłonność systemów finansowych do zaostrzania skrajnych zjawisk w cyklach koniunkturalnych polegających na wahaniach mierników ekonomicznych odnotowywanych na podstawie rosnącej krzywej trendu wzrostu gospodarczego.

Zdaniem Sądu obecnej inflacji nie można uznać za zjawisko niezwykłe, niespotykane czy rzadkie, a wręcz przeciwnie jest to zjawisko normalne o charakterze globalnym. Dlatego zmienność poziomu inflacji krajowej w okresie trwania przedmiotowej umowy nie pozwala na uzasadnione przyjęcie, iż doszło do istotnej zmiany stosunków w rozumieniu art. 357 1 § 1 k.c.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie cyt. przepisów Sąd oddalił powództwo, o czym orzekł w pkt I wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Jako, że powódka przegrała sprawę tytułem kosztów procesu Sąd zasądził od niej na rzecz pozwanego Banku kwotę 10.950,50 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Na kwotę tę składało się wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej w wysokości 10.800 zł – zgodnie z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 t.j. z dnia 2023.09.20), kwota 17 zł – tytułem opłaty od pełnomocnictwa i kwota 133,50 zł w związku z pokryciem przez stronę pozwaną kosztów przejazdu świadka na rozprawę. Koszty postępowania zażaleniowego zostały wzajemnie zniesione pomiędzy stronami na podstawie art. 100 k.p.c..

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13