Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Żelewska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2024 r. w G.

sprawy z powództwa Gminy M. G.

przeciwko A. W.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanemu A. W. opuścić, opróżnić i wydać powódce Gminie M. G. lokal mieszkalny numer (...) położony w G. przy ulicy (...);

II.  ustala, że pozwanemu nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

III.  wykonanie obowiązku określonego w punkcie I wyroku odracza do dnia
19 sierpnia 2024r;

IV.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 320 zł (trzysta dwadzieścia złotych) tytułem kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 718/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 maja 2024 roku

Powódka Gmina M. G. wystąpiła z powództwem przeciwko A. W. o nakazanie, aby pozwany opróżnił z wszystkich rzeczy, opuścił i wydał powódce lokal mieszkalny nr (...), znajdujący się w budynku położonym w G. przy ulicy (...), a także zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Ponadto powódka wniosła o ustalenie, że pozwanemu nie przysługuje prawo do zawarcia najmu socjalnego lokalu.

W uzasadnieniu powódka podała, że jest właścicielem przedmiotowego lokalu oraz że pozwany nie posiada do niego tytułu prawnego. Pierwotnie najemcą lokalu na podstawie umowy zawartej w dniu 11 kwietnia 1996 roku była J. S., która zmarła w dniu 6 lutego 2023 roku. Pozwany A. W. był wnukiem zmarłej najemczyni. Powód nigdy nie zawarł z pozwanym umowy najmu przedmiotowego lokalu. Pozwany w chwili śmierci nie zamieszkiwał ze zmarłą najemczynią J. S., na potwierdzenie czego powódka przedstawiła oświadczenia najemczyni o prowadzeniu jednoosobowego gospodarstwa domowego. Pozwany wezwany do dobrowolnego wydania lokalu nie wydał go powódce.

(pozew – k. 3-5)

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że zamieszkiwał ze zmarłą babcią J. S. w spornym lokalu od urodzenia do chwili jej śmierci. W przedmiotowym lokalu pozwany był cały czas zameldowany oraz nigdy nie zamierzał opuścić tego lokalu. Pozwany podniósł, że nie są znane mu powody, dla których zmarła babcia nie wskazała go jako domownika. W jego ocenie mogło być to spowodowane wystąpieniem o przyznanie dodatku mieszkaniowego. Sumiennie i regularnie przekazywał do rąk zmarłej babci kwoty pieniężne na pokrycie kosztów utrzymania przedmiotowego lokalu, w tym czynszu i rachunków.

Pozwany wskazał, że nie posiada żadnego tytułu prawnego do żadnego innego lokalu, ani innej nieruchomości. W chwili obecnej w dalszym ciągu zamieszkuje w lokalu przy ul. (...) w G., a w lokalu nie przebywają osoby małoletnie, chore, bezrobotne ani uprawnione do pobierania renty bądź emerytury oraz kwalifikujące się do otrzymania świadczeń z pomocy społecznej.

(odpowiedź na pozew – k. 34-35)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka Gmina M. G. jest właścicielem lokalu mieszkalnego numer (...) położonego przy ulicy (...) w G..

(dowód: wydruk KW nr (...) – k. 14)

Na podstawie umowy najmu lokalu mieszkalnego zawartej w dniu 11 kwietnia 1996 roku pomiędzy Gminą M. G. a J. S., wynajmujący Gmina M. G. oddał w najem lokal mieszkalny nr (...) położony w G. przy ul. (...) najemcy J. S. na czas nieokreślony.

(dowód: umowa najmu lokalu mieszkalnego z dnia 11 kwietnia 1996 roku, k. 8-12)

J. S. zmarła w dniu 6 lutego 2023 roku.

(dowód: odpis skrócony aktu zgonu, k. 13)

W dniu 29 maja 2023 roku pozwany A. W. złożył w Urzędzie Miasta G. oświadczenie, że jest wnukiem H. S. i zamieszkiwał z nią od urodzenia w przedmiotowym lokalu. Pozwany wskazał, że J. S. nie była obowiązana orzeczeniem sądu do świadczeń alimentacyjnych względem niego.

(dowód: oświadczenie z dnia 29 maja 2023 roku, k. 15)

Pismem z dnia 9 czerwca 2023 roku powódka poinformowała pozwanego, że nie ma możliwości przyznania mu tytułu prawnego do lokalu nr (...) przy ul. (...) po zgonie najemcy – Pani J. S.. Powódka wskazała, że w oparciu o obowiązujące przepisy nie ma podstaw, aby potwierdzić uprawnienia pozwanego do spornego lokalu, bowiem pozwany nie znajduje się w kręgu osób uprawnionych do uzyskania tytułu prawnego do lokalu po zgonie najemcy.

(dowód: pismo z dnia 9 czerwca 2023 roku, k. 16-17)

J. S. w oświadczeniu z dnia 3 października 2016 roku oraz we wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego z dnia 4 listopada 2022 roku wskazała, że prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe.

(dowód: oświadczenie najemcy – właściciela z dnia 3 października 2016 roku, k. 19; wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego wraz z deklaracją o wysokości dochodów, k. 20-21v.)

Pozwany nie widnieje w ewidencji osób korzystających z pomocy MOPS w G. ani nie jest zarejestrowany jako bezrobotny.

(bezsporne: pismo MOPS z dnia 18 grudnia 2023 roku, k. 31, pismo PUP w G. z dnia 19 grudnia 2023 roku, k. 32)

A. W. zatrudniony jest u armatora zagranicznego V. M. (...) (Guernsey) (...) Ltd od dnia 1 stycznia 2023 roku na stałym kontrakcie w stałym systemie rotacyjnym. Osiąga średnie dochody netto w kwocie 8.000 złotych miesięcznie.

(dowód: zaświadczenie z dnia 28 grudnia 2023 roku, k. 36, przesłuchanie pozwanego A. W. – k. 101v., płyta – k. 104)

Pozwany A. W. od urodzenia do chwili obecnej mieszka w lokalu nr (...) przy ulicy (...) w G.. Przed śmiercią babci opiekował się nią, robił jej zakupy, przekazywał jej pieniądze na pokrycie kosztów utrzymania przedmiotowego lokalu, dokonywał niezbędnych remontów. Mama pozwanego mieszkała w mieszkaniu przy ul. (...), a pozwany wraz z dziadkami w mieszkaniu przy ul. (...). Po śmierci dziadka pozwany zamieszkiwał sam z babcią J. S..

(dowód: przesłuchanie pozwanego A. W., k. 101-102, płyta – k. 104; zeznania świadka K. K., k. 99-99v., płyta – k. 104; zeznania świadka I. G., k. 99v., płyta – k.104; zeznania świadka K. L., k. 99v.-100, płyta – k.104; zeznania świadka J. C., k. 100, płyta – k. 104; zeznania świadka Z. N., k. 100v., płyta – k.104; zeznania świadka M. P., k. 100v., płyta – k. 104; zeznania świadka J. W., k. 101, płyta – k. 104 )

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, przesłanych przez wezwane do tego instytucje oraz przesłuchania pozwanego i zeznań świadków.

W ocenie Sądu złożone dokumenty są wiarygodne, tym bardziej, że nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Brak było podstaw, aby odmówić wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom świadków oraz dowodowi z przesłuchania pozwanego. W ocenie Sądu zeznania te niewątpliwie były szczere, logiczne, spontaniczne i zbieżne, co w przekonaniu Sądu świadczy o ich zgodności z prawdą. Zakres wiedzy świadków różnił się w zależności od stopnia bliskości z pozwanym, niemniej jednak wszyscy świadkowie byli zgodni co do faktu mieszkania przez pozwanego w spornym lokalu przy ulicy (...) w G.. Wszyscy świadkowie zgodnie wskazywali, że pozwany wychował się w przedmiotowym lokalu, mieszkał w nim całe życie, także w chwili śmierci babci J. S.. Sąd uznał, że strona powodowa nie udowodniła swoich twierdzeń o niezamieszkiwaniu pozwanego w spornym lokalu w dacie śmierci ze zmarłą najemczynią J. S., a oświadczenia J. S. mające wykazać powyższy fakt nie są w ocenie Sądu wiarygodne w świetle zeznań świadków i pozwanego.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę prawną roszczenia powódki stanowił przepis art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą.

Uprawnienia właścicielskie powódki na dzień wniesienia pozwu do spornej nieruchomości nie budziły wątpliwości, co wynikało wprost z przedłożonych dokumentów. Prawa własności powódki do przedmiotowego lokalu nie kwestionował także sam pozwany, a spór pomiędzy stronami sprowadzał się w zasadzie co do uprawnienia pozwanego do zajmowania lokalu po śmierci najemczyni lokalu, babci pozwanego.

Sąd oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uznał za wiarygodne twierdzenia pozwanego o tym, że od urodzenia mieszkał ze swoją babcią w lokalu przy ul. (...) w G..

Skoro pozwany mieszkał w spornym lokalu za zgodą i wiedzą swojej babci, to posiadał tytuł prawny do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu w postaci umowy użyczenia. Umowa użyczenia, a wraz z nią tytuł prawny pozwanego do lokalu wygasł wraz ze śmiercią głównej najemczyni lokalu – J. S..

Przepis art. 691 § 1 k.c. zawiera szczegółowe wyliczenie osób, którym przysługuje uprawnienie do wstąpienia w stosunek najmu po zmarłym najemcy.

Zgodnie z tym przepisem w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący najemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Drugą z przesłanek wstąpienia w prawa poprzedniego najemcy jest stałe zamieszkiwanie wymienionych osób z najemcą w lokalu do chwili jego śmierci (art. 691 § 2 k.c.).

Sąd oparł się na utrwalonym w doktrynie i judykaturze stanowisku, zgodnie z którym treść przepisu art. 691 § 1 k.c. należy interpretować ściśle z jego literalnym brzmieniem. Zamiarem ustawodawcy, który szczegółowo wymienił osoby wstępujące w stosunek najmu, było zawężenie kręgu osób, którym przysługuje takie uprawnienie. W orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że obecnie rozszerzająca wykładnia art. 691 § 1 k.c. jest niedopuszczalna.

Art. 691 § 1 k.c. wymienia wśród osób wstępujących w prawa po zmarłym najemcy inne osoby, wobec których najemca był zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych. Zobowiązanie do świadczeń alimentacyjnych powinno być skonkretyzowane, nałożone na zobowiązanego. Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. to rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, natomiast, jak stanowi art. 132 k.r.o., obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi. Zatem w pierwszej kolejności to rodzice pozwanego zobowiązani byli do świadczeń alimentacyjnych względem niego.

W ocenie Sądu pozwany w żaden sposób nie wykazał, że obowiązek alimentacyjny wobec niego spoczywał na babci pozwanego. Twierdzenia pozwanego w zakresie faktycznej opieki nad nim przez babcię i zamieszkiwanie z nią do chwili jej śmierci, należy traktować jako dobrowolne wsparcie osoby bliskiej, nie zaś obowiązek wynikający z przepisów prawa. Pozwany nie twierdził, a tym bardziej nie wykazał żadnym dowodem by na jego babci spoczywał obowiązek alimentacyjny względem pozwanego. Z zebranego materiału dowodowego również takiego wniosku wysnuć nie można. Przeciwnie, pozwany miał stały kontakt ze swoją matką, która jako opiekun swojej siostry mieszkała w sąsiedniej części budynku.

Bez względu na powyższe rozważania, pozwany w chwili śmierci babci był już osobą dorosłą, zatem nie sposób w tym przypadku mówić o zobowiązaniu alimentacyjnym babci względem pozwanego.

Powyższe stanowisko zostało wyrażone wprost w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2022 roku, sygn. akt III CZP 26/02, w której Sąd Najwyższy wskazał, że wnuk zmarłego najemcy nie należy do osób wymienionych w art. 691 § 1 k.c., także wtedy, gdy łączyła go z najemcą więź gospodarcza i uczuciowa.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie została także spełniona przesłanka faktycznego pozostawania we wspólnym pożyciu z najemcą. Faktyczne wspólne pożycie, w rozumieniu art. 691 § 1 k.c., oznacza więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2009 roku, sygn. akt III CZP 99/09). W sposób oczywisty więź taka nie odnosi się do więzi łączącej babcię i wnuka. Nawet bardzo intensywna więź psychiczna oraz wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego nie uzasadnia nazwania takiej relacji „wspólnym pożyciem”. Relacje te przybierają zwykle postać opieki, pieczy czy przyjaźni. Nie można ich kwalifikować jako wspólnego pożycia, gdyż brak więzi fizycznej wyklucza taką kwalifikację (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 6 października 2016 roku, sygn. akt II Ca 626/16).

Pozwany będący wnukiem zmarłej J. S. nie mieści się więc w kręgu osób uprawnionych do ubiegania się o uprawnienia do lokalu po zmarłym najemcy zgodnie z treścią art. 691 § 1 k.c.

W konsekwencji, z uwagi na prawo własności powoda i wygaśnięcie uprawnienia pozwanego do zajmowania spornego lokalu, Sąd orzekł jak w punkcie I. wyroku.

Skoro tak, Sąd zobligowany był rozważyć istnienie po stronie pozwanego uprawnienia do socjalnego lokalu.

Z treści art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (dalej jako: u.o.p.l.) wynika, że Sąd zobowiązany jest z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Nie ulegało bowiem wątpliwości zdaniem Sądu, że pozwany posiada status byłego lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego i podlega ochronie przewidzianej w tej ustawie. Zgodnie z treścią tego przepisu lokatorem jest najemca lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Nie ulega wątpliwości, że taki status przysługuje również osobie zajmującej lokal na podstawie umowy użyczenia (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2005 r., II CK 655/04, MoP 2005, nr 10, s. 479).

Sąd, badając z urzędu, czy zachodzą przesłanki zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu, orzeka o uprawnieniu osób, o których mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez nie z lokalu oraz ich szczególną sytuację materialną i rodzinną (art. 14 ust. 3 u.o.p.l.).

W niniejszej sprawie, Sąd doszedł do przekonania, że pozwany nie spełnia przesłanek do zawarcia z nim umowy najmu socjalnego lokalu.

Na wstępie wskazać należy, że pozwany nie spełnia kryteriów z art. 14 ust. 4 u.o.p.l., warunkujących obligatoryjne przyznanie uprawnienia do zawarcia najmu socjalnego lokalu. Pozwany jest osobą zdrową, pracującą, mieszkającą samotnie, niesprawującą opieki nad małoletnim, osobą niepełnosprawną czy ubezwłasnowolnionym.

Pozwany zatrudniony jest u armatora zagranicznego na stałym kontrakcie w systemie rotacyjnym. Średnie dochody netto pozwanego wynoszą 8.000 złotych miesięcznie. Pozwany na rozprawie w dniu 15 maja 2024 roku zeznał, że od kiedy pracuje na statku stara się oszczędzać, obecnie ma na koncie 9.000 złotych oszczędności. Do stałych wydatków pozwanego należą alimenty na szesnastoletniego syna w kwocie ok. 1.000-1.300 złotych miesięcznie, opłaty za mieszkanie w kwocie 900-1200 złotych miesięcznie, raty kredytu w kwocie 1500 złotych miesięcznie, opłaty za telefon pozwanego oraz internet i telefon mamy pozwanego w kwocie 300 złotych miesięcznie, opłaty za paliwo w kwocie 1500 złotych miesięcznie, OC auta w kwocie 150 złotych miesięcznie, polisa na życie w kwocie 170 złotych miesięcznie oraz ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 500 złotych miesięcznie.

W ocenie Sądu zarobki i oszczędności zgromadzone przez pozwanego pozwalają mu na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie i wynajęcie lokalu na wolnym rynku. Sytuacja materialna i rodzinna pozwanego nie jest na tyle szczególna, by uzasadniała ona przyznanie mu uprawnienie do zawarcia z nim umowy najmu socjalnego lokalu.

Z tej przyczyny na podstawie art. 14 ust. 1, 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego orzeczono jak w punkcie II. wyroku.

Jednocześnie w punkcie III. wyroku na podstawie art. 320 k.p.c. Sąd wyznaczył pozwanemu termin do opuszczenia lokalu do dnia 19 sierpnia 2024 roku.

Zgodnie z tym przepisem w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Instytucja ta jest stosowana po to, aby doprowadzić do sytuacji, gdy orzeczenie sądu jest wykonywane bez potrzeby przeprowadzania postępowania egzekucyjnego. Kwestia zabezpieczenia interesu wierzyciela powinna być również oceniana na płaszczyźnie wyważenia interesów stron przy ocenie, czy w przedmiotowej sprawie zachodzi przypadek uzasadniający zastosowanie dobrodziejstwa tej instytucji. Celem tego przepisu pozostaje, z jednej strony, zapewnienie wierzycielowi skutecznego uzyskania należnego świadczenia, a z drugiej – umożliwienie dłużnikowi zaspokojenia wierzyciela ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 16 października 2020 r., V ACa 330/20, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 29 września 2020 r., V ACa 165/20, L.).

W ocenie Sądu okres trzech miesięcy pozwoli pozwanemu na poczynienie odpowiednich przygotowań, znalezienia odpowiedniego lokalu, do którego może się wyprowadzić i pozwoli mu na swoiste oswojenie się z nową rzeczywistością polegającą na konieczności wyprowadzki z domu, w którym od zawsze miał swoje centrum życiowe. Pozwany sygnalizował też chęć wystawienia na sprzedaż mebli, co również wymaga czasu, wobec czego Sąd przychylił się do wniosku pozwanego w zakresie odroczenia terminu wykonania obowiązku określonego w punkcie I. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego niniejszą sprawę pozwanego na rzecz powódki kwotę 320 zł, na którą składają się: opłata sądowa od pozwu (200 zł), a także wynagrodzenie za czynności fachowego pełnomocnika powódki radcy prawnego w kwocie 240 zł (ustalona na podstawie §7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki łącznie kwotę 320 złotych tytułem kosztów procesu (w tym błednie przyjmując stawkę wynagrodzenia fachowego pełnomocnika powoda w kwocie 120 zł zamiast 240 zł.)

Nadto, na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.